O łajdactwach męskich - Pietro Aretino (wypożyczalnia książek TXT) 📖
Pietro Aretino w utworze O łajdactwach męskich kreśli barwny portret renesansowej kurtyzany, ukazując zarazem dole i niedole losu kobiet lekkich obyczajów w szesnastowiecznym Rzymie.
Osią tekstu jest dialog pomiędzy matką i córką, dotyczący edukacji seksualnej oraz ogólnie pojętego przygotowania do życia w niezbyt przyjaznym dla samotnych młodych kobiet społeczeństwie. Nanna (matka-kurtyzana), sprowokowana opowieścią córki o jej śnie, stopniowo wprowadza Pippę w tajniki zawodu i przestrzega przed czyhającymi na nią niebezpieczeństwami.
- Autor: Pietro Aretino
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «O łajdactwach męskich - Pietro Aretino (wypożyczalnia książek TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Pietro Aretino
Jak to być może, aby współczuł nieszczęściu papieża, będąc wrogiem księży?
NANNAPonieważ nie jesteśmy gorszymi chrześcijanami niźli księża i ponieważ dusza winna dbać o swoje sprawy. Oto dlaczego baronem takie strapienie owładło93, iż signora podniosła się, ścisnęła go dwa razy z wylaniem94 za rękę i odprowadziła do gościnnej komnaty, gdzie ostawiła95, życząc mu dobrej nocy; później zasię sama na spoczynek się udała.
PIPPADobrzeście uczynili96, mateczko, skracając tę historię. Nie mogłabym was dalej słuchać, łez nie roniąc.
NANNAOpowiedziałam ci jeno97 ułomek98, utykając na jedną nogę i wtajemniczając cię to w jeden szczegół, to w drugi; przez ten cały czas skupiałam dopiero swoją pamięć. Potem nigdy do końca nie dojdziemy, tyle się bowiem znajdzie bezeceństw99 w moich wspomnień saku100. Gdybym ci chciała opowiadać o wszystkich mordach, łupiestwach101 i gwałtach dokonanych w domach, gdzie zbiegowie sądzili się być bezpiecznymi102, mogłabym łacno103 ściągnąć na się nienawiść ludzi, którzy mniemają, że nikt nie wie o tym, w jaki sposób zarzynali oni swoich przyjaciół.
PIPPAOstawcie prawdę na stronie104 i mówcie tylko same kłamstwa; za zasługę wam to poczytają.
NANNAW samej rzeczy uczynię tak pewnego dnia.
PIPPAZróbcie to, ale przedtem nic nie rozgłaszajcie.
NANNAObaczysz sama! Tymczasem wracajmy do naszych spraw. Signora, która poszła na lep zaprawiony miłością do udatnego pozoru i dwornych manier barona, była cała w ogniu, a serce tak jej skakało w piersiach, jakby z żywego srebra było. Myśląc o znakomitości jego rodu i o dzielnych czynach, jakich, ani chybi105, dokonać musiał w czasie tej okrutnej nocy, przewracała się po swym posłaniu jak człek jakąś gorącą żądzą trawiony. Postać i słowa tego człeka tak silnie się jej w pamięć wraziły106, iż niewiele dbała o sen. Gdy dzień przy pomocy farb pana słońca nałożył nieco różu na policzki panny jutrzenki, podniosła się z łoża, poszła na spotkanie swej siostry i, opowiedziawszy jej pewien sen, rzekła: „Co sądzisz o przybyszu, który u nas gości? Czy widziałaś równie dostojną postać? Jakichże cudów dokazać musiał z bronią w ręku w czasie walk w Rzymie! Niemożliwą jest rzeczą, aby w żyłach jego nie płynęła krew wielce szlachetna. Gdybym po śmierci mego pierwszego męża nie uczyniła ślubu, że zostanę na zawsze we wdowieńskim stanie, może bym popełniła błąd po raz wtóry107, jednakoż uczyniłabym to tylko dla niego, dla niego!
Nie chcę nic ukrywać przed tobą, pani siostro! Przeciwnie, klnę się na mój afekt108 do znakomitego gościa naszego, że po śmierci mego męża serce moje było skąpe dla miłości; dzisiaj dopiero spostrzegam ślady dawnego płomienia, który ongiś109 całą mnie, bez reszty, trawił. Aliści, nim popełnię jakieś plugastwo110, niechaj ziemia się otworzy i połknie mnie za żywa111 albo niech piorun niebieski zwali mnie na sam dół otchłani. Nie jestem białogłową, która może poszarpać w kawały prawa swego honoru; ten, co moją miłość posiadał, uniósł ją ze sobą na tamten świat, gdzie się nią cieszyć będzie in secula seculorum112”. Skończywszy te słowa, jęła płakać rzewliwie113.
PIPPANieboraczka!
NANNASiostra, która nie była obłudnicą i która brała rzeczy, jak się należy, jęła dworować114 z jej ślubu i lamentów. Później rzekła: „Zaliż115 to możliwe, abyś nie wiedziała, jak miłą jest rzeczą posiadać małe dzieciątka i z jakiego to miodu uczynione są dary pani Wenus? Cóż to znów za szaleństwo? Zaliż mniemasz, że dusze zmarłych innych trosk nie mają, krom116 tej, czy ich żony powtórnie za mąż się wydadzą? Czyż nie dość ci jeszcze zwycięstwa, jakie odniosłaś, nie chcąc wstąpić w stadło117 z jednym z tych licznych książąt, którzy o twoje względy zabiegali; chcesz jeszcze wstręty czynić temu psotnikowi, Kupidynowi118? Nie próbuj tego, szalona głowo, bo sobie kark skręcisz! Poza tym wszyscy sąsiedzi są twymi wrogami; umiej skorzystać ze sposobności, która kosmyk swych włosów do rąk ci wkłada; gdy nasza krew zmiesza się z krwią rzymską, jakiż kraj będzie się mógł nam oprzeć? Teraz zaś rozkaż, aby po klasztorach odprawiano modły na intencję uskutecznienia naszego zamysłu. Znajdziemy, być może, sposób skuteczny, aby barona tutaj zatrzymać. Mniemam, że jako człek z majętności swoich wyzuty119 i mający przetrącone gnaty, dobrze się tu czuć będzie w czasie, gdy serce zimy ostrym chłodem na świat zionie”. W oczach twych widzę pytanie, Pippo! Siostrzyczka umiała tak dobrze nieszpory120 odśpiewać, że signora wysłała do wszystkich diabłów swój ślub i swoją wstydliwość, a cześć swoją nogami podeptała. Stojąc, siedząc, leżąc, milcząc czy rozmawiając, zawsze tylko widziała swego barona lub na niego czekała. Noc nadchodzi i gdy wszystko śpi, nawet świerszcze, ona czuwa, przewraca się w łożnicy121 z boku na bok, rozmawiając z nim w swej imaginacji122, trawiona cierpieniem znanym jeno tej, co kładzie się do łoża lub z niego wstaje, zgodnie z tym, czy zazdrość chce, aby się położyła, czy też, aby wstała. Aby ci powiedzieć jasno, signora, której się w głowie przewróciło, doszła do złej mety123, doszła tam, moja córko...
PIPPAI mądrze zrobiła!
NANNAPrzeciwnie, bardzo głupio!
PIPPADlaczego?
NANNADlatego, że jak pieśń powiada:
Teraz opowiem ci o zdrajcy. Gdy signora przyprawiła już rogi świętej pamięci temu, kto przed niedawnym czasem udał się do Porta Inferi124, ta kumoszka125-fama126 ludzka, ta próżniaczka i zły jęzor, fama rozgłosiła to powszędy. Książęta, co o rękę signory zabiegali, klęli teraz, na czym świat stoi, szkalowali127 biedną białogłowę i obmawiali ją, co się zowie. Tymczasem Kain128, widząc się już przywróconym do pierwotnego stanu, nażartym i strojnie przybranym, przywołał swoich kompanów129 i rzekł:
„Przyjaciele! Rzym pojawił mi się we śnie i przez usta świętych swoich polecił mi, abym stąd precz wyruszył. Moim przeznaczeniem jest odbudować Rzym w jeszcze piękniejszej postaci. Gotujcie się zatem do drogi, ścisłą tajemnicę zachowując, ja zaś znajdę jakiś pozór130, aby się pożegnać z signorą”. Któż jednak mógłby zasypać popiołem oczy kochanków, którzy widzą to, czego nikt nie widzi, i słyszą to, czego nie słyszy nikt? Gdy signora spostrzegła, że upragniony jej łup przy pomocy swego statku chce uczynić Leva eius131, w taką wściekłość popadła, iż, zbywszy się rozumu, jęła latać jak szalona po całym mieście. Stanęła przed baronem, z obliczem pokrytym bladością śmiertelną, z oczyma czerwonymi od płaczu i ze spieczonymi usty132; rozwiązała swój język, zwikłany133 w sieciach Amora134, i rzekła w te słowa:
„Mniemasz, wiarołomny, że uda ci się uciec stąd bez mojej wiedzy? Masz więc serce tak twarde, że ani nasza miłość, ani ślubowana mi wiara, ani śmierć, na którą jestem gotowa, niezdolne są tutaj cię zatrzymać! Równym okrutnikiem jesteś jednak i dla samego siebie, bowiem chcesz wyruszyć na morze teraz, gdy zima sroży się okrutna. O bezlitosny człeku! Nie tylko nie lza135 ci odjeżdżać w kraj daleki, ale i do Rzymu udawać się nie powinieneś, choćby i owa pora roku, którą teraz przeżywamy, wiosenna i słoneczna była.
Ode mnie to uciekasz, okrutniku, ode mnie uciekasz, wiarołomco! Błagam cię i zaklinam na te łzy, co mi obficie z ócz tryskają, na tę prawicę, która kres męczeństwu memu postawi, na nasze ledwie rozpoczęte wesele, miej litość nad moim stanem i nad moim domem, jeżeli tylko rozkosze, jakich ze mną zażywałeś, mają jakąś cenę dla ciebie. Jeżeli prośby, które Boga zmiękczyć by zdołały, znajdą przystęp do ciebie, odmień swój zamysł i pozostań tutaj. Gdy mnie opuścisz, ściągnę na się nienawiść i rankor136 nie tylko książąt, markizów i znacznych panów, którym ręki swej odmówiłam, lecz i własnych poddanych oraz wasali137, co mną gardzić poczną. Zdawa138 mi się, że się stanę ich niewolnicą. Zniosłabym jednak wszystko, gdybyś ostawił mi synaczka139, mającego w oczach odbicie wdzięcznego oblicza twego”.
Płacząc i zawodząc, tym kształtem140 mówiła. Zdrajca i mistrz w sztuce chytrości trwał uporczywie przy złudzie swego snu i nawet oczu nie opuścił. Nie dawał się zmiękczyć łzom i prośbom, podobnie do tego skąpca i złodzieja, co w czasie głodu, widząc jak biedacy umierają na ulicach, nie chce dać kromki chleba głodnemu żebrakowi. Mówiąc węzłowato, oznajmił, że nie myśli zapierać się swych obowiązków wobec niej, że będzie zawsze o niej pamiętał i że nie miał zamiaru opuszczać jej bez uprzedniego uwiadomienia141. Hultaj z miedzianym czołem142 łgał misternie, że pragnął poślubić signorę, a winę, że tak się nie stało, przypisywał coeli coelorum143. Przysięgał jej, że anioł pojawił mu się we śnie, rozkazując mu wielkich dzieł dokonać.
Aliści było to wszystko jak kazanie do głazów. Signora patrzyła na barona gniewliwym144 wzrokiem; w jej zapalonym sercu dyszała wściekłość, a wzgarda, pomieszana z bólem, wyglądała z jej ócz. Obróciwszy się do swego kochanka, rzekła: „Nigdy nie byłeś rzymianinem, a takoż łżesz niegodnie, że ze szlachetnego pochodzisz rodu. Okoliczne suki swym mlekiem cię wykarmiły. Oto dlaczego nie okazałeś najmniejszego wzruszenia, gdy ja błagałam cię i zaklinałam. Do kogóż jednak ze swym nieszczęściem się udam, skoro tam, w górze, nie ma nikogo, kto by mógł zważyć krzywdy moje na szalach sprawiedliwości? Nie ma dzisiaj, widzę, wdzięczności i cnoty, a jam jest tego oczywistym
Uwagi (0)