Srebrna zajęczyca i inne baśnie - Guido Gozzano (pedagogiczna biblioteka txt) 📖
Guido Gozzano jest w historii literatury włoskiej znany przede wszystkim jako poeta. Niewielu zaś wie, że był także autorem baśni i opowiastek, napisanych w latach 1909–1914 z myślą o najmłodszych czytelnikach i opublikowanych najpierw na łamach czasopism „Corriere dei piccoli” („Kurier dziecięcy”) i „Adolescenza” („Młodość”).
Srebrna zajęczyca i inne baśnie to wybór 18 baśni, wśród których Czytelnicy znajdą historię o księżniczce Nazzarenie, uwięzionej w ciele tytułowej srebrnej zajęczycy; o niemożliwej miłości Pierwiosnka i księżniczki Śnieżynki czy o zaczarowanej tańczącej, śpiewającej i grającej wodzie, która pomoże zdjąć urok z króla, ojca trzech pięknych księżniczek zamienionych w wieprze. Sześć z nich zostało zilustrowanych przez Adama Kołakowskiego — to pierwsza książka z ilustracjami udostępniona na Wolnych Lekturach.
- Autor: Guido Gozzano
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Srebrna zajęczyca i inne baśnie - Guido Gozzano (pedagogiczna biblioteka txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Guido Gozzano
Zaprowadzono go do królewskiego pałacu, a następnego dnia dostał siekierę do ścięcia drzewa niezbędnego do budowy statku.
Pracował cały ranek, a w południe usiadł w cieniu starego kasztanowca i zaczął jeść chleb.
Przyglądała mu się z zaciekawieniem sroka, skacząc coraz niżej z gałęzi na gałąź. W końcu przemówiła, chrapliwie skrzecząc:
— Daj mi kawałek! Ja też chcę!
I błagalnie wysuwała dziób, próbując dosięgnąć dłoni Dezyderiusza.
— Zostaw mnie w spokoju, ty natrętnico! — krzyknął zniecierpliwiony młodzieniec.
Sroka podfrunęła dwie gałęzie wyżej.
— Co robisz? — spytała.
— Łyżki strugam — zadrwił z ptaka Dezyderiusz.
— Łyżki! Łyżki! — zaskrzeczała sroka, skacząc w górę po gałęziach.
I zniknęła.
Po skończonym posiłku Dezyderiusz wrócił do pracy, ale za każdym razem, gdy uderzał w drzewo siekierą, odpadał od niego kawałek w kształcie nierównej łyżki. Nie było sposobu, żeby temu zaradzić. Próbował kilka razy, aż w końcu zrozumiał, że padł ofiarą jakiegoś zaklęcia.
— Ta przeklęta sroka zaczarowała moją siekierę!
Wyrzucił narzędzie i wrócił do ojcowskiego domu.
— Już z powrotem? — zdumiał się ojciec.
— Tak. Lepsze życie razem z tobą w moim własnym domu od jakiejkolwiek przygody.
I ani słowem się nie zająknął o królewskim obwieszczeniu ani o tajemniczej sroce.
Przyszła kolej na średniego syna, Ponuraka.
Ojciec dał mu na drogę zaledwie pięć skudów.
Po dotarciu do miasta Ponurak usłyszał obwieszczenie i postanowił spróbować swoich sił. Przepracował całe przedpołudnie, a potem usiadł u stóp stuletniego kasztanowca i zaczął skubać chleb.
Zobaczyła to sroka i zaczęła zbliżać się w jego stronę, skacząc z gałęzi na gałąź.
— Daj mi kawałek! Ja też chcę!
— Zostaw mnie w spokoju, ty natrętnico!
Sroka zbliżała się, trzepocząc skrzydłami, aż w końcu Ponurak przegnał ją ręką. Sroka podfrunęła na wyższe gałęzie.
— Co tu robisz? — zapytała.
— Kule dla twoich nóg, ciekawska sroko! — zadrwił z niej młodzieniec.
— Kule! Kule dla moich nóg! — zaskrzeczał ptak, chowając się pośród liści.
Po tych słowach zniknął.
Ponurak wrócił do pracy, jednak przy każdym ciosie siekiery od drzewa odpadał kawałek drewna w formie niewielkich kul.
„To ptaszysko rzuciło na mnie czar” — pomyślał Ponurak, po czym zostawił siekierę i rozczarowany udał się w drogę powrotną do domu.
Przyszła kolej na wyprawę najmłodszego syna, chłopca bladego i małomównego, który zwał się Serdecznik.
— Twoi starsi bracia sobie nie poradzili, a ty myślisz, że ci się uda? — zapytał go ojciec.
— Może dla mnie los będzie łaskawszy. Pozwól mi wyjechać, ojcze.
Serdecznik dotarł do miasta, usłyszał królewskie obwieszczenie, po czym postanowił podjąć się tego wyzwania. Po skończonej pracy w lesie usiadł pod wiekowym kasztanowcem i zaczął podjadać chleb.
— Daj mi kawałek! Ja też chcę! — usłyszał nagle.
Chłopiec podniósł wzrok i ujrzał nachyloną ku niemu srokę.
— Masz, biedna istoto!
Rozdrobnił chleb i rzucił go na trawę. Sroka, jedząc okruchy, zapytała:
— Co tu robisz?
Serdecznik opowiedział jej o wyzwaniu, którego się podjął.
— Powodzenia! Obyś zrobił piękny statek! — zaskrzeczała sroka, wskakując po gałęziach kasztanowca.
— Niech dobry Bóg wysłucha twojego życzenia!
Serdecznik wrócił do pracy i przy każdym ciosie siekierą w pień od drzewa odpadał już gotowy, oszlifowany fragment statku. Poszczególne jego części przyciągały się do siebie i łączyły jakby za sprawą magnetycznej siły.
„To jakieś czary!” — pomyślał uradowany Serdecznik.
Przed zachodem słońca cudowny statek był gotowy. Chłopiec stanął za sterem, po czym ruszył przed siebie poprzez pola, rzeki, doliny i jeziora, siejąc przerażenie wśród mijanych na swej drodze wieśniaków.
W końcu spotkał człowieka, który gryzł kość.
— Co robisz? — spytał go Serdecznik.
— Umieram z głodu! — odpowiedział tamten.
— Płyń ze mną, a będziesz miał co jeść.
I Wszystkojad — bo tak mężczyzna miał na imię — wsiadł na statek.
Niedługo później, przy źródle, spotkali kolejnego człowieka.
— A ty? Co tu robisz?
— Wypiłem całą wodę z tego źródła, a teraz czekam, aż znów się napełni, gdyż jeszcze nie ugasiłem pragnienia.
— Płyń ze mną, a będziesz miał co pić.
I Wszystkopij — bo tak miał na imię mężczyzna o niegasnącym pragnieniu — wsiadł na statek.
Niedługo później spotkali człowieka, który biegał chyżo niczym jeleń, choć na nogach miał kamienie młyńskie.
— Co ty robisz? — spytał go Serdecznik.
— Chcę złapać zająca, który będzie tędy przebiegał — odpowiedział tamten.
— I dlatego masz na nogach kamienie młyńskie, głupcze?
— To dlatego, że biegam zbyt szybko. Nawet z tymi kamieniami wyprzedzam o kilka mil zająca, którego próbuję złapać.
— To niesłychane! Chcesz popłynąć z nami statkiem?
I niesamowity biegacz — a zwał się Prędkobiegacz — wsiadł na magiczny statek.
O zmierzchu spotkali kolejnego mężczyznę, który trzymał w dłoni naprężony łuk i namierzał niewidoczny dla nich cel.
— Co robisz, łuczniku? — spytał Serdecznik.
— Celuję do tego zająca, którego widzę w oddali, na tamtej górze.
— Stroisz sobie z nas żarty...
W tym momencie łucznik wypuścił strzałę i powiedział:
— Mam go! Trafiłem! Ale stąd do tej góry będzie z siedem mil i boję się, że ktoś będzie tamtędy przechodził i zabierze moją zdobycz.
— Szybko, Prędkobiegaczu! — rzekł Serdecznik. — Biegnij i zobacz, czy leży tam martwy zając, czy może napotkaliśmy zwykłego pyszałka!
Prędkobiegacz pobiegł i w mgnieniu oka wrócił z zającem.
— Jesteś niezrównanym łucznikiem! — powiedział Serdecznik do Bystrooka, gdyż tak mężczyzna miał na imię. — Dołącz do nas!
Bystrook wszedł na pokład i statek ruszył w dalszą podróż.
Niedługo potem spotkali mężczyznę, który leżąc przykładał ucho do ziemi.
— Co robisz? — spytał go Serdecznik.
— Wczoraj posiałem owies i słucham, jak rośnie...
— Ale wrażliwy musisz mieć słuch! — rzekł Serdecznik. — Tęgosłuchu — (bo tak miał on na imię) — dołącz do nas! Sześciu takich towarzyszy przygody może dokonać wielkich rzeczy.
Było ich zatem sześciu na cudownym statku: Serdecznik, Wszystkojad, Wszystkopij, Bystrook, Tęgosłuch, Prędkobiegacz. Statek ruszył w dalszą drogę, aż w końcu triumfalnie wpłynął do miasta, z jednej strony wzbudzając radość jego mieszkańców, z drugiej zaś wywołując ich zdumienie.
Serdecznik zszedł ze statku i stanął przed obliczem króla.
— Wasza wysokość, do usług. Twoja córka jest moja.
Król z podziwem przyglądał się statkowi, jednak wzdragał się na myśl o oddaniu swej córki temu ubogiemu przybłędzie.
— To za mało. Zanim pozwolę ci poślubić moją córkę, musisz przejść jeszcze inne próby...
— Jestem gotów się ich podjąć.
— A zatem do dzieła! — rzekł król. — Mam w swoich oborach pięćdziesiąt wołów, które ty lub któryś z twoich towarzyszy musicie zjeść w ciągu ośmiu dni.
— Spróbujemy, wasza wysokość.
Serdecznik powierzył to zadanie Wszystkojadowi i cztery dni później w oborach po wołach nie było ani śladu.
Król był wyraźnie niepocieszony, gdyż i przegrał starcie, i stracił zwierzęta.
— To za mało! — rzekł do Serdecznika. — Posiłek należy popić. Mam w swoich piwnicach pięćdziesiąt beczek skwaśniałego wina. Daję ci osiem dni, żebyś je wypił, ty lub któryś z twoich towarzyszy.
— Wszystkopiju, to jest zadanie dla ciebie.
W osiem dni piwnice były puste.
„Kimże jest ten młodzieniec i jego towarzysze?” — zastanawiał się zaniepokojony król, zupełnie nie wiedząc, jak sobie z nimi poradzić.
Zasięgnął rady jednego ze swoich ministrów, który rzekł mu tak:
— Wasza wysokość, masz przecież w swojej kuchni kucharza, który jest niedościgłym biegaczem. W pięć minut biegnie zaczerpnąć wody do źródła oddalonego o dziesięć mil stąd i wraca z pełnymi bukłakami. Zaproponuj nieznajomemu przybyszowi, by obaj zmierzyli się w biegach.
Król kazał sprowadzić Serdecznika i zaproponował mu wyścig.
— Zrobi się! — odpowiedział młodzieniec, powierzając zadanie Prędkobiegaczowi.
Następnego dnia Prędkobiegacz i kucharz stanęli do wyścigu. Ani się kucharz nie obejrzał, a Prędkobiegacz był już przy źródle, wywołując tym samym zaciekły gniew swojego przeciwnika, który dotąd nie miał sobie równych. Gdy obaj napełnili już bukłaki i odpoczywali na trawie, kucharz — który znał się też na czarach — tak długo patrzył na Prędkobiegacza, aż uśpił go wzrokiem, po czym położył mu na powiekach dwa zielone kamienie, aby się nie obudził, wziął pełne bukłaki i pośpieszył na zamek.
Jednak Tęgosłuch cały czas nasłuchiwał, przekazując swoim kompanom, co działo się w oddali.
— Tęgosłuchu, co oni robią? — spytał Serdecznik.
— Kucharz i Prędkobiegacz zdyszani usiedli przy źródle i rozmawiają. Prędkobiegacz zasnął i głośno chrapie. Kucharz ruszył biegiem do pałacu.
— Bystrooku, spójrz w dal i powiedz nam, co widzisz.
— Kucharz jest w połowie drogi, a Prędkobiegacz leży i śpi z dwoma kamieniami na oczach.
— Chwyć swój łuk — zarządził Serdecznik — i strąć z oczu Prędkobiegacza zaczarowane kamienie. Tylko uważaj, by go przy tym nie zranić!
Niezrównany łucznik napiął cięciwę i strącił kamienie z powiek śpiącego towarzysza.
Ten zerwał się na równe nogi. Pochwycił bukłaki i ruszył z taką prędkością, że w mgnieniu oka dobiegł do pałacu przed kucharzem, wprawiając tym samym w zdumienie króla i wszystkich dworzan.
— Niech będzie! — rzekł pokonany król, a następnie zwrócił się do Serdecznika tymi słowy:
— Człowieka z twoimi zdolnościami wolę mieć za zięcia niż za wroga.
Kilka dni później odbył się piękny ślub. A towarzysze Serdecznika — Prędkobiegacz, Wszystkojad, Wszystkopij, Tęgosłuch i Bystrook — zostali ministrami.
Przekład — Olga Balana
Ta historia zaczyna się jak wiele innych opowieści o kominiarczykach. Jej bohater, Luca, urodził się w Banzau, w Królestwie Sabaudii. Nigdy nie poznał swojej matki, ojciec ponownie się ożenił i niedługo po tym zmarł. Chłopca wychowywała dalej macocha, góralka z Revy. Była to kobieta surowa i pomarszczona jak okoliczne góry, lodowata jak pokrywające je śniegi. Nikt chłopca nie kochał, nikt go też nie nienawidził, był jak zbłąkany wróbelek, dorastał w samotności w usłanej zielonymi łąkami i jodłowymi lasami dolinie, w której rozbrzmiewał szum wodospadów i strumyków.
Kiedy chłopiec skończył dziewięć lat, macocha oddała go za parę monet pewnemu włóczędze, który wędrował po świecie z całą gromadą sierot. Luca wyruszył w drogę razem z nimi, nie żywił obaw, nie czuł niepokoju, był nawet szczęśliwy, że znalazł się oto w gronie ludzi podzielających jego los. Po trzech dniach wędrowcy dotarli do dużego, nieznanego miasta.
Dla Luki zaczęło się życie w ciemnościach, czas żmudnej i niebezpiecznej pracy. Smukły, zwinny chłopiec to niknął w mrocznych kominach, to znów wspinał się z wyciągniętymi ku górze rękoma, jakby próbował wydostać się z ciemnej studni bez dna. Niekiedy, dusząc się od sadzy i opadając z sił, robił sobie przerwę na odpoczynek, słyszał wtedy dobiegający z dołu niecierpliwy głos swojego pana, który go popędzał, w górze zaś widział skrawek jasnego, błękitnego nieba. I wspinał się tak i wspinał, aż docierał na sam szczyt, wychodził potem na zewnątrz, a jego blond czupryna cała pokryta była sadzą. Zaczerpywał wówczas świeżego, czystego powietrza i poprzez gąszcz kominów patrzył na odległe górskie wierzchołki.
Nie smucił się wcale. Doskwierała mu tęsknota, choć nie przyprawiała o cierpienie, nie tęsknił bowiem za ludźmi i uczuciem, ale za rzeczami. Pamięć podsuwała mu wówczas znajome obrazy: zaprzyjaźnioną stuletnią jodłę rosnącą nad stromym urwiskiem, tylko jemu wiadomy głaz o profilu kota, mieniącą się w kryształkach wody nad wodospadem tęczę, jasnozielone polany usłane kwiatami goryczki oraz ponurą zieleń jodeł ubranych w puszyste czapki śniegu.
Tęsknił, lecz nie był smutny, prawie wcale nie cierpiał. Myślał, że podobny los spotyka wszystkich; widocznie w życiu już tak jest, że się klepie biedę i wykonuje żmudną pracę w ciemnościach.
Jednocześnie widział, że rówieśnicy wiodą zupełnie inne życie. Mimo to w jego prostej, góralskiej duszy nie było miejsca na zazdrość ani na gorycz.
Luca zwykł siadać i odpoczywać zawsze na tej samej ławce. Znajdowała się na skraju okazałego ogrodu miejskiego, odwiedzanego zaraz po szkole przez rzesze dzieci z dobrych rodzin pod opieką mam i nianiek. Pociechy dokazywały na trawnikach i jazgotały jak ptaki, które uciekły z klatki. Luce brakowało odwagi, żeby przyłączyć się do ich zabaw. Gdy tylko próbował się zbliżyć, dzieci uciekały przerażone na widok jego czarnej od sadzy twarzy i pomiętej kurtki.
Pewnego dnia ogromna srebrno-niebieska piłka wyleciała z liściastego gąszczu i wbiła się w oparcie ławki. Luca wyciągnął ją i podał chłopcu, który właśnie przybiegł zdyszany i zaniepokojony. Był to niezwykłej urody błękitnooki blondyn. W obawie, żeby się nie ubrudzić, dokładnie przyjrzał się piłce, sprawdzając, czy Luca nie zostawił na niej śladów węgla. Potem popatrzył na chłopca i się uśmiechnął:
— Dlaczego masz taką czarną twarz?
— Taką mam pracę...
— Nigdy jej nie myjesz?
— Od święta.
— A dlaczego nie codziennie?
— Bo i tak się ubrudzi...
Milczeli przez chwilę, po czym znów się do siebie uśmiechnęli.
— Jak się nazywasz?
— Luca.
— Luca, a co potem?
— Potem nic.
— Nie masz taty i mamy?
— Nie.
— Ja nazywam się Mario Defilippi i mam mamę i tatę... Tata nie mieszka z nami, bo nie kocha mamy. Ale odwiedza mnie czasami i przynosi mi słodycze.
Po tych słowach zamilkł. Nie wiedział, co jeszcze powiedzieć. Luca milczał zmieszany i uśmiechał się. Uśmiechnął się także Mario, po czym wziął piłkę i pobiegł do swoich kolegów.
To spotkanie wzbudziło w Luce szczery zachwyt i roznieciło iskrę czułości wobec tego dobrze ubranego chłopca o blond włosach i różowej cerze, jakże odmiennego od niego samego.
Nazajutrz dostrzegł go w gronie kolegów. Wprawdzie nie odważył się podejść, ale przyglądał mu się z daleka. Miał nadzieję, że piłka znów poleci daleko, co pozwoliłoby im chwilę porozmawiać. Mario chyba jednak o nim nie pamiętał. Długo grał z kolegami, potem usiadł przy niańce i spokojnie jadł
Uwagi (0)