Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią - Autor nieznany (biblioteka ekonomiczna online TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Dialog mistrza Polikarpa ze Śmiercią to najdłuższy zachowany średniowieczny wiersz polski. Stanowi realizację charakterystycznych dla epoki motywów: mówi o marności dóbr doczesnych, ich nieuchronnej przemijalności (vanitas) oraz o powszechnym zrównaniu ludzi różnych stanów, obu płci, zamożnych i biednych w obliczu śmierci, która wszytkich weźmie do swej „szkoły”, zaprosi do ostatniego tańca (Danse macabre).

Jednocześnie utwór ma wymowę satyryczną. Wykorzystując gatunek tradycyjny dla rozważań filozoficznych (dialog), szydzi z niemocy ludzkiego rozumu, w duchu plebejskim naśmiewa się z uczonego magistra, który śmierci boi się jak każdy głupiec i drży przed nią niczym żak przed najsroższym nauczycielem. Satyra społeczna, bardzo wyraźnie zarysowana, dotyczy różnych stanów, szczególnie jednak godzi swym ostrzem w sędziów (grożąc demaskacją ich niesprawiedliwych czynów i pomstą za nie na Sądzie Ostatecznym) oraz duchowieństwo (potępia zarówno opasłych plebanów, jak rozkiełznanych mnichów, łamiących swe śluby).

Utwór, datowany na lata 1463–1465, powstał w oparciu o pisany prozą wzór łaciński pt. Dialogus magistri Polycarpi cum morte. Staropolszczyzna tekstu zawiera dialektyzmy mazowieckie. Rękopis, znajdujący się w Bibliotece Seminaryjnej w Płocku, zaginął w czasie II wojny światowej. Szczęśliwie w 1904 r. opublikowany został odpis sporządzony przez Jana Rozwadowskiego, językoznawcy, profesora UJ, będący podstawą dalszych wydań.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Autor nieznany
Epoka: Średniowiecze
Rodzaj: Liryka

Czytasz książkę online - «Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią - Autor nieznany (biblioteka ekonomiczna online TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Autor nieznany

Idź do strony:

[przypis edytorski]

234. plece (starop. forma) — plecy. [przypis edytorski]

235. ji (starop. forma) — go; jego. [przypis edytorski]

236. prawy (starop.) — prawdziwy. [przypis edytorski]

237. wiła (starop.) — szaleniec, głupiec. [przypis edytorski]

238. trafić włosy (starop.) — układać włosy, czesać włosy. [przypis edytorski]

239. iże (starop.) — aż; tak że. [przypis edytorski]

240. smienić głosy (starop.) — odmienić głos; tu przen.: zacząć inaczej śpiewać, zacząć cienko śpiewać. [przypis edytorski]

241. trocha (starop.) — trochę. [przypis edytorski]

242. chciałbych (...) pytać (starop.) — chciałbym zapytać. [przypis edytorski]

243. eże (starop.) — że. [przypis edytorski]

244. wieliki (starop.) — wielki. [przypis edytorski]

245. faścić (starop.) — zwodzić, otumaniać. [przypis edytorski]

246. pożywać (starop.) — używać. [przypis edytorski]

247. poki nietu czasu mego (starop.) — póki nie nadejdzie mój czas. [przypis edytorski]

248. wżdy (starop.) — przecież. [przypis edytorski]

249. zakusić (starop.) — zakąsić; ugryźć; spróbować. [przypis edytorski]

250. na mały czas (starop.) — na krótko. [przypis edytorski]

251. deszczka (starop.) — deseczka; tu: trumna. [przypis edytorski]

252. przydzie (starop. forma) — przyjdzie. [przypis edytorski]

253. przez ługu smyje (starop.) — zmyje bez ługu. [przypis edytorski]

254. jać (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć; jać nie dbam: ja tam nie dbam. [przypis edytorski]

255. a wżdy już lat przeszło wiele (starop.) — a przecież już minęło wiele lat. [przypis edytorski]

256. pożywać swego państwa (starop.) — używać swojego panowania; korzystać ze swej władzy. [przypis edytorski]

257. poczwa (starop.) — figiel, wybryk; por. poczwarny, poczwara; swe poczwy nad ludźmi stroję: robię ludziom swoje figle. [przypis edytorski]

258. morzyć (starop.) — uśmiercać. [przypis edytorski]

259. błądzić na skazaniu (starop.) — wydawać błędny sąd, wydawać nieprawidłowy wyrok. [przypis edytorski]

260. przydzie (starop. forma) — przyjdzie. [przypis edytorski]

261. w miech piszczeli włoży (starop.) — włoży piszczele do worka. [przypis edytorski]

262. roki (starop.) — sądy coroczne. [przypis edytorski]

263. bierząc (starop.) — forma imiesłowowa: biorąc. [przypis edytorski]

264. wzjawiono będzie (starop.) — będzie wyjawione; będzie ujawnione. [przypis edytorski]

265. niechaj (starop.) — forma trybu rozkazującego: zaniechaj czego, porzuć co. [przypis edytorski]

266. dawić (starop.) — tu: dławić. [przypis edytorski]

267. prze lutości (starop.) — bez litości. [przypis edytorski]

268. mogł li bych się skryć (starop.) — konstrukcja z partykułą pytajną li; inaczej: czy mógłbym się skryć. [przypis edytorski]

269. zali (starop.) — czy, czy też. [przypis edytorski]

270. wroża (starop.) — wróża, wróżba. [przypis edytorski]

271. stroża (starop.) — straż; postawił strożą: postawił straż. [przypis edytorski]

272. chcesz li> (starop.) — konstrukcja z partykułą pytajną li; inaczej: jeśli chcesz. [przypis edytorski]

273. w żelezie (starop. forma) — w żelazie. [przypis edytorski]

274. jedno (starop.) — tylko, jedynie. [przypis edytorski]

275. aza (starop.) — czy, czy też. [przypis edytorski]

276. zstało (starop.) — stało. [przypis edytorski]

277. mirziączka a. mierziączka (starop.) — obrzydzenie, wstręt, ohyda. [przypis edytorski]

278. liszka (starop.) — lis. [przypis edytorski]

279. kazić w zdrowiu (starop.) — psuć zdrowie; tu: odbierać zdrowie, odbierać życie. [przypis edytorski]

280. dzień a. dzienia (starop.) — barć wyrobiona w żywym drzewie, ul leśny; także: dzienno, dzienie. [przypis edytorski]

281. łupież (starop.) — skóra zdjęta ze zwierzęcia. [przypis edytorski]

282. dawić (starop.) — tu: dławić, dusić. [przypis edytorski]

283. filka (starop.) — chwilka. [przypis edytorski]

284. co koli (starop.) — cokolwiek. [przypis edytorski]

285. udzie (starop. forma) — ujdzie; tj. ucieknie. [przypis edytorski]

286. wydłabić (starop.) — wydławić; wydusić. [przypis edytorski]

287. naliszszy (starop.) — najlichszy, najgorszy. [przypis edytorski]

288. przez zapłaty (starop.) — bez zapłaty. [przypis edytorski]

289. mniszy (starop. forma) — mnisi. [przypis edytorski]

290. acz (starop.) — a jednak; chociaż. [przypis edytorski]

291. prostynia (starop.) — prosta droga. [przypis edytorski]

292. żadny (starop.) — żaden, nikt. [przypis edytorski]

293. przeciągnąć komu (starop.) — przeszkodzić komu. [przypis edytorski]

294. świeczszczy (starop.) — (ludzie) świeccy. [przypis edytorski]

295. naśmiewać się komu (starop.) — naśmiewać się z kogo. [przypis edytorski]

296. prawy (starop.) — prawdziwy, rzeczywisty. [przypis edytorski]

297. ji (starop. forma) — go. [przypis edytorski]

298. wiła (starop.) — głupiec, szaleniec. [przypis edytorski]

299. mieć kogo za co (starop.) — uważać kogo za co. [przypis edytorski]

300. uźrzeć (starop.) — ujrzeć. [przypis edytorski]

301. jich (starop. forma) — ich. [przypis edytorski]

302. sirca (starop.) — tu: serca. [przypis edytorski]

303. jidą (starop.) — idą. [przypis edytorski]

304. obłudny (starop.) — tu: zwodnicze. [przypis edytorski]

305. jimienie (starop.) — bogactwo, mienie. [przypis edytorski]

306. przez otwłoki (starop.) — bez zwłoki; niezwłocznie. [przypis edytorski]

307. jinako (starop.) — inaczej. [przypis edytorski]

308. morzyć (starop.) — uśmiercać. [przypis edytorski]

309. mieć zakon lichy (starop.) — nie trzymać się zasad, reguły zakonnej. [przypis edytorski]

310. pożywać swej wolej (starop.) — zażywać swawoli. [przypis edytorski]

311. ukojić (starop.) — tu: uspokoić. [przypis edytorski]

312. miotać się w co (starop.) — rzucać się w co; 3. os. lp: miece: miota, rzuca, ciska. [przypis edytorski]

313. jestli (starop.) — jeśli. [przypis edytorski]

314. szkapica (starop.) — szkapa; koń. [przypis edytorski]

315. nadra (starop.) — zanadrze; wetknąć za nadrę: wsadzić w zanadrze, wsadzić za pazuchę. [przypis edytorski]

316. kapica (starop.) — habit. [przypis edytorski]

317. kozielce przewracać (starop.) — wywijać koziołki. [przypis edytorski]

318. nie weźrzałby na co (starop.) — nie spojrzałby na co; ani spojrzałby na co. [przypis edytorski]

319. wiła (starop.) — głupiec, szaleniec. [przypis edytorski]

320. wżdy (starop.) — zawsze, przecież. [przypis edytorski]

321. jimać (starop.) — zacząć; zabrać się za co. [przypis edytorski]

322. azaż (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; aza: czy, czy też. [przypis edytorski]

323. ci (starop., gw.) — tu: partykuła wzmacniająca. [przypis edytorski]

324. ji (starop. forma) — go. [przypis edytorski]

325. zawód biegać (starop.) — ścigać się, brać udział w gonitwie. [przypis edytorski]

326. drugdy (starop.) — drudzy, inni. [przypis edytorski]

327. przez kłamu (starop.) — bez kłamstwa, nie kłamiąc. [przypis edytorski]

328. wierę (starop.) — zaprawdę, zaiste; słusznie. [przypis edytorski]

329. ji (starop.) — go. [przypis edytorski]

330. sjąć a. zjąć (starop.) — zdjąć; sejmę: zdejmę. [przypis edytorski]

331. kapica (starop.) — tu: habit; kaptur. [przypis edytorski]

332. pilśnianki (starop.) — buty filcowe (z pilśni). [przypis edytorski]

333. lanka (starop.) — koszula, długa suknia. [przypis edytorski]

334. poczpuła (starop.) — cios, uderzenie. [przypis edytorski]

335. azaś nie czytał (starop.) — czyś nie czytał; czy nie czytałeś. [przypis edytorski]

336. żżec (starop.) — spalić; żżono: palono. [przypis edytorski]

337. osęk a. osęka (starop.) — drąg zakończony hakiem. [przypis edytorski]

338. cirzpiąc (starop.) — forma imiesłowowa; dziś: cierpiąc. [przypis edytorski]

Wesprzyj Wolne Lektury!

Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.

Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.

Jak możesz pomóc?

Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056

Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.

Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Nowoczesna Polska zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

E-book można pobrać ze strony: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/rozmowa-mistrza-polikarpa-ze-smiercia/

Tekst opracowany na podstawie: Dialog mistrza Polikarpa ze Śmiercią (przedruk), Chrestomatia staropolska: teksty do roku 1543, oprac. Wiesław Wydra, Wojciech Ryszard Rzepka, red. Wiesław Wydra, Wojciech Ryszard Rzepka, Zakład Narodowy Ossolińskich, Wrocław 1995.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana dzięki uprzejmości Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Kopeć, Wojciech Kotwica, Aleksandra Sekuła.

Okładka na podstawie: Taniec śmierci, anonim (XVI w.), domena publiczna

ISBN 978-83-288-6518-1

Idź do strony:

Darmowe książki «Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią - Autor nieznany (biblioteka ekonomiczna online TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz