Co czytałem umarłym - Władysław Szlengel (wypożyczenie książki przez internet txt) 📖
Krótki opis książki:
W skład Co czytałem umarłym miały wejść również teksty z wcześniejszych tomików rozpowszechnianych przez Władysława Szlengla w getcie warszawskim (Wołanie w nocy, Donos poetycki, Zahlen bitte). Niektóre z tych wierszy autor uznał za słabe poetycko (jak Trzy listy o wąsach i bródce czy Pożegnanie z czapką i inne, pisane z dnia na dzień do „Żywego Dziennika”, w pośpiechu). Co do niektórych obawiał się, że mogą nie zostać przyjęte ze zrozumieniem przez polskiego czytelnika „zza murka” i uważał, że należy poczekać z ich publikacją do czasu, gdy będzie można się zdobyć na wyzbyte uprzedzeń rozrachunki sąsiedzkie (np. wiersze Rzeczy, Okno na tamtą stroną oraz Klucz u stróża). Inne znów, jak np. Legendy wigilijne, były niezrozumiałe dla wielu ze słuchaczy Szlengla w getcie warszawskim. Dziś jednak wszystkie są cenne. Te w duchu swym kabaretowe — w całej ich niedoskonałości — jako źródło, świadectwo, ślad życia; więc zamieszczamy je w Dodatku. Pozostałe — jako probierz, czy runął mur.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Władysław Szlengel
- Epoka: Współczesność
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Co czytałem umarłym - Władysław Szlengel (wypożyczenie książki przez internet txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Władysław Szlengel
class="stanza-spacer">
Czy była dobra? — Nawet nie —
często się przecież kłóciła,
stuknęła drzwiami, burknęła...
ale — była.
Ładna? Nie była nigdy ładna,
nawet nim głowa się posrebrzyła.
Mądra? Ot, zwyczajnie, niegłupia...
No, ale... była.
Rozumiesz: była, a gdy Jej nie ma,
to każdy kąt tu oczy złe ma
i zaraz widać, że Jej nie ma.
Nie żeby wielkie słowo: Dom,
mój Boże, cóż to za gospodarstwo?!
(nie byli z Warszawy)
mąż cały dzień w warsztacie,
syn — także miał gdzieś swoje sprawy,
pokoik często nie sprzątnięty
(bo wodę z dołu przynosiła),
tak jakoś stały wszystkie sprzęty,
tak jakoś zegar uśmiechnięty,
no — była.
Była.
I cóż? Człowiek? Nie — nieważne —
statystyka żadna Jej nie wymieni,
dla świata, Europy mniej niż pyłek,
ważna to rzecz ten Jej wysiłek!
ale gdyś zbliżył się do sieni,
nim klamkę wziąłeś, nim drzwi pchnąłeś,
jakoś w powietrzu zapachniały
ni ciepła zupa, ni ręcznik biały,
tak jakoś ciepłość cię owiła,
no...
była.
I wzięli.
Poszła, jak stała.
Od ognia.
Zupy nie zdążyli...
zabrali, poszła — nie ma,
zabili.
Wróci z warsztatu mąż,
usiądzie ciężko na stołku,
ręce opadną na podołku,
głową wodzi i patrzy.
Ognia nie ma pod blachą —
ścierka spadła i leży,
talerz na stole — brudno.
Nie wstaje. Pochyla się. Myśli.
Trudno.
Nie ma.
Zje chleba i zupy z warsztatu
fabrycznej — obcej i marnej.
Je i patrzy:
na półce milczący,
zimny i martwy Jej garnek.
Nie pójdzie już do warsztatu,
syn wróci z miasta zgłodzony,
w łóżko nie zaścielane
rzuci się w butach zbłoconych.
Nie uśnie.
Będzie patrzył i nie zapomni...
Tam Matki wystygły garnek
JEJ POMNIK...
Dzwonki
Na drzwiach wisiała kartka
czytelna tylko z bliska —
„Dzwonek czynny — proszę dzwonić”
i trzy nazwiska:
Do pani L. jeden raz,
do pana K. razy dwa,
a do doktora trzy razy...
Kartka taka wisiała,
żeby ludzie wiedzieli,
potem była selekcja
i — wzięli...
tę panią L. (jeden raz)
i pana K. (razy dwa),
i tego doktora (trzy razy...).
Kartka „proszę dzwonić”
wisi na drzwiach,
a drzwi otwarte,
a za drzwiami — strach...
Nie ma klamek — szarpnięte,
gdy zastali zamknięte...
drzwi rozwarte na oścież,
czarni byli tu goście.
Porzucone w pośpiechu
rzeczy w dzikiej pogoni,
a na drzwiach wisi kartka
z nazwiskami i „...dzwonić” —
do pani L. jeden raz,
do pana K. razy dwa,
a do doktora trzy razy.
Przyszli nowi — sprzątnęli,
klamki nowe wprawili,
kartki ze drzwi nie zdjęli.
Zapomnieli.
Przyjdzie zmrok — szara pora,
coraz bliżej wieczora,
mrok z kątów się wyłania,
coś wygania z mieszkania...
Strasznie jakoś i mrocznie,
trupio, głucho, urocznie,
wieje śmiercią i złem —
Wiem:
Niech zadzwonią za drzwiami
jeden raz, dwa lub trzy,
cienie idą ścianami,
jakieś widma czy mgły.
To jest do mnie — to do mnie,
szepty snują się głuche,
tak się cieszę dzwonieniem,
wargi martwe i suche.
— Jeden raz — to jest do mnie!
może syn mnie odwiedzi...
— Teraz znowu dwa razy...
to są do mnie sąsiedzi...
Korytarzem bez światła
lokatorzy upiory — — —
...teraz dzwonią trzy razy...
to jest do mnie, to chory...
Już milczące szarpanie
tu przy klamce... przy ścianie,
już westchnienie i męka,
że bezsilna jest ręka,
że tak marom niełatwo
w korytarzu dać światło,
drzwi otworzyć... powitać,
ach, to wy... a co słychać?...
A w dzień spokój,
nikt nie czai się z wnęk...
O zmroku — — —
lęk...
Dzwonek.
Idziesz...
zawsze potrącisz coś nogą...
strach...
otwierasz drzwi — — —
.....nikogo...
— to do nich...
(bo na drzwiach
wciąż kartka: Dzwonić...
Do pani L. raz...
do pana K. dwa...
a do doktora trzy razy...).
Nowe święto
Żydzi muszą mieć święta,
Żydzi muszą pamiętać,
co było na Paschę42 i Purym43 — — — —
że humentasz44 połaman
to z powodu, że... Haman45...
a mace to Egipt ponury...
Chorągiewka w kolorach
to pamiątka, że Thora46,
a cytrus i kucki47 — szałasy —
wszędzie jakaś przyczyna,
wszystko coś przypomina,
jakieś cuda, zdarzenia czy czasy...
przejdzie wojna straszliwa,
co żydostwo rozrywa
na strzępy, łachmany i ćwierci...
Żydzi przecie zostaną,
wyjdą skądś w jakieś rano,
pozdrowienia oddać od śmierci...
Żydzi muszą mieć święta,
Żydzi muszą pamiętać,
że cud naród wyzwolił od zgonu,
tak jak święto szałasów,
tak zostanie z tych czasów
nowe święto: nie kucki, a — SCHRONY.
Raz na rok w Dzień Wolności
będzie spraszać się gości
do schronów na prycze i nary48,
będą w norach — piwnicach
modlitwami nasycać
serce pełne radości i wiary,
będzie kultu przedmiotem
rydel, oskard, łom z młotem,
będzie post, tak jak w schronach bywało.
Będą starzy płakali,
będą młodzi słuchali,
jak to w dniach akcyj, blokad się działo...
będą dzieciom mówili,
że w tych schronach tu żyli
bez powietrza tygodnie, miesiące...
tu w ciemnościach pod ścianą
długo, długo czekano
na wiatr pierwszy, na wolność i słońce...
Starzy będą winszować,
młodzi będą kpinkować,
że się dziadek rozpędził w ferworze.
„Niech, co chce, stary gada,
taka pewno przesada,
jak z tym przejściem Mojżesza49 przez morze...”
Wyjdą z piwnic o zmroku,
będzie czekał ich spokój,
świat piękniejszy i lepszy, i nowy.
W ciszy, świetle, bezpiecznie
na kolacji świątecznej
będzie swastyka z miodem BONOWYM50...