Wycieczka (tomik) - Józef Birkenmajer (czytaj ksiazki on line TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Zbiór wierszy Józefa Birkenmajera, znanego czytelnikom przede wszystkim jako historyka literatury oraz ze znakomitych tłumaczeń powieści przygodowych dla młodzieży.

Poezja Birkenmajera jest przesycona z jednej strony osobistym doświadczeniem pierwszej wojny światowej i niewoli rosyjskiej oraz — później — bolszewickiej, a z drugiej nostalgią za beztroskim okresem dzieciństwa. Napiętnowany grozą lat wojennych, wprowadza odbiorcę swoich wierszy w medytację nad niejednokrotnie dramatycznym losem człowieka. Wszechobecna w utworach perspektywa śmierci przypomina o nieuchronności rzeczy ostatecznych.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Czytasz książkę online - «Wycieczka (tomik) - Józef Birkenmajer (czytaj ksiazki on line TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Józef Birkenmajer

Idź do strony:

razy,

Potem — w dziedzińcu — raz trzeci,

Licząc jak długo kamień

Rzucony do studni leci.

I pożegnałem tę studnię

(Król Chrobry ponoć ją wykuł),

Bo tam przy promie już czekał

Bartka Zabagły wehikuł.

I znów na lewy brzeg Wisły

Wielka przewiozła nas krypa,

Znów nas witała w Piekarach

Wspaniała, pachnąca lipa.

Znów nas witała swym szumem

I pożegnała uprzejmie

Ta lipa odwieczna, której

Ośm osób wkrąg nie obejmie.

Ośm osób jej nie objęło,

Choć opasali ją kołem,

Aż ja dopiero — dziewiąty —

Rączką ją drobną objąłem.

Siedliśmy znowu na bryczkę;

Bartłomiej z bicza znów strzelił —

I jakby tem cięciem bata

Czas na dwie części przedzielił...

Wśród zbóż i modrych bławatków

Bryczka pomknęła z turkotem,

Aż mnie przywiozła nakoniec

Ku dniom dzisiejszym zpowrotem...

Znikła gdzieś w wielkiej oddali

Wysoka skała tyniecka;

Jak zórz ostatki, przygasły

Słoneczne uśmiechy dziecka...

Czas ruszył chyżo z kopyta —

Brzękły wędzidła, chomąta...

Dnia tego chyba już przeszła

Rocznica dwudziesta piąta...

Z dnia tego garść młodych wspomnień

Dziś mi została jedynie,

Zielonych jako te krzewy

W starej tynieckiej ruinie...

15. VI. 1930

Wieża Marjacka

Niby królowa w złocistej koronie,

W szkarłatnym płaszczu gotyckiego tumu,

Stoisz, władczyni łaskawa dla tłumu,

Ku jego straży, chlubie i obronie.

Już na swem czole dźwigasz wieków siedem

I śmiało wznosisz się — nakształt proporca;

Ani się zgięłaś przed Hordą i Szwedem,

Ani cię srogi rozkruszył zaborca.

Nad miastem wiernie pełnisz czujną straż,

Jak cudny pomnik dawnej polskiej chwały; —

Jak pieśń zaklęta, codzień Polsce grasz

Odwieczne, śpiewne, przedźwięczne hejnały...

Zegaru dźwiękiem gwarzysz co godzina

Z samotną drużką — wieżycą ratusza;

A ona tobie, jak siostrzana dusza,

Jękiem odgwarza — i coś przypomina...

Jak pozdrowienie jakieś archanielskie

Nad całem miastem gwar ten się rozszerza,

Aż tam, gdzie wzgórze wznosi się wawelskie,

Śpiewa pospołu zegarowa wieża.

Myśl tedy płacze, pospołu — i gdzieśby

Pod nieba jasny wzlecieć chciała szczyt,

Jak ta Najświętsza, ktorą w swoje rzeźby

Zaklął arcymistrz — nieśmiertelny Wit.

O wieżo, wieżo! wieleż ci winienem

Chwil najcudniejszych w całem życiu mojem!

Tyś dla mnie była zachwytów Edenem,

Tyś mnie darzyła ciszą i spokojem.

W twych nieskalanych kształtach i dziewiczych

Ja się kochałem, jako małe chłopię,

W twego oblicza rysach tajemniczych,

Co przeglądają się w błękitów stropie.

Z twych wielkich okien tak rozległy przecie

I tak cudowny widok był na świat...

O wieżo, wieżo, najpiękniejsza w świecie,

Ty ukochanie moich młodych lat!

1924

Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.

W dzień zaduszny

Lubię nawiedzać myślą to ustronie,

Gdzie ty, braciszku, wieczny masz spoczynek;

Pośród stokroci i niezapominek

Tam leżysz senny...

Nad tobą czuwa biały krzyż kamienny...

Las ci pobliski szmery śle i wonie;

Nad tobą brzoza wstrząsa swe warkocze,

Ptak — co odlata — piosenkę szczebiocze,

Rozwodzi żale...

Ty leżysz cicho i nie słuchasz wcale...

Pomnę, jakeśmy na święto Zaduszek

Grób twój wieńcami przychodzili kwiecić

I na nim światło umarłych zaniecić:

Blady kaganek,

Co pełgał mgławo wśród barwnych równianek.

Matka mówiła cicho: «Ten kwiatuszek

Umarł przedwcześnie, nie zaznawszy świata;

Dziś jest aniołkiem, koło Stwórcy wzlata

W słoneczne blaski;

Zmówmy za niego — Zdrowaś pełna łaski...»

Wtedyśmy rączki nabożnie składali

I koło małej mogiłki uklękłszy

Modliliśmy się w cichości największej

I ze łzą w oku

Za brata... co nam nie był znan z widoku...

Dzisiaj na grób ten spoglądam z oddali

I zbiegłe lata przypominam sobie...

Czy kto się modlić będzie na mym grobie

I kto zapłacze,

Gdy na obczyźnie dni skończę tułacze?

Syberja 1917

Podzamcze

Pamięci ojca mego

Jakże dziwna jest myśli siła czarodziejska!

Bo gdy nią dawne moje wspomnienia ogarnę,

to życiem dla mnie tętni nie śródmieście gwarne,

lecz ta — jedna z najcichszych — ulica przedmiejska.

Nie wiem, co ją tak rojną i tak ważną czyni,

że nad wszystkie ulice inne ją przeniosłem.

Bo czyż to rzecz tak wielka, że mieszkałem przy niej —

i to w czasie, gdy byłem dzieckiem niedorosłem?

Chodnik na niej był kiepski, a bruku — nie było,

i często na niej błoto świeciło rozkisłe.

Od kępy plant zbiegała kręto i pochyło,

a jakby rzeczny dopływ, wpadała wprost w Wisłę.

I co się może komu nieco dziwnem wydać,

na domach miała same numery parzyste,

a z nieparzystej strony było niebo widać

i na tle nieba wielkie wieżyce strzeliste.

Zielone, gęstwą krzaków porośnięte wzgórze

hardo się zaznaczało stoku swego zrębem,

dźwigając równie strome zębate przedmurze,

co ząb za ząb walczyło z czasu srogim zębem.

Lecz widziało się przecie, że w owych zapasach

zwycięży i rywala dumnego umniejszy

Czas-władca, co tu władał — już w zamierzchłych czasach —

i znał przeszłość i przyszłość tak jak wiek dzisiejszy.

Niewzruszony skargami ni krzywdą ni buntem,

szedł w niewiadomą przyszłość z przeszłości najdalszej,

twardszy od twardych głazów i od spiżu trwalszy,

choćby ten spiż był dzwonem i zwał się Zygmuntem.

Przeto z niebem gwarzyły dwie dumne wieżyce,

czasu i dziejów smętne rozważając szanse:

z jednej zegar wydzwaniał godziny, kwadranse,

a z drugiej dzwon ogłaszał święta i rocznice.

Tyle razy słyszałem serc spiżowych bicie — —

i wiedziałem, że już dnia minęła połowa,

kiedy, jako wskazówka, wieża zegarowa

wskazywała na słońce, stojące w zenicie.

A gdy noc owładała wielkim niebios stropem,

gdy jak wielka soczewka tkwił na niebie księżyc,

gdy migały gwiazd punkty, wówczas każda z wieżyc

stawała się jak gdyby wielkim teleskopem.

W chwile te, gdy sen zwodny uśmierza i zwalnia

szalone myśli ludzkie, od kół gwiezdnych prędsze,

nasze małe mieszkanie — tam na pierwszem piętrze —

patrzyło w gwiazdy, niby cicha dostrzegalnia.

W ojca mego pokoju nieraz w nocy owe

lampa długo, jak gwiazda promienna,

płonęła — i widać było jasną i natchnioną głowę,

pochyloną nad kartą olbrzymiego dzieła.

Jasne gwiazdy świeciły tym poczętym dziełom;

patronował im wiernie, jak druh i powiernik,

ten co w niebiańskich sferach wielki zdziałał przełom

i ziemię z posad ruszył, a zwał się — Kopernik.

Nigdy on tobie, ojcze, nie skąpił odwiedzin;

a za nim przychodzili też inni, co sami

byli iście jasnemi ludzkości gwiazdami,

jako odkrywcy nowych promienistych dziedzin.

Wsparci na niebie — jakby na wielkiej opoce —

wieńczyli czoło gwiazdą przejasną: ideą.

I rozmawiali z tobą w te gwiaździste noce

Leonardo da Vinci, Kepler, Galileo...

Umysł twój, jak ognisko we zwierciadle wklęsłem,

skupiał w sobie odległe wzajemnie promienie

i poprzez gwiazd pomosty snuł — przęsło za przęsłem —

drogę w niedostrzeżone czasy i przestrzenie.

Ten glob ziemski, niejasny, nikczemny i mały,

tobie złotych dróg gwiezdnych przesłaniała warstwa,

Wobec ogromu niebios śmieszne ci się zdały

wszelkie ludzkie potęgi, państwa i mocarstwa.

Wśród gwiazd (mawiałeś) niema podłości i zbrodni,

nienawiści i złości, przemocy i wroga.

Tam świat jasny, otwarty — tam się najswobodniej

żyje i najszczęśliwiej — bo najbliżej Boga!

Dzisiaj w świat ten odszedłeś, złocisty promieniu,

pitagorejska cudna muzyko mej duszy...

Czas, który zręby murów i wieżyce kruszy,

kres położył twojemu ziemskiemu istnieniu.

Choć z wieży bije zegar, ty ulicą znaną

nie podążasz na wykład do starej uczelni,

boś nawiedził tę szkołę gwiezdną i świetlaną,

gdzie się wiecznych prawd Bożych uczą — nieśmiertelni!

A gdy cię przywołuję mem tęsknem wspomnieniem,

spraw, byśmy sobie nigdy nie byli dalecy!

Bądź moją jasną gwiazdą i mojem natchnieniem, —

Głowo, kochana Głowo, jak mawiali Grecy...

1929

Rozmowa z cieniem

Zawsze ciebie widziałem w cieniach mej przeszłości

I twojego początku dociekam daremnie.

Nie wiem, czy jesteś synem nocy czy światłości —

Jedno tylko wiem, cieniu: — żeś zrodzony ze mnie.

Było to w czasach, których nie objąć wspomnieniem —

Bo pamięć ma nie sięga nawet do kołyski —

W czasach, co dawno zmierzchły i dni swych przebłyski

W cień rzuciły... i stały się wraz z tobą — cieniem.

I jeno żyje we mnie ta myśl podświadoma,

Która niejasne słowa fantazji mej szepce —

Żem już wtedy cię chwytał drobnemi rękoma,

Gdym z tobą, jak brat bliźni, wraz leżał w kolebce.

Nie chwyciłem cię ręką, lecz chwyciłem wzrokiem —

Byłeś pierwszem wrażeniem, jakiegom ja doznał.

Oszołomiony zjawisk nieznanych natłokiem

Dzięki tobie-m kształt pierwszy, pierwszy ruch rozpoznał.

I może-ś tak znienacka włóczył się wokoło,

I pozorami rzeczy różnych mnie omamiał,

Że nieraz cień przestrachu kładł się na me czoło,

I żem cień odtąd często z lękiem utożsamiał.

Odtąd... bo odtąd coraz częściej się kojarzysz

Z mojemi wspomnieniami, cieniu mój posępny!

Gonisz pierwsze me kroki — mych zabaw towarzysz —

Proszony — nieproszony — ale nieodstępny.

Jako rówieśnik, rosłeś ze mną jednocześnie,

Ze mną spać szedłeś wczesną godziną wieczorną,

Lecz nieraz, jak żak-łobuz, bawiłeś mnie we śnie

Figlami — lub straszyłeś postacią potworną.

A widząc, iż się tobą trwożę lub ciekawię,

Takeś już zbisurmaniał i tak zezbereźniał,

Żeś takie same figle płatał mi na jawie

I wciąż mnie naśladował — lub częściej przedrzeźniał.

Podobniśmy do siebie — jak dwie rzeczy bliźnie;

Lecz ty, snać chcąc zaznaczyć różność naszych natur,

W żywe oczy urągasz mojej podobiźnie,

Przerabiając ją w tysiąc śmiesznych karykatur.

Jakbyś kładł moją postać na łożu Prokrusta,

Umiesz jej tuszy dodać albo wzrostu odjąć.

Nie wiem, czy to złośliwość czy swawola pusta, —

Czy jesteś mym obrazem, czy moją parodją.

Nie wiem — bo mi nie dano spojrzeć w twe źrenice,

Z którychbym myśli twoje czytał i zamiary;

Płaskie i ciemną sadzą zatarte masz lice,

Jesteś, jak widmo — wiotki, bezoki i szary.

Nie wiem, czy ci źle ze mną czy dobrze. Wiem jeno,

Że przez dzień cały chodzisz ze mną, jak najęty

I niezrażony żadną przygodą ni sceną

Natrętnie i wytrwale włazisz mi na pięty.

Włóczysz się wszędzie za mną, jak stary pieczeniarz,

Do moich nóg przykuty, jak do progu listwa;

Aż czasem sobie myślę, że pewno oceniasz

Korzyści, jakie ciągniesz z mego towarzystwa...

Lecz gdy nadciągną chmury lub wieczór się zmierzchnie,

Próżno wtedy, mój cieniu, szukam cię koło mnie;

Znikasz — jak w chwilach nieszczęść nieraz się rozpierzchnie

Rzesza druhów, rzucając druha wiarołomnie.

Lecz nie sądzę cię ostro; — bo jak moje życie,

Tak i twoje się wiąże ze światła istnieniem.

Bo gdyby nie jaśniało słońce na błękicie,

Gdyby światła nie było, ty nie byłbyś — cieniem.

Nie przeszkadza to jednak, że gdy idę z tobą,

Ty — przez światło do życia powołany co dzień —

Na światło nie śmiesz wyjrzeć, lecz za mą osobą

Przed słońcem się ukrywasz, jak zły duch lub zbrodzień.

Skryty jesteś z natury.

Idź do strony:

Darmowe książki «Wycieczka (tomik) - Józef Birkenmajer (czytaj ksiazki on line TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz