Napój cienisty - Bolesław Leśmian (biblioteka .TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Napój cienisty został wydany w 1936 roku i jest ostatnim tomem wierszy wydanym za życia Bolesława Leśmiana. Tom zawiera sześć cyklów, w których skład wchodzi ponad sto wierszy o tematyce filozoficznej.

Bolesław Leśmian tworzył nowatorskie i oryginalne wiersze z charakterystycznymi dla siebie neologizmami — leśmianizmami. Czerpał z twórczości baroku, romantyzmu i Młodej Polski. Unowocześnił balladę, stosował ironię i wskrzesił świat fantastyczny. Choć niedoceniany za życia, obecnie jest jednym z najbardziej cenionych poetów dwudziestolecia międzywojennego. Mimo, że historia wywarła wpływ na jego życie, nie porusza jej w swojej twórczości całkowicie poświęcając się tematyce ludzkiej egzystencji, boga, erotyzmu i miłości.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Bolesław Leśmian
Epoka: Modernizm
Rodzaj: Liryka

Czytasz książkę online - «Napój cienisty - Bolesław Leśmian (biblioteka .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Bolesław Leśmian

Idź do strony:

— łapczywie i żwawo.

Poszperali — na lewo, znaleźli — na prawo.

Miało barwy znikliwej posenną przynętę,

A poznali je po tym, że było — zaklęte.

Daremnie próbowali gryźć ziele i łykać, —

Nie chciały im się szczęki zmiażdżone domykać...

Czmur za życia posiadał jakie takie siły,

Bo cielska Maciejowe od ran się roiły.

Do pierwszego Macieja rzecze Maciej wtóry:

— «Tak się kości gną we mnie, jak te obce wióry.

W tym, że Czmur nas nadpsował — nie ma jeszcze sromu.

Czas duszom — do pokuty... Czas ciałom — do domu...

Lubię księżyc — na strychu, a słońce — w altanie,

Ale lubię najbardziej — siebie wzdłuż na sianie!...

Ty poleżysz ustronnie — i ja też poleżę.

Odzyskamy sił krztynę, szeptając pacierze,

Grzeszną duszę do Boga nastroim jak skrzypkę,

A ziele spożyjemy z mlekiem na przechlipkę».

I tak gwarząc, szli do dom — tam, gdzie dal i droga,

I na skręcie spotkali twarz w twarz — Płaczyboga.

Miał Płaczybóg źrenice — dalami posnute,

A w źrenicach na przemian — zadumę i smutę.

Trącił Maciej Macieja: «Chwila uroczysta

Pierwszy przemów do Boga, boś lepszy mówista». —

Rzekł Maciej: «Płaczyboże, co płaczesz uboczem, —

Chcę Ci mówić o wszystkim, ino nie wiem — o czem!

Pochwalona ta z Tobą znajomość bezkresna.

W lesie — nasze spotkanie. Dziej się — wola leśna!

To powiadam po pierwsze. A mówię po wtóre:

Dziej się człowiek, idący w bezmiary niektóre!

Nie zbraknie Bogu strawy (to mówię — po trzecie!) —

Dopóki jeden Maciej trwa jeszcze na świecie!»

I z zanadrza, jak z hojnej wyciągnął skarbony

Ziele — i Płaczybogu podał zamyślony.

— «Weź to ziele na wszelki w niebiosach przypadek,

Jako po dwóch Maciejach niepodzielny spadek.

Wiem, że cierpisz niekiedy, — i ja czasem cierpię.

A nuż się nieśmiertelność w niebiosach wyczerpie!

Chociaż trwoga to — płonna, lecz myśl niebezwiedna:

Pewniejsze dwie wieczności, niźli wieczność — jedna.

Dość Ci, Boże, źdźbło małe tego ziela spożyć,

By do drugiej wieczności bez uszczerbku dożyć.

Kto zasłużył na ziele — niech się nim odświeży.

Bogu się nieśmiertelność — nam się Bóg należy.

Włącz ten dar, Płaczyboże, do Twych w niebie dziejów

I od czasu czasu wspomnij dwóch Maciejów!» —

Wziął Płaczybóg podarek z tym bożym uśmiechem,

Co sprawił, że las z większym zieleniał pośpiechem,

I rzekł: «Dar to — nie lada, i skarb — nie drobnota —

I pewne przedłużenie wiecznego żywota!

Czymże was wynagrodzę — jaką z nieba chwałą

Za to, co się w tej chwili we wszechświecie stało!

Nic nigdzie nie posiadam, sam jestem — samiustek

Wpośród ziemskiej niedoli i zaziemskich pustek.

Trzeba w płacz mój na ślepo, z całych sił uwierzyć,

By chcieć ze mną żyć razem, albo razem — nie żyć.

Na krańcach mego płaczu będę na was czekał.

Nie zwlekajcie zbyt długo. Ja — nie będę zwlekał...»

I odszedł w sen za snami, by z tym zielem w dłoni

Zniknąć w jednej i w drugiej niebiosów ustroni.

Rzekł Maciej do Macieja: «Z ran moich niemało

Podczas rozmowy z Bogiem krwi się w świat przelało».

I na nogach się zachwiał i bardzo niezgrabny

Na trawę się wywrócił bokiem, jak wóz drabny.

Drugi Maciej na ból swój boczył się i srożył,

Lecz — by ciału dogodzić — obok się ułożył.

Rzekł jeden: «Czemuś taki srebrniasty na licu,

Jakbyś gębę przed chwilą wytarzał w księżycu?»

Drugi na to: «Już do snu nicość mnie kołycha.

Wiem, co we mnie cierpiało, — nie wiem, co nacicha...

Brak mi ziela... Ha, trudno! Niech Bóg się posili, —

Bardzo by się przydało i nam w takiej chwili!»

Naówczas do Macieja rzekł Maciej: «Macieju!

Tak mi dobrze w mym bólu, jak w samym Betleju...

Pragnę tylko ostatnich ku niebu przesileń,

By zrzucić ciała mego uciążliwą wyleń, —

A zrzucając — nie jęknę, ani się zasmucę.

Odwróć łeb, byś nie widział, czym będę, gdy zrzucę...»

Chciał się właśnie odwrócić Maciej od Macieja,

Ale go zamroczyła wielka beznadzieja!

A już śmierć się zbliżyła, by ich snem utrudzić.

Nie wiedziała, którego ma najpierw wystudzić.

Świat im w oczach zanikał... Nastały złe dreszcze.

I już świata nie było, a trwali gdzieś jeszcze...

Rzekł jeden: «Noc nadchodzi!» — A drugi rzekł: «Dnieje!»

Tak zmarli jednocześnie obydwaj Macieje.

Przypisy:

1. wpobok (daw.) — obok. [przypis edytorski]

2. spowicie — okrycie, otulenie. [przypis redakcyjny]

3. postronić się — usunąć się, kierować się w bok. [przypis redakcyjny]

4. znój (daw.) — ciężka praca, trud. [przypis redakcyjny]

5. mroczyć się — ciemnieć, pogrążać się w mroku. [przypis redakcyjny]

6. ruczaj — strumień, potok. [przypis redakcyjny]

7. poza tem — dziś popr.: poza tym. [przypis edytorski]

8. zdrój — miejsce w ziemi, z którego wytryskuje woda; źródło. [przypis redakcyjny]

9. pałać — świecić; być rozpalonym. [przypis redakcyjny]

10. rubież — pogranicze, tu: koniec świata. [przypis redakcyjny]

11. przewezbrany — nagromadzony powyżej zwykłego poziomu, gwałtowny. [przypis edytorski]

12. gródź — przegroda. [przypis redakcyjny]

13. kolaśnie — jak w kolasie; kolasa — odkryty pojazd konny podobny do bryczki. [przypis redakcyjny]

14. zamrocz (neol.) — mrok, ciemność a. zamroczenie, oszołomienie. [przypis redakcyjny]

15. miedza — pas ziemi nieuprawnej ciągnący się wzdłuż dwóch pól i oddzielający je. [przypis redakcyjny]

16. Herminia Naglerowa (1890–1957) — pisarka i publicystka, z zawodu nauczycielka; w dwudziestoleciu międzywojennym publikowała realistyczną prozę z elementami ekspresjonizmu pod pseudonimem Jan Stycz, działała w Związku Literatów Polskich i PEN-Clubie; po wojnie na emigracji w Londynie, pełniła funkcję wiceprezeski Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. [przypis edytorski]

17. zbarcz (neol.) — obarcz. [przypis redakcyjny]

18. pozłocina (neol. od czas. pozłocić) — coś złocistego, złocisty blask. [przypis edytorski]

19. cudło (daw.) — cudo, dziwo, niezwykłość. [przypis edytorski]

20. macierzyn — matczyny. [przypis edytorski]

21. nieodgadle (neol.) — tajemniczo. [przypis edytorski]

22. zaocznie — tu: obiektywnie, niezależnie od tego, co się widzi. [przypis redakcyjny]

23. pierzchać — uciekać, znikać. [przypis redakcyjny]

24. mątewka a. mątew — drewniane narzędzie do mieszania. [przypis redakcyjny]

25. zad — tylna część ciała, pośladki. [przypis redakcyjny]

26. modry — intensywnie niebieski. [przypis redakcyjny]

27. dybać — tu: jechać dążyć. [przypis redakcyjny]

28. pstrok — pstry, pstrokatej barwy (tj. o maści konia: srokaty, jabłkowity lub tarantowaty). [przypis redakcyjny]

29. znój — ciężka praca, trud. [przypis redakcyjny]

30. bajorów (gw.) — dziś popr. forma D. lm: bajor. [przypis redakcyjny]

31. rozwiślenie — neol. od nazwy rzeki Wisły. [przypis redakcyjny]

32. udniestrzeń — neol. od nazwy rzeki Dniestr. [przypis redakcyjny]

33. dywana — dziś popr. forma D. lp: dywanu. [przypis redakcyjny]

34. Człowiek Śmiechu — tytuł powieści Victora Hugo; jej bohatera okaleczono w młodości, wycinając okolice ust w kształt uśmiechu, przez co później jego twarz nie była zdolna wyrażać cierpienia, które czuł. [przypis redakcyjny]

35. bogini — Artemida, gr. bogini łowów, zwierząt, lasów; w mit. rzym. utożsamiana z Dianą. [przypis redakcyjny]

36. W pałacu królewny śpiącej — wiersz nawiązuje do baśni Charles’a Perrault Śpiąca królewna. W tej baśni zła czarownica przepowiedziała, że w dniu 15. urodzin królewna ukłuje się w palec wrzecionem i umrze. Jedna z siedmiu dobrych wróżek złagodziła jednak ten czar: królewna po ukłuciu zapadła w głęboki sen, a obudzić ją mógł tylko pocałunek księcia. [przypis edytorski]

37. królowę — dziś popr. forma B. lp: królową. [przypis edytorski]

38. minstrel — średniowieczny wędrowny śpiewak i recytator poezji. [przypis edytorski]

39. skald — średniowieczny skandynawski poeta i śpiewak. [przypis edytorski]

40. baldach (daw.) — baldachim, osłona z tkaniny nad łożem lub tronem. [przypis edytorski]

41. Ułuda—fikcja, wymysł. [przypis edytorski]

42. Urszula Kochanowska (zm. 1578) — córka Jana Kochanowskiego i Doroty Podlodowskiej. Zmarła w dzieciństwie, po jej śmierci ojciec–poeta napisał cykl XIX Trenów. Cykl traktuje o skandalu egzystencjalnym, jaki wywołuje śmierć — szczególnie tak nieoczekiwana i nieuzasadniona jak przedwczesna śmierć dziecka. W popularnej lekturze Treny odczytywane są jako wyraz żalu ojca po śmierci dziecka. [przypis edytorski]

43. Poglądasz — wyglądasz. [przypis edytorski]

44. Czarnolas — wieś w województwie mazowieckim, gdzie żył i tworzył poeta Jan Kochanowski. [przypis edytorski]

45. czerw — larwa, poczwarka owada, tu: robak. [przypis edytorski]

46. tuman (daw.) — mgła. [przypis edytorski]

47. owom (gw. daw.) — oto jestem. [przypis edytorski]

48. jam tu przyszła (gw., daw.) — konstrukcja z przechodnią końcówką czasownika; inaczej: ja tu przyszłam. [przypis edytorski]

49. Jadwiżyn (daw.) — forma D. lp.; dziś: Jadwigi. [przypis redakcyjny]

50. wnicestwić się (neol.) — zniknąć (w czymś), wniknąć (w coś). [przypis edytorski]

51. spojrzak (neol.) — spojrzenie, rzut oka. [przypis edytorski]

52. męty — to, co mąci, np. drobne cząsteczki zawieszone w płynie, mącące jego przezroczystość; niejasność i chaotyczność myśli lub wypowiedzi; tu: pożądanie, mącące myśli. [przypis redakcyjny]

53. nierozeznawka — neol. od czas. rozeznawać, tj. orientować się, rozpoznawać. [przypis redakcyjny]

54. doliniec — dolina. [przypis edytorski]

55. półskrzyniec — własc. półskrzynka; rodzaj domku lęgowego dla ptaków. [przypis edytorski]

56. migota — dziś popr. forma 3os. lp cz.ter.: migoce a. migocze. [przypis edytorski]

57. przyźba — własc. przyzba: wał usypany z ziemi dokoła podmurówki dawnej chaty wiejskiej. [przypis edytorski]

58. mać (daw.) — matka. [przypis edytorski]

59. przyodziew — ubranie, przyodziewek. [przypis edytorski]

60. znój — ciężka praca, trud. [przypis redakcyjny]

61. najwabniejszy — ten, który dodaje najwięcej powabu, wdzięku; najbardziej twarzowy. [przypis redakcyjny]

62. kochan — kochanek. [przypis redakcyjny]

63. zatajać — ukrywać. [przypis redakcyjny]

64. rzadź — zapewne neol., rzecz. utworzony od słowa: rzadki. [przypis redakcyjny]

65. debrza — wąska, płytka, dolina w kształcie litery V, o stromych, nierównych zboczach, wypłukana przez wody okresowe; z czasem osady mogą ją spłycać i wyrównywać jej zbocza, przekształcając debrzę w dolinę wciosową, parów lub wądół. [przypis redakcyjny]

66. Święta Zielone a. Zielone Świątki — daw. ludowe święto wiosny, w polskiej tradycji katolickiej ludowa nazwa święta Zesłania Ducha Świętego, obchodzonego 7 tygodni po Niedzieli Wielkanocnej. [przypis redakcyjny]

67. łątka — rodzaj ważki o wysmukłym ciele, zielono lub niebiesko zabarwionym, mający dwie pary błoniastych, wydłużonych skrzydeł. [przypis edytorski]

68. czad — tlenek węgla, woń spalenizny, swąd; tu: wyziewy, duchota. [przypis edytorski]

69. mogiła — tu raczej: kopiec, kurhan, pagórek. [przypis edytorski]

70. Wiosnowaty — formacja słowotwórcza nawiązująca do takich określeń od chorób i cech, jak trędowaty, zezowaty, kołowaty itp., sugeruje, że wiosna zadziałała na wołu jak choroba. [przypis edytorski]

71. lśnistszy (neol.) — bardziej lśniący. [przypis edytorski]

72. bezokole (neol.) — miejsce lub stan poza czasem, poza wszelkimi okolicznościami, jak w terminie gramatycznym bezokolicznik. [przypis edytorski]

73. łopuch — łopian, dziko rosnąca lecznicza roślina o dużych liściach. [przypis edytorski]

74. Rozpoznaj-że — dziś popr.: rozpoznajże. [przypis edytorski]

75. grobla — wał ziemny usypany, aby spiętrzać wodę w rzece lub rozdzielać stawy. [przypis redakcyjny]

76. zorza — zjawisko świetlne polegające na zmianie barwy nieba (zwykle na żółtopomarańczową) bezpośrednio przed zachodem i po wschodzie słońca oraz w czasie ich trwania. [przypis redakcyjny]

77. ustronie — okolica położona z dala od ludzkich siedzib. [przypis redakcyjny]

78. śniwula (neol. od czas. śnić a. wyśniwać) — kwiat ze snu. [przypis edytorski]

79. złotolitka — owad z rzędu błonkówek, o kolorowym, metalicznie lśniącym ciele. [przypis edytorski]

80. stożyć się (neol. od rzecz. stóg) — nawarstwiać się, tworzyć pagórki, zaspy. [przypis edytorski]

81. lśniwo — blask, lśnienie. [przypis edytorski]

82. nalodek (neol.) — cienka warstwa lodu. [przypis edytorski]

Idź do strony:

Darmowe książki «Napój cienisty - Bolesław Leśmian (biblioteka .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz