Darmowe ebooki » Wiersz » Requiem za przyjaciółkę - Rainer Maria Rilke (darmowe biblioteki online .txt) 📖

Czytasz książkę online - «Requiem za przyjaciółkę - Rainer Maria Rilke (darmowe biblioteki online .txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Rainer Maria Rilke



1 2
Idź do strony:
Rainer Maria Rilke Requiem za przyjaciółkę

 

tłum. Stefan Napierski

Ta lektura, podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie wolnelektury.pl.

Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fundację Nowoczesna Polska.

Requiem za przyjaciółkę Strona tytułowa Spis treści Początek utworu Przypisy Wesprzyj Wolne Lektury Strona redakcyjna
Requiem za przyjaciółkę
O, mam umarłych moich, i zwracałem 
im własną wolność, i zdumiony byłem, 
jak utuleni są, jak w tym umarciu 
zadomowieni szybko, sprawiedliwi, 
jak od opinii swej różni. Ty jeno, 
ty wracasz; muskasz mnie, okrążasz, pragniesz 
potrącić o coś, by zabrzmiało tobą, 
by cię zdradziło. Och, ty nie wydzieraj, 
czego się uczę z wolna. Ja mam słuszność; 
mylisz się, kiedy, wzruszona, zatęsknisz 
za jaką rzeczą. My ją przemieniamy; 
tutaj jej nie ma; rzutujemy z głębi 
bytu naszego ją, odzwierciadlamy 
ją tutaj, gdy ją tylko rozpoznamy. 
 
Znacznie cię dalej sądziłem. Przelęka1 
mnie, że to właśnie ty błądzisz i krążysz, 
któraś przeobraziła więcej, niźli 
jaka kobieta inna. Nie to, żeśmy 
strwożyli się, kiedyś umarła; nie, 
że mocna śmierć twa ciemno nas przecięła, 
to, co aż było dotąd, odrywając 
raptem od tego, co nadeszło potem: 
to nas obchodzi: to włączyć w ordynek2 
jest pracą naszą, którą czynim3 z wszystkim. 
Lecz, żeś się sama stworzyła i teraz 
drgasz trwogą tam, gdzie lęku już nie zaznać, 
że z twej wieczności tracisz okruszynę 
i wkraczasz tutaj, przyjaciółko, tutaj, 
gdzie wszystko jeszcze nie jest; że w wszechświecie 
raz pierwszy rozdrobniona, połowiczna, 
drabiny nieskończonych natur tak 
nie uchwyciłaś, jak rzecz wszelką tutaj; 
to, że z koliska, co cię już przyjęło, 
ciążenia siła głucha niepokoju 
jakiegoś ściąga cię w dół w czas znaczony — 
nocą mnie często budzi, jak włamywacz. 
Ach, gdybym wyrzec mógł, że jeno raczysz, 
że z łaskawości przybywasz, z nadmiaru, 
gdyż takaś4 sama w sobie upewniona, 
że stąpasz wokół, jak dziecko bez drżenia 
przed miejscem, w którym ukrzywdzić je mogą — 
lecz nie: ty prosisz. To mnie tak przerzyna 
po same kości i szarpie, jak piła. 
Ten wyrzut, który skrywałabyś, widmo, 
zapamiętała mi, kiedy się nocą 
w płuca me cofam, w trzewia, w tę ostatnią 
nędzną komorę tego serca mego, 
ten wyrzut nie byłby aż tak okrutny, 
jak to chodzenie po prośbie. Cóż prosisz? 
 
Powiedz, pojechaćże mam? Czyż gdziekolwiek 
pozostawiłaś przedmiot, co się dręczy, 
i pragnie iść za tobą? Czyliż mam się 
w kraj udać, niezaznany, choć był tobie 
tak krewny, jak połowa druga zmysłów? 
Na rzekach jego chcę żeglować, pragnę 
przybić do brzegu, o dawny obyczaj 
pytać, gawędzić z kobietami we drzwiach 
i patrzeć, jak swe dzieci przywołują. 
I zapamiętać chcę, jak krajobrazem 
przy dawnej się robocie otulają 
na łąkach i na polach; chcę zażądać, 
by przed oblicze stawiono mnie króla, 
i chcę kapłanów podżegać przekupstwem, 
by mnie rzucili przed najsroższe bóstwo, 
po czym odeszli, drzwi świątyń zawarli. 
Zapragnę jeszcze, gdy dowiem się wiele, 
po prostu przypatrywać się zwierzętom, 
aby cokolwiek z ich ruchów w me stawy 
spłynęło; krótkie zechcę mieć istnienie 
w ich oczach, co mnie chwilę zatrzymają 
i z wolna cicho uwolnią, bez sądu. 
Chcę, aby ogrodnicy po imieniu 
wiele mi kwiatów nazwali, bym w szczątkach 
tych pięknych nazwań jakby drobną resztkę 
ich wielolitych5 zachować mógł woni. 
I chcę owoce kupować, owoce, 
gdzie jest raz jeszcze ziemia — aż po niebo. 
 
Gdyż pojmowałaś to: prężne owoce. 
Na czary układałaś je przed siebie 
i barw ciężarem je równoważyłaś. 
I, jak owoce, widziałaś podobnie 
kobiety, oraz dzieci, równie z wnętrza 
pędzone w kształty, w kształty ich istnienia. 
Ujrzałaś siebie wreszcie, jako owoc, 
wyjęłaś siebie z sukien, przed zwierciadło 
siebie zaniosłaś, w nie się zapuściłaś 
z wyjątkiem twego patrzenia; zostało 
ono tam, przed nim, wielkie, i nie rzekło: 
otom jest ja6; przeciwnie: oto jest. 
Tak ciekawości wyzbyte przy końcu 
było patrzenie twe, ubóstwa pełne, 
że nie pragnęło nawet ciebie: święte. 
 
Tak cię zachować pragnę, jakeś sama 
w lustrze się ustawiła7, w wnętrzu głębi 
i od wszystkiego z dala. Czemuż schodzisz inna? 
Dlaczegóż odwołujesz siebie? Czemu 
wmówić mi pragniesz, że w kulach bursztynu 
wokół twej szyi coś niecoś ciężaru 
było: ciężkości, której nigdy nie ma 
w obrazach, które zaświat już ukoił; 
przecz8 mi postawą zwiastujesz złą wróżbę; 
cóż nakazuje ci kontury ciała 
wykładać, jakby linie jakiej dłoni, 
iż widzieć muszę je pełne przeznaczeń? 
 
O, podejdź w światło świecy. Wpatrywania 
w zmarłych nie strwożę się. Kiedy nadchodzą, 
w naszym spojrzeniu zatrzymać się mają 
prawo, podobnie, jak inne przedmioty. 
 
Chodź tutaj; pozwól, chwilę się uciszmy. 
Spójrzże na różę tę na moim biurku; 
czyż nie jest światło wokół niej tak samo 
onieśmielone, jak wokoło ciebie: 
i jej tak samo trwać by tu nie wolno. 
Powinna zostać była tam w ogrodzie, 
nieprzemieszana ze mną, lub zawiędnąć9 — 
i oto trwa tak: czym jej ma świadomość10? 
Nie przeraź się, gdy pojmę teraz, ach, 
oto się dźwiga we mnie: zrozumienie, 
muszę je przyjąć, chociażbym miał umrzeć. 
Pojąć, że jesteś tutaj. Już pojmuję. 
Jak ślepiec po omacku rzecz pojmuje, 
czuję twój los i nie znam dlań11 imienia. 
Pozwól, iż razem będziemy się żalić, 
że ktoś cię wyjął z lustra. Zdołasz płakać? 
Nie umiesz. Napływ, moc łez przemieniłaś 
w dojrzałe, trwałe zapatrzenie twoje, 
i z trudem każdy twój sok przesączyłaś 
w istnienie silne, co wznosi się, krąży, 
i równowagę utrzyma, na oślep. 
A wtedy traf cię, twój traf już ostatni, 
wyrwał, zawrócił z twego najdalszego 
postępu w świat ów, gdzie soki wciąż pragną. 
Nie całkiem wydarł; naprzód kawalątko, 
lecz wokół tego strzępu, gdy z dnia na dzień 
tak rzeczywistość obrastać poczęła, 
że zaczął ciążyć, wówczas całą siebie 
zużyć musiałaś; temu się poddałaś: 
z mozołem wyłamałaś się w okruchach 
z prawa, albowiem całej siebie było 
ci trzeba. Wtedy siebie przekopałaś 
i wygrzebałaś z ciepłej ciemnej gleby 
twojego serca zaledwie zielone 
nasienie, z niego zakiełkować miała 
śmierć; własna śmierć twa, śmierć dla twego życia. 
I jadłaś je, te ziarna twojej śmierci, 
jak wszystkie inne, spożyłaś jej ziarna, 
i miałaś w sobie posmak jej słodyczy, 
tej nieczekanej, miałaś słodkie wargi, 
ty: co już z wewnątrz, w zmysłach, byłaś słodka. 
O, pozwól nam się skarżyć. Wieszże, jako 
z niezrównanego krążenia krew twoja 
niechętnie, wzdragająca się, wracała, 
gdyś odwołała ją? Jak, pomieszana, 
niewielki obieg ciała znów podjęła; 
jako, nieufna wielce i zdumiona, 
w łożysko płci przenikła12 i tam, nagle, 
znużyła się powrotem swym olbrzymim? 
Tyś przynaglała ją, naprzód ją gnała, 
szarpałaś ją do miejsca grozy, jak 
stado się zwierząt ciągnie do ołtarza; 
przy czym pragnęłaś, by radosna była. 
I wymusiłaś to wreszcie: szczęśliwa 
była, nadbiegła i wszerz się rozlała. 
Tobie, przywykłej do innych miar, że to 
na chwilę tylko, zdało się: a przecie 
w strumieniu czasu brnęłaś: czas jest długi. 
I czas przypływa i wzbiera, i czas 
jest jako nawrót przewlekłej choroby. 
Jak krótkie było twe życie, jeżeli 
przyrównasz je godzinom, gdyś siedziała 
i liczne moce rozlicznej przyszłości 
zginałaś, milcząc, ku zarodzi dziecka, 
co w los się przemieniło znów. Bolesny trudzie! 
O, praco ponad siłę wszelką! Tyś 
dzień po dniu ją czyniła, tyś się wlokła 
i z kołowrotka wyciągałaś piękny 
wzór, wszystkie nici wiążąca odmiennie 
twoje. A wreszcie, już przy samym końcu, 
odwagi ci starczyło do zabawy! 
 
Albowiem, kiedy dokonane było, 
nagrody zapragnęłaś, jako dzieci, 
co słodko-gorzką wypiły herbatę, 
która ozdrawia może. Tak się nagradzałaś: 
od wszystkich ludzi bowiem zbyt daleko 
nawet i teraz byłaś; nikt by nie potrafił 
miłej dla ciebie wymyślić nagrody. 
Wiedziałaś o tym. Zasiadłaś na łożu, 
przed tobą stało zwierciadło, to, które 
wróciło tobie wszystko. Oto teraz 
to wszystko było tobą, a tam wewnątrz 
tylko złudzenie, owa piękna złuda 
kobiety wszelkiej, co chętnie w klejnoty 
stroi się, włosy czesze i poprawia. 
 
I tak umarłaś, jak niegdyś kobiety 
marły, umarłaś w ciepłym swoim domu 
położnic śmiercią, co pragną z powrotem 
zamknąć się i już nie mogą, albowiem 
ta ciemność, którą urodziły wespół, 
raz jeszcze wraca i pili, i wkracza. 
A czyliż wtedy by nie należało 
jednak odnaleźć było płaczek? Kobiet, 
co za pieniądze wrzeszczą, które można 
płacić, by całą noc szlochały w ciszy? 
Obrządków! My nie mamy dość obrządków. 
Wszystko przemija, przegadane wszystko. 
Tedy, umarła, nadejść musisz, ze mną 
by powetować skargi. Słyszysz, jak się skarżę? 
Pragnąłbym głos mój narzucić, jak chustę, 
na druzgi13 twojej śmierci i ją szarpać, 
aż się rozleci w kawały, i wszystko, 
co mówię teraz, niechajby w łachmanach 
przed głos ten przeszło, trzęsące się z zimna; 
gdybyż na skargach poprzestać. Lecz oto: 
oskarżam. Nie jednego tego, który 
ciebie z twej własnej wydobył łupiny 
(już nie odróżnię go, jest on jak wszyscy), 
lecz wszystkich w nim oskarżam jednym: męża. 
 
Jeśli gdziekolwiek we mnie bardzo dawne 
dziecięctwo w głębi wznosi się, a nie znam 
go jeszcze, może najczystsze dziecięctwo 
dzieciństwa mego: niechaj nie wiem o nim. 
Nie patrząc, pragnę urobić Anioła 
zeń, po czym rzucić w najpierwsze szeregi 
Aniołów w krzyku, by przypomnieć Bogu. 
 
Gdyż to cierpienie trwa już nadto długo 
i nikt nie zdoła mu sprostać; za ciężkie 
jest dla nas zaplątane to cierpienie 
zafałszowanej miłości, co, wsparte 
na przedawnieniu i na nawyknieniu, 
prawem się zwie, a karmi się bezprawiem. 
Gdzież jest mężczyzna, który miałby prawo 
do posiadania? Któż posiadać zdoła, 
co samo siebie nie ma, jeno czasem 
pochwyci siebie błogo, by odrzucić, 
jak dziecko piłkę? Jako wódz podobnie 
nie zdoła Niki14 na dziobie okrętu 
wstrzymać, tajemna lekkość jej boskości 
gdy nagle wznosi ją w jasny wichr15 morski: 
podobnie nikt z nas nie może kobiety 
przywołać, która już nas nie postrzega, 
i na wąziutkim pasemku istnienia 
odchodzi cudem, niepokaleczona: 
chyba, że zrodziłby się ów złoczyńcą. 
Gdyż t o jest winą, jeśli co jest winą: 
wolności tego, co się ukochało, 
O całą wolność własną nie pomnożyć, 
na którą zdobyć się można. My przecie, 
kiedy miłujem16, mamy jedno tylko: 
wzajem opuścić siebie; że się dzierżym17, 
to jest nam łatwo, uczyć się nie trzeba. 
 
Czyż tutaj jesteś jeszcze? W jakim kącie? — 
Tyś o tym wszystkim tak wiele wiedziała 
i tyleś mogła18, skoroś tak odeszła, 
jak dzień wschodzący, otwarta wszystkiemu. 
Kobiety cierpią, kochać — to być samym, 
artyści zaś niekiedy pośród pracy 
to przeczuwają, że przetwarzać muszą, 
kiedy kochają. A tyś rozpoczęła 
jedno i drugie; to bowiem i tamto 
w tym się zawiera, co teraz twa sława 
paczy, ta sława, która cię okrada. 
Ach, tyś
1 2
Idź do strony:

Darmowe książki «Requiem za przyjaciółkę - Rainer Maria Rilke (darmowe biblioteki online .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz