Pieśń o Jaśku zbójniku - Kazimierz Przerwa-Tetmajer (biblioteki online TXT) 📖
Krótki opis książki:
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Kazimierz Przerwa-Tetmajer
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Pieśń o Jaśku zbójniku - Kazimierz Przerwa-Tetmajer (biblioteki online TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Kazimierz Przerwa-Tetmajer
Kazimierz Przerwa-Tetmajer
Pieśń o Jaśku zbójniku
Ta lektura, podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie wolnelektury.pl.
Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fundację Nowoczesna Polska.
Pieśń o Jaśku zbójniku Strona tytułowa Spis treści Początek utworu Przypisy Wesprzyj Wolne Lektury Strona redakcyjna
Pieśń o Jaśku zbójniku
(Na tle pieśni ludowych na Podhalu)
Z orawskiego1 zamku2 chłopcy pozierają3
Czy się popod Tatry4 buczki rozwijają?
Idzie bystra woda hań5 ku Kościelisku,
Chłopcy marnie giną w orawskiem zamczysku.
Czyjże to hań chłopiec stoi u futryny?
Dy6 to Jasiek z Polan, Józkowej Maryny.
Wartko7 siwa woda w Kościelisko płynie,
Ale on nie wróci ku swojej dziedzinie8.
Mówiła mu matka: «Nie goń ty po drogach,
By ci nie zberczały9 łańcuszki na nogach.
Nie chodź po za buki na ludzkie barany,
Byś w ciemni10 na zamku nie gnił okowany11.
Jedynaka ciebie Pan Bóg mi zostawił,
Patrz, byś matczynego serca nie zakrwawił».
Mówiła mu Hanka, zalała się łzami:
«Jasiu najmilejszy, nie chodź z zbójnikami.
Jak się za jastrzębiem cień po ziemi włóczy,
Tak za tobą wszędy12 lecą moje oczy.
Kiej13 mię ty odejdziesz, cóż mi haw14 zostanie ?
Będę, jak ta limba15 samiutka w polanie.
Warkocz mi rozplecie ino16 wiatr, co duje17,
Ino woda z źródła lico pocałuje.
Zostań Jasiu doma18, zostań poniewoli,
Bo mię od żałości młode serce boli».
Stoi Jaś przed niemi, wsparty na siekiérce19,
Odpowiada matce i swojej freirce20:
«Na coś mi matusiu dobrze jeść dawała?
Równo21 mi się widzi22 dolina czy skała.
Kie23 siekierą zatnę w sękate jawory,
Jak ta piana z wody, tak się kurzą wióry.
Widziałaś mię, matko, jakom wóz przeskoczył,
Co go Bartków24 Kuba na boisko25 toczył.
Kiedym se wywinął ciupagą na Kirze,
To się ludziom z okien porobiły dźwirze26.
Psa, choćby jak leciał, za ogon dopadnę,
Ani mię przełazy27 nie ogłupią żadne.
Czyś mię to chowała na dziada28 w kościele?
Jak się postarzeję, legnę se w popiele.
Jako ten Janosik29 pójdę po dziedzinie,
A choćbym zaginął — imię nie zaginie.
Nie płacz Hanuś darmo, bo się serce żali;
Przyniosę ci zza gór pereł a30 korali.
Wrócę ja się do cię za czas, za niedługi,
A jakbym nie wrócił, ukocha cię drugi».
Poszedł Jasiek na zbój w górę dolinami:
Horni31 za nim chłopcy idą z ciupagami.
Stąpa Jasiek szumnie, wysoko się niesie,
że się mało znajdzie wyższe drzewo w lesie.
Idzie przez Orawę, aże ziemia jęczy:
Piórko mu się miga, zbroja na nim brzęczy.
Świeci mu się blacha z mosiężnym łańcuszkiem,
Kółeczkami zberczy ciupaga z obuszkiem32.
Flintę33 ma przez plecy, pistolet za pasem,
Nóż w mosiądz oprawny, i tak idzie lasem.
Zaśpiewałeś bratom Janiczku sokole,
Jakby buk zaszumiał pomiędzy topole:
«Śmiało chłopcy, śmiało, jest hań34 żyd bogaty,
Będziemy mierzyli kotlikiem35 dukaty.
Choćby ta Orawców było sto tysięcy,
Ja się ich tak boję, jako wilk zajęcy.
Choćbyście zjechali husary36 z szablami,
To ja se wywinę ciupagą nad wami!»
Huknęli mu na to towarzysze chórem —
Szeroko, daleko leci echo borem:
«Od buczka do buczka, aże do jawora
Hań nasze pieniążki, hań nasza komora.
Zbójecki hetmanie37 ku dolinom z góry,
Jako się gradowe uniżają chmury»
Spadł Jaś z zbójnikami w orawską zagrodę,
Jak ten orzeł z wiatru na koźlątko młode.
Podpalił se miasto na wsze cztery rogi:
Nie chciał po ćmie38 macać między pola drogi.
Zobaczyli ogień husary czerwony,
Wiatr im konie niesie przez łąki, zagony.
Przyjechali duchem39, w brzęczącym rynsztunku,
Dopadli zbójników jeszcze na rabunku.
Broni się Jaś ostro, ciupagą się broni:
Dwunastu husarów zwalił na ziem z koni.
Trzynasty go husar szablą dźgnął pod ziobro40 —
Nie pójdziesz ty więcej już na ludzkie dobro...
Bronią się zbójnicy, skaczą ponad dachy,
Migają im w ogniu, jako gwiazdy, blachy.
Husary ich skuli w żelazne okowy,
Wiedli ich przy koniach w dziedziniec zamkowy.
Tam ich rychtar zamknął w zamczysku Wysokiem,
Stamtąd pozierają zapłakanym okiem.
Ku Tatrom się potok przez łąki przelewa,
A Jaś patrzy za nim, zasmucony śpiewa:
«Po coś mię rodziła, matko moja miła?
Kie mię wieszać pójdą, będziesz się hańbiła.
Pierwej ten Dunajec zwyrtnie się do góry,
Niźli mię wypuszczą za te białe mury.
żałuj Panie Boże, com ja we frasunku:
ślubowałem na mszę dukata z rabunku.
Ej! Kieby to Bóg dał, cobym ja się wrócił,
Rychtarem bym orał, husarami młócił.
Bratowie, bratowie, kochami bratowie,
Będą nam rąbali głowiczld katowie.
żegnajmyż się teraz mili towarzysze,
Jutro nami wiater zimny zakołysze».
«Hej! góry, polany i zielone lasy,
żegnamy was dzisiaj na wieczyste czasy...»
Tak oni śpiewają na zamku w okowach,
A Hanusia w lesie zawodzi przy krowach:
«Strzegłaś matko Jasia, jako swej źrenicy:
Dziś-ci go powiodą, oj, ku szubienicy.
Chowałaś go matko, jak tego sokoła,
A dziś ci go rzucą do ciemnego doła.
We dnie miesiąc, gwiazdy będą się świeciły,
Kiedy ku mnie przyjdzie mój kochanek miły.
Prędzej gniazdko zlepi jaskółka na hali,
Niż się moje serce Janiczka odżali.
Kwitnie biała lilia, kwitnie majeranek,
Ale darmo więdnie mój zielony wianek.
Srebrzy się mi siano na stodole świeże,
łzamim je srebrzyła, sama na niem leżę.
Nie będę ja w ślubnej chodziła sukience,
Nie pierścionka mi trza, ale krzyżyk w ręce.
Nie ściel mi matusiu łóżeczka na dwoje:
Drewniana trumienka będzie łóżko moje.
Panienko najświętsza, czyś zaniewidziała,
Coś mi mego Jasia śmierci zabrać dała?...»