Płeć i charakter - Otto Weininger (biblioteczny txt) 📖
Krótki opis książki:
Główne dzieło młodego wiedeńskiego filozofa, które zyskało dużą popularność, kiedy jego autor kilka miesięcy po publikacji popełnił samobójstwo. Jako jedna z klasycznych pozycji wiedeńskiego modernizmu miało wielki wpływ na niemieckojęzyczne życie kulturalne w pierwszej połowie XX wieku, między innymi na poglądy Wittgensteina, Strindberga i Spenglera. Autor skupia się na kwestii płci, w której kobiety i mężczyźni są postrzegani jako dwa przeciwne bieguny, stwierdzając przy tym, że faktycznie w każdym człowieku tkwi zarówno pierwiastek męski, jak i żeński, choć w różnych proporcjach. To nowatorskie podejście staje się jednak dla niego punktem wyjścia do rozważań głęboko antykobiecych: pierwiastek męski ma cechować świadomy siebie indywidualizm, logika, moralność i dążenie do wyższych celów, podczas gdy kobiecy charakteryzuje brak indywidualizmu (duszy), alogiczność, amoralność, bierność, skoncentrowanie na seksualności i rozrodczości. Osobny rozdział Weininger, choć sam był Żydem, który rok wcześniej przeszedł na chrześcijaństwo, poświęca archetypowym Żydom, przypisując im kobiecość, brak wiary i poczucia dobra i zła.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Otto Weininger
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Płeć i charakter - Otto Weininger (biblioteczny txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Otto Weininger
kobiety absolutnej, a mimo to odpowiedź twierdząca na to pytanie byłaby jak uznanie cudu.
Kobieta nie stanie się szczęśliwsza przez emancypację; nie może jej ona przyrzekać zbawienia, a droga do Boga jest jeszcze długa. Żadna istota zawieszona między wolnością i niewolą nie zna szczęścia. Czy jednak kobieta zdecyduje się porzucić zniewolenie, aby stać się nieszczęśliwą?
Na razie nie chodzi o to, aby kobietę uczynić świętą. Na razie chodzi tylko o to, czy kobieta może dojść rzetelnie do do problemu swego istnienia, do pojęcia winy. Czy będzie przynajmniej chciała wolności? Chodzi jedynie o ufundowanie ideału, o skierowanie wzroku ku gwieździe przewodniej, jedynie o to, czy może w kobiecie ożyć imperatyw kategoryczny. Czy kobieta stanie pod znakiem idei moralnej, pod znakiem idei człowieczeństwa?
To jedynie bowiem byłoby emancypacją kobiet.
Przypisy:
1. rozbiór (daw.) — analiza. [przypis edytorski]
2. cyfra (daw.) — liczba, wielkość liczbowa; dziś popr.: pojedynczy znak pisarski służący do zapisywania liczb. [przypis edytorski]
3. atoli (daw.) — jednak; spójnik oznaczający przeciwstawienie, kontrast. [przypis edytorski]
4. Platon (427–347 p.n.e.) — grecki filozof, kluczowa postać w rozwoju filozofii; uczeń Sokratesa, nauczyciel Arystotelesa; twórca idealizmu filozoficznego, założyciel szkoły zwanej Akademią Platońską; swoje poglądy wyrażał w formie dialogów. [przypis edytorski]
5. Kant, Immanuel (1724–1804) — niemiecki filozof oświeceniowy, czołowa postać nowożytnej filozofii; twórca filozofii krytycznej (idealizmu transcendentalnego), według której nie możemy orzekać o rzeczach samych w sobie, poznaniu dane są jedynie ich fenomeny, czyli zjawiska zapośredniczone przez zmysły, ujmowane w konkretne formy. [przypis edytorski]
6. pozytywizm (filoz.) — kierunek filozoficzny głoszący, że jedyną pewną wiedzą jest wiedza naukowa, zdobywana tylko dzięki pozytywnej weryfikacji teorii za pomocą empirycznej metody naukowej. [przypis edytorski]
7. Ostatni, pominięty tu ustęp przedmowy odnosi się do nader obszernych przypisków książki, w których autor zajmuje się literaturą naukową i filozoficzną dotyczącą najrozmaitszych zagadnień w tekście poruszonych. W przypiskach tych autor powołuje się na mnóstwo dzieł, popierając kolejno twierdzenia i poglądy, które w samym dziele rozwija, szczegółowymi i dokładnymi cytatami. Ta bibliograficzna część książki, dowód zdumiewającej erudycji i wszechstronnego w piśmiennictwie wszystkich języków oczytania, bardzo jeszcze podówczas młodego, bo zaledwie dwudziestokilkuletniego autora, obejmuje w oryginale dziesięć przeszło drobnym pismem petitowym bitych arkuszy o treści bardzo ciekawej, pouczającej i dla fachowców zwłaszcza przy ocenie dzieła niezbędnej. Tłumacz był zmuszony ze względów wydawniczych tę część książki, jako do pewnego stopnia obciążający ją balast „ścisłej naukowości”, nie bez żalu opuścić, pocieszając się tym, że przez tę amputację nabierze ona tym więcej charakteru wydawnictwa na szerszą poczytność obliczonego. [przypis tłumacza]
8. robaków — tu autor ma na myśli wszelkiego rodzaju bezkręgowce. [przypis edytorski]
9. rzeczywistości, przyprawiającej o zamęt swym bezmiarem podobieństw i różnic — Spencerowski schemat świata: dyferencjacja i integracja, da się tu również z łatwością zastosować. [przypis autorski]
10. Stawiamy opór światu za pomocą swych pojęć — Jest to prawdą jedynie w odniesieniu do pojęć jako przedmiotów rozpatrywanych z psychologicznego, nie zaś z logicznego punktu widzenia. Dwóch tych stanowisk nie należy mimo całego współczesnego psychologizmu (Brentano, Meinong, Höfler) mieszać ze sobą ze względu na wypływające stąd obustronne szkody. [przypis autorski]
11. jawnokwiatowe a. jawnopłciowe (Phanerogamae) — dziś: rośliny nasienne (Spermatophyta), rozmnażające się przede wszystkim za pomocą nasion, które powstają w wyniku procesu płciowego. [przypis edytorski]
12. skrytokwiatowe a. skrytopłciowe (Cryptogamae) — nazwa grupy roślin niewytwarzających kwiatów ani nasion (np. glony, mszaki), przeciwstawianych roślinom jawnopłciowym (Phanerogamae), czyli nasiennym; współcześnie termin ten nie ma znaczenia taksonomicznego, tylko opisowe. [przypis edytorski]
13. Dopiero w piątym tygodniu od zapłodnienia zaczynają się te procesy, które z końcem trzeciego miesiąca brzemienności prowadzą (...) do ukształtowania się całego osobnika jako istoty pod względem płciowym ściśle określonej — Oczywista, nasza potrzeba ciągłości zmusza nas do zapatrywania, że różnice płciowe, jakkolwiek anatomicznie i morfologicznie niewidoczne i nawet przy najsilniejszym powiększeniu mikroskopowym dla oka niedostępne, muszą już istnieć w jakiejś formie, w jakimś „upreformowaniu”, i przed momentem pierwszego zróżnicowania. W jakiej jednak formie, w tym tkwi właśnie ważne sedno całej historii rozwoju. [przypis autorski]
14. lanugo — meszek płodowy pokrywający całą skórę płodu ludzkiego, wypadający tuż przed porodem lub w pierwszych dniach po urodzeniu; w dzieciństwie zastępowany jest przez meszek stały (vellus), cienkie, miękkie włoski z niewielka ilością barwnika, obecne na niemal całym ciele, najłatwiej zauważalne u dzieci i kobiet. [przypis edytorski]
15. tractus urogenitalis (łac., med.) — kanał moczowo-płciowy. [przypis edytorski]
16. Haeckel, Ernst (1834–1919) — niemiecki filozof, podróżnik, biolog, zwolennik darwinizmu. Dokonał przełomowych odkryć w biologii ewolucyjnej, tworząc pierwsze kompletne drzewo ewolucyjne organizmów żywych i uwzględniając w nim człowieka. [przypis edytorski]
17. całe gromady wyłącznie dwupłciowe, wyposażone w „prawidłową obupłciowość” — tzn. obupłciowość jest u nich stanem normalnym, występującym powszechnie. [przypis edytorski]
18. tedy (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]
19. ustrój — żywy organizm. [przypis edytorski]
20. kibić — część tułowia od ramion do bioder; talia. [przypis edytorski]
21. przytoczmy „kobiety” o wąskich biodrach — Nie absolutna szerokość miednicy tj. w centymetrach podana odległość kości przedudowych lub biodrowych, lecz względna szerokość bioder w stosunku do szerokości ramion jest mniej więcej pewnym i dosyć powszechnie zastosować się dającym cielesnym sprawdzianem zawartości pierwiastków . [przypis autorski]
22. węgieł — miejsce, gdzie mury stykają się pod kątem prostym; narożnik. [przypis edytorski]
23. Hermafroditos (mit. gr.) — syn Hermesa i Afrodyty; na prośbę wzgardzonej nimfy Salmakis złączony z nią w jedno ciało. [przypis edytorski]
24. Uczta — filozoficzny tekst na temat miłości, utwór uważany za szczytowe osiągnięcie literackie Platona. Kiedy podczas biesiady każdy z uczestników ma wygłosić jak najlepszą mowę pochwalną Erosa, boga miłości, komediopisarz Arystofanes opowiada wymyślony przez siebie mit o stworzeniu ludzi pierwotnie jako istot podwójnych, które następnie bogowie rozcięli, każdą na dwie połowy, szukające się po świecie i lgnące do siebie. [przypis edytorski]
25. ofici (z gr. ὄφις: wąż) a. serpentynianie — grupa gnostycka z I w., której członkowie czcili węża z biblijnej Księgi Rodzaju, symbolizującego gnozę (poznanie), którą demiurg Yaldabaoth chciał ukryć przed Adamem i Ewą. W ich wierzeniach występował Prunikos, wcielenie Mądrości, pradawna androgyniczna istota, starająca się oświecić ludzkość. [przypis edytorski]
26. Havelock Ellis, właśc. Henry Havelock Ellis (1859–1939) — brytyjski lekarz, jeden z twórców nowoczesnej seksuologii, autor Studies in the Psychology of Sex (Studium psychologii seksualnej, 1896), współautor Sexual Inversion (Inwersja seksualna, 1897), pierwszej angielskiej książki medycznej o homoseksualności. [przypis edytorski]
27. Steenstrup, Johann Japetus Smith (1813–1897) — duński biolog, botanik i zoolog. [przypis edytorski]
28. Bischoff, Theodor Ludwig Wilhelm von (1807–1882) — lekarz i biolog niem., wykładowca anatomii patologicznej na uniwersytecie w Heidelbergu (1835–1843), profesor anatomii i fizjologii na uniwersytetach w Giessen (1843–1855) oraz w Monachium, gdzie w 1854 r. objął katedrę w tej dziedzinie; od 1843 r. członek Niemieckiej Akademii Nauk; prowadził badania rozwoju embrionalnego ssaków, a także pomiary czaszki i mózgu; jego najpowszechniej znaną pracą było Das Studium und die Ausübung der Medicin durch Frauen (1872), w którym dowodził na podstawie ważenia mózgów mężczyzn i kobiet, że te ostatnie nie są anatomicznie zdolne do podjęcia studiów wyższych. [przypis edytorski]
29. Rüdinger, Nikolaus (1832–1896) — anatom niemiecki, profesor uniwersytetu w Monachium. [przypis edytorski]
30. Gaule, Justus i Alice — Justus Gaule (1849–1939), profesor fizjologii na uniwersytecie w Zurichu, oraz Alice Gaule (1859–1935), jego studentka i żona. [przypis edytorski]
31. systemat (przestarz.) — system. [przypis edytorski]
32. Hunter, John (1728–1793) — szkocki chirurg i anatom, jeden z pionierów obserwacyjno-eksperymentalnego podejścia do chirurgii. [przypis edytorski]
33. Zadaniem jej jest tylko stwierdzić dla większości wypadków siłę przyciągającego wpływu cech płciowych na płeć drugą — Rozmaitego rodzaju fetyszyzmy należy pominąć; tak samo, jak co do działania erogenicznego nie wchodzą w rachubę cechy primordialne. [przypis autorski]
34. Nägeli, Karl Wilhelm von (1817–1891) — szwajcarski botanik; w dziele Mechanisch-physiologische Theorie der Abstammungslehre (Mechaniczno-fizjologiczna teoria ewolucji, 1884) odrzucał darwinowski dobór naturalny jako mechanizm ewolucji na rzecz ortogenezy (teorii rozwoju kierunkowego), istnienia rzekomej wewnętrznej siły doskonalącej, prowadzącej do przemian gatunków; twórca teorii przenoszenia cech przez tzw. idioplazmę. [przypis edytorski]
35. Vries, Hugo de (1848–1935) — holenderski botanik, jeden z pierwszych genetyków, twórca koncepcji genów oraz teorii mutacji (powstawania nowych gatunków w wyniku nagłych zmian dziedzicznych). [przypis edytorski]
36. Hertvig, Oscar (1849–1922) — biolog niemiecki, pionier embriologii eksperymentalnej, profesor biologii, histologii i embriologii na uniwersytecie w Berlinie. [przypis edytorski]
37. metazoon (biol.) — jeden z przedstawicieli podkrólestwa Metazoa, tj. zwierząt wielokomórkowych w klasyfikacji Haeckela (1874). [przypis edytorski]
38. arrhenoplazma i thelyplazma — plazma męska (gr. arrhen) i żeńska (gr. thely). [przypis edytorski]
39. indyferencja (z łac.) — obojętność. [przypis edytorski]
40. hermaphroditismus verus (łac.) — hermafrodytyzm prawdziwy. [przypis edytorski]
41. Arystoteles (384–322 p.n.e.) — grecki filozof i przyrodoznawca, zajmujący się również teorią państwa i prawa, ekonomiką i logiką formalną; najwszechstronniejszy z uczonych staroż., osobisty nauczyciel Aleksandra Wielkiego; jego dorobek i system filozoficzny wywarły wielki wpływ na rozwój nauki i filozofii europejskiej, zwłaszcza w średniowieczu. [przypis edytorski]
42. eo ipso (łac.) — tym samym. [przypis edytorski]
43. Sellheim, Hugo (1871–1936) — niemiecki ginekolog i położnik, badał możliwości opracowania chemicznego testu ciążowego i sposobu ustalania ojcostwa, zaproponował szereg zmian w operacjach ginekologicznych, wniósł znaczący wkład w edukację na temat seksualności, antykoncepcji i porodu. Tu mowa o jego pracy z 1878 na temat zachowań dwóch wykastrowanych kogutów. [przypis edytorski]
44. Foges, Arthur (1868–1920) — wiedeński lekarz specjalizujący się w medycynie reprodukcyjnej; w 1897 przeprowadził serię eksperymentów z kastrowaniem kogutów, wykazujących, że po operacji ich zachowania były odmienne, ale niepodobne do zachowań kur. [przypis edytorski]
45. inwolucja (z łac.) — rozwój wsteczny, zanik fizjologiczny lub powrót organu do uprzednich rozmiarów. [przypis edytorski]
46. ekstyrpacja (med.) — zabieg operacyjny polegający na usunięciu narządu w całości. [przypis edytorski]
47. fakty przeistoczenia się w istotę żeńską tam, gdzie (...) ekstyrpacja męskiego gruczołu rozrodczego — Tak samo jak i na odwrót: przy kastracji żeńskiego zwierzęcia nie można bezwzględnie zaprzeczyć maskulinizacji. [przypis autorski]
48. Chrobak, Rudolf (1843–1910) — austriacki lekarz ginekolog. [przypis edytorski]
49. infuzja (med.) — podawanie do organizmu płynów drogami innymi niż naturalne, np. metodą wlewu dożylnego (kroplówką). [przypis edytorski]
50. iniekcja (med.) — wstrzyknięcie; zastrzyk. [przypis edytorski]
51. a priori (łac.) — z góry, z założenia. [przypis edytorski]
52. Należało wyznaczyć granicę wpływu wewnętrznego procesu wydzielniczego na stanowcze ukształtowanie się nacechowania płciowego... — Że granice takie istnieją, okazuje się przecież także z istnienia różnic przed dojrzałością. [przypis autorski]
53. spermatogeneza — proces powstawania i dojrzewania plemników (gamet męskich), odbywający się w jądrach. [przypis edytorski]
54. jużci (daw., gw.) — oczywiście, pewnie. [przypis edytorski]
55. kryptorchizm (med.) — wnętrostwo, wada rozwojowa polegająca na zatrzymaniu się jądra lub obu jąder w kanale pachwinowym lub jamie brzusznej, ich braku w mosznie od razu po urodzeniu. [przypis edytorski]
56. cerebralny (med.) — mózgowy, związany z mózgiem. [przypis edytorski]
57. jeno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
58. krętarz większy, trochanter major (med.) — duża wyniosłość między szyjką a trzonem kości udowej. [przypis edytorski]
59. Spinaeiliacae ant. sup. (łac., med.) — Spina iliaca anterior superior, kolec biodrowy przedni górny, część talerza kości biodrowej. [przypis edytorski]
60. beztroskliwe (przestarz.) — lekkomyślne. [przypis edytorski]
61. Maupas, Émile (1842–1916) — francuski bibliotekarz, zoolog i botanik. [przypis edytorski]
62. wrotki (biol.) — typ małych (0,2–1 mm), wodnych zwierząt bezkręgowych z charakterystycznym wieńcem rzęsek na przedniej części walcowatego ciała. [przypis edytorski]
63. dezyderat — postulat. [przypis edytorski]
64. L’amour est un oiseau rebelle... (fr.) — Miłość jest wolnym ptakiem; słowa słynnej arii wykonywanej przez główną, tytułową postać opery Carmen Georges’a Bizeta, kobietę często zmieniającą kochanków, niezdolną do stałego uczucia. [przypis edytorski]
65. ad unguem (łac.) — dosł.: do paznokcia; dokładnie, skrupulatnie, starannie. [przypis edytorski]
66. przeto (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]
67. Ostwald, Wilhelm Friedrich (1853–1932) — niemiecki chemik i filozof przyrody, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii (1909). [przypis edytorski]
Darmowe książki «Płeć i charakter - Otto Weininger (biblioteczny txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)