W obliczu końca - Marian Zdziechowski (czytanie książek na komputerze txt) 📖
Krótki opis książki:
Kilkanaście szkiców profesora Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie publikowanych wcześniej w prasie, wybranych przez autora i wydanych w formie książki rok przed jego śmiercią. Pesymizm, dominujący w poglądach Zdziechowskiego, skłania go do przekonania, że „Stoimy w obliczu końca historii. Dzień każdy świadczy o zastraszających postępach dżumy moralnej, która od Rosji sowieckiej pędząc, zagarnia wszystkie kraje, wżera się w organizmy wszystkich narodów, wszędzie procesy rozkładowe wszczyna, w odmętach zgnilizny i zdziczenia pogrąża”.
Chociaż według słów autora treścią tych tekstów, „jak w ogóle wszystkiego, co po wojnie pisałem, jest walka z bolszewictwem”, dotyczą różnorodnej tematyki, począwszy od masonerii, poprzez opis terroru bolszewickiego, rozważania na temat przyczyn upadku cywilizacji rzymskiej i wad demokracji, analizę francuskiego antyromantyzmu, na mowach okolicznościowych skończywszy. Zbiór zawiera również studium O okrucieństwie, opublikowane w formie książkowej w roku 1928.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Marian Zdziechowski
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «W obliczu końca - Marian Zdziechowski (czytanie książek na komputerze txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Marian Zdziechowski
Görres, op. cit., s. 563. [przypis autorski]
817. W Würzburgu na początku wojny trzydziestoletniej ktoś zauważył, jak cztery kobiety zakradały się do czyjegoś składu win... — Görres, op. cit., s. 567. [przypis autorski]
818. Jakub I Stuart (1566–1625) — król Szkocji (od 1567), który po śmierci królowej Elżbiety I jako jej krewny został królem Anglii (od 1603), co zapoczątkowało unię personalną Anglii ze Szkocją. [przypis edytorski]
819. Fanatycznym prześladowcą czarowników i czarownic był uczony i nabożny teolog na tronie, król Jakub I, syn Marii Stuart. W czasie podróży po wybrzeżach Szkocji złapała go burza na morzu... — Helbing-Bauer, op. cit., s. 232. [przypis autorski]
820. Basilikon Doron (gr.: królewski dar) — traktat na temat sprawowania władzy napisany w 1599 przez króla Szkocji Jakuba VI Stuarta, późniejszego króla Anglii (jako Jakub I), w formie listu do jego najstarszego syna. [przypis edytorski]
821. Henryk IV (1553–1610) — król Nawarry (od 1572), następnie król Francji (od 1589), pierwszy z dynastii Burbonów; protestant, przez państwa katolickiej Świętej Ligi uznany za uzurpatora, w 1593 oficjalnie przeszedł na katolicyzm; ogłosił edykt nantejski (1598) gwarantujący wolność wyznania i kończący wojny religijne w kraju. [przypis edytorski]
822. bon Henri (fr.) — dobry Henryk. [przypis edytorski]
823. ten bon Henri ani się zawahał nakazać surowe ściganie czarnoksiężników w rodzinnym swoim kraju, w Pirenejach, i w r. 1609 storturowano tam i spalono osób sześćset — Helbing-Bauer, op. cit., s. 299. [przypis autorski]
824. proboszcz kościoła św. Doroty w Wiedniu Stefan Lanzkranna piętnował twierdzenie podobne jako szaleństwo — ibid., s. 317. [przypis autorski]
825. Agrippa von Nettesheim a. Heinrich Cornelius Agrippa (1486–1535) — niemiecki lekarz, filozof, alchemik i astrolog, przedstawiciel renesansowej magii i okultyzmu. [przypis edytorski]
826. Weyer, Johann (1515–1588) — niderlandzki lekarz, demonolog, autor dzieła O zwodniczych sztuczkach demonów (De praestigiis daemonum, 1563), w którym wypowiadał się przeciwko prześladowaniom czarownic, uznając, że podstawową przyczyną zachowania domniemanych czarownic są przywidzenia, które należy traktować jako objawy choroby psychicznej. [przypis edytorski]
827. Loos, Cornelius (1546–1595) — niderlandzki ksiądz, profesor teologii; pierwszy duchowny katolicki, który publicznie pisał przeciwko procesom czarownic szalejącym w Europie XV wieku (De vera et falsa magia, O prawdziwej i fałszywej magii, 1592), za co na rozkaz biskupa Trewiru został uwięziony i zmuszony do odwołania na kolanach swoich poglądów przed zgromadzeniem dostojników kościelnych; jego pracę skonfiskowano, przez długi czas była uważana za zaginioną, rękopis odkryto w 1886. [przypis edytorski]
828. Montaigne, Michel de (1533–1592) — francuski filozof i pisarz epoki renesansu, humanista; uważany za twórcę eseju jako gatunku literackiego (Próby). [przypis edytorski]
829. Charron, Pierre (1541–1603) — francuski filozof i teolog katolicki, uczeń i przyjaciel Montaigne’a, nadworny kaznodzieja Małgorzaty de Valois, żony króla Henryka IV Burbona; przedstawiał kontrowersyjną formę sceptycyzmu, postulował oddzielenie etyki od religii i traktowanie jako niezależnej dyscypliny filozoficznej. [przypis edytorski]
830. Przebrzmiało również bez echa i wpływu dzieło humanisty niemieckiego, Agryppy von Nettesheim... — ibid., s. 318. [przypis autorski]
831. Spee, Friedrich (1591–1635) — niemiecki jezuita, autor hymnów; zaciekły przeciwnik procesów o czary i stosowania tortur; jako naoczny świadek w książce Cautio Criminalis (wydana anonimowo w 1631) zebrał wiele szczegółowych opisów okrucieństwa i przykładów niewiarygodnych zeznań. [przypis edytorski]
832. opowiadał [Leibniz] o rozmowie jego z młodym kanonikiem w Würzburgu, hr. Schönbornem... — Helbing-Bauer, op. cit., s. 320. [przypis edytorski]
833. Najdziwniejszym objawem, pisze on [Malebranche] w „Recherche de la vérité”, siły wyobraźni jest szalony strach... — cytuję z G. Seailles. [przypis autorski]
834. Meyfart, Johann Matthäus (1590–1642) — niemiecki teolog luterański, pastor nauczyciel akademicki, autor hymnów; przeciwnik procesów czarownic. [przypis edytorski]
835. Z protestantów najwymowniej potępiał wytaczane czarownikom procesy Meyfart — Görres, op. cit., s. 569. [przypis autorski]
836. Bekker, Balthasar (1634–1698) — niderlandzki duchowny protestancki, teolog i filozof, przedstawiciel kartezjanizmu; w głośnej pracy Die Betooverde Wereld (1691) krytykował wiarę w czary i w opętanie przez diabła, a nawet istnienie samego diabła; zwolniony z funkcji religijnych i sądzony za bluźnierstwo, działanie na szkodę Kościoła oraz rozpowszechniane ateistycznych idei na temat Biblii. [przypis edytorski]
837. Grevius, Johannes a. Johann Greve (1584–1622) — niemiecki pastor, teolog; w 1621 opublikował pracę Tribunal reformatum, w której potępił tortury jako niezgodne z prawem Bożym i naturalnym oraz chrześcijańską miłością, ponadto nieefektywne z powodu bezwartościowości zeznań uzyskanych tą metodą, co ukazywał na przykładach procesów, w większości domniemanych czarownic. [przypis edytorski]
838. Więcej, pisał [Grevius], jest teraz rodzajów tortur niż członków w ciele ludzkim, a nieraz wszystkie są stosowane do tegoż samego człowieka — Helbing-Bauer, s. 327. [przypis autorski]
839. Wrażenie wstrząsające swoją prostotą, serdecznością, rzewnością wywołują listy oskarżonej o czary Rebeki Lemp... — Helbing-Bauer, s. 224. [przypis autorski]
840. Ludwik XIII (1601–1643) — król Francji (od 1610), syn Henryka IV z dynastii Burbonów; do czasu jego pełnoletności realne rządy sprawowała jego matka, Maria Medycejska, potem kardynał Richelieu, który stał się twórcą systemu rządów absolutnych. [przypis edytorski]
841. zasugestionowany (daw.) — zasugerowany, wskazany sugestią. [przypis edytorski]
842. mimo (daw.) — obok. [przypis edytorski]
843. starościński — związany ze starostą; tu: podległy staroście. [przypis edytorski]
844. Deus, ad te vigilo, miserere mei, Deus (łac.) — Boże, ku służbie Twojej stoję, zmiłuj się nade mną, Boże (połączenie słów biblijnych psalmów 63 oraz 51). [przypis edytorski]
845. Za panowania Ludwika XIII odbył się głośny proces, w którym ofiarą podłej zemsty padł ksiądz Urban Grandier w Loudun... — Helbing, s. 300–313. Nieco inaczej w niektórych szczegółach przedstawia tę sprawę niechętny Grandierowi Michelet. Görres zaś broni dobrej wiary sędziów i przypuszcza rzeczywiste opętanie mniszek. [przypis autorski]
846. Colbert, Jean Baptiste (1619–1683) — francuski polityk, minister finansów i premier na dworze Ludwika XIV. [przypis edytorski]
847. Léo Taxil (pseud.), właśc. Marie Joseph Gabriel Antoine Jogand-Pagès (1854–1907) — francuski pisarz i dziennikarz, znany z poglądów z antykatolickich i antyklerykalnych oraz z szeroko zakrojonej, trwającej kilka lat mistyfikacji: w napisanej od pseudonimem książce Le Diable au XIXe siècle (Diabeł w XIX wieku, 1892) fikcyjnymi zeznaniami naocznych świadków rzekomo demaskował masonerię jako ruch czcicieli szatana oraz przedstawił postać zaangażowanej w ten ruch Diany Vaughan, potomkini różokrzyżowca i alchemika, spotykającej się z z wcielonymi demonami, z których jeden miał ogonem wypisać na jej plecach przepowiednie, a inny pod postacią krokodyla grać na fortepianie; Diana Vaughan miała zostać odkupiona, kiedy pewnego dnia wyznała swój podziw dla Joanny d’Arc, na której imię demony zostały zmuszone do ucieczki; 19 kwietnia 1897 Léo Taxil zwołał konferencję prasową, na której, jak twierdził, przedstawi prasie Dianę Vaughan; zamiast tego na konferencji ogłosił, że jego rewelacje są zmyślone, i podziękował duchowieństwu katolickiemu za pomoc w nagłośnieniu jego groteskowych twierdzeń. [przypis edytorski]
848. doszło do tego, że przyczyny naturalne zjawisk jakby przestały istnieć, a wszystko zło zwalano na sztuki czarownic — J. Tuwim, Czary i czarty polskie, 1924. [przypis autorski]
849. toż samo mają za dokument czartostwa i na stos dekretują — ks. Seweryn Gamalski, Przestrogi duchowne; cytuję z Tuwima. [przypis autorski]
850. Zdarzały się np. wypadki, że sprawę (...) umarzano na czyjeś poręczenie lub przysięgę... — J. Tuwim, op. cit., s. 30–31. [przypis autorski]
851. Miała i Polska swojego Spee w osobie anonimowego autora... — Tuwim, op. cit., s. 41. [przypis autorski]
852. w r. 1775, niejaka pani z Rajczyńskich Stokowska na Doruchowie w Wieluńskiem torturowała i kazała spalić na stosie... — St. Wasylewski, Sprawy ponure. [przypis autorski]
853. Około r. 1790 w Uszomierzu w powiecie owruckim komisarz właściciela majątku, przypisując posuchę czarom niewiast, polecił wskazane przez włościan pławić... — Szczegóły te biorę z Wł. Smoleńskiego, Przewrót umysłowy w Polsce wieku XVIII, 1923. [przypis autorski]
854. hugonoci a. hugenoci — protestanci francuscy, wyznawcy kalwinizmu. [przypis edytorski]
855. ad hoc (łac.) — doraźnie, bez wcześniejszego przygotowania. [przypis edytorski]
856. W r. 1610 król Henryk IV zmarł, zasztyletowany przez Franciszka Ravaillaca... — J. J. Tharaud, La tragédie de Ravaillac. [przypis autorski]
857. luidor (fr. Louis d’or: złoty Ludwik) — złota moneta francuska z podobizną króla, bita w latach 1640–1791. [przypis edytorski]
858. Jakiś półwariat, Damiens, rzucił się w 1757 r. na króla Ludwika XV i lekko zadrasnął go nożem... — Helbing-Bauer, s. 244–257. [przypis autorski]
859. W jednej z książek Miguela de Unamuno znalazłem mistrzowski w umyśle i wykonaniu opis... — Vérités arbitraires, Paris, Kra. [przypis autorski]
860. propter magnam gloriam tuam (łac.) — bo wielka jest chwała twoja (cytat ze śpiewu liturgicznego Gloria in excelsis Deo, Chwała na wysokości Bogu). [przypis edytorski]
861. la trace de ses pas est épouvantable (fr.) — ślad jego kroków jest przerażający. [przypis edytorski]
862. oceni ogrom dokonanego postępu, który z dniem każdym większej nabiera szybkości... — H. Ch. Lea, History of the Inquisition. Cytuję według przekładu rosyjskiego. [przypis autorski]
863. Arcybaszew, Michaił Piotrowicz (1878–1927) — rosyjski pisarz, dramaturg i publicysta, od 1923 na emigracji w Polsce. [przypis edytorski]
864. Okrucieństwo człowieka względem bliźniego swego staje się (...) rzeczą (...) coraz bardziej zdyskredytowaną... — [René Guyon], La Cruauté, Paris, Alcan. [przypis autorski]
865. Grecja starożytna, gdzie świat zwierzęcy miał opiekunkę swoją w bogini Artemidzie — T. Zieliński, Religia Grecji starożytnej, s. 29–30. [przypis autorski]
866. pia fraus (łac., r.ż.) — pobożne oszustwo; oszustwo dla dobra wiary. [przypis edytorski]
867. gdyby kapłan począł z ambony zachęcać do litości nad nimi, niezawodnie poczytywano by mu to za dziwactwo, i może nawet ktoś dopatrzyłby się w tym powiewu herezji, poczętej z ducha Azji — por. M. Zdziechowski, Św. Franciszek z Asyżu a czasy nasze, „Słowo”, 1927, nr 226. [przypis autorski]
868. wielką wobec zwierząt ludzkość i łagodność, a to z różnych względów... — por. Kazimierz Lubecki, Chrześcijaństwo o dobroci dla zwierząt, Kraków 1909. [przypis autorski]
869. Św. Franciszek w ekstazie miłości dla całego stworzenia nazywał zwierzęta „braćmi i siostrami”, wreszcie w niektórych legendach rola zwierząt bywa otoczona jakimś szczególnym nimbem... — Kazimierz Lubecki, Kwestia zwierząt, Kraków 1909. [przypis autorski]
870. Legendy te opracował niedawno Paweł Cazin w książce typowej jako wyraz stosunku przeciętnego chrześcijanina do zwierzęcia — [Paul Cazin], Bestiare des deux Testaments, Bloud, Paris 1927. Autor jest znawcą języka i literatury naszej, znakomitym tłumaczem pamiętników Paska. [przypis autorski]
871. wszystko stworzenie wzdycha i jako rodzące boleje aż dotąd — Rz 8, 22. [przypis edytorski]
872. Comte, August (1798–1857) — francuski filozof i socjolog, główny przedstawiciel pozytywizmu francuskiego. [przypis edytorski]
873. jak w Rosji, złym dzieciom na zabawę, żeby z żywego zdzierały skórę — Opowiada o tym w jednym ze szkiców swoich znakomity zoolog rosyjski prof. Wagner. [przypis autorski]
874. Wspomina tam w jednym z rozdziałów nieśmiertelnego odkrywcę Ameryki, wśród zaś konkwistadorów najbardziej ludzkiego, Krzysztofa Kolumba... — La Mer, wydanie z r. 1926, s. 318–321. [przypis autorski]
875. amfibia — zwierzę ziemnowodne, przystosowane do życia zarówno w wodzie, jak i na lądzie. [przypis edytorski]
876. Foki zwłaszcza, o rozumnych, dobrych, trochę smutnych oczach, szczególnie budzą współczucie w sercu Micheleta... — [Michelet], La mer, s. 324–55. [przypis autorski]
877. Tęcza — polskie czasopismo kulturalno-społeczne, wyd. w latach 1927–1939 w Poznaniu, jedna z nielicznych kolorowych gazet w międzywojennej Polsce. [przypis edytorski]
878. zgalwanizowany — tu: sztucznie pobudzony przez użycie prądu galwanicznego (prądu elektrycznego pochodzącego z ogniw galwanicznych). [przypis edytorski]
879. czas jakiś drgają jeszcze ramiona, te biedne ramiona... — [Michelet], La mer, s. 327–8. [przypis autorski]
880. hekatomba (z gr.) — w staroż. Grecji ofiara składana bogom ze stu wołów; dziś także przen.: wielka rzeź, krwawa ofiara. [przypis edytorski]
881. Ryszard Wagner; przeciw wiwisekcjom na pisał on osobną rozprawę — Gesammelte Schriften, tom X. [przypis autorski]
882. Ten niegdyś artysta w sztuce budowania stał się dziś zwierzęciem lękliwym... — La Mer, s. 259–60. [przypis autorski]
883. Zaiste chciałoby się powiedzieć, że ludzie są diabłami na ziemi, a zwierzęta dręczonymi przez nich duszami — [Schopenhauer], Parerga und Paralipomena. [przypis autorski]
884. Czyżby nauka chrześcijańska sprzeniewierzyła się zasadom swoim, gdyby przykazanie miłości
Darmowe książki «W obliczu końca - Marian Zdziechowski (czytanie książek na komputerze txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)