W obliczu końca - Marian Zdziechowski (czytanie książek na komputerze txt) 📖
Krótki opis książki:
Kilkanaście szkiców profesora Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie publikowanych wcześniej w prasie, wybranych przez autora i wydanych w formie książki rok przed jego śmiercią. Pesymizm, dominujący w poglądach Zdziechowskiego, skłania go do przekonania, że „Stoimy w obliczu końca historii. Dzień każdy świadczy o zastraszających postępach dżumy moralnej, która od Rosji sowieckiej pędząc, zagarnia wszystkie kraje, wżera się w organizmy wszystkich narodów, wszędzie procesy rozkładowe wszczyna, w odmętach zgnilizny i zdziczenia pogrąża”.
Chociaż według słów autora treścią tych tekstów, „jak w ogóle wszystkiego, co po wojnie pisałem, jest walka z bolszewictwem”, dotyczą różnorodnej tematyki, począwszy od masonerii, poprzez opis terroru bolszewickiego, rozważania na temat przyczyn upadku cywilizacji rzymskiej i wad demokracji, analizę francuskiego antyromantyzmu, na mowach okolicznościowych skończywszy. Zbiór zawiera również studium O okrucieństwie, opublikowane w formie książkowej w roku 1928.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Marian Zdziechowski
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «W obliczu końca - Marian Zdziechowski (czytanie książek na komputerze txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Marian Zdziechowski
S. R., częściej: eser — członek rosyjskiej Partii Socjalistów-Rewolucjonistów. [przypis edytorski]
229. Szlisselburg — tu: Twierdza Szlisselburska, położona na wyspie u wypływu rzeki Newy z jeziora Ładoga; od 1730 do 1917 pełniła funkcję carskiego więzienia politycznego. [przypis edytorski]
230. Twierdza Petropawłowska a. Pietropawłowska — twierdza w Petersburgu, najstarsza budowla w mieście, założona przez Piotra I na Wyspie Zajęczej; do 1917 odgrywała rolę więzienia politycznego. [przypis edytorski]
231. indagacja — przepytywanie, badanie, śledztwo. [przypis edytorski]
232. Ich ciała wyglądały jak zamarzłe posągi; widok wstrząsający — Mielgunow, op. cit., s. 86. [przypis autorski]
233. Niłostoński podaje, że jakiś czekista wymienił nieprawdopodobną cyfrę 11 000 zastrzelonych przez niego — Der Blutrausch des Bolschevismus. [przypis autorski]
234. w piwnicach kijowskich czerezwyczajek... — por. Mielgunow, op. cit., s. 128–129. [przypis autorski]
235. Zarejestrowano w psychiatrycznych lecznicach nową chorobę, „chorobę katów”... — Mielgunow, op. cit., s. 147. [przypis autorski]
236. Tymczasem choć sam sadystą nie był, sadystami siebie otaczał, bo wiedział, że broni lepszej niż terror do utrwalenia dzieła rewolucji nie ma... — Mielgunow, op. cit., s. 182. [przypis autorski]
237. Marks, Karol (1818–1883) — niemiecki filozof i działacz polityczny, współzałożyciel I Międzynarodówki, twórca marksizmu, światopoglądu głoszącego materialistyczny i rewolucyjny pogląd na świat; w 1848 napisał razem z Engelsem Manifest partii komunistycznej; jego najważniejsze dzieło to Kapitał: krytyka ekonomii politycznej (t. 1 1867, t. 2–3 1885–94). [przypis edytorski]
238. Skworcow, po dokonaniu na rozkaz rządu rewizji jakiejś Czeka, napisał wstrząsający list do towarzyszy komunistów zakończony tymi słowy: „Towarzysze, to wszystko, na co patrzałem...” — Mielgunow, op. cit., s. 185–186. [przypis autorski]
239. W Moskwie, na Butyrkach, rozstrzelano 120, na dziedzińcu moskiewskiej czerezwyczajki 160, w Petersburgu 400, w Saratowie 52 itd. — Mielgunow, op. cit., s. 52. [przypis autorski]
240. Słusznie ją porównano z bezduszną automatyczną maszyną do wytępiania „burżujów” — Essad Bey, Die Verschwörung gegen die Welt, Berlin 1932, s. 55. [przypis autorski]
241. epoka „brutalnej ekstazy romantycznego bolszewizmu” — Essad Bey, op. cit., s. 148. [przypis autorski]
242. w rzadkich wolnych chwilach zabawiał się układaniem spisów tych w Warszawie, których w radosnym dniu zdobycia jej przez bolszewików z rozkoszą skaże na śmierć, Piłsudskiego zaś własnoręcznie zamorduje — por. Biesiedowski, Pamiętnik dyplomaty sowieckiego, Poznań, s. 95. [przypis autorski]
243. stanąwszy na czele GPU, opracował plan, w którym nie tylko nie uszczuplał zakresu działań GPU w porównaniu z W. Czeka, ale znacznie go rozszerzał — Essad Bey, op. cit., s. 153. [przypis autorski]
244. INO jest dziś wypróbowanym narzędziem potężnego przez Moskwę kierowanego spisku przeciw światu... — Essad Bey, op. cit., s. 162–177. [przypis autorski]
245. kierownik wiedeńskiego INO, Goldstejn, urządza w Sofii wybuch — mowa o krwawym zamachu bombowym w cerkwi Sweta Nedela w Sofii, przeprowadzonym 16 kwietnia 1925 przez radykalnych działaczy Bułgarskiej Partii Komunistycznej, którego celem był car Borys III oraz wojskowe i polityczne elity kraju; zamach przygotowano z powodu brutalnych represji i egzekucji przeprowadzanych przez siły rządowe po stłumieniu powstania wrześniowego (1923), które wybuchło w odpowiedzi na prawicowy wojskowy zamach stanu, oraz delegalizacji BPK (1924); plan zamachu przedstawiono bułgarskim członkom kierownictwa Międzynarodówki Komunistycznej, którzy go odrzucili; wysuwano przypuszczenia o związkach zamachowców ze służbami Rosji Radzieckiej, jednak nie znajdują one żadnego potwierdzenia. [przypis edytorski]
246. Kutiepow, Aleksander Pawłowicz — generał Imperium Rosyjskiego, uczestnik wojny z Japonią, I wojny światowej i walk z bolszewikami; od 1921 na emigracji, po śmierci gen. Wrangla został przewodniczącym Rosyjskiego Związku Ogólnowojskowego, emigracyjnej wojskowej organizacji antykomunistycznej; 26 stycznia 1930 został porwany w Paryżu przez agentów OGPU. [przypis edytorski]
247. Agenci nowej instytucji, której bolszewicy nadają dumne miano... — F. Olechnowicz, Siedem lat w szponach GPU, Wilno 1935, s. 37. [przypis autorski]
248. GPU jest świetną organizacją fachowców i urzędników w służbie idei im coraz bardziej obcej — Essad Bey, op. cit., s. 177. [przypis autorski]
249. był [Dzierżyński] olbrzymem pracy; nikt go w tym nie prześcignął... — Essad Bey, op. cit., s. 192–194. [przypis autorski]
250. I oto nagle i niespodzianie ten niedościgniony wykonawca zamierzeń rewolucji otrzymuje dymisję i zostaje przeniesiony na podrzędne stanowisko (...) Dzierżyński stanowczo nie nadawał się do fraka i białej kamizelki; widziano w nim żywy symbol czerwonego terroru — Essad Bey, op. cit., s. 198. [przypis autorski]
251. zastienok (застенок; ros.) a. zastienka (застенка) — hist.: katownia, miejsce tortur. [przypis edytorski]
252. w Rosji było ku końcowi 1920 r. tysiąc zastienkow. Z obliczeń sowieckich wypada... — Mielgunow, op. cit., s. 78. [przypis autorski]
253. Nansen, Fridtjof (1861–193) — norweski badacz Arktyki, oceanograf, działacz społeczny; w sierpniu 1921 rezolucją Ligi Narodów mianowany na Urząd Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców Rosyjskich w Europie. [przypis edytorski]
254. Będąc na wolności widziałem dużo; po uwięzieniu dowiedziałem się więcej jeszcze... — J. Douillet, Moscou sans voiles, Paris, Spes 1917, s. 232. [przypis autorski]
255. przenieść (daw.) — znieść, ścierpieć, wytrzymać. [przypis edytorski]
256. GPU robi wszystko, co chce, bo władzę ma nieograniczoną... — Douillet, Moscou sans voiles, Paris, Spes 1937, s. 232. [przypis autorski]
257. z książki człowieka, który siedem lat przebył w szponach GPU — Franciszek Olechnowicz, Siedem lat w szponach GPU, Wilno 1934. [przypis autorski]
258. proces szesnastu w Moskwie (19–24 sierpnia 1936) — pierwszy z trzech procesów moskiewskich, które w czasie wielkiego terroru zorganizowano przed Kolegium Wojskowym Sądu Najwyższego ZSRR przeciwko dawnym przywódcom bolszewickim; 16 podsądnych, m.in. Grigorija Zinowjewa, Lwa Kamieniewa i Iwana Smirnowa, oskarżono o organizację spisku przeciwko przywódcom partii, zabójstwo Kirowa i planowanie zabójstwa m.in. Stalina, rzekomo z inspiracji przebywającego na wygnaniu Trockiego; wszyscy oprócz Smirnowa przyznali się do zarzutów; wszyscy zostali skazani na karę śmierci, którą wykonano natychmiast po wyroku. [przypis edytorski]
259. Sołowki — Wyspy Sołowieckie na Białym Morzu. Przed rewolucją wielki monaster o bardzo surowej regule, do którego pielgrzymowały tłumy pobożnych z całej Rosji. [przypis autorski]
260. czym paradoks ten wytłumaczyć, zapytuje Adam Grzymała Siedlecki — por. „Słowo” z 1 września 1936, przedruk z „Kuriera Warszawskiego”. [przypis autorski]
261. neurastenia — nerwica, nadpobudliwość. [przypis edytorski]
262. lesozagotowka (лесозаготовка; ros.) — pozyskiwanie drewna; wyrąb lasu. [przypis edytorski]
263. kułak (z ros. кулак: pięść) — bogaty chłop rosyjski zatrudniający w swoim gospodarstwie pracowników najemnych; w ideologii rewolucyjnej kułacy byli wrogami klasowymi jako wyzyskiwacze; w ZSRR za kułaków, a tym samym za wrogów ludu, uznawano chłopów niechętnych władzy lub stawiających opór przy przejmowaniu ich ziemi przez kołchozy w okresie przymusowej kolektywizacji wsi (1929–1934). [przypis edytorski]
264. prawa na pościel — dziś popr.: prawa do pościeli. [przypis edytorski]
265. Umieszczono nas po przybyciu na miejsce w lokalu ciemnym, zapluskwionym, zawszonym... — Fr. Olechnowicz, op. cit., s. 81–83. [przypis autorski]
266. żordoczka (жёрдочка; ros.) — żerdź; grzęda. [przypis edytorski]
267. Straszniejsza jeszcze była tzw. żordoczka — Fr. Olechnowicz, op. cit., s. 83–84. [przypis autorski]
268. dziesięcina — tu: dawna rosyjska miara powierzchni gruntu, równa ok. 1,1 ha. [przypis edytorski]
269. wolność mieli zupełną, mieli prawo głodować, chorować, wariować, umierać... — Mielgunow, op. cit., s. 177–178. [przypis autorski]
270. od złodziejki do damy dworu, od prostytutki do mniszki... — Olechnowicz, op. cit., s. 61–73. [przypis autorski]
271. klną tam, budząc się ze snu, klną, idąc do pracy... — ibid., s. 73. [przypis autorski]
272. Rewolucja zaś urozmaiciła je, czyniąc zeń ohydne bluźnierstwo... — ibid., s. 116. [przypis autorski]
273. nawet sprofanować umiał wyraz wiążący serdecznym stosunkiem ludzi jednej myśli... — ibid., s. 114. [przypis autorski]
274. Bolszewik godny miana tego o tym marzy, jakby to móc plunąć aż w samo słońce — M. Zdziechowski, Od Petersburga do Leningradu, 1934, s. 118. [przypis autorski]
275. dostiżenjach sowieckich (ros.) — osiągnięciach radzieckich. [przypis edytorski]
276. sorewnowanja (ros.) — współzawodnictwa; tu: socjalistycznego współzawodnictwa pracy. [przypis edytorski]
277. dziwne wrażenie wywierały dźwięki słyszane z jakiejś kawiarni europejskiej... — Olechnowicz, op. cit., s. 148–4. [przypis autorski]
278. Taraszkiewicz, Bronisław (1892–1938) — białoruski polityk, poseł na Sejm Rzeczypospolitej, przewodniczący Białoruskiego Koła Poselskiego, przywódca Białoruskiej Włościańsko-Robotniczej Hromady, działacz społeczny, językoznawca, tłumacz, jeden z twórców ortografii języka białoruskiego. [przypis edytorski]
279. hromadowcy — członkowie działającego międzywojennej Polsce lewicowego ugrupowania politycznego Białoruska Włościańsko-Robotnicza Hromada. [przypis edytorski]
280. piatiletka (ros. пятилетка: pięciolatka) — pięcioletni plan rozwoju gospodarki narodowej ZSRR. Od 1928 przyjmowano kolejne takie plany: pierwszy z nich, na lata 1928–1932, zakładał zlikwidowanie prywatnej własności środków produkcji, rozwój rolnictwa i przemysłu ciężkiego; drugi, na lata 1933–1937, przewidywał likwidację resztek kapitalizmu i podziałów klasowych, zaprowadzenie socjalistycznego sposobu produkcji jako jedynego w państwie oraz dalszą szybką przebudowę przemysłu. Ostatnia, trzynasta pięciolatka (1991–1996) została przerwana z powodu rozpadu Związku Radzieckiego. [przypis edytorski]
281. Nie mogu mołczat’ (ros.) — Nie mogę milczeć. [przypis edytorski]
282. Nie mogę milczeć, gdy milczy Rosja, terrorem straszliwym zmuszona do milczenia...— Nie mogu molczat’, „Mołwa” 15 II 1933. Słowa autorki przytaczam w skróceniu. [przypis autorski]
283. Gdy jestem w Europie, doznaję uczucia, jak gdybym przechadzał się po pięknych alejach cmentarza... — w. ks. Aleksander Michajłowicz, Kniga Wospominanij, Paryż 1933, s. 333. [przypis autorski]
284. 1 sierpnia 1914 r. cywilizacja zakończyła życie swoje — w tym dniu Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji, co bywa uznawane za początek pierwszej wojny światowej. [przypis edytorski]
285. Uważać musicie, abyście nie połknęli całej burżuazyjnej padliny... — por. księga zbiorowa pod red. dr. A. Laubenheimera U. d. S. S. R. (Und du siehst die Sowjets richtig), Berlin 1935, s. 137. [przypis autorski]
286. mużycki (z ros.) — chłopski. [przypis edytorski]
287. Nasz mużycki Wschód kopnął nogą wszystkie teorie nauki zachodniej... — por. S. de Chessin, La nuit qui vient de l’Orient, s. 58. [przypis autorski]
288. martyrolog — tu martyrologium, spis męczenników. [przypis edytorski]
289. pisałem już o tym na podstawie danych dostarczonych przez prof. Czernawina... — por. Od Petersburga do Leningrada, s. 134–139. [przypis autorski]
290. apopleksja (daw.) — wylew krwi do mózgu. [przypis edytorski]
291. p. Eugenia Weber, wydała po polsku dwie niepospolicie interesujące broszury o roli literatury i sztuki w państwie sowieckim — Pisarz sowiecki i Arsenał bez broni, odbitki z kwartalnika „Verbum”, nr 1 i 2 z 1936. [przypis autorski]
292. Majakowski, Włodzimierz (1893–1930) — rosyjski poeta i dramaturg, scenarzysta filmowy, autor plakatów, współtwórca manifestów rosyjskiego futuryzmu. [przypis edytorski]
293. obstalunek — zamówienie, zlecenie wykonania czegoś. [przypis edytorski]
294. kołchoz (ros. колхоз, skrótowiec od коллективное хозяйство: gospodarstwo kolektywne) — rolnicza spółdzielnia produkcyjna w ZSRR; kołchozy tworzono pod przymusem w okresie kolektywizacji rolnictwa. [przypis edytorski]
295. błogonadieżny (z ros. благонадежный) — godny zaufania; pewny. [przypis edytorski]
296. Pasternak, Borys Leonidowicz (1890–1960) — rosyjski poeta i prozaik; laureat literackiej Nagrody Nobla (1958). [przypis edytorski]
297. atrofia — zmniejszenie się; zanik. [przypis edytorski]
298. era upokorzeń, denuncjacji, prowokacji, prześladowań — Boris Souvarine, Staline, Paris, Plon, 1935, s. 425. [przypis autorski]
299. mołczalnik (молчальник; ros.) — milczek; rel.: mnich, który złożył śluby milczenia; pot.: człowiek, który z ostrożności woli nie wyrażać opinii. [przypis edytorski]
300. Mikołaj I Romanow (1796–1855) — cesarz rosyjski i król polski (od 1825), syn Piotra I, brat i następca Aleksandra I. [przypis edytorski]
301. sołdat (ros.) — żołnierz, zwłaszcza niższy stopniem; wziąć kogoś w sołdaty: wziąć kogoś do wojska. [przypis edytorski]
302. bolszewizm państwowy „nie wydał ani jednego pisarza, ani jednej idei, ani jednego dzieła”... — Boris Souvarine, op. cit., s. 524. [przypis autorski]
303. degradacja literatury rosyjskiej jest tak wielka... — Eugenia Weber, op. cit. [przypis autorski]
304. Szaginian, Marietta Siergiejewna (1888–1982) — radziecka pisarka, dziennikarka i działaczka komunistyczna. [przypis edytorski]
305. pyrrusowe zwycięstwo
Darmowe książki «W obliczu końca - Marian Zdziechowski (czytanie książek na komputerze txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)