W obliczu końca - Marian Zdziechowski (czytanie książek na komputerze txt) 📖
Krótki opis książki:
Kilkanaście szkiców profesora Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie publikowanych wcześniej w prasie, wybranych przez autora i wydanych w formie książki rok przed jego śmiercią. Pesymizm, dominujący w poglądach Zdziechowskiego, skłania go do przekonania, że „Stoimy w obliczu końca historii. Dzień każdy świadczy o zastraszających postępach dżumy moralnej, która od Rosji sowieckiej pędząc, zagarnia wszystkie kraje, wżera się w organizmy wszystkich narodów, wszędzie procesy rozkładowe wszczyna, w odmętach zgnilizny i zdziczenia pogrąża”.
Chociaż według słów autora treścią tych tekstów, „jak w ogóle wszystkiego, co po wojnie pisałem, jest walka z bolszewictwem”, dotyczą różnorodnej tematyki, począwszy od masonerii, poprzez opis terroru bolszewickiego, rozważania na temat przyczyn upadku cywilizacji rzymskiej i wad demokracji, analizę francuskiego antyromantyzmu, na mowach okolicznościowych skończywszy. Zbiór zawiera również studium O okrucieństwie, opublikowane w formie książkowej w roku 1928.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Marian Zdziechowski
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «W obliczu końca - Marian Zdziechowski (czytanie książek na komputerze txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Marian Zdziechowski
kuria wyborcza — w dawnych systemach wyborczych: okręg wyborczy lub kategoria wyborców wyodrębniona na podstawie różnic stanowych, wielkości lub charakteru posiadanego majątku, mająca prawo wyboru do parlamentu określonej liczby posłów; kurie wyborcze występowały m.in. w wyborach do Rady Państwa w Austrii (1867–1907), gdzie w 1896 wprowadzono najpierw nową V kurię, powszechną, w której mogli głosować wszyscy, a w 1907 zlikwidowano system kurialny, wprowadzając zasadę wyborów równych. [przypis edytorski]
443. plutokracja — warstwa ludzi bogatych i dlatego wpływowych. [przypis edytorski]
444. nic bardziej tragikomicznego, jak widok wszystkich tych nauczycieli wolności i reformatorów świata... — Der Untergang des Abendlandes. [przypis autorski]
445. Wszechmoc Lewiatana (...) przedstawił jeszcze w r. 1902 w tryskających dowcipem dialogach — [Wojciech Dzieduszycki], Mesjanizm Polski a prawda dziejowa, Kraków 1902. [przypis autorski]
446. konfesja (rel.) — grobowiec świętego lub przedsionek prowadzący do jego grobu umieszczonego pod głównym ołtarzem. [przypis edytorski]
447. histrion (z łac.) — tu: aktor; w średniowieczu wędrowny aktor, uprawiający rodzaj bezsłownych przedstawień, niekiedy z towarzyszeniem muzyki. [przypis edytorski]
448. pudreta — rodzaj nawozu organicznego. [przypis edytorski]
449. bruch — złom; prawdopodobnie z niem. in die Brüche gehen: rozpadać się, rozsypać się. [przypis edytorski]
450. Zrąb nowej twórczej siły to maszyna przetwarzająca człowieka na obraz i podobieństwo swoje — Cytuję z artykułu Artura Górskiego pt. Obrachunki, „Marchołt”, nr 3, s. 530. [przypis autorski]
451. człowiek wyzuty z indywidualności, z sumienia... — Określenie L. Bertranda, Le livre de consolation, Paris, Fayard. [przypis autorski]
452. Renan, Joseph Ernest (1823–1892) — francuski pisarz, historyk, filolog, orientalista, filozof pozytywista, krytyczny badacz historii religii; zasłynął jako autor pracy Historia początków chrześcijaństwa (1863–1883), z której szczególnie znany jest tom I pt. Żywot Jezusa. [przypis edytorski]
453. nie zatknęła uszu — dziś popr.: nie zatkała uszu. [przypis edytorski]
454. I próżno słowa wyrzucam namiętne... — Słowacki, Beniowski, Pieśń V. [przypis edytorski]
455. wolę powtórzyć ustęp z rzeczy pisanych przed laty 17 — por. M. Zdziechowski, Wpływy rosyjskie na duszę polską, Kraków 1920, s. 113–117. [przypis autorski]
456. neofita — osoba, która niedawno przyjęła jakąś wiarę; przen.: osoba, która zmieniła poglądy i od niedawna stała się zwolennikiem czegoś. [przypis edytorski]
457. znać — tu: widać; widocznie. [przypis edytorski]
458. Uzdowski, Marian (ur. 1890) — polski oficer carskiej gwardii, później wywiadu Wojska Polskiego, od 1929 urzędnik konsularny. [przypis edytorski]
459. bom smutny i sam pełen winy — Słowacki, Grób Agamemnona. [przypis edytorski]
460. Kościół nie jest elitą duchową, lecz instytucją... — Fr. W. Foerster, Ewiges Licht, Luzern 1935. [przypis autorski]
461. ad maiorem gloriam (łac.) — na większą chwałę. [przypis edytorski]
462. Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — kaznodzieja i biskup francuski, wychowawca Ludwika XIV; teoretyk absolutyzmu, wybitny mówca. [przypis edytorski]
463. Ozanam, Antoine Frédéric (1813–1853) — francuski historyk literatury i filozofii, katolicki działacz społeczny; błogosławiony Kościoła katolickiego (1997). [przypis edytorski]
464. Człowiek wyzuty z indywidualności, z sumienia... — Louis Bertrand, Le livre de consolation, Paris, Fayard. [przypis autorski]
465. st. st. — starego stylu, tj. wg kalendarza juliańskiego, obowiązującego w Rosji do roku 1918, kiedy dekretem Rady Komisarzy Ludowych wprowadzono kalendarz gregoriański. [przypis edytorski]
466. Duma Państwowa — izba niższa parlamentu Imperium Rosyjskiego, powołana manifestem cesarskim w 1906 z powodu kryzysu państwa wywołanego przez rewolucję 1905 roku. [przypis edytorski]
467. nieprotiwlenja złu (ros.) — niesprzeciwiania się złu. [przypis edytorski]
468. Piotr z Amiens a. Piotr Pustelnik (ok. 1050–1115) — pustelnik i kaznodzieja, organizator i przywódca nieudanej krucjaty ludowej (1096). [przypis edytorski]
469. sobór Uspienski — sobór Zaśnięcia Matki Bożej, prawosławna cerkiew w obrębie Kremla w Moskwie; tradycyjne miejsce intronizacji patriarchów Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego oraz koronacji carów rosyjskich. [przypis edytorski]
470. Wspomnienia księcia Trubeckiego są testamentem jego myśli — Wspomnienia z lat dziecięcych wyszły pt. Iz proszłago, wspomnienia z lat uniwersyteckich i późniejszych (aż do końca XIX w.) wychodziły w miesięczniku „Russkaja Mysl”; w przedruku ukazały się w r. 1922. [przypis autorski]
471. Rubinstein, Nikołaj Grigoriewicz (1835–1881) — rosyjski pianista, dyrygent, kompozytor i pedagog; brat pianisty Antona Rubinsteina. [przypis edytorski]
472. Rubinstein, Anton Grigoriewicz (1829–1894) — rosyjski pianista, kompozytor i dyrygent; odbywał słynne podróże koncertowe po Europie. [przypis edytorski]
473. Pitagoras (ok. 570–495 p.n.e.) — grecki matematyk, filozof i domniemany założyciel ruchu filozoficzno-religijnego i naukowego zwanego pitagoreizmem, powstałego pod znacznym wpływem matematyki i mistycyzmu; pitagoreizm wniósł wielki wkład do nauki staroż., zwłaszcza w zakresie matematyki, astronomii oraz teorii muzyki, wywarł również wpływ na filozofię Platona. [przypis edytorski]
474. muzyka sfer niebieskich — tzw. harmonia sfer, przepełniająca kosmos, niesłyszalna dla ludzi muzyka; wg dawnej koncepcji pitagorejczyków, popularnej aż do XVII w., orbity (sfery) ciał niebieskich pozostają ze sobą w takich samych prostych stosunkach liczbowych jak dźwięki muzyki, zatem wszechświat rozbrzmiewa nieustającą harmonią, której ludzie nie słyszą, gdyż żyją wśród niej od urodzenia. [przypis edytorski]
475. pozytywizm (filoz.) — kierunek filozoficzny głoszący, że jedyną pewną wiedzą jest wiedza naukowa, zdobywana tylko dzięki pozytywnej weryfikacji teorii za pomocą empirycznej metody naukowej. [przypis edytorski]
476. Fischer, Kuno (1824–1907) — niemiecki filozof i historyk filozofii; usiłował pogodzić dialektykę Hegla z danymi ewolucjonizmu darwinowskiego. [przypis edytorski]
477. Leibnitz a. Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) — niemiecki matematyk, fizyk i filozof; autor metafizycznej teorii monad: podstawowych, nieoddziałujących na siebie składników świata. [przypis edytorski]
478. Locke, John (1632–1704) — angielski filozof, polityk i ekonomista; rozwinął empirystyczną teorię poznania, stworzył nowożytną teorię tolerancji i państwa konstytucyjnego. [przypis edytorski]
479. Kant, Immanuel (1724–1804) — niemiecki filozof oświeceniowy, twórca rewolucyjnej doktryny filozofii krytycznej, czołowa postać nowożytnej filozofii. [przypis edytorski]
480. Schopenhauer, Artur (1788–1860) — niemiecki filozof, reprezentant pesymizmu, autor m.in. dzieł: Świat jako wola i wyobrażenie oraz O wolności ludzkiej woli. [przypis edytorski]
481. Wagner, Richard (1813–1883) — niemiecki kompozytor i reformator teatru, autor licznych oper. [przypis edytorski]
482. Brunetière, Ferdinand (1849–1906) — francuski krytyk i historyk literatury. [przypis edytorski]
483. dzieckiem — tu: będąc dzieckiem; w dzieciństwie. [przypis edytorski]
484. sofia (gr.) — mądrość. [przypis edytorski]
485. znamy go tylko ze streszczenia we wspomnieniach ks. Eugeniusza — Iz proszłago, s. 83–87. [przypis autorski]
486. przyobleczoną w słońce i gwiazdy — por. Ap 12, 1. [przypis edytorski]
487. Grzegorz VII, właśc. Hildebrand (ok. 1020–1085) — papież od 1073; prowadził z władcą Niemiec Henrykiem IV długotrwałą walkę o wyższość władzy duchownej nad świecką (spór o inwestyturę). [przypis edytorski]
488. W słowach odezwy usłyszeliśmy wezwanie do wyzwolenia... — por. Smysł wojny, Moskwa 1914. [przypis autorski]
489. Carogród — Konstantynopol; ze świątynią Sofii: ze świątynią Hagia Sophia, tj. kościołem Mądrości Bożej. [przypis edytorski]
490. O, wy głupi, a leniwego serca!... — Łk 24, 25. [przypis edytorski]
491. przypominając słowa Wiktora Giraud o „Génie du Christianisme” Chateaubrianda... — Na tytuł Génie du Christianisme Chateaubriand nie od razu natrafił. Te, które mu się przed tym nasuwały, długie i ciężkie (np. De la religion chrétienne par rapport à la Morale et aux beaux Arts), nie wyrażały dokładnie myśli autora i nie mogły również innych zaciekawić. [przypis autorski]
492. suponować (daw., z łac.) — przypuszczać; zakładać; o pojęciu itp.: pociągać za sobą istnienie jakiegoś innego pojęcia. [przypis edytorski]
493. prius (łac.) — wcześniej; przedtem, zanim; w logice: twierdzenie logicznie wcześniejsze. [przypis edytorski]
494. Rosmini-Serbati, Antonio (1797–1855) — włoski ksiądz katolicki i filozof; w 1849 jego dzieła wpisano na indeks ksiąg zakazanych, w 1998 został zrehabilitowany, w 2007 beatyfikowany. [przypis edytorski]
495. Malebranche, Nicholas (1638–1715) — francuski filozof i teolog; inspirowany poglądami Kartezjusza, poszerzył je o doktrynę okazjonalizmu. [przypis edytorski]
496. nous voyons tout en Dieu (fr.) — wszystko widzimy w Bogu (Malebranche w swoim dziele De la Recherche de la vérité twierdzi, że dusza nie poznaje świata samodzielnie, ale postrzeganie polega na tym, że Bóg przedstawia duszy idee). [przypis edytorski]
497. Keyserling, Hermann Graf von (1880–1946) — niemiecki filozof, badacz filozofii i kultury Wschodu. [przypis edytorski]
498. Arsienjew, Nikołaj Siergiejewicz (1888–1977) — rosyjski filozof, historyk religii i kultury, emigracyjny działacz prawosławny; w 1933 wstąpił do oddziałów szturmowych NSDAP (SA), w 1941 wstąpił jako ochotnik do Wehrmachtu, służył jako sonderführer, m.in. w obozie jenieckim w pobliżu Leningradu. [przypis edytorski]
499. wszystkim we wszystkich — 1 Kor 15, 28. [przypis edytorski]
500. ...Nie do państw i społeczeństw, lecz do każdej z osobna jednostki zwraca się prawosławie... — N. Arsienjew, Żiwyje kamni w „Jewrazijskij Wremiennik” nr 3, Berlin 1923. [przypis autorski]
501. Do wiedzy absolutnej szedł on [Cziczerin] drogą rozumu i wierzył tylko w naukę i w stanowiącą jej szczyt dialektykę Hegla — Filozofię Cziczerina wyłożyłem w Opoce mesjanizmu, Lwów 1912. [przypis autorski]
502. ichtiozaur (gr.: rybojaszczur) — wymarły, mezozoiczny gad morski, z kształtu przypominający rybę o długim pysku. [przypis edytorski]
503. nirwana — w buddyzmie stan wyzwolenia się z cyklu narodzin i śmierci (reinkarnacji), dzięki któremu osiąga się wolność od cierpienia, pragnień i namiętności, osiągany poprzez całkowite usunięcie niewiedzy, będącej ich przyczyną; w kulturze europejskiej nirwana często była rozumiana jako pogrążenie się w nicości. [przypis edytorski]
504. A jeśliż Chrystus nie powstał, próżne tedy jest przepowiadanie nasze, próżna jest i wiara wasza — 1 Kor 15, 14. [przypis edytorski]
505. Platon (427–347 p.n.e.) — filozof grecki, kluczowa postać w rozwoju filozofii; uczeń Sokratesa, nauczyciel Arystotelesa; twórca idealizmu filozoficznego, założyciel szkoły zwanej Akademią Platońską; swoje poglądy wyrażał w formie dialogów. [przypis edytorski]
506. prześlicznie to tłumaczył w rozprawach o symbolice barw, o barwach jako źródłach do wyrażania najgłębszych intuicji religijnych — [Trubeckoj], Umozrenije w kraskach, Moskwa 1915; Dwa mira w drewnieruskoj ikonopisi, Moskwa 1915. [przypis autorski]
507. Rafael Santi (1483–1520) — włoski malarz, rysownik, architekt, jeden z najważniejszych twórców późnego renesansu. [przypis edytorski]
508. prerafaelici — angielskie towarzyszenie artystyczne działające w l. 1848–53, którego członkowie programowo nawiązywali do stylu włoskich mistrzów wczesnego renesansu. [przypis edytorski]
509. Christos woskries (ros.) — Chrystus zmartwychwstał. [przypis edytorski]
510. A zatem poezja romantyczna jest poezją czystą, skondensowaną... — [Ricarda Huch], Deutsche Romantik, Haessel, Leipzig 1920, s. 278–9. [przypis autorski]
511. le classicisme c’est une liberté, qui se tient bien (fr.) — [klasycyzm to wolność dobrze wychowana; red. WL]; wyrażenie A. Thérive’a w Le retour D’Amazan (1926). [przypis autorski]
512. poezję klasyczną cechuje zmysł miary... — G. Ferrero, Tra due mondi. [przypis autorski]
513. Klasycyzmowi przyświeca ideał doskonałości, nad romantyzmem panuje nieskończoność tęsknoty — Fr. Strich, Deutsche Klassik u. Romantik. [przypis autorski]
514. Słusznie twierdzi E. Kircher, że jest wielkim błędem upatrywać w antytezie romantyzmu i klasycyzmu główną myśl twórcy tzw. szkoły romantycznej w Niemczech, Fryderyka Schlegla — Erwin Kircher, Philosophie der Romantik, Jena 1906. [przypis autorski]
515. Śniadecki, Jan (1756–1830) — matematyk, astronom, geograf, filozof; profesor i rektor Uniwersytetu Wileńskiego, zwolennik empiryzmu i zdecydowany krytyk romantyzmu, twórca polskiej terminologii matematycznej i astronomicznej. [przypis edytorski]
516. Action française (fr.: Akcja francuska) — francuski skrajnie prawicowy (nacjonalistyczno-katolicki i monarchistyczny) ruch ideowo-polityczny w I poł. XX wieku; również tytuł gazety tego ruchu, zał. w 1899; po wyzwoleniu Francji przez wojska alianckie i ustanowieniu nowych władz wielu działaczy Akcji Francuskiej, na czele z Charles’em Maurrasem, zostało oskarżonych o kolaborację z Niemcami i skazanych. [przypis edytorski]
517. Maurras (...) określił romantyzm jako (...) jako atak przeciw „le capital civilisateur de l’esprit classiquel” — [fr.: cywilizacyjny kapitał ducha klasycznego; red. WL] w Romantisme et Révolution, 1922, I wyd. 1905. [przypis autorski]
518. Imperializm bierze Seillière nie politycznie, lecz indywidualnie, jako wolę potęgi... — por. [Ernest Seillière], Le Mal romantique (1908) i Le Romantisme (1925). [przypis autorski]
519. etalaż (daw., z fr.) — wystawa towarów przed sklepem, ekspozycja. [przypis edytorski]
520. Maritain nazwał romantyzm w studium swoim o Rousseau chorobą umysłową... — J. Maritain, Trois réformateurs, Paris, Plon, 1926.
Darmowe książki «W obliczu końca - Marian Zdziechowski (czytanie książek na komputerze txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)