Wybór pism - Ksenofont (książka czytaj online .TXT) 📖
Wybór dzieł Ksenofonta obejmujący niemal wszystkie jego prace z wyjątkiem Anabazy, niektóre w całości, inne zaś we fragmentach.
Pierwszą grupę wśród nich stanowią pisma sokratyczne i dialogi. Sympozjon (Uczta) oraz Obrona Sokratesa są odpowiednikami dzieł Platona o takich samych tytułach, przedstawiają jednak inny obraz Sokratesa. Podobnie, choć niektóre partie Wspomnień o Sokratesie, prezentowanych tutaj w najważniejszych fragmentach, tematyką i sposobem prowadzenia rozmowy przypominają sokratejskie dialogi Platona, to ich główny bohater niejednokrotnie prezentuje odmienne niż u Platona poglądy i zainteresowania. Do pism sokratycznych należy także Ekonomik, dziełko praktyczno-dydaktyczne o gospodarstwie, napisane w formie rozmowy Sokratesa z Krytobulem. Z kolei Hieron to dialog pomiędzy tyranem Syrakuz a poetą Symonidesem traktujący o tym, czy szczęśliwsze jest życie zwykłego, prywatnego człowieka, czy też jedynowładcy, zakończony poradami, jak powinien postępować władca, by działać dla dobra państwa i zyskać przychylność poddanych.
Drugą ważną grupę pism Ksenofonta stanowią dzieła historyczne, polityczne i biograficzne. Agesilaos to pochwalna biografia króla spartańskiego, pod rozkazami którego służył przez pewien czas autor. Cyropedia, czyli Wychowanie Cyrusa, to obszerne dzieło opisujące w formie powieści, niestroniącej od ahistoryczności i fikcji, wychowanie i późniejsze życie króla perskiego Cyrusa Wielkiego, przedstawiające go jako wzór szlachetnego i wybitnego władcy, zaś Persję jako idealne państwo. Traktat Ustrój spartański szczegółowo omawia i zachwala instytucje i zwyczaje spartańskie. Hellenika, czyli Historia grecka, opisuje półwiecze dziejów Grecji, od roku 411 do roku 362 p.n.e.; rozpoczyna się w miejscu, na którym urywa się narracja Wojny peloponeskiej Tukidydesa, i jest dla nas głównym źródłem opisującym ten okres.
Oprócz nich wybór obejmuje fragmenty z dwu pomniejszych dzieł Ksenofonta: o myślistwie oraz o dochodach ateńskich.
- Autor: Ksenofont
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wybór pism - Ksenofont (książka czytaj online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ksenofont
1. Ajgina (gr.) — dziś: Egina, główne miasto na wyspie greckiej o tej samej nazwie, położonej w Zat. Sarońskiej, ok. 30 km na płd. od Aten; zdobyte przez Ateny w 459 p.n.e. [przypis edytorski]
2. Lacedemon — Sparta. [przypis edytorski]
3. symmachia (gr. dosł.: wspólna walka) — związek obronny lub zaczepno-obronny staroż. państw greckich; symmachia peloponeska: Związek Peloponeski, zrzeszający państwa Płw. Peloponeskiego pod przewodnictwem Sparty, zawiązany w VI w. p.n.e., w V w. p.n.e. walczący z Ateńskim Związkiem Morskim. [przypis edytorski]
4. Attyka — kraina hist. we wsch. części Grecji, zjednoczona przez Ateny w miasto-państwo. [przypis edytorski]
5. rozgłośny (daw.) — głośny, znany. [przypis edytorski]
6. elegia — utwór liryczny o tematyce żałobnej, pożegnalnej. [przypis edytorski]
7. jamb — w metryce iloczasowej: stopa (sekwencja sylab) złożona z dwóch sylab: krótkiej i długiej (w wierszach polskich odpowiednikiem sylaby długiej jest sylaba akcentowana, zaś krótkiej nieakcentowana). [przypis edytorski]
8. Anakreont z Teos (ok. 570–ok. 485 p.n.e.) — grecki poeta, autor sławiących uroki życia pieśni biesiadnych i miłosnych. [przypis edytorski]
9. konstytucja — tu: ustrój państwa określony pewnymi prawami. [przypis edytorski]
10. Solon (ok. 635–ok. 560 p.n.e.) — ateński mąż stanu i prawodawca, w znaczący sposób przyczynił się do rozwoju ustroju demokratycznego. [przypis edytorski]
11. Pizystrat (600–527 p.n.e.) — tyran Aten w latach 561–527 p.n.e., założyciel dynastii Pizystratydów, obejmującej także jego dwóch synów, panującej w Atenach do 510 p.n.e. [przypis edytorski]
12. pobratymcy Jończycy, powstający przeciw monarsze perskiemu... — Grecy mieszkający w Jonii, centralnej części wybrzeża Azji Mniejszej, podbitej przez państwo perskie; w 499 p.n.e. miasta greckie w Jonii zbuntowały się przeciw władzy perskiej i uzyskały militarne wsparcie od Aten; po krwawym stłumieniu powstania (494) Persowie wysłali ekspedycję przeciw Atenom (490). [przypis edytorski]
13. trzecia wyprawa perska — chodzi o wyprawę w 480 p.n.e. wielkiej armii perskiej dowodzonej przez samego króla, Kserksesa I. Zwykle jest określana jako druga wyprawa perska, po pierwszej, z roku 490, podczas której odbyła się bitwa pod Maratonem. Tutaj liczona jest jako trzecia, gdyż uwzględniono jeszcze wcześniejszą wyprawę, z roku 513, podczas której Persowie zajęli Trację i podporządkowali sobie Macedonię, zyskując przyczółek w Europie. [przypis edytorski]
14. triera — trójrzędowiec, staroż. grecki okręt wojenny z trzema rzędami wioseł na każdej z burt. [przypis edytorski]
15. Perykles (ok. 495–429 p.n.e.) — polityk i mówca ateński. [przypis edytorski]
16. do straszliwej wojny o hegemonię między ateńskim mocarstwem morskim a lądową potęgą Peloponezu — wielka wojna peloponeska (431–404 p.n.e.) pomiędzy Związkiem Morskim pod przewodnictwem Aten a Związkiem Peloponeskim pod przewodnictwem Sparty, toczona o hegemonię nad całą Grecją. [przypis edytorski]
17. demos, dziś częściej: dem — jednostka administracyjna staroż. państwa ateńskiego, odpowiednik gminy. [przypis edytorski]
18. Protagoras z Abdery (ok. 480–ok. 410 p.n.e.) — filozof grecki zaliczany do pierwszych sofistów; tytułowy bohater jednego z dialogów Platona, w którym rozmawia z Sokratesem o cnocie. Przypisuje mu się relatywizm poznawczy, brak możliwości ustalenia obiektywnej prawdy, a stąd stwierdzenie, że wszelkie racje są względne, co można wykorzystywać do przekonywania innych w życiu publicznym. [przypis edytorski]
19. Klitajmnestra a. Klitemnestra (mit. gr.) — żona i zabójczyni Agamemnona, naczelnego wodza wyprawy greckiej przeciw Troi. [przypis edytorski]
20. cyklop (mit. gr.) — olbrzym z jednym okiem na środku czoła; najsłynniejszym cyklopem był pasterz Polifem, ludożerca, oślepiony przez Odyseusza. [przypis edytorski]
21. interes — tu: zainteresowanie. [przypis edytorski]
22. restytucja (z łac. restitutio: przywrócenie) — przywrócenie dawnego stanu, odtworzenie. [przypis edytorski]
23. trzydziestu tyranów — w staroż. Atenach oligarchiczna komisja narzucona przez Spartę Atenom po ich klęsce w wojnie peloponeskiej w 404 p.n.e.; wprowadziła rządy terroru, po 8 miesiącach została obalona przez oddziały złożone z prodemokratycznych wygnańców. [przypis edytorski]
24. Kritias z Aten (ok. 460–403 p.n.e.) — arystokrata i polityk ateński, znany też z zainteresowań filozoficznych (uczeń Sokratesa); zwolennik skrajnej oligarchii, jako jeden z głównych tzw. trzydziestu tyranów zasłynął z bezwzględności i okrucieństwa; zginął w przegranej bitwie z wygnańcami walczącymi o przywrócenie demokracji. [przypis edytorski]
25. strateg — w staroż. Grecji: wysoki rangą dowódca wojskowy; w Atenach corocznie wybierano 10 strategów, po jednym z każdej jedn. administracyjnej. [przypis edytorski]
26. sykofanta a. sykofant (z gr.) — donosiciel w staroż. Atenach. [przypis edytorski]
27. Beocja — staroż. kraina w środkowej Grecji, na zachód od Attyki; jej gł. miastem były Teby. [przypis edytorski]
28. satrapa — mianowany przez króla namiestnik prowincji (satrapii) w staroż. Persji. [przypis edytorski]
29. Lidia, Frygia Wielka i Kapadocja — krainy hist. w Azji Mniejszej, zajmujące środkowy pas półwyspu, z zachodu na wschód. [przypis edytorski]
30. przypominającego nie tylko imieniem (...) swojego sławnego przodka, założyciela wielkości perskiej — Cyrusa II Wielkiego (ok. 590–529 p.n.e.), króla perskiego z dynastii Achemenidów, który zjednoczył perskie terytoria plemienne i podbił niemal wszystkie kraje Bliskiego Wschodu (z wyjątkiem Egiptu) oraz południowo-zachodniej i środkowej Azji, tworząc ogromne imperium. [przypis edytorski]
31. sekatura (z wł.) — szykana, nękanie, prześladowanie. [przypis edytorski]
32. to pewna (daw.) — dziś: to pewne. [przypis edytorski]
33. wyrocznia delficka — staroż. grecka wyrocznia związana z kultem boga Apolla w Delfach, do której o udzielenie przepowiedni w ważnych dla siebie sprawach zwracali się zarówno władcy i wysłannicy państw, jak i prywatne osoby. [przypis edytorski]
34. Sardes — staroż. miasto w Azji Mniejszej, stolica Lidii. [przypis edytorski]
35. Artakerkses II — król perski z dynastii Achemenidów, panujący w l. 404–358 p.n.e. [przypis edytorski]
36. Bizancjum, gr. Byzantion — staroż. miasto leżące nad cieśniną Bosfor, łączącą morze Marmara z M. Czarnym, założone jako kolonia grecka w VII w. p.n.e.; obecnie Stambuł. [przypis edytorski]
37. Tracja — staroż. kraina na Płw. Bałkańskim, położona pomiędzy pasmem Bałkanów a M. Czarnym i M. Egejskim, obecnie w granicach Bułgarii, Grecji i Turcji. [przypis edytorski]
38. Agesilaos II (ok. 444–360 p.n.e.) — król Sparty (398–360) z rodu Europontydów, prowadził działania wojenne przeciwko Persji na terenie Azji Mniejszej. [przypis edytorski]
39. hoplita — ciężkozbrojny żołnierz piechoty w staroż. Grecji. [przypis edytorski]
40. Pamfilia, Cylicja, Karia — staroż. krainy w płd. części Azji Mniejszej, wzdłuż wybrzeża M. Śródziemnego. [przypis edytorski]
41. zajął był — daw. czas zaprzeszły, wyrażający czynność wcześniejszą od innej, również dziejącej się lub dokonanej w przeszłości; dziś: zajął (wcześniej). [przypis edytorski]
42. Lizander (zm. 395 p.n.e.) — spartański wódz i polityk, naczelny dowódca floty w końcowej fazie wojny peloponeskiej, zwyciężył flotę ateńską w bitwie pod Ajgospotamoj (405), odegrał główną rolę w demontażu imperium ateńskiego. [przypis edytorski]
43. panhelleński (z gr.) — wszechhelleński, dotyczący wszystkich Hellenów (Greków). [przypis edytorski]
44. Epaminondas (ok. 420–362 p.n.e.) — wybitny wojskowy i polityk z Teb; wprowadził nowatorskie rozwiązania taktyczne, zreformował armię, złamał potęgę militarną Sparty i jej dominację wśród państw greckich. [przypis edytorski]
45. w Peloponezie — dziś popr.: na Peloponezie. [przypis edytorski]
46. Antyfont z Ramnus (480–411 p.n.e.) — jeden z najwcześniejszych attyckich mówców i autorów pisanych mów, ważna postać w ateńskim życiu intelektualnym i politycznym V w. p.n.e.; pochodził z niewielkiej miejscowości Ramnus w pobliżu Maratonu. [przypis edytorski]
47. Ustrój ateński — anonimowy grecki traktat polityczny powstały pomiędzy 431 a 424 r. p.n.e., będący analizą ustroju demokratycznego. [przypis edytorski]
48. Tukidydes z Aten (ok. 480–ok. 400 p.n.e.) — grecki historyk, autor dzieła Wojna peloponeska; przyjęte przez niego zasady rzetelności, krytycznego podejścia do źródeł, bezstronności i nieodwoływania się do czynników nadnaturalnych w wyjaśnianiu przyczyn wydarzeń stały się standardami historiografii. [przypis edytorski]
49. Lizjasz (ok. 445–ok. 380 p.n.e.) — staroż. grecki mówca i autor mów, zaliczany w starożytności do 10 najwybitniejszych mówców Attyki. [przypis edytorski]
50. Isokrates (436–338 p.n.e.) – staroż. grecki mówca, zaliczany w starożytności do 10 najwybitniejszych mówców Attyki; wniósł wielki wkład do retoryki swoim nauczaniem i pismami. [przypis edytorski]
51. w przeciągu krótkiego czasu — dziś popr.: w ciągu krótkiego czasu. [przypis edytorski]
52. Anabaza — por. wydanie Bibl. Narodowej, seria II, nr 31. [przypis tłumacza]
53. około (daw.) — przyimek wiążący wykonywaną czynność z jej przedmiotem: wokół, dokoła, nad. [przypis edytorski]
54. Antystenes z Aten (ok. 436–ok. 365 p.n.e.) — filozof grecki, założyciel filoz. szkoły cyników, uczeń Gorgiasza i Sokratesa. [przypis edytorski]
55. Ajschines ze Sfettos (zm. po 356 p.n.e.) — filozof grecki, uczeń Sokratesa, prowadził w Atenach szkołę retoryczną. [przypis edytorski]
56. rotmistrz — dowódca oddziału kawalerii w daw. Polsce, później stopień oficerski w kawalerii. [przypis edytorski]
57. w „Hellenikach” — forma odzwierciedlająca fakt, że w jęz. greckim będące tytułem dzieła słowo Hellenika to rzeczownik w liczbie mnogiej, oznaczający sprawy Hellenów, a zatem odpowiadający polskiemu „Helleniki”. [przypis edytorski]
58. najprostsza — tu skrócone: najprostsza rzecz; najprościej. [przypis edytorski]
59. utylitarysta — człowiek kierujący się przekonaniem, że najważniejsza jest praktyczna użyteczność; pragmatyk. [przypis edytorski]
60. wcale (daw.) — całkiem. [przypis edytorski]
61. Platońskie „Sympozjon” — autor Wstępu traktuje sympozjon jak słowo obce nieprzyswojone polszczyźnie: sympozjon jest w języku greckim rzeczownikiem rodzaju nijakiego; obecnie w polszczyźnie funkcjonuje jako rzeczownik rodzaju męskiego (męski rzeczowy). [przypis edytorski]
62. rozwielmożniony — o zjawiskach negatywnych: rozpanoszony, nagminny. [przypis edytorski]
63. pokój Nikiasza — podpisany w 421 p.n.e., kończył pierwszy okres wojny peloponeskiej; został zawarty na 50 lat, przetrwał jedynie do 415 p.n.e. [przypis edytorski]
64. panatenajskie igrzyska — staroż. igrzyska sportowe odbywające się co cztery lata w Atenach, towarzyszące Wielkim Panatenajom, najważniejszemu świętu państwowemu ku czci bogini Ateny. [przypis edytorski]
65. dyspozycja — tu: rozkład, plan. [przypis edytorski]
66. fakta — dziś popr.: fakty. [przypis edytorski]
67. doba (daw.) — czas, pora. [przypis edytorski]
68. Rzeczpospolita — dialog Platona znany dziś częściej pod polskim tytułem Państwo, opisujący idealnie urządzone państwo, rządzone przez filozofów. [przypis edytorski]
69.
Uwagi (0)