Wycieczka Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce do Ojczyzny w 1927 r., Radosław Poboży (biblioteka online dla dzieci EPUB) 📖

Po zakończeniu działań zbrojnych większość Polaków zza oceanu powróciła do swych rodzinnych domów, gdzie zaczęli tworzyć kluby i związki polskich weteranów. Ich przedstawiciele spotkali się w maju 1921 roku na zjeździe w Cleveland i w następstwie obrad powołali do życia SWAP. Pierwszym prezesem Stowarzyszenia został dr Teofil Starzyński, działacz Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół", szef służby medycznej Armii gen. Hallera, a także uczestnik wojny polsko-ukraińskiej o Małopolskę Wschodnią. Ze Stowarzyszeniem współpracowały znane osobistości środowiska emigracyjnego, m.in. światowej sławy pianista, dyplomata i sygnatariusz Traktatu Wersalskiego Ignacy Jan Paderewski.

W początkowym okresie głównym celem działalności SWAP było organizowanie pomocy i opieki dla potrzebujących weteranów walk o niepodległość należących do Stowarzyszenia - byłych polskich żołnierzy, którzy zmagali się z inwalidztwem, chorobami i trudną sytuacją materialną. Stowarzyszenie organizowało zbiórki pieniężne, prowadziło schroniska oraz tworzyło miejsca pracy dla bezrobotnych. W czasie II Wojny Światowej SWAP wspierało Rząd Polski na emigracji w Londynie i podległe mu Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, a po zakończeniu wojny objęło opieką Polaków, którzy zdecydowali się pozostać poza granicami kraju lub z powodów politycznych pozostawieni byli w kraju bez środków do życia. W latach osiemdziesiątych organizowało pomoc finansową dla „Solidarności".

Po 1989 roku działalność skupiła się na podtrzymywaniu i kultywowaniu tradycji, historii oraz kultury polskiej w USA i Kanadzie, a także upamiętnianiu w Ojczyźnie wkładu, jaki polscy obywatele mieszkający na stałe w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej włożyli w dzieło odzyskania niepodległości ojczystego kraju.

SWAP zajmuje się również działalnością wydawniczą. Organizacyjnie SWAP dzieli się na okręgi i placówki, działające na terenie USA i Kanady. Siedziba główna Stowarzyszenia mieści się w Domu Weterana Polskiego w Nowym Jorku. Tu również znajduje się archiwum SWAP i powstałe w 1996 roku Muzeum Tradycji Oręża Polskiego.

Wystawa została przygotowana w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – na podstawie scenariusza autorstwa Radosława Pobożego, który także – razem z Maciejem Tańskim – opracował plansze ekspozycyjne.