Jan Rossman, Marian Miszczuk (polska biblioteka online .PDF) 📖

Należał do pokolenia wychowanego w niepodległej Polsce, które znowu miało walczyć zbrojnie o wolność, a po wojnie – o dusze młodych. Od początku okupacji czynny w działalności konspiracyjnej, przez cały okres powstania warszawskiego na pierwszej linii. Jeniec niemiecki, uczestnik marszu śmierci w 1945 r. Po wyzwoleniu tworzył harcerstwo na terenie Niemiec okupowanych przez zachodnich aliantów. Wolność przyniosła dylemat – czy pozostać na Zachodzie, jak wielu to uczyniło, czy wracać do kraju, który choć wolny od Niemców, znalazł się w niewoli Sowietów. Wspólnie z ocalałymi członkami „Pasieki” (konspiracyjnej Głównej Kwatery Harcerzy, GKH) postanowił budować swoją przyszłość w kraju, który opuścił przecież wbrew woli. Wraz z towarzyszami broni z Szarych Szeregów wrócił do Polski innej niż ta wymarzona, niepodległa, by żyć w niej w trudnych latach PRL. Od 1949 r. był wzywany do siedziby UB w pałacu Mostowskich i wypytywany o sprawy krajowe i emigracyjne. Żądano od niego podania nazwisk osób, z którymi utrzymywał kontakty harcerskie w czasie okupacji i po powrocie do kraju. Odpowiadał wtedy niezmiennie: „Idźcie na cmentarz. Tam są wszystkie nazwiska”.