Sam na sam z Bogiem - Janusz Korczak (gdzie moge czytac ksiazki za darmo .TXT) 📖
Sam na sam z Bogiem, czyli „Modlitwy tych, którzy się nie modlą” (1922), to zbiorek próz poetyckich w stylu mocno młodopolskim. Wśród monologów skierowanych do Wiecznego Milczka — monologów wygłaszanych przez pojęcia (Smutek, Niemoc, Skargę, Bunt, Pojednanie, Zadumę czy Swawolę) albo pewne typy postaci (Matka, Chłopiec, Kobieta Lekkomyślna, Starzec, Uczony, Artysta, Dziewczynka) — na szczególną uwagę uwagę zasługują trzy:
Modlitwa małego dziecka, czyli napisana niegramatycznym, ubogim językiem dwulatki zabawna skarga dziecka na matkę, która chce je uderzyć, bo zrobiło siku w majtki.
Modlitwa człeczyny, czyli monolog człowieka arcyzwyczajnego i w tej swojej przeciętności bardzo samotnego.
I wreszcie druga Modlitwa matki — lapidarna, zbudowana na koncepcie (słowa znaczą w istocie dokładnie coś przeciwnego, niż mówią), rozdzierająca wypowiedź matki, której wojna zabrała syna.
- Autor: Janusz Korczak
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Sam na sam z Bogiem - Janusz Korczak (gdzie moge czytac ksiazki za darmo .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Janusz Korczak
Bo jeśli nie lubię, tylko tych, co trzeźwi; jeśli się boję, tych ponoć, co dążą i wiedzą, czego chcą.
Moje chwile — wszystko podrzutki i dzieci nieślubne — bez opieki i ładu — tańczą na linie, łykają pochodnie.
Ściągnę gruszę z cudzego sadu; występek niegroźny — nie uciekam, a lekko odfruwam51; zawsze się w porę pijany obudzę, z kałuży biały wylizę i Bóg się na mnie nie gniewa — pobłaża.
Wszystko kocham swawolnie — radośnie — bez troski.
Kutym na cztery nogi, naiwny jak dziewczyna, gdy wierzy. Przyglądam się sobie z uśmiechem lub spiorę, a mocno. — Drobniusie paciorki zbieram, szeroko otworzę oczy, powiem do latarni ulicznej: „Ty jedna rozumna i piękna”. Co dzień coś nowego dostrzegam, na co od lat patrzę — zdumiony nagle, że pies ma ogon, że tramwaj sam jedzie, brzoza korę ma białą.
Biednaś ty, boża krówko, gdy cię oko boli, biedne jest każde, każde, każde ziemskie życie.
Urodziłem się, Stwórco, pięć wieków spóźniony, o lat pięćset za wcześnie. Dlatego tak wesoły i smutny: że żyję, że już żyć skończyłem, żem nie zaczął jeszcze.
Ty i Ja — Stwórco — nikt więcej. — A Ja — to My — My wszyscy. — My — Twego Sejmu bluźniercza lewica i Twego Tronu, Domine canes52. — My, tęcze jesiennej szarugi, wśród Twoich synów pomylone twory — my, śnieg lipcowy — maki czerwone lodowców, my — żagle rozpięte. To nic, że kłębkiem babcinej bawełny bawiem53 się z kociakiem — my walim trony despotów, my wieże samotne wznosimy. My z obłąkanej duszy krzeszem czyn stokroć trzeźwy, my walcom katarynki posłuszni — hymnem przyszłości sztyletujem teraźniejszość, mrzemy i zmartwychwstajem na nasz własny rozkaz, my na cmentarzach wszystkich niedokonań walim dokonania pomnikiem wspólnej niemocy.
Za to, o Stwórco, błogosławię Tobie i w dreszczu rzucam na kartę — Pyszną Rozkosz Życia.
— Va banque: Życie za Twórczość.
Matuś — Ojczulku. Wy mi te modlitwy szybko dyktowali, musiałem je mozolnie z pamięci — wyraz po wyrazie, po literze litera — składać i spisywać. Czasem nie dosłyszałem, często nie rozumiałem, robiłem błędy, pamięć zawodziła, przepuściłem wiele. — Z rzadka poprawialiście — niewiele — tyle, by zrozumialej było dla mnie i dla ludzi.
Nie wiem, czy Waszą mowę do mnie mogę nazwać swoim dla Was nagrobkiem. Dziękuję Wam za życie i za śmierć Waszą, za moje życie i śmierć. Rozeszliśmy się na chwilę, aby się znów spotkać razem.
Matuś — Ojczulku, ze wszystkich skamieniałych tęsknot i bólów Waszych i moich przodków pragnę wznieść wysoką, strzelistą, samotną wieżę dla ludzi. Liczba tych pod ziemią szkieletów, których głosem pod Wasze dyktando przemawiam — jest tylko za ostatnich lat trzysta — aż tysiąc — i dwadzieścia — i cztery. Jak różne nosili imiona.
Dlatego na tym małym nagrobku nie kładnę54 imienia.
Dziękuję, żeście nauczyli słyszeć szept zmarłych i żywych, dziękuję, że poznam tajemnicę Życia w pięknej godzinie śmierci.
Wasz syn
1. da mnie — dziś popr.: da mi. [przypis edytorski]
2. wyjadłem powideł — dziś popr.: wyjadłem powidła. [przypis edytorski]
3. odłożę papieros — dziś popr.: odłożę papierosa. [przypis edytorski]
4. żeby przekonać — być może: żeby przekonać Cię. [przypis edytorski]
5. ja — być może: a, lub: ja jestem. [przypis edytorski]
6. mądrą jest — dziś popr.: mądra jest. [przypis edytorski]
7. karają — dziś popr.: karzą. [przypis edytorski]
8. klikać (gw.) — wołać. [przypis edytorski]
9. czy mam samotny teraz dalej — być może: czy mam samotny iść teraz dalej. [przypis edytorski]
10. naiwne z Tobą szepty, tajemnic ciche wyznania, rzewne Tobie łzy — dziś popr.: naiwnych z Tobą szeptów, tajemnic cichych wyznań, rzewnych Tobie łez. [przypis edytorski]
11. Nie żal, a zdumienie, nie wątpienie, a niepokój, nie gniew, a prośba — dziś popr.: nie żal, ale zdumienie, nie wątpienie, ale niepokój, nie gniew, ale prośba. [przypis edytorski]
12. Nie zaczepna ambicja, a obronna duma — dziś popr.: nie zaczepna ambicja, ale obronna duma. [przypis edytorski]
13. nie pragnę (...) rzuconą jałmużnę — dziś popr.: nie pragnę (...) rzuconej jałmużny. [przypis edytorski]
14. część Ciebie jest duch mój — dziś popr.: częścią Ciebie jest duch mój. [przypis edytorski]
15. świegocie — dziś raczej: świergocie. [przypis edytorski]
16. poszukuje samicę — dziś popr.: poszukuje samicy. [przypis edytorski]
17. nie w żmudne błyski, a ruchliwe — dziś popr.: nie w żmudne błyski, ale [w] ruchliwe. [przypis edytorski]
18. nie w szepty odległych tajemnic, a pogwar — dziś popr.: nie w szepty (...), ale [w] pogwar. [przypis edytorski]
19. tłumaczów — dziś popr.: tłumaczy. [przypis edytorski]
20. faktor — tu: pośrednik. [przypis edytorski]
21. gdy — tu dziś popr.: jeśli. [przypis edytorski]
22. świegot — dziś raczej: świergot. [przypis edytorski]
23. szczerą — dziś popr.: szczera. [przypis edytorski]
24. żeby co postanowi — być może: żeby co człowiek postanowi. [przypis edytorski]
25. Czego chcesz, Boże promienny, za Twe hojne dary? — nawiązanie do pieśni Jana Kochanowskiego (1530–1584) rozpoczynającej się od słów Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?. [przypis edytorski]
26. cięży — dziś popr.: ciąży. [przypis edytorski]
27. poważną, stateczną i skupioną — dziś popr.: poważna, stateczna i skupiona. [przypis edytorski]
28. nie umiem być nieszczerą — dziś popr.: nie umiem być nieszczera. [przypis edytorski]
29. nie jestem taką — dziś popr.: nie jestem taka. [przypis edytorski]
30. w czym innym dobra i w czym innym, niż oni sądzą i chyba — niż sama nawet myślę — być może: w czym innym dobra i w czym innym, niż oni sądzą i chyba — niż sama nawet myślę — zła. [przypis edytorski]
31. jaką — dziś popr.: jaka. [przypis edytorski]
32. oczów — dziś popr.: oczu. [przypis edytorski]
33. te swoje różne kłopoty — dziś popr.: tych swoich różnych kłopotów. [przypis edytorski]
34. czego — tu dziś popr.: czegoś. [przypis edytorski]
35. klichcić (gw.) — gadać. [przypis edytorski]
36. opat Grzegorz — Gregor Johann Mendel (1882–1884), czeski przyrodnik i zakonnik, prekursor badań nad dziedzicznością. [przypis edytorski]
37. Ten włóczęga okrzykiem: „Ziemia!” powitał pierwszy nowe lądy — być może chodzi tu o Krzysztofa Kolumba (1451–1506) i jego odkrycie Ameryki. [przypis edytorski]
38. „Myślę więc jestem” — słynna maksyma Kartezjusza (właśc. René Descartesa, 1596–1650), która pojawia się w jego Rozprawie o metodzie. [przypis edytorski]
39. Ten z kamiennego okopu zdobył — kodeks Hammurabiego został odkryty w Suzie przez Gustave’a Jéquiera (1868–1946), francuskiego archeologa, członka ekspedycji Jacques’a de Morgana. [przypis edytorski]
40. Hammurabi (zm. ok. 1750 p.n.e.) — władca Babilonii, autor jednego z najstarszych znanych kodeksów praw. [przypis edytorski]
41. Ten, głuchej wioski bakałarz, wydarł zazdrosnej wróżce barwne królestwo owadów — być może chodzi o Jeana Henriego Fabre’a (1823–1915), francuskiego entomologa i pedagoga. [przypis edytorski]
42. piwowar, z płonących zarazą miast wywiódł kobiety i dzieci i zraził wroga, zarazę. — być może Louis Pasteur (1822–1895), fr. chemik i mikrobiolog, twórca pierwszej szczepionki (określenie piwowar może odnosić się do jego badań nad fermentacją). [przypis edytorski]
43. Ten zwalił się na motłoch wyrazów różnojęzycznych i skuł w niewolę jedności — być może chodzi o Ludwika Zamenhofa (1859–1917), twórcę esperanto. [przypis edytorski]
44. Ten upokorzył świat roślin zielonych, stanowiąc ich hierarchię — niewkluczone, że autor ma tu na myśli Karola Linneusza (1707–1778), szwedzkiego przyrodnika, twórcę systematyki roślin i zwierząt. [przypis edytorski]
45. Ten słońce poruszył z posad — aluzja do Mikołaja Kopernika (1473–1543), twórcy teorii heliocentrycznej. [przypis edytorski]
46. Ów bóstwo uwięził w geometrycznej formule — być może aluzja do Pitagorasa (ok. 572–ok. 497 p.n.e.), greckiego filozofa, matematyka i mistyka. [przypis edytorski]
47. Ten w tryumfie wykrzyknął — Rudolf Virchow (1821–1902), niemiecki lekarz anatom, jeden z twórców współczesnej patologii. [przypis edytorski]
48. omnis e cellula cellula (łac.) — każda komórka pochodzi od (innej) komórki. [przypis edytorski]
49. Aśwattha — w upaniszadach Drzewo Życia. [przypis edytorski]
50. nie zrywam, a palę kajdany — dziś popr.: nie zrywam kajdan, lecz [je] palę. [przypis edytorski]
51. nie uciekam, a lekko odfruwam — dziś popr.: nie uciekam, ale lekko odfruwam. [przypis edytorski]
52. Domine canes — właśc. domini canes (łac.), psy Pańskie. [przypis edytorski]
53. bawiem się a. bawim się (gw.) — dziś popr.: bawimy się. [przypis edytorski]
54. kładnę — dziś popr.: kładę. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons
Uwagi (0)