Dziewczę ze Słonecznego Wzgórza - Björnstjerne Björnson (chcę przeczytać książkę w internecie .txt) 📖
Z serca krainy śniegów, Skandynawii, opowiadanie niezwykłego norweskiego pisarza i działacza społecznego, socjalisty Björnstjerne Björnsona, Dziewczę ze Słonecznego Wzgórza (1857) w tłumaczeniu Franciszka Mirandoli.
Tekst ten daje okazję przyjrzenia się przedstawionej bez mitologizacji à la Reymont obyczajowości wsi norweskiej, a także podejmuje m.in. problem przemocy jako problemu społecznego (również w rodzinie, gdzie stanowi ona niejako chorobę dziedziczną), proponując przy tym pewne metody kuracji.
Björnson przyjaźnił się, ale też rywalizował na niwie literatury z silniej dziś obecnym w historii literatury europejskiej Henrykiem Ibsenem, którego pesymizmowi przeciwstawiał myślenie pozytywne, przy równie głębokiej analizie obyczajowości i mechanizmów społecznych.
- Autor: Björnstjerne Björnson
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Dziewczę ze Słonecznego Wzgórza - Björnstjerne Björnson (chcę przeczytać książkę w internecie .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Björnstjerne Björnson
Doktor przyjechał i bywał odtąd codziennie. Torbjörn mógł już mówić, ale zabroniono mu ruszać się. Ingrid siedziała ciągle przy nim na przemian z matką i młodszym bratem, ale nie pytał o nic, a oni też nie odważyli się zadawać mu pytań.
Ojciec nie wchodził nigdy do stancji chorego, tak że Torbjörn zwrócił na to uwagę. Ile razy ktoś otwierał drzwi, spoglądał uważnie, a wszyscy byli pewni, że oczekuje ojca. W końcu spytała Ingrid, czy chce jeszcze kogo zobaczyć.
— Widocznie... on nie chce mnie widzieć! — odpowiedział.
Opowiedziano to Sämundowi, ale nie ozwał się słowem, tylko tego dnia, gdy przybył lekarz, nie było go w domu. Lekarz odjechał już spory kawałek od osiedla, gdy nagle spostrzegł Sämunda siedzącego przy drodze. Sämund przywitał się, a potem spytał o stan syna.
— Strasznie go pokaleczono! — powiedział lekarz.
— Czy wyjdzie z tego? — spytał Sämund i zaczął majstrować koło popręgu konia.
— Dziękuję — rzekł lekarz — ale wszystko jest przecież w porządku.
— Był za mało przyciągnięty! — odparł Sämund.
Nastała chwila milczenia. Lekarz patrzył uważnie na Sämunda, ale stary człek tak był zajęty popręgiem, że nań nie spojrzał.
— Pytał pan, czy wyjdzie z tego? — zaczął lekarz. — Zdaje mi się, że wyjdzie...
Sämund spojrzał nań szybko.
— Więc nie ma niebezpieczeństwa — rzucił.
— Już od kilku dni nic mu nie grozi! — odrzekł lekarz.
Do oczu Sämunda rzuciły się łzy. Chciał je powstrzymać, ale płynęły mimo to.
— Wstyd mi doprawdy... — jąkał — wstyd mi, że płaczę, ale, doktorze, dzielniejszego chłopca nie ma w całej dolinie, w całej parafii.
Doktor uczuł wzruszenie.
— Czemuż nie pytałeś pan dotąd?
— Nie miałem odwagi! — odrzekł Sämund, połykając łzy. — Zresztą te kobiety... gapiły się na mnie, ile razy chciałem pytać i słowa grzęzły mi w gardle.
Doktor zaczekał, aż się uspokoi. Potem Sämund spojrzał bystro w oczy lekarza i spytał:
— Czy odzyska zdrowie?
— Do pewnego stopnia! — odrzekł tamten. — Nie da się o tym na razie nic pewnego powiedzieć!
Sämund rozważał przez chwilę jego słowa.
— Do pewnego stopnia... — zamruczał pod nosem, patrząc w ziemię.
Doktor nie przerywał mu. Było coś w Sämundzie, co nakazywało szacunek. Nagle Sämund podniósł głowę i rzekł:
— Dziękuję panu doktorowi za dobrą wieść! — podał mu rękę i odszedł.
W tym czasie siedziała przy Torbjörnie Ingrid.
— Jeśli się czujesz na siłach — powiedziała — to opowiem ci coś o ojcu.
— Mów... — odrzekł chory.
— Pierwszego wieczoru po bytności doktora ojciec wyszedł, a nikt nie wiedział, dokąd się udał. On zaś poszedł do Nordhaug na wesele. Gdy się zjawił, przerażenie ogarnęło gości. Siadł przy stole i pił, nawet panu młodemu wydawało się, że trochę sobie podpił.
Potem zaczął rozpytywać o przebieg całego zajścia i dowiedział się wszystkiego dokładnie. Naraz pojawił się Knut, a ojciec chciał, aby on sam opowiadał, i wyszedł z nim na podwórze, na to miejsce, gdzie się odbyło spotkanie z tobą. Wszyscy goście weselni otoczyli ich i słuchali. Knut mówił, jak mu dojechałeś, obezwładniając jedno ramię. Ale nie chciał ciągnąć dalej opowiadania. Wówczas ojciec skoczył i spytał, czy przypadkiem nie stało się to tak? W tej chwili chwycił Knuta, podniósł w górę, położył na kamieniach, na których były jeszcze ślady twojej krwi i trzymając go ręką lewą, prawą przyłożył mu nóż do gardła.
Knut pobladł, wszyscy goście zamilkli. Niektórzy mówili, że ojcu łzy płynęły z oczu i spadały na Knuta, który nie bronił się wcale. Ale ojciec nic mu złego nie uczynił. Podniósł go z ziemi i znów położył, i ponownie przyłożył mu sztych do gardła.
— Nie mogę się przezwyciężyć, by cię puścić zdrowo! — powiedział, trzymając go mocno pod sobą. Zjawiły się dwie stare kobiety, a jedna z nich ozwała się:
— Sämundzie Granlien! Wspomnij o żonie i reszcie twoich dzieci, czy ojciec ich ma zostać mordercą?
Wówczas, powiadają, Sämund puścił Knuta i za chwilę gdzieś zniknął, a Knut tak się zawstydził, że umknął chyłkiem z wesela i nie pokazał się na nim do końca.
Ledwo Ingrid skończyła opowiadać, ktoś uchylił drzwi. Był to ojciec. Wyszła niezwłocznie, ustępując mu miejsca. O czym rozmawiał z synem, tego nikt się nigdy nie dowiedział. Matka stała pod drzwiami i wpadło jej do ucha, że rozprawiano o tym, czy i jak dalece odzyska Torbjörn dawne siły i zdrowie. Ale nie była pewna, a wchodzić nie śmiała, póki mąż był u syna. Gdy Sämund wyszedł, zauważono, że oczy jego były zaczerwienione, a stary był w nastroju niezwykle łagodnym.
— Nie umrze! — powiedział do żony mimochodem. — Ale Bóg jeden tylko wie, czy odzyska siły...
Ingeborga rozpłakała się i wyszła za mężem na podwórze. Tam siedli na schodach lamusa i rozmawiali długo o różnych sprawach.
Gdy Ingrid wsunęła się cicho do stancji brata, Torbjörn trzymał w ręku małą kartkę papieru i powiedział powoli i spokojnie:
— Tę kartkę musisz dać Synnöwe, gdy się tylko z nią spotkasz.
Ingrid przeczytała kartkę i rozpłakała się rzewnie, gdyż było tam napisane:
Do
Szanownej Panny Synnöwe,
córki Guttorma w Solbakken
Gdy przeczytasz tę kartkę, wiedz, że między nami wszystko skończone. Nie jestem tym człowiekiem, którego chcesz. Niech Bóg mnie i Ciebie ma w swojej opiece.
Torbjörn, syn Sämunda z Granlien.
Synnöwe dowiedziała się zaraz nazajutrz po wypadku, że Torbjörn był na weselu w Nordhaug. Młodszy jego brat przybył z wieścią na hale, ale Ingrid nauczyła go przed wyjściem z domu, co ma powiedzieć. Synnöwe dowiedziała się więc tylko, że koń się spłoszył i Torbjörn udał się do Nordhaugów po pomoc, następnie, że doszło do sprzeczki i bójki z Knutem, który lekko ranił go nożem, ale nie ma niebezpieczeństwa, mimo iż musi leżeć w łóżku.
Tak podana wiadomość zasmuciła ją raczej niż przeraziła i smutek jej wzrastał, w miarę jak nad tym myślała. Więc znowu rozwiały się owe piękne obietnice, nie zmienił się ani na włos, a rodzice znów mu będą mieli coś do zarzucenia. Tak rozmyślała Synnöwe. Nie dopuszczała jednak myśli, by to ich mogło rozłączyć.
Wieści nierychło przedostawały się na hale, więc dopiero po kilku dniach otrzymała świeże wiadomości. Ciążyła jej bardzo niepewność, a ponieważ Ingrid nie wracała, zaczęła odczuwać obawę i domyślać się, że jest dużo gorzej niż jej mówiono. Zaprzestała śpiewania wieczorami, gdy bydło wracało do zagrody, a w nocy nie mogła sypiać, bo brakło jej towarzystwa przyjaciółki. Pewnego dnia czuła się bardzo przygnębiona, chcąc się tedy rozerwać pracą, zaczęła szorować kadzie na mleko i skopki, a na odmianę robiła serki i masło.
Ale praca jej nie szła, robiła wszystko z widocznym przymusem, tak że młodszy brat Torbjörna i drugi chłopiec przyjęty do pomocy byli pewni, że między nią a Torbjörnem musiało coś zajść, i zaczęli snuć na ten temat różne domysły.
W tydzień po odejściu Ingrid Synnöwe była jeszcze smutniejsza i bardziej przygnębiona niż zazwyczaj. Przez tak długi czas nie miała żadnej wieści. Porzuciła robotę i siadła na wzgórku, skąd roztaczał się widok na całą okolicę. Zdawało się jej, że ten widok zastąpi w pewnej mierze towarzystwo, a nie chciała pozostawać sama. Siedziała długo, na koniec ogarnęło ją znużenie, położyła się we wrzosach i zasnęła. Ale słońce dogrzewało, przeto jej sen nie był spokojny. Śniło jej się, że jest u siebie w Solbakken, w sypialni, której okno wychodzi na ogród. Kwiaty ślą upojny zapach, ale zapach to jakiś inny, nie ten, do którego nawykła. Wyjrzała przeto oknem i spostrzegła Torbjörna sadzącego na grządce wrzosy.
— Cóż to robisz, kochany Torbjörnie? — spytała.
— Kwiaty nie darzą się tutaj! — odparł i wziął się na nowo do roboty.
Żal się jej zrobiło kwiatów i poprosiła, by je przyniósł do pokoju.
— Uczynię to chętnie! — odparł, pozbierał wyjęte z ziemi kwiaty i przyniósł jej.
W tej chwili weszła matka i krzyknęła:
— Cóż to? Wpuszczasz do siebie tego nicponia?
Skoczyła i stanęła między Synnöwe i Torbjörnem. Ale on chciał się do niej zbliżyć i zaczął bić się z matką.
— Mamo... mamo! — krzyknęła z płaczem. — On mi chce tylko przynieść moje kwiatki!
— Wszystko mi jedno! Niech się stąd wynosi — odparła matka i rzuciła się na Torbjörna.
Synnöwe była przerażona, nie wiedziała, komu ma życzyć zwycięstwa. Pragnęła tylko, by żadne z nich nie zostało pokonane.
— Uważaj na kwiatki! — zawołała. Ale oni nie zważali na nic, bili się i kwiatki rozsypały się po całym pokoju. Deptali po nich oboje: i matka, i Torbjörn. Synnöwe zaczęła płakać. Torbjörn w chwili, kiedy rozsypał kwiaty, stał się nagle brzydki, straszliwie brzydki i odrażający. Włosy miał długie i zmierzwione, twarz ogromną i wykrzywioną, oczy zaczęły miotać błyski, u palców wyrosły mu długie pazury i szponami tymi pochwycił matkę.
— Mamo... mamo... strzeż się... czy nie widzisz, że się zmienił!
Krzyczała i chciała spieszyć na pomoc matce, ale nie mogła się ruszyć z miejsca.
Nagle ktoś na nią zawołał, raz i drugi raz... Torbjörn wybiegł na pole, a matka pospieszyła za nim. Znowu posłyszała wołanie:
— Jestem... Idę! — odkrzyknęła Synnöwe i zbudziła się.
— Synnöwe! — wołał ktoś.
— Idę... idę! — powtórzyła.
— Gdzie jesteś?
„To matka woła!” — pomyślała i poszła ku hali, gdzie stała matka ze sporym koszykiem w ręku.
— Czemuż się kładziesz i śpisz na gołej ziemi? — spytała matka.
— Byłam tak znużona, że się położyłam na chwilę i zasnęłam! — odparła Synnöwe.
— Nie rób tego na drugi raz — ostrzegała matka. — W koszyku jest coś dla ciebie — dodała. — Upiekłam placek, bo ojciec wybiera się do miasta.
Ale Synnöwe czuła dobrze, że matka nie z tego powodu przyszła i że nie darmo o niej śniła.
Podziękowała za to, co jej przyniosła i odkryła koszyk, by zbadać jego zawartość.
— Zobaczysz potem — powiedziała matka — teraz słuchaj! Zauważyłam, że kadzie i skopki dawno nie były szorowane. Musisz to zrobić, drogie dziecko, przed spaniem.
— Dzisiaj tak jakoś zasłabłam...
— Chodź, pomogę ci trochę, skorom tu już przyszła! — oświadczyła matka, zakasując spódnicę. — Musisz się przyzwyczaić do porządku, czy na ciebie patrzę, czy nie!
Poszła do mleczarni przodem, a Synnöwe udała się za nią powoli. Zdjęły z półek naczynia i zaczęły je szorować. Matka zbadała całe urządzenie mleczarni i wyraziła swe zadowolenie, udzielała córce ciągle rad, pouczała, jak się do czego brać, pomagała jej szorować, zamiatać i tak mijały godziny. Podczas roboty matka opowiadała szeroko i długo o przygotowaniach, by ojca wyprawić w drogę, a potem spytała, czy Synnöwe czytuje codziennie Biblię przed udaniem się na spoczynek.
— Inaczej nie będzie ci się darzyć praca przez cały dzień! — zapewniała córkę.
Gdy wszystko było gotowe, wyszły obie przed kolibę i siadły w trawie, oczekując powrotu bydła. Po chwili spytała matka, czy Ingrid wnet wróci na hale. Ale Synnöwe nie wiedziała więcej od niej samej.
— Tak teraz postępują ludzie! — westchnęła matka.
Synnöwe wiedziała, że nie ma na myśli Ingrid, ale kogoś innego. Nie śmiała jednak skierować rozmowy na upragniony temat.
— Kto nie ma Boga w sercu, tego dotyka jego palec, i to w chwili, gdy się tego najmniej spodziewa! — powiedziała matka.
Synnöwe milczała.
— Zawsze to mówiłam! Z tego chłopaka nic nie będzie! Któż widział tak postępować... pfe!
Patrzyły obie w dolinę, nie chcąc spojrzeć sobie wzajem w oczy.
— Czy wiesz, co z nim słychać? — spytała nagle matka, rzucając przelotne spojrzenie na córkę.
— Nie wiem... — odparła Synnöwe.
— Bardzo z nim źle!
Synnöwe uczuła, że jej serce bić przestało.
— Czy mu co grozi? — szepnęła.
— No... tak! Dostał pchnięcie nożem w bok i cały prócz tego pokaleczony...
Krew uderzyła dziewczynie do twarzy. Odwróciła głowę, by matka tego nie zauważyła.
— Ale może przetrzyma? — spytała głosem możliwie spokojnym. Matka spostrzegła, że pierś jej faluje gwałtownie, więc odparła:
— Pewnie się wyliże. Jest mocny!
Synnöwe wiedziała teraz, że stało się coś strasznego.
— Czy leży w łóżku? — spytała.
— No, naturalnie. To bardzo smutna sprawa dla rodziców... Tacy zacni ludzie... I wychowali dobrze syna... Przynajmniej nie ponoszą winy w oczach Boga!
Synnöwe drżała na całym ciele, a matka mówiła dalej:
— Jak to dobrze, że żadna dziewczyna nie związała się z nim. Bóg wszystkim kieruje najlepiej...
Synnöwe uczuła taki zawrót głowy, że omal nie spadła ze wzgórza.
— Zawsze mówiłam ojcu: „Niech nas Bóg strzeże... mamy jedną tylko córkę, dlatego musimy dawać pilne baczenie...”, tak zawsze mówiłam. Ojciec ma miękkie serce mimo swej dzielności, więc dobrze, że szuka rady tam, gdzie zawsze znaleźć ją można, to jest w słowie bożym...
Synnöwe wspomniała, jak dobry był zawsze dla niej ojciec, i łzy napłynęły jej do oczu. Nie mogła ich powstrzymać. Załkała głośno.
— Czemu płaczesz? — spytała matka, starając się spojrzeć w jej pochyloną nisko twarz.
— Myślę o ojcu... — jąkała i... znowu łkanie wstrząsnęło jej piersią.
— Co to?... Co ci jest, dziecko? — pytała matka.
— Sama nie wiem... coś mi
Uwagi (0)