Trzaska i Zbroja - Antonina Domańska (internetowa biblioteka darmowa .TXT) 📖
Rody Trzasków i Zbrojów zwaśnione są od dawna. Basia, najstarsza córka Trzaski, i Staszek, jedyny syn Zbroi, są w sobie zakochani, ale ich rodzice nie zgadzają się na ten związek.
Trzaska w końcu odsyła Basię do Krakowa, rodzi mu się też kolejna córeczka. W dniu jej narodzin, wieczorem, zjawia się tajemniczy przybysz. Zadowolony z gościny obiecuje zostać ojcem chrzestnym dziecka. Zbroja i Trzaska złorzeczą sobie nadal, ale nie wiedzą, że los niebawem wystawi ich na próbę. Czy Basia i Staszek otrzymają swoją szansę?
Trzaska i Zbroja to jedna z powieści historycznych dla dzieci autorstwa Antoniny Domańskiej, tworzącej na początku I połowy XX wieku. Utwór powstał w 1913 roku. Pisarka zasłynęła jako autorka tego typu utworów prozatorskich, w których przystępną fabułę, bliską dziecięcej rzeczywistości, łączyła z faktami historycznymi.
- Autor: Antonina Domańska
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Trzaska i Zbroja - Antonina Domańska (internetowa biblioteka darmowa .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Antonina Domańska
— A ja przyjmuję bardzo wdzięcznie — odparł król.
— Baśka, Staszek! Tutaj, przed oblicznością królewską zezwalam na wasze zaślubiny. A że bez pół128 niczego nie umiem czynić, tedy przypominam, że do adwentu ino trzy tygodnie. Kiej wam pilno, to się śpieszcie.
— Ale, ale, kumo — rzekł Kazimierz, jakby sobie coś przypominając — nie dziwujcie się ani se głowy nie kłopotajcie, gdy ujrzycie jutro rano przed swoim progiem dwie kury i woreczek z grosiwem. Nie może przyjąć siostrzenica, musi brać ciotka. Co raz darowane, tego się nie cofa.
— Rety! A gdzież ja bydlątka podzieję? Matko święta!...
— Wiem, że stajenki nie macie. Dajcie krówki Basi na chowanie, a czeskie zatrzymajcie dla siebie.
— Ee, miłościwy królu-kumotrze, to niech już idzie jedno za drugim. Na co mnie, starej, tyle grosza!
— Wola wasza. Ja tu nic nie rozsądzam. Róbcie, jak się wam zda.
— Takeście mnie szpetnie podeszli, miłościwy panie — odezwał się Trzaska, drapiąc się w głowę. — A ja was prosiłem...
— Strzeżcie się zuchwałej mowy. Musiałbym was ukarać i jeszcze jaką parę koni Jacentowej podarować.
Podanie ludowe wspomina krótko, że król Kazimierz Wielki trzymał raz do chrztu dziecko Trzaski, chłopa z Łobzowa. Drugie podanie opowiada, że za krzywdę wyrządzoną Zbroi, któremu kazała chatę rozwalić, wypędził król Rokiczanę precz z Polski.
Potomkowie owych Zbrojów i Trzasków żyją do dnia dzisiejszego licznie rozrodzeni w Łobzowie i Bronowicach, a jakiś prawnuk Pawła był w roku 1912 wójtem na Krowodrzy.
1. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]
2. wedle (daw.) — koło. [przypis edytorski]
3. zawdy (daw.) — zawsze. [przypis edytorski]
4. miasto (daw.) — zamiast. [przypis edytorski]
5. dworować (daw.) — żartować, kpić. [przypis edytorski]
6. dy a. dyć (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
7. ino (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
8. turbacja (z łac.) — zmartwienie. [przypis edytorski]
9. bez (gw.) — przez. [przypis edytorski]
10. przetak — sito z dużymi otworami. [przypis edytorski]
11. miodownik — rodzaj ciasta. [przypis edytorski]
12. babka proszalna — żebraczka. [przypis edytorski]
13. domawiać (daw.) — przygadywać. [przypis edytorski]
14. kaleta — noszony przy pasie skórzany woreczek na pieniądze. [przypis edytorski]
15. kopa — 60 sztuk. [przypis edytorski]
16. morga — dawna miara powierzchni gruntu. [przypis edytorski]
17. jałowizna — tu: nieurodzajna ziemia. [przypis edytorski]
18. raz w kielo czas (gw.) — raz co jakiś czas. [przypis edytorski]
19. rajca — członek rady miejskiej. [przypis edytorski]
20. wolej (daw.) — lepiej. [przypis edytorski]
21. w moich leciech (daw.) — w moim wieku. [przypis edytorski]
22. zdolę — dziś popr.: zdołam. [przypis edytorski]
23. toli (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
24. podołek — wgłębienie spódnicy u siedzącej kobiety. [przypis edytorski]
25. wotywa — msza poranna. [przypis edytorski]
26. łacno (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]
27. zmiarkować (daw.) — zorientować się. [przypis edytorski]
28. szperka — słonina. [przypis edytorski]
29. cale (daw.) — całkiem. [przypis edytorski]
30. sparty — dziś: uparty. [przypis edytorski]
31. zawdy (daw.) — zawsze. [przypis edytorski]
32. ano (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
33. kiej (gw.) — kiedy. [przypis edytorski]
34. dąć się — tu: puszyć się, pysznić. [przypis edytorski]
35. tedy (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]
36. czernić — dziś popr.: oczerniać. [przypis edytorski]
37. ptasznik — myśliwy polujący na ptaki. [przypis edytorski]
38. turkawka — ptak podobny do gołębia, przen.: młoda dziewczyna. [przypis edytorski]
39. wedle (daw.) — obok. [przypis edytorski]
40. zaperzony (daw.) — rozgniewany. [przypis edytorski]
41. wyżenąć (daw.) — wygnać. [przypis edytorski]
42. zawarty (daw.) — zamknięty. [przypis edytorski]
43. żachnąć się — zasygnalizować oburzenie lub sprzeciw. [przypis edytorski]
44. w kumy — na ojca chrzestnego. [przypis edytorski]
45. ady (gw.) — ale, przecież. [przypis edytorski]
46. rad (daw.) — zadowolony. [przypis edytorski]
47. zbyrkać (gw.) — dzwonić, hałasować. [przypis edytorski]
48. duchem (daw.) — szybko. [przypis edytorski]
49. pan krakowski — kasztelan krakowski. [przypis edytorski]
50. roki (daw.) — termin posiedzenia sądu. [przypis edytorski]
51. królewszczyzna (daw.) — dobra ziemskie należące do króla. [przypis edytorski]
52. nie przystoi (daw.) — nie wypada. [przypis edytorski]
53. rad (daw.) — chętnie. [przypis edytorski]
54. ady (gw.) — ale, przecież. [przypis edytorski]
55. dy a. dyć (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
56. zawdy (daw.) — zawsze. [przypis edytorski]
57. cale (daw.) — całkiem. [przypis edytorski]
58. bite — pieniądze. [przypis edytorski]
59. żarnówka — mąka zmielona na żarnach. [przypis edytorski]
60. jąć (daw.) — zacząć. [przypis edytorski]
61. despekt (daw.) — obraza. [przypis edytorski]
62. postoł — chłopskie obuwie. [przypis edytorski]
63. powała — drewniany strop. [przypis edytorski]
64. kilim — dwustronny dywan do dekoracji podłóg i ścian. [przypis edytorski]
65. zydel (daw.) — stołek. [przypis edytorski]
66. kobiałka — koszyk. [przypis edytorski]
67. lutnia — dawny instrument strunowy. [przypis edytorski]
68. przęślica — drążek do zamocowania kądzieli. [przypis edytorski]
69. kądziel — włókno przygotowane do przędzenia. [przypis edytorski]
70. kibić (daw.) — talia. [przypis edytorski]
71. krzyw (daw.) — niechętny. [przypis edytorski]
72. na przedaj — dziś: na sprzedaż. [przypis edytorski]
73. mgli — dziś popr.: mdli. [przypis edytorski]
74. statki (daw.) — naczynia. [przypis edytorski]
75. uskwirknąć (gw.) — umrzeć. [przypis edytorski]
76. zelżywość (daw.) — obelga. [przypis edytorski]
77. dyl — belka. [przypis edytorski]
78. hubka — łatwo się tlący materiał, np. miąższ huby, stosowany przy rozpalaniu ognia z pomocą krzesiwa. [przypis edytorski]
79. mimo (daw.) — obok. [przypis edytorski]
80. wiecha — wieniec, tradycyjnie wieszany nad karczmą, w której podawane jest piwo. [przypis edytorski]
81. miarkować (daw.) — rozumieć. [przypis edytorski]
82. trafunek (daw.) — traf, przypadek. [przypis edytorski]
83. mamuna — w mitologii ludowej demon łudzący ludzi. [przypis edytorski]
84. sturbowany — zmartwiony. [przypis edytorski]
85. piędź — dawna miara długości. [przypis edytorski]
86. wieża (daw.) — więzienie. [przypis edytorski]
87. karbowy — osoba nadzorująca pracę w majątku ziemskim. [przypis edytorski]
88. sześć niedziel (daw.) — sześć tygodni. [przypis edytorski]
89. zabaczyć (daw.) — zapomnieć. [przypis edytorski]
90. kumoter — tu: ojciec chrzestny. [przypis edytorski]
91. naraić (daw.) — polecić. [przypis edytorski]
92. krotofila (daw.) — żart. [przypis edytorski]
93. przemówić się (daw.) — pokłócić się. [przypis edytorski]
94. omatulić — opatulić, owinąć. [przypis edytorski]
95. chrobaczek — pieszczotliwie: robaczek. [przypis edytorski]
96. wedle (daw.) — obok. [przypis edytorski]
97. turbować się (daw.) — martwić się. [przypis edytorski]
98. mimo (daw.) — obok. [przypis edytorski]
99. ady (gw.) — ale, przecież. [przypis edytorski]
100. stępa — najpowolniejszy chód konia. [przypis edytorski]
101. sędzielizna (daw.) — siwizna (tu mowa o śniegu bądź szadzi na gałęziach). [przypis edytorski]
102. żupan — staropolski męski ubiór szlachecki, przypominający suknię z guzikami lub męski płaszcz. [przypis edytorski]
103. ciżmy — buty z miękkiej skóry o wydłuźonym czubie. [przypis edytorski]
104. miarkować — tu: spowalniać. [przypis edytorski]
105. mierzyn (daw.) — niewielki koń pociągowy. [przypis edytorski]
106. sztucznie (daw.) — umiejętnie. [przypis edytorski]
107. trefić — układać włosy. [przypis edytorski]
108. pukiel (daw.) — lok. [przypis edytorski]
109. potrza — dziś popr.: potrzeba. [przypis edytorski]
110. zali (daw.) — czy. [przypis edytorski]
111. przydać (daw.) — dodać. [przypis edytorski]
112. obmierznąć — zacząć budzić obrzydzenie. [przypis edytorski]
113. przygodzić (daw.) — przydarzyć. [przypis edytorski]
114. podwoda (daw.) — pojazd obowiazkowo dostarczany przez ludność organom administracji państwowej. [przypis edytorski]
115. płochy (daw.) — lekkomyślny. [przypis edytorski]
116. zali (daw.) — czy. [przypis edytorski]
117. widno — widocznie. [przypis edytorski]
118. dy a. dyć (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
119. larum (daw.) — alarm. [przypis edytorski]
120. toli (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
121. rad (daw.) — zadowolony. [przypis edytorski]
122. cale (daw.) — całkiem. [przypis edytorski]
123. Laudetur Jesus Christus. (łac.) — niech będzie pochwalony Jezus Chrystus. [przypis edytorski]
124. In saecula saeculorum. (łac.) — na wieki wieków. [przypis edytorski]
125. skroś ciebie — ze względu na ciebie. [przypis edytorski]
126. bednarz — rzemieślnik, wykonujący naczynia z drewnianych klepek. [przypis edytorski]
127. kozioł — tu przen.: uparciuch. [przypis edytorski]
128. bez pół (daw.) — w połowie. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Uwagi (0)