Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖
Gargantua i Pantagruel, tytułowi bohaterowie powieści Francois Rabelais'go, to olbrzymy znane francuskiej publiczności z podań ludowych.
Podobno Rabelais kupił na straganie anonimowe dzieło opisujące losy Gargantui, a lektura utworu zainspirowała go napisania własnej wersji dziejów olbrzyma oraz jego syna, Pantagruela. Powieść przedstawia życie bohaterów od samego początku — włącznie z historią ich poczęcia i narodzin; ukazuje zarówno ich codzienność, jak i przygody: udział w walkach i podróżach. Dzieło zachowuje ludowy, trochę sowizdrzalski charakter — przygody są wzbogacane trywialnym humorem obfitującym w dowcipy o tematyce fekalnej i płciowej. W Gargantui i Pantagruelu łączy się wulgarność i erudycja autora — niektóre z żartów mają charakter lingwistyczny i wymagają znajomości francuskiego i łaciny. Niewątpliwie wiele słuszności ma tłumacz, wskazując, że w całej pełni smakować w pismach Rabelais'go mogą bodaj tylko mężczyźni; bowiem wśród beztroskich fantazji i facecji dochodzi mimo wszystko do głosu kulturowe dziedzictwo mizoginii, szczególnie w stosunku do kobiecej fizyczności i fizjologii.
Gargantua i Pantagruel to najsłynniejsze dzieło autorstwa Francois Rabelais'go. Poszczególne tomy były wydawane od lat 40. XVI wieku, ostatni z nich doczekał się publikacji już po śmierci pisarza w latach 60.
- Autor: François Rabelais
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 François Rabelais
— Wróćmyż do naszego — rzekł Panurg. — Wasze słowa, przełożone z tego szwargotu na francuskie mają oznaczać, abym się żenił śmiało i nie troszczył o to, że będę rogalem. To się nazywa przebić kuśką świętnego asa! Czcigodny mistrzu, obawiam się, iż w dniu mojego wesela będziecie zajęci gdzie indziej waszą praktyką i nie będziecie mogli się pojawić. Nie biorę wam tego za złe, nie krępujcie się.
— Źle zapamiętałeś sobie drugi wiersz — rzekł Gałeczka — który brzmi:
— Jeśli moja żona zasłabnie...
— Muszę obejrzeć jej urynę — rzekł mistrz Gałeczka — obmacać puls i zobaczyć dyspozycję podbrzusza i okolicy pępkowej, jako nam zaleca Hipokrates, 2 Aphorism. 35., zanim cokolwiek przedsięwezmę.
— Nie, nie — rzekł Panurg — to wcale zbyteczne. To przystało nam legistom, którzy mamy paragraf de Ventre inspiciendo643. Już ja jej gotuję klistyrkę barbaryjską. Nie zaniedbujcie, mistrzu, pilniejszych spraw, które was wołają. Poślę wam weselnego kołacza do mieszkania i proszę mnie zachować w dobrej pamięci.
Potem zbliżył się doń i nic nie mówiąc, wsunął mu w rękę cztery ważne dukaty. Gałeczka wziął je bardzo gładko, po czym rzekł, jakoby broniąc się i wzdragając:
— He, he, he, drogi panie, to wcale niepotrzebne. Wszelako bardzo dziękuję. Od złych ludzi nigdy nic nie biorę. Zacnym ludziom nigdy nic nie odmawiam. Jestem zawsze na pańskie rozkazy.
— Za brzęczącą podziękę — rzekł Panurg.
— Rozumie się — odparł mistrz Gałeczka.
Po tych słowach Pantagruel rzekł do Wiatraczka, filozofa:
— No, mój wierny druhu, z ręki do ręki, lampeczka przyszła do ciebie. Na ciebie teraz kolej odpowiedzieć. Czy Panurg powinien się żenić czy nie?
— Obadwa — odparł Wiatraczek.
— Cóż wy mi powiadacie? — zapytał Panurg.
— To, coście słyszeli — odparł Wiatraczek.
— Cóż słyszałem? — zapytał Panurg.
— To, co wyrzekłem — odparł Wiatraczek.
— Ha, ha, tędy droga — rzekł Panurg. — Panie Boże prowadź. Zatem mam się żenić, czy nie?
— Ani jedno, ani drugie — odparł Wiatraczek.
— Niechże mnie diabli porwą — rzekł Panurg — jeśli mi się we łbie nie zaczyna mącić; i niech mnie porwą po raz drugi, jeśli rozumiem waszą mowę! Czekajcie. Włożę moje okulary na to lewe ucho, aby was słyszeć wyraźniej.
W tejże chwili Pantagruel ujrzał koło drzwi wchodowych małego pieska Gargantui, który się nazywał Kin, a to dlatego, iż takie było imię psa Tobiaszowego. Zaczem rzekł do całej kompanii:
— Nasz król jest niedaleko stąd, powstańmyż wszyscy.
Ledwie wymówił te słowa, a już Gargantua wszedł do sali biesiadnej. Każdy podniósł się z miejsca, aby mu złożyć pokłon. Gargantua, uprzejmie przywitawszy zebranie, rzekł:
— Moi dobrzy przyjaciele, zróbcie mi tę przyjemność, proszę was o to, nie ruszajcie się z miejsc, ani nie przerywajcie rozmowy. Podajcie mi na ten tu koniec stołu krzesło. Dajcie mi szklankę, iżbym wypił za zdrowie całej kompanii. Bądźcie wszyscy pięknie pozdrowieni. Zatem powiedzcie mi: o czym była rozmowa?
Pantagruel odpowiedział, że gdy wniesiono wety, Panurg przedłożył zagadnienie problematyczne, a mianowicie czy ma się żenić czy nie, i że ojciec Hipotades i mistrz Gałeczka wywiązali się już ze swych odpowiedzi; zaś kiedy Gargantua wszedł, odpowiadał właśnie godny filozof Wiatraczek. Owóż zrazu, kiedy Panurg go zapytał: „Mamli się żenić czy nie?”, odpowiedział: „Obydwa”; zaś za drugim razem wyrzekł: „Ani jedno, ani drugie”. Panurg użala się na takie niezgodne i sprzeczne odpowiedzi i klnie się, że nic nie rozumie.
— Ja zaś rozumiem — rzekł Gargantua — tak mi się przynajmniej zdaje. Odpowiedź jest podobna tej, jaką dał starożytny filozof zapytany, czy miał pewną niewiastę644. „Miałem ją — odparł — ale ona mnie nie miała. Ja ją posiadam, ale nie jestem przez nią posiadany”.
— Podobną odpowiedź — rzekł Pantagruel — dała jedna dziewczyna spartańska. Zapytano jej, czy kiedy miała sprawę z mężczyzną. Odpowiedziała, że nigdy, jeno czasami mężczyźni mieli z nią sprawę.
— W ten sposób — rzekł mistrz Gałeczka — zachowujemy zawżdy stanowisko neutralne w medycynie, a złoty środek w filozofii; a mianowicie przez uwzględnienie jednej i drugiej ostateczności, przez zaprzeczenie jednej i drugiej ostateczności i przez rozdzielenie czasu, to na jedną, to znów na drugą ostateczność.
— Święty Apostoł645 — powiedział Hipotades — jeszcze jaśniej ponoś646 to przedstawił, kiedy powiedział: ci którzy są zaślubieni, niechaj będą jakby nie byli zaślubieni; ci którzy mają żonę, niechaj będą, jak gdyby nie mieli żony.
— Ja wykładam — rzekł Pantagruel — owo mieć i nie mieć żony na ten sposób: aby żonę mieć i mieć ją na taki użytek, na jaki natura ją stworzyła, to znaczy do pomocy, rozkoszy i towarzystwa mężczyzny; nie mieć żony, znaczy żeby nie wisieć wciąż przy jej spódnicy; nie kazić dla niej tej jedynej i najwyższej miłości, jaką człowiek winien jest Bogu; nie zaniedbywać naturalnych obowiązków należnych od niego ojczyźnie, rzeczypospolitej, przyjaciołom; nie zaniechać nauk i spraw swoich, aby nieustannie przylepiać się do kiecek babskich. Skoro w ten sposób się weźmie mieć i nie mieć żony, nie widzę dwuwykładności ani sprzeczności tego wyrażenia.
— Mówicie jak książka — odparł Panurg. — Ale mnie się wydaje, jakobym zstąpił do ciemnej studni, o której powiada Heraklit, iż prawda w niej jest ukryta. Nie widzę ani dudu, nie rozumiem nic, czuję, że w głowie mi się mąci i mam silne podejrzenie, że jestem urzeczony. Spróbuję gadać z innej beczki. Czekajcie no, kmotrze. Nie wymigujcie się. Zmieńmy piosenkę i mówmy bez dysjunktywów. Te członki źle połączone mierżą was, jak widzę. Owo tedy, na imię boskie, pytam: mam li się żenić?
Wiatraczek: Tak by się mogło zdawać.
Panurg: A jeśli się nie ożenię?
Wiatraczek: Nie widzę żadnej przeszkody.
Panurg: Nie widzicie żadnej?
Wiatraczek: Nie, chyba wzrok mi chybia.
Panurg: A ja widzę ich więcej niż pięćset.
Wiatraczek: Wylicz je.
Panurg: Mówię tak w przybliżeniu i biorąc liczbę pewną za niepewną; określoną za nieokreśloną; to znaczy: dużo.
Wiatraczek: Słucham.
Panurg: Nie mogę się obyć bez samiczki, do kroćset diabłów.
Wiatraczek: Zbądź się tych szpetnych bestyj.
Panurg: Niechże mnie Bóg broni! Toć moi Salmigondczycy mówią, że sypiać samemu albo bez niewiasty to znaczy żyć jak bydlę, i toż samo mówiła Dydona w swoich trenach.
Wiatraczek: Jak ci się podoba.
Panurg: Do kroćset sienników, dużom z tego zmądrzał. Zatem ożenię się?
Wiatraczek: Być może.
Panurg: A dobrze na tym wyjdę?
Wiatraczek: Jak się trafi.
Panurg: Zatem jeśli dobrze trafię, jak mam nadzieję, czy będę szczęśliwy?
Wiatraczek: Dostatecznie.
Panurg: Obróćmyż z drugiej strony. A jeśli źle trafię?
Wiatraczek: Umywam ręce.
Panurg: Ale poradźcież mi, jeśli łaska: co mam uczynić?
Wiatraczek: Co ci się podoba.
Panurg: Tere fere kuku, strzela baba z luku!
Wiatraczek: Nie przeklinajcie tylko, proszę was.
Panurg: Więc niech będzie pochwalony. Chcę uczynić jedynie to, co wy mi poradzicie. Cóż mi radzicie?
Wiatraczek: Nic.
Panurg: Mam się żenić?
Wiatraczek: Nie byłem przy tym.
Panurg: Nie mam się żenić?
Wiatraczek: Jam temu nie winien.
Panurg: Jeśli się nie ożenię, nigdy nie będę rogalem?
Wiatraczek: Myślałem o tym.
Panurg: Dajmy na to, że się ożeniłem.
Wiatraczek: Kto ma dać na to?
Panurg: Mówię: przyjmijcie wypadek, że jestem żonaty.
Wiatraczek: Mam co innego do roboty.
Panurg: Ha! G...o ojca świętego krajane w talarki! Ejże, gdybym mógł się wykląć bodaj trochę na boczku, to by mi siarczyście ulżyło. No, cierpliwości! Owóż, jeżeli się ożenię, czy będę miał rogi?
Wiatraczek: Można by tak mniemać.
Panurg: Jeśli moja żona będzie stateczna i cnotliwa, nie zostanę nigdy rogalem?
Wiatraczek: Zdajesz się być bliskim prawdy.
Panurg: Słuchajcież.
Wiatraczek: Ile tylko każecie.
Panurg: Czy będzie stateczna i cnotliwa? Pozostaje jedynie ten punkt.
Wiatraczek: Wątpię o tym.
Panurg: Toć nie widzieliście jej nigdy.
Wiatraczek: Przynajmniej nie z moją wiedzą.
Panurg: Dlaczegóż tedy wątpicie o czymś, czego nie znacie?
Wiatraczek: Są powody.
Panurg: A gdybyście ją znali?
Wiatraczek: Tym bardziej.
Panurg: Hej no, paziku, kochanku, masz tu moją czapkę: daruję ci ją, uważaj na okulary, i idź na dziedziniec wykląć się kwandransik za mnie. Ja w zamian poklnę za ciebie, kiedy tylko zechcesz. Ale kto mi przyprawi rogi?
Wiatraczek: Ktoś.
Panurg: Do kroćset byczych ogonów, poczekaj, już ja ci natrę uszu, panie ktosiu.
Wiatraczek: Tak powiadasz.
Panurg: Niechże mnie zaraz porwie diasek z czarnym białkiem w oku, jeśli nie zamknę mojej żony na kłódkę bergameńską, ile razy tylko wydalę się z mego seraju.
Wiatraczek: Mówcież przyzwoiciej.
Panurg: Us...ć się kwiatem różanym na przyzwoite mówienie. Dojdźmyż do jakiejś rezolucji.
Wiatraczek: Nie mam nic przeciwko temu.
Panurg: Czekajcież. Skoro w tym miejscu nie mogę z was krwi utoczyć, puszczę wam z innej żyły. Jesteście żonaci czy nie?
Wiatraczek: Ani jedno, ani drugie i oba naraz.
Panurg: Święci niebiescy, ratujcież nas! Siódme poty już na mnie biją, czuję, jak mi się flaki wywróciły na nice. Wszystkie moje freny, metafreny i diafragmy kurczą się i rozciągają, aby zainkornifistybulować do ładownicy mego pojęcia to, co wy mi gadacie i odpowiadacie.
Wiatraczek: To mnie nie obchodzi.
Panurg: Rżnijcie śmiało, d...ą całą. Jesteścież, kumotrze, żonaci?
Wiatraczek: Coś niby.
Panurg: Byliście nim już przedtem?
Wiatraczek: Możebne.
Panurg: Dobrze wam to płużyło za pierwszym razem?
Wiatraczek: Nie jest niemożliwe.
Panurg: A za tym drugim razem jak wam się z tym dzieje?
Wiatraczek: Jak mi los przeznaczył.
Panurg: Ależ przecie, mówiąc po prostu, dobrze wam z tym?
Wiatraczek: To nie jest wykluczone.
Panurg: Na rany boskie, na brzemię świętego Krzysztofa, toć łatwiej wydobyć pierdnięcie ze zdechłego osła, niż z was jakąś dorzeczną odpowiedź. Ale przecie was dostanę! No kumie, dajmyż diabłu po nosie, powiedzmyż raz w życiu prawdę. Byliście kiedy rogalem? Mówię: wy; ten co tu stoi, a nie tamten wy, co tam na placu gra w piłkę.
Wiatraczek: Nie, jeśli mi to nie było przeznaczone.
Panurg: Na mój honor, daję za wygraną; na mą cześć, kwituję z procesu; na me sumienie, umywam ręce. Dał mi rady.
Na te słowa Gargantua powstał i rzekł:
— Pochwalone niech będzie imię pańskie za wszystko dobre. Wedle tego, co widzę, to się ze świata zrobił wesoły kwiatek od czasu, jak go pamiętam. Tyleśmy drogi ujechali? Zatem dzisiaj najuczeńsi i najbystrzejsi filozofowie wstąpili do cechu i do szkoły pyrrhończyków, aporetyków648, sceptyków i ephektyków? Chwałaż Panu na wysokościach! Zaiste niezadługo już będzie można chwytać lwy za czuprynę; konie za grzywę; bawoły za pyski; byki za rogi; wilki za ogon; capy za brodę; ptaki za nogi; ale nigdy nie ujmie się takiego filozofa za słowo. Bywajcie, moi przyjaciele, z panem Bogiem.
Powiedziawszy te słowa, opuścił zebranie. Pantagruel i inni chcieli go przeprowadzić, ale nie zezwolił na to.
Skoro Gargantua wyszedł z sali, Pantagruel rzekł do zgromadzonych:
— Timeus Platona na początku zebrania policzył zaproszonych: my, przeciwnie, policzymy ich na końcu. Raz, dwa, trzy; gdzież jest czwarty? Czyż nie miał tu przybyć nasz przyjaciel Pletewka?
Epistemon odparł, iż był u niego w domu, aby go zaprosić, ale go nie zastał. Woźny z trybunału myrlindzkiego w Myrlingii649 przyszedł doń z wezwaniem i nakazem, aby się tam stawił osobiście przed obliczem senatorów, dla usprawiedliwienia się z pewnego wyroku, jaki wydał niedawno. Tedy wyjechał już poprzedniego dnia, aby się stawić w dniu wezwania i nie popaść w zarzut niestawiennictwa i zaoczności.
— Muszę — rzekł Pantagruel — dowiedzieć się, co to takiego: toć on więcej niż czterdzieści
Uwagi (0)