Kariera Nikodema Dyzmy - Tadeusz Dołęga-Mostowicz (gdzie można czytać książki za darmo txt) 📖

nie wytrwa. Przecie stary po to go zaangażował, by on u ministra wyrobił te różne ustępstwa...

„Taki cwany piernik, a sam siebie nabrał... Jak by tu sobie poradzić? Szlag może trafić...”

Dwugodzinne wypoczywanie zmęczyło go jeszcze bardziej niż cały ranek i przedpołudnie, tak pracowicie spędzone. Wypalił kilkanaście papierosów i dym, napełniający pokój, zaczął go męczyć. Wstał i przeszedł do sąsiedniego gabineciku. Na biurku leżała cała plika ksiąg i dokumentów, z którymi się miał zapoznać.

Zaklął w duchu i zawrócił. Przypomniał sobie, że może otworzyć drzwi na taras i wyjść do parku.

Park, znakomicie utrzymany, musiał zajmować większą przestrzeń, gdyż Nikodem, wciąż idąc przed siebie, nie mógł dojrzeć jego końca. Wśród starych dębów, kasztanów, lip i klonów biegły we wszystkich kierunkach gładkie, jak krople wody do siebie podobne ścieżki i dróżki.

„Tu i zabłądzić łatwo” — pomyślał Dyzma i rozejrzał się. W każdym razie pałac jest w północnej stronie.

Tu i ówdzie pod wielkimi drzewami znajdowały się kamienne lub drewniane ławki. Po kilkunastu minutach przechadzki Nikodem wybrał jedną z nich, znajdującą się w gęstym cieniu, i usiadł. Natychmiast powróciły dręczące myśli: co robić, jak sobie dać radę, co wykombinować?

Wtem usłyszał gwizdanie, a po chwili szybkie kroki tuż za sobą. Obejrzał się. Wąską alejką szedł młody, niezwykle elegancko ubrany mężczyzna, z połyskującym monoklem98 w oku. Tuż za nim biegł na krzywych nóżkach miniaturowy ratlerek99 o głowie nietoperza. Piesek dostrzegł Dyzmę i zaczął ujadać. Wówczas młody człowiek zatrzymał się, zmierzył Nikodema wzrokiem i skierował się ku niemu. Mógł mieć około trzydziestki, szczupły, wysoki. Wzrost jego przedłużała nieproporcjonalnie długa szyja, zakończona bladą, malutką a okrągłą twarzą, przypominającą twarze chorowitych dzieci. Wyniosły i pogardliwy wyraz rysów stanowił na niej taki sam kontrast, jak i tkwiące w czerwonych obwódkach ogromne niebieskie oczy, patrzące z jadowitą ironią. Pod ich spojrzeniem Dyzma zmieszał się, tym bardziej że młody człowiek stanął przed nim i przyglądał się impertynencko100.

„Ki diabeł” — pomyślał Dyzma.

Ten zaś wyciągnął w jego kierunku bardzo długi palec wskazujący i zapytał skrzeczącym głosem:

— Kto pan jest?

Nie wiedząc, co zrobić, Dyzma wstał.

— Jestem administratorem, nowym administratorem...

— Nazwisko?

— Dyzma, Nikodem Dyzma.

Piesek ujadał, skacząc pokracznie wokół nóg swego pana.

— Tak? Dyzma?... Słyszałem, hrabia Ponimirski. Siadaj pan. Cicho, Brutus! Uważasz, panie Dyzma, nazwałem tak psa, bo to nie ma żadnego sensu, a ciekaw jestem, dlaczego pies ma nazywać się z sensem? Siadaj pan!

Dyzma usiadł. Ten hrabia sprawiał na nim jakieś niesamowite wrażenie, w którym były i strach, i obrzydzenie, i ciekawość, i współczucie.

— Słyszałem — ciągnął hrabia, oblizując językiem ruchliwe i bezkrwiste wargi — słyszałem. Podobno ten łajdak sprowadził tu pana, bo pan jesteś jakąś figurą. Uważam za swój obowiązek, jako dżentelmen, ostrzec pana przed złodziejską personą101 mego kochanego szwagierka.

— Ale o kim pan hrabia mówi? — zdziwił się Dyzma.

— O kim? No, przecie o tym chamie, o Leonie Kuniku.

— O panu Kunickim?...

— Do stu piorunów! — wrzasnął hrabia — jaki znowu Kunicki? Jaki Kunicki? Skąd Kunicki?! Kunicki to dobre szlacheckie nazwisko, które ta pijawka przywłaszczyła sobie! Ukradł, rozumiesz pan? Ukradł. Nazywa się po prostu Kunik! Sam sprawdziłem. Syn maglarki Genowefy Kunik i niewiadomego ojca. Tak, łaskawco, hrabianka Ponimirska, wnuczka księżnej de Rehon, jest dziś sobie panią Kunikową.

— Nie rozumiem — ostrożnie zaczął Dyzma — znaczy, że pan hrabia jest szwagrem pana Kunickiego.

Ponimirski zerwał się na równe nogi, jak ugodzony strzałą. Bezkrwista twarz stała się nagle czerwona.

— Milcz pan! Milcz, ty, ty!...

— Ależ ja bardzo przepraszam — przestraszył się Dyzma.

— Nie waż się pan w mojej obecności nigdy nazywać tego szuję inaczej niż Kunik, łajdak Kunik, hochsztapler102 Kunik! Żaden Kunicki!... Moim szwagrem jest parszywy lichwiarz103 i oszust Kunik, chamski bastard104 Kunik! Ku-nik! Ku-nik! Powtórz pan zaraz: Ku-nik! No!...

— Kunik — wybełkotał Dyzma.

Ponimirski uspokoił się i usiadł, a nawet uśmiechnął się.

— Nie wiedział pan o tym? Mój Brutus też tego nie wiedział i nawet łasił się do mego szwagierka, póki ten go nie kopnął. Bydlę!

Zamyślił się i dodał:

— Obaj: i Kunik bydlę, i pies bydlę... Zresztą i ja jestem bydlę...

Wybuchnął niespodziewanie śmiechem.

— Przepraszam pana za szczerość, ale i pan jesteś bydlę.

Śmiał się dalej, a Dyzma skonstatował w duchu:

„To wariat”.

— Myślisz pan, że jestem wariatem? — chwycił go nagle za rękę Ponimirski i zbliżył twarz do jego twarzy.

Dyzma wzdrygnął się.

— Nie — rzekł niepewnym głosem — co znowu, broń Boże...

— Nie zaprzeczać! — krzyknął hrabia. — Ja wiem! Zresztą, na pewno Kunik uprzedził pana. A może moja siostra? Powiedz pan, bo w końcu i ona zdemoralizuje się przy tym wieprzu, przy tym szakalu. Co Nina mówiła?

— Ależ bynajmniej nikt mi nic nie mówił.

— Nikt?

— Słowo daję — zapewnił Nikodem.

— Widocznie sądzili, że pan mnie nie będzie miał zaszczytu poznać. Czy pan wie, że oni mnie zabronili wstępu do pałacu? Że kazali jadać samotnie? Że nie wolno mi opuszczać parku, bo Kunik kazał służbie bić mnie kijami, jeżeli wyjdę?

— Ale dlaczego?

— Dlaczego? Dlatego, że jestem niewygodny, że moje wielkopańskie maniery rażą tego parweniusza105, tego bastarda106 maglarki, dlatego, że ja tu powinienem być panem, nie ten łajdacki przybłęda, dlatego, że znieść nie może, iż ja, prawy dziedzic Koborowa, ja, potomek rodu, w naszym odwiecznym gnieździe rodowym muszę być panem!

— To pan Kunic... pan Kunik wziął Koborowo w posagu za siostrą pana hrabiego?

Ponimirski zakrył twarz dłonią i milczał. Po chwili Dyzma spostrzegł, że po długich, niewiarygodnie długich palcach ściekają łzy.

„Co za cholera?!” — zaklął w myśli.

Piesek zaczął piszczeć natarczywie i drapać łapkami nogawicę swego pana. Ten wyjął silnie uperfumowaną jedwabną chusteczkę, otarł oczy i powiedział: — Wybacz pan. Mam nieco podrażniony system nerwowy.

— Proszę bardzo... — zaczął Dyzma.

Hrabia skrzywił się w jadowitym uśmiechu.

— Co pan tam „prosisz bardzo”? Panie, jak tam panu na przezwisko, podoba mi się, więc płaczę. Anglicy mówią w takich wypadkach... Zresztą pan na pewno nie rozumie po angielsku?...

— Nie rozumiem.

— A to świetnie — ucieszył się hrabia — nie chciałbym panu robić przykrości, polubiłem pana! — Poklepał go końcami palców po ramieniu. — Zatem, ile razy zechcę pana zwymyślać, zrobię to w języku angielskim. Dobrze?...

— Dobrze — odparł Nikodem z rezygnacją.

— Nie o to wszakże chodzi. Muszę pana poinformować, że chociaż Kunik jest oszustem, który wycyganił od mojej rodziny Koborowo, jednak nie powinien pan jego okradać, gdyż ja mu jeszcze kiedyś wytoczę proces i majątek odbiorę, szwagierka wsadzę do więzienia, a Ninę wezmę pod osobistą kuratelę. Która godzina?

Dyzma wyciągnął zegarek.

— Pół do ósmej.

— Co? Już? Ach, to muszę iść do pawilonu, bo mi później kolacji nie dadzą. Żegnam. Szkoda, chciałem jeszcze panu wiele rzeczy opowiedzieć. Niech pan jutro przyjdzie tu o tej porze. Przyjdzie pan?

— Dobrze, przyjdę.

— I jeszcze jedno. Niech pan, broń Boże, nie przyznaje się nikomu, że mnie widział i ze mną rozmawiał. Daj pan słowo honoru!

— Daję.

— No, wierzę panu, chociaż zarówno nazwisko, jak i wygląd świadczą, że pochodzisz z gminu107, a chamy przecie honoru nie mają. Żegnam.

Zawrócił się na pięcie i poszedł elastycznym krokiem wzdłuż dębowej alei. Za nim w niezgrabnych podskokach biegł ratlerek.

— Wariat — rzekł głośno Dyzma, gdy zniknęli na zakręcie. — Na pewno wariat, ale naopowiadał mi rzeczy... U tych wielkich panów zawsze takie różne świństwa bywają... Może i prawdę mówił... Cholera... Kunik, i powiada, że łajdak... A co mi tam do tego!...

Machnął ręką i zapalił papierosa. Z oddali doleciał niski, głęboki głos gongu. Kolacja.

Dyzma wstał z ławki i poszedł w kierunku pałacu.