Ludzie bezdomni - Stefan Żeromski (biblioteka polska TXT) 📖
Krótki opis książki:
Ludzie bezdomni to powieść Stefana Żeromskiego wydana w 1900 roku. Opowiada historię Tomasza Judyma, lekarza wywodzącego się z nizin społecznych, który poświęcił życie, by pomagać ubogim.
Chęć całkowitego poświęcenia życia zawodowego i prywatnego pomocy najbiedniejszym jest powodem konfliktu, który zachodzi zarówno w środowisku lekarskim, jak i w samym Judymie. Okazuje się, że taka praca u podstaw niesie ze sobą o wiele więcej problemów, niż tylko bezpośrednie spotkanie z chorobami i skrajnie trudnymi warunkami. To także pytanie o to, czy Judym ma prawo do osobistego szczęścia — zwłaszcza że jego sercu nieobca staje się Joanna Podborska, młoda nauczycielka. Żeromski w swojej powieści zwraca uwagę nie tylko na dosłowną bezdomność, która dotyka ludzi, lecz także przenośną, związaną z nieumiejętnością odnalezienia siebie i swojego miejsca w życiu.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Stefan Żeromski
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Ludzie bezdomni - Stefan Żeromski (biblioteka polska TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stefan Żeromski
href="part13.xhtml#anchor-157">157. Nietzsche, Fryderyk (1844–1900) — filozof niem.; głosił kult silnej bezwzględnej jednostki wcielającej wolę władzy klas posiadających, zwalczał zasady demokratyczne i moralność chrześcijańską; ucieleśnieniem głoszonych idei miała być w przyszłości postać „nadczłowieka”. [przypis redakcyjny]
158. teoremat — twierdzenie matematyczne, które należy dowieść. [przypis redakcyjny]
159. „Macht” Bismarcka — „Macht von Recht” (niem.): siła przed prawem; hasło leżące u podstaw polityki Bismarcka (1815–1898), twórcy niemieckiego imperializmu, zaciętego wroga klasy robotniczej i germanizatora ziem polskich. [przypis redakcyjny]
160. Kafrowie — nazwa nadana przez Arabów pd. i wsch. afrykańskim ludom Bantu. [przypis redakcyjny]
161. Papuasi — tubylcy Nowej Gwinei oraz innych wysp Oceanii. [przypis redakcyjny]
162. Sabinki — Legenda o porwaniu Sabinek związana była z podaniem o założeniu Rzymu. Gdy z pierwszymi jego budowniczymi, werbującymi się z zabijaków i awanturników, kobiety sąsiednich plemion nie chciały wchodzić w związki małżeńskie, Romulus, założyciel miasta, sprosił okoliczną ludność na wielki festyn, podczas którego gospodarze uroczystości uprowadzili podstępnie swoje partnerki i pojęli je za żony. [przypis redakcyjny]
163. Bohusz, Marian, właśc. Potocki, Józef Karol (1854–1898) — socjolog, poeta, współzałożyciel i publicysta „Głosu”, działacz Ligi Narodowej; był również nauczycielem w szkołach warszawskich; Przepadł bez wieści w r. 1898. [przypis redakcyjny]
164. w stylu... maison-niponowym — w stylu domu japońskiego. [przypis redakcyjny]
165. Kowalewska, Zofia (1850–1891) — wybitna matematyczka rosyjska; miała szerokie zainteresowania literackie i sama pisała powieści, dramaty i poezje. [przypis redakcyjny]
166. Maupassant, Guy de (1850–1893) — wybitny fr. pisarz-naturalista; autor wielu znakomitych opowiadań wyrażających ostrą krytykę obyczajowości mieszczańskiej. [przypis redakcyjny]
167. Owidiusz, właśc. Publius Ovidius Naso (43 p.n.e. – 17 n.e.) — wielki poeta rzym., autor słynnych Przemian, Żalów i utworów miłosnych. [przypis redakcyjny]
168. Les oeuvres amoureuses d’Ovide (fr.) — Utwory miłosne Owidiusza. [przypis redakcyjny]
169. elegies amoureuses (fr.) — Elegie miłosne. [przypis redakcyjny]
170. Uoiseau le plus charmant qu’on put voir dans Ze monde, mon jameux perroquetu (fr.) — ptak najbardziej uroczy na świecie, moja znakomita papuga...(Ovidius, Amores II, 6). [przypis redakcyjny]
171. Pylades (...) Orestes — w legendzie greckiej para nierozłącznych przyjaciół. [przypis redakcyjny]
172. sofizmat — rozumowanie z rozmysłem zbudowane fałszywie, a pozornie wyglądające na poprawne. [przypis redakcyjny]
173. nulla dies sine linea (łac.) — dosł.: ani dnia bez kreski (słowa przypisywane słynnemu malarzowi greckiemu Apellesowi, IV w. p.n.e.); potocznie: praca nad określonym dziełem posuwa się każdego dnia naprzód. [przypis redakcyjny]
174. murz (gwar.) — grzybek pasożytniczy niszczący zboże. [przypis redakcyjny]
175. ekstyrpacja — wyrwanie z korzeniami. [przypis redakcyjny]
176. Siloe — sadzawka w Jerozolimie, tu utożsamiona z sadzawką Betsaida (Owczą). Aluzja do wersetów z Ewangelii św. Jana w Nowym Testamencie (J 5:2-5): kiedy anioł zstępował do sadzawki Betsaida i poruszał jej wody, nabierały one wtedy własności uzdrawiających. [przypis redakcyjny]
177. hart sei! (niem.) — bądź twardy. [przypis redakcyjny]
178. Węclewski, Zygmunt (1824–1887) — filolog, tłumacz Aischylosa i Eurypidesa. [przypis redakcyjny]
179. Kaszewski, Kazimierz (1825–1910) — krytyk literacki, filolog i tłumacz, szczególnie cenne były jego przekłady dramatów Aischylosa i Sofoklesa. [przypis redakcyjny]
180. Siedmiu przeciw Tebom — jedna z siedmiu zachowanych tragedii Aischylosa; jej treścią są przygotowania do obrony Teb przeciwko najazdowi króla Argos, sprowadzonemu przez Polinejkesa na własny kraj w odwet za pozbawienie go tronu i wygnanie z ojczyzny. Gdy Polinejkes padł w walce, Kreon, władca Teb, zabronił pogrzebać jego ciało; wtedy z dwóch sióstr Polinejkesa Ismena podporządkowała się rozkazowi, zaś Antygona, nie bacząc na karę, pochowała zwłoki brata. [przypis redakcyjny]
181. Lelum-Polelum — rzekome bóstwa wiatru w wierzeniach dawnych Słowian; ich siedzibą miała być Łysa Góra. [przypis redakcyjny]
182. rynna (z niem. Rinne, od rinnen: płynąć, ciec) — rura odprowadzająca wodę z dachu budynku ku ziemi. [przypis edytorski]
183. Tubalkain — według legendy biblijnej pierwszy na świecie rzemieślnik. [przypis redakcyjny]
184. extemporale (łac.) — tu: praca piśmienna. [przypis redakcyjny]
185. tabes — uwiąd rdzenia pacierzowego; choroba ta wywołuje trudności w poruszaniu się. [przypis redakcyjny]
186. bourgeois (fr.) — mieszczanin, mieszczuch. [przypis redakcyjny]
187. laufer (z niem.: Läufer) — biegacz. [przypis redakcyjny]
188. Ufa — miasto u podnóża Uralu; stolica Autonomicznej Radzieckiej Republiki Baszkirskiej, a nast. stolica Baszkortostanu (Baszkirii), wchodzącego w skład ZSRR, a później Federacji Rosyjskiej. [przypis redakcyjny]
189. atrybucje — uprawnienia komuś przysługujące. [przypis redakcyjny]
190. saga — staroislandzkie lub skandynawskie opowiadania o życiu i czynach dawnych bohaterów narodowych. [przypis redakcyjny]
191. interwiew — wywiad. [przypis redakcyjny]
192. Hoffmanowa, Klementyna z Tańskich (1798–1845) — autorka utworów dla młodzieży; zajmowała się zagadnieniami wychowania; jej poglądy pedagogiczne trąciły pod koniec XIX w. staroświecczyzną. [przypis redakcyjny]
193. za czasów Księstwa Warszawskiego — Ustawa Księstwa Warszawskiego, wprowadzona przez Napoleona w 1807 r., zniosła poddaństwo chłopów, nie zwalniając ich jednak od pańszczyzny; nie zmieniła w rzeczywistości położenia wsi polskiej: w praktyce obszarnicy obracali ją na swoją korzyść, usuwając z lepszych gruntów chłopów pańszczyźnianych dla poszerzenia własnych folwarków. [przypis redakcyjny]
194. wracam na Liban, do mojego domu — cytat z Ojca zadżumionych Juliusza Słowackiego. [przypis redakcyjny]
195. lary i piernaty — żartobliwie przekręcony zwrot: lary i penaty, co w wierzeniach starożytnych Rzymian oznaczało: opiekuńcze bóstwa domowe. [przypis redakcyjny]
196. somatyzm — cielesność. [przypis redakcyjny]
197. reunion (z fr.: réunion) — zebranie towarzyskie. [przypis redakcyjny]
198. ćwiertują — dziś popr.: ćwiartują. [przypis edytorski]
199. utensylia (z łac.utensilia) — rzeczy użyteczne; narzędzia, sprzęt, przybory. [przypis edytorski]
200. par force (fr.) — siłą. [przypis redakcyjny]
201. in folio (łac.) — dosł. w formacie arkusza; największy format, w jakim drukuje się książki. [przypis redakcyjny]
202. templum (łac.) — świątynia, przybytek. [przypis redakcyjny]
203. Makiawel — Niccolo Machiavelli (1469–1527), włoski historyk i pisarz polityczny. W swym dziele Książę, dokonując na podstawie panujących stosunków analizy mechanizmu rządzenia, stwierdzał, że polityk nie cofa się przed użyciem podstępu i przemocy dla osiągnięcia zamierzonych przez siebie celów. W opisanej przez Machiavellego praktyce działania doszukiwano się powszechnie dyrektywy postępowania dla władcy. [przypis redakcyjny]
204. ekstyrpować (z łac.: extirpare) — wycinać. [przypis edytorski]
205. via (łac.) — droga; tu: przez. [przypis redakcyjny]
206. summa summarum (łac.) — wszystko razem, ostatecznie. [przypis redakcyjny]
207. bębny — tu: dzieci. [przypis edytorski]
208. siurpryza (z fr. surprise) — niespodzianka. [przypis redakcyjny]
209. pontyfikalnie — uroczyście. [przypis redakcyjny]
210. futur — tu w znaczeniu: kolega, kompan. [przypis redakcyjny]
211. ex officio (łac.) — z urzędu. [przypis redakcyjny]
212. przekonywująco — dziś popr.: przekonująco a. przekonywająco. [przypis edytorski]
213. dura lex, sed lex (łac.) — twarde prawo, lecz prawo. [przypis redakcyjny]
214. kontrolerowie — dziś końcówka -owie w M lm przysługuje nazwom osób szacownych (profesorowie, senatorowie), w pozostałych zaś wypadkach stosuje się końcówkę -rzy (dyrektorzy, kontrolerzy). [przypis edytorski]
215. z umysłu — umyślnie, z rozmysłem. [przypis edytorski]
216. ab ovo (łac.) — od początku, dosł.: od jajka; jajko stanowiło pierwszą potrawę na ucztach staroż. Rzymian. [przypis redakcyjny]
217. Znacie tę bajeczkę — więc posłuchajcie... — aluzja do „powiedzonka” z komedii Aleksandra Fredry Pan Jowialski. [przypis redakcyjny]
218. bad (z niem.: Bad) — miejscowość kąpielowa, uzdrowisko. [przypis redakcyjny]
219. Ta łza, co z oczu twoich spływa... — początkowe słowa wiersza Adama Asnyka. Sens ukrytej w tytule aluzji wyjaśniają dalsze słowa pierwszej zwrotki, która brzmi: „Ta łza, co z oczu twoich spływa, / Jak ogień pali moją duszę; / I wciąż mnie dręczy myśl straszliwa, / Że cię w nieszczęściu rzucić muszę...” [przypis redakcyjny]
220. telefonowe — dziś popr.: telefoniczne. [przypis edytorski]
221. kościół świętokrzyski — kościół Świętego Krzyża w Warszawie przy ul. Krakowskie Przedmieście, należący do największych kościołów w stolicy. [przypis redakcyjny]
222. czarniawa — tu: chmura burzowa. [przypis redakcyjny]
223. w stronę Sosnowca — w okresie zaborów na trasie kolei warszawsko-wiedeńskiej Sosnowiec był stacją graniczną w Królestwie Polskim. [przypis redakcyjny]
224. pleciaki — zapewne chodzi o plecione (np. z wikliny) płoty. [przypis edytorski]
225. mikrotom — aparat do krajania bardzo cienkich skrawków tkanek roślinnych czy zwierzęcych, które bada się pod mikroskopem. [przypis redakcyjny]
226. most (z niem.: Most) — sok ze świeżo wyciśniętych winogron. [przypis redakcyjny]
227. przez granice niemieckie — Z Królestwa Polskiego jechało się do Szwajcarii przez Śląsk, należący wówczas do Rzeszy Niemieckiej, i kraje ówczesnej monarchii austro-węgierskiej (Czechy oraz Austrię właściwą). [przypis redakcyjny]
228. materialny — tu: jedwabny. [przypis redakcyjny]
229. Wasser, Brot, zwei, drei (niem.) — woda, chleb, dwa, trzy. [przypis redakcyjny]
230. festownie — tu: jak najlepiej (por. niem. fest: mocno, porządnie). [przypis redakcyjny]
231. Westbahn (niem.) — Dworzec Zachodni. [przypis redakcyjny]
232. kościół świętojański — katedra św. Jana na Starym Mieście w Warszawie. [przypis redakcyjny]
233. memento (łac., dosł.: pamiętaj) — tu użyte żartobliwie dla określenia napiwku. [przypis redakcyjny]
234. obadwa — dziś popr.: obydwa. [przypis edytorski]
235. Ine stache (...) Loh (dialekt niem.-szwajc.) — wbij, owiń nitkę, wyciągnij i spuść. [przypis redakcyjny]
236. U se! (dialekt niem.-szwajc.) — precz! [przypis redakcyjny]
237. biurger (z niem.: Bürger) — obywatel, mieszczanin. [przypis redakcyjny]
238. Hajb (dialekt niem.-szwajc.) — określenie pogardliwe, odpowiadające polskiemu: chamidło. [przypis redakcyjny]
239. wirydarz (stpol.) — ogród ozdobny. [przypis redakcyjny]
240. pyrrusowe zwycięstwo — zwycięstwo okupione zbyt wielkimi stratami, równające się klęsce. Określenie pochodzi od imienia króla Epiru Pyrrusa (319–272 p.n.e.), który w wojnie z Rzymianami (280 i 279 p.n.e.) w dwóch wygranych bitwach poniósł tak poważne straty, że miał wówczas zawołać: „Jeszcze jedno takie zwycięstwo, a jesteśmy zgubieni!”. [przypis redakcyjny]
241. nec sutor ultra crepidam (łac.) — przysłowie odpowiadające polskiemu: pilnuj, szewcze, kopyta. [przypis redakcyjny]
242. zgonina — plewa. [przypis redakcyjny]
243. zmachlajdezowany — nieprzytomny jak po przepiciu (przymiotnik utworzony od nazwiska właściciela znanych w Warszawie pod koniec XIX w. zakładów browarniczych, Machlejda). [przypis redakcyjny]
244. voilà! (fr.) — wykrzyknik w rodzaju: otóż to!; masz tobie! itp. [przypis redakcyjny]
245. Zagłębie — mowa o Zagłębiu Dąbrowskim, ośrodku przemysłu górniczego i hutniczego. [przypis redakcyjny]
246. quasi-uśmiech — niby-uśmiech. [przypis redakcyjny]
247. odziemek — tu: pień pozostały w ziemi po ścięciu drzewa. [przypis redakcyjny]
248. vox humana (łac.) — dosł. głos ludzki; jest to nazwa jednego z 74 rejestrów słynnych organów w katedrze we Fryburgu w Szwajcarii. [przypis redakcyjny]
249. Asperges me hysopo et mundabor; lavabis me et super nivem dealbabor (łac.) — słowa z 51 psalmu Dawida: „Pokropisz mnie hyzopem, a będę oczyszczony, obmyjesz mnie, a ponad śnieg bielszym się stanę”. Zgodnie z trydenckim (przedsoborowym) rytem katolickiej mszy antyfonę rozpoczynającą się od tych słów śpiewano w czasie aspersji, tj. pokropienia wiernych wodą święconą, które poprzedzało sumę (mszę odprawianą w niedziele lub dni świąteczne). [przypis edytorski]
250. je m’en vais (fr.) — odchodzę. [przypis redakcyjny]
251. lokucja — powiedzenie. [przypis redakcyjny]
252. Andrée, Salomon August (1854–1897) — szwedzki badacz terenów podbiegunowych i zapalony aeronauta. Zginął wraz z dwoma towarzyszami podczas nieudanej wyprawy balonem na biegun północny. [przypis edytorski]
253. pavor nocturnus (łac.) — strach nocny, chorobliwa obawa ciemności. [przypis redakcyjny]
254. salony wiosenne — mowa o corocznych wystawach prac współczesnych malarzy francuskich i obcych organizowanych w Paryżu. [przypis redakcyjny]
255. Co mnie i tobie, niewiasto? — słowa, które według Ewangelii św. Jana z Nowego Testamentu wypowiedział Jezus do swojej matki podczas uczty weselnej w Kanie Galilejskiej, kiedy gospodarzom zabrakło wina (por. J 2, 4,
Darmowe książki «Ludzie bezdomni - Stefan Żeromski (biblioteka polska TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)