Ludzie bezdomni - Stefan Żeromski (biblioteka polska TXT) 📖
Krótki opis książki:
Ludzie bezdomni to powieść Stefana Żeromskiego wydana w 1900 roku. Opowiada historię Tomasza Judyma, lekarza wywodzącego się z nizin społecznych, który poświęcił życie, by pomagać ubogim.
Chęć całkowitego poświęcenia życia zawodowego i prywatnego pomocy najbiedniejszym jest powodem konfliktu, który zachodzi zarówno w środowisku lekarskim, jak i w samym Judymie. Okazuje się, że taka praca u podstaw niesie ze sobą o wiele więcej problemów, niż tylko bezpośrednie spotkanie z chorobami i skrajnie trudnymi warunkami. To także pytanie o to, czy Judym ma prawo do osobistego szczęścia — zwłaszcza że jego sercu nieobca staje się Joanna Podborska, młoda nauczycielka. Żeromski w swojej powieści zwraca uwagę nie tylko na dosłowną bezdomność, która dotyka ludzi, lecz także przenośną, związaną z nieumiejętnością odnalezienia siebie i swojego miejsca w życiu.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Stefan Żeromski
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Ludzie bezdomni - Stefan Żeromski (biblioteka polska TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stefan Żeromski
paradoks — sąd wyrażający myśl sprzeczną (czasem tylko pozornie) z ogólnie uznanymi zasadami. [przypis redakcyjny]
74. magna pars fui (łac.) — brałem wielki udział (zwrot przysłowiowy). [przypis redakcyjny]
75. horribile dictu (łac.) — strach się przyznać. [przypis redakcyjny]
76. zoil — złośliwy, małostkowy krytyk; nazwa pochodzi od imienia greckiego mówcy Zoilosa (II w. p.n.e.), autora zjadliwych krytyk skierowanych przeciwko Homerowi. [przypis redakcyjny]
77. ablucja (z łac.) — obmycie. [przypis redakcyjny]
78. bil angielski (z ang. bill of rights) — ustawa przyjęta przez parlament angielski i zatwierdzona przez króla. [przypis redakcyjny]
79. esprit d’escalier (fr.) — odpowiedź przychodząca poniewczasie (dosł. „na schodach”); spóźniony dowcip. [przypis redakcyjny]
80. elukubracja — mozolnie wypracowany utwór, ale bez talentu. [przypis redakcyjny]
81. prosektor — kierownik prosektorium. [przypis redakcyjny]
82. szajgec — nieżydowski (chrześcijański) chłopiec. [przypis edytorski]
83. rozciągniony — dziś popr.: rozciągnięty. [przypis edytorski]
84. drzewo octowe — także: sumak odurzający, sumak octowiec (Rhus typhina); gatunek rośliny z pochodzącej z Ameryki Płn., mający w Polsce status antropofita zadomowionego i uprawiany dla celów ozdobnych, roślina miododajna; krzew a. niskopienne drzewo o parasolowatej koronie i liściach nieparzystopierzastych (mierzących do 0,5 m), wybarwiających się jesienią na kolor szkarłatny, pomarańczowy i żółty; również kwiatostany w kształcie stożkowatych kolb przybierają czerwonobrunatną barwę; octowiec wytwarza sok mleczny, który wydziela się po przecięciu gałęzi i po pewnym czasie twardnieje i czernieje; owoce, drobne, zebrane w zbite, owocostany barwy amarantowej, posiadają b. kwaśny smak, od którego pochodzi nazwa rośliny. [przypis edytorski]
85. sylogizm — wnioskowanie pośrednie polegające na wyprowadzeniu nowego sądu, zw. wnioskiem, z dwóch innych sądów, zw. przesłankami. [przypis redakcyjny]
86. cui bono (łac.) — w imię czyjej korzyści? po co? [przypis redakcyjny]
87. ineksprymable — kalesony [przypis edytorski]
88. guarda e passa (wł.) — spójrz i idź dalej (cytat z Boskiej Komedii Dantego). [przypis redakcyjny]
89. in direptionem (łac.) — na rozgrabienie. [przypis redakcyjny]
90. relata refero (łac.) — zwrot przysłowiowy; powtarzam to, co mi powiedziano. [przypis redakcyjny]
91. Lucas-Championiere, Just-Marie-Marcellin (1843–1913) — znakomity chirurg francuski. [przypis redakcyjny]
92. Cudze rzeczy znać dobrze, a swoje potrzeba — w Przysłowiach mów potocznych Andrzeja Maksymiliana Fredry (1621–1679) przysłowie to brzmi następująco: „Cudze wiedzieć rzeczy ciekawość jest, a swoje potrzeba”. [przypis redakcyjny]
93. admonicja — napomnienie, nagana. [przypis redakcyjny]
94. hydropatyczny — wodoleczniczy. [przypis redakcyjny]
95. ogródek systemu Kneippa — zakład leczniczy, w którym stosuje się system wodolecznictwa wprowadzony przez ks. Sebastiana Kneippa (1821–1897). [przypis redakcyjny]
96. łupaki — drobne monety. [przypis redakcyjny]
97. coupé (fr.) — przedział w wagonie. [przypis redakcyjny]
98. Iwangród — nazwa nadana Dęblinowi w okresie zaborów. [przypis redakcyjny]
99. somnambulizm — przypadłość chorobowa: poruszanie się i wykonywanie czynności w głębokim uśpieniu, stan ten nie pozostawia po przebudzeniu śladów w świadomości. [przypis redakcyjny]
100. kursal (z niem.: Kursaal) — dom zdrojowy. [przypis redakcyjny]
101. honoris causa (łac.) — określenie honorowego tytułu naukowego bądź godności honorowej. [przypis redakcyjny]
102. magistra vitae (łac.) — popularne łacińskie przysłowie historia est magistra vitae: historia jest nauczycielką życia. [przypis redakcyjny]
103. wynalazca in spe (łac.) — przyszły wynalazca. [przypis redakcyjny]
104. lazy (ang.) — ociężali, leniwi. [przypis redakcyjny]
105. labour (ang.) — praca. [przypis redakcyjny]
106. forward (ang.) — naprzód. [przypis redakcyjny]
107. kismet (arab.) — przeznaczenie. [przypis redakcyjny]
108. J. B. Krzywosąd de Chobrsanowice Chobrzański eques polonus fecit Lutetiae Parinorum. Anno Domini 1868 (łac.) — wykonał J. B. Krzywosąd z Chobrzanowic Chobrzański, szlachcic polski, Paryż, roku pańskiego 1868. [przypis redakcyjny]
109. groupe allegorique — grupa postaci, figur itp. posiadająca znaczenie alegoryczne. [przypis edytorski]
110. gzems — dziś popr. gzyms [przypis edytorski]
111. dystrybucja — tu: dawna nazwa sklepu z wyrobami tytoniowymi. [przypis redakcyjny]
112. die unglücklichen Polen (niem.) — nieszczęśliwi Polacy. [przypis redakcyjny]
113. unglückliche Fratze mit vielen Konsonanten (niem.) — zwrot niedający się dosłownie przetłumaczyć, określający w dosadnym, humorystycznym skrócie wrażenie, jakie wywierały na obcokrajowcach melancholiczna fizjonomia Krzywosąda (die Fratze: grymas) oraz twarde brzmienie jego rodowitego języka (mit vielen Konsonanten: z wieloma spółgłoskami). [przypis redakcyjny]
114. bursz — tu: student. [przypis redakcyjny]
115. Rubens, Peter Paul (1577–1640) — znakomity malarz flamandzki epoki baroku; sztuka jego odznacza się bujnością kształtu, przepychem i soczystością barw. [przypis redakcyjny]
116. szkoła bolońska — kierunek w malarstwie wł., powstały w Bolonii pod koniec XVI w.; twórcy jego dążyli do zjednoczenia w dziele sztuki właściwości najlepszych mistrzów renesansu, szczególnie Rafaela i Tycjana; w rezultacie tych założeń malarstwo ich nie wnosiło do sztuki oryginalnych wartości; jednym z najwybitniejszych przedstawicieli szkoły bolońskiej był Gwido Reni (1575–1642). [przypis redakcyjny]
117. Priapeia — utwory na cześć Priapa, gr. bożka płodności; ze względu na frywolność treści i słownictwa pojawiały się zazwyczaj anonimowo. [przypis redakcyjny]
118. Karol XII (1682–1718) — król szwedzki od 1697 r., ostatni władca absolutny Szwecji, wybitny dowódca wojskowy; podczas III wojny północnej (1700–1721) wielokrotnie walczył zwycięsko z przeważającymi siłami koalicji Danii, Saksonii, Rosji i Polski; w 1700 r. rozgromił armię rosyjską (pod Narwą), wyparł Augusta II Mocnego do Saksonii i zmusił go do abdykacji (1706), zaś popierającą go w większości polską szlachtę skłonił do elekcji Stanisława Leszczyńskiego; przeciw Rosji sprzymierzył się z hetmanem kozackim Iwanem Mazepą; po klęsce pod Połtawą (1709) uciekł do Turcji, gdzie początkowo był internowany, później jednak nakłonił sułtana do wojny z Rosją (1710); zawarcie pokoju turecko-rosyjskiego pociągnęło za sobą wydalenie Karola XII; wrócił do Szwecji i kontynuował walkę z antyszwedzka koalicją; zginął w Norwegii podczas oblężenia twierdzy Friedrichshald. [przypis redakcyjny]
119. Goszczyński, Seweryn (1801–1876) — poeta romantyczny zaliczany do szkoły ukraińskiej; autor m.in. Zamku Kaniowskiego, Króla zamczyska oraz licznych wierszy głoszących radykalne hasła społeczne, np. Uczta zemsty), pisarz (Dziennik podróży do Tatrów, Dziennik Sprawy Bożej; uczestnik powstania listopadowego (gorący zwolennik dokonania zamachu na W. Księcia Konstantego, członek sprzysiężenia Piotra Wysockiego, brał udział w ataku na Belweder, walczył pod Stoczkiem i Nową Wsią, wydał liryki powstańcze Pobudka 1831); zakładał następnie organizacje stawiające sobie cele demokratyczne i rewolucyjne (Związek Dwudziestu Jeden we Lwowie w 1832 r. i Stowarzyszenie Ludu Polskiego w Krakowie w 1835 r.); w 1838 r. znalazł się na emigracji w Paryżu, gdzie nawiązał znajomość z Mickiewiczem i Słowackim; w 1842 r. przystąpił do Koła Sprawy Bożej Andrzeja Towiańskiego; w 1872 r. powrócił do kraju, zamieszkał we Lwowie, gdzie pozostał do końca życia. [przypis edytorski]
120. Pol, Wincenty (1807–1872) — poeta, twórca wierszy o tematyce i stylizacji ludowej, także patriotycznych (zob. Pieśń o ziemi naszej wyd. 1843; Mohort 1855); uczestnik powstania listopadowego; ciężko poturbowany podczas rabacji galicyjskiej (1846) porzucił wcześniejsze poglądy na romantyczną modłę chłopomańskie i demokratyczne i stał się zwolennikiem konserwatywnego programu społecznego; największe zasługi położył jako przyrodnik i geograf. [przypis edytorski]
121. Beniowski, Maurycy August (1741–1786) — słowacki podróżnik, awanturnik i żołnierz, autor barwnych pamiętników; w 1768 r. dołączył do konfederacji barskiej (dzięki temu epizodowi stał się tytułowym bohaterem poematu dygresyjnego J. Słowackiego, a następnie powieści W. Sieroszewskiego), schwytany przez Rosjan i zesłany, urządził na Kamczatce spisek i bunt więźniów, którzy opanowawszy miasto, uciekli na zdobytym przez siebie statku „Św. Piotr i Paweł”; Beniowski tułał się następnie po morzach (Aleuty, Ameryka Płd., Japonia), aż w 1772 r. dotarł do Francji, gdzie swymi opowieściami zainteresował króla Ludwika XV; zaciągnął się do wojska fr. w stopniu podpułk. i został wysłany przez rząd w 1773 r. z misją kolonizacyjną, przybył na Madagaskar, gdzie został w 1776 r. przez rdzennych mieszkańców uznany królem; w 1782 gościł w Stanach Zjednoczonych, utrzymywał znajomość z Benjaminem Franklinem; w 1785 r. powrócił na Madagaskar, odbił stolicę kraju z rąk fr., przejęcie władzy rozpoczynając od budowy fortów; zginął w potyczce z Francuzami. [przypis redakcyjny]
122. ulubione dziełko Karola... faja... Stefana Batorego — Krzywosąd posiadał zbiory „pamiątek historycznych”, w dużej części związanych z dziejami Polski; zdradzają one nostalgiczny charakter i romantyczną manierę właściciela. [przypis edytorski]
123. Van-Dycki — odwołanie do Antona van Dycka (1599–1641), malarza flamadzkiego, znakomitego portrecisty. [przypis redakcyjny]
124. Szczerbiec — miecz koronacyjny królów polskich, który Bolesławowi Chrobremu miał wręczyć Otton III, zaginął za Augusta II; za Augusta III wykonano jego kopię, przechowywaną w Skarbcu Królewskim na Wawelu. [przypis redakcyjny]
125. stańczycy — konserwatywne stronnictwo w Galicji reprezentujące program ugodowy wobec Austrii, skierowany przeciwko ruchowi wyzwoleńczemu. [przypis redakcyjny]
126. Pinacoteca di Brera — słynna galeria sztuki w Mediolanie. [przypis redakcyjny]
127. predylekcja — skłonność, predyspozycja. [przypis edytorski]
128. Ruysdael, właśc. Ruisdael, Jakub (1628–1682) — znakomity pejzażysta holenderski. [przypis redakcyjny]
129. synekura — płatne stanowisko niepowiązane z żadnymi obowiązkami; tu: żart. [przypis edytorski]
130. Va-t’en! (fr.) — idź precz! [przypis redakcyjny]
131. farys — w krajach arabskich zaszczytny tytuł rycerski; tu w znaczeniu: człowiek o szlachetnych ideałach i wyższych dążeniach. [przypis redakcyjny]
132. sangwina — kredka czerwonobrunatna. [przypis redakcyjny]
133. demi-sezonik — płaszcz wiosenny. [przypis redakcyjny]
134. Figaro — bohater komedii Beaumarchais’go (1732–1799) Cyrulik sewilski i Wesele Figara; w przeciwieństwie do wspomnianego felczera, literacki Figaro odznaczał się sprytem i inteligencją. [przypis redakcyjny]
135. per fas et nefas (łac.) — godziwym i niegodziwym sposobem. [przypis redakcyjny]
136. przylatał — dziś popr.: przylatywał. [przypis edytorski]
137. Stacha Bozowska — bohaterka noweli Żeromskiego Siłaczka; typ nauczycielki-społecznicy, niezłomnej idealistki. [przypis redakcyjny]
138. Karczówka, Kadzielnia — góry w pobliżu Kielc. [przypis redakcyjny]
139. „skorupa”, w której „pływa jakiś płaz”: — aluzja do tekstu Ody do młodości Mickiewicza: „Patrz, jak nad jej wody trupie Wzbił się jakiś płaz w skorupie”. [przypis redakcyjny]
140. „Lutnia” — warszawskie towarzystwo śpiewacze, założone w 1887 r. przez Piotra Maszyńskiego. [przypis redakcyjny]
141. Witkiewicz, Stanisław (1851–1915) — malarz, krytyk artystyczny (zwolennik realizmu), publicysta; Żeromski poznał go w Zakopanem w r. 1892. [przypis redakcyjny]
142. Nauczycielka — sztuka Władysława Koziebrodzkiego (1839–1893), drugorzędnego komediopisarza i publicysty. [przypis redakcyjny]
143. tentacja — pokusa. [przypis redakcyjny]
144. Ackermann, Ludwika (1813–1890) — poetka fr.; utwory jej przesycone były filozoficzną refleksją o pesymistycznym zabarwieniu. [przypis redakcyjny]
145. Negri, Ada (1870–1945) — poetka włoska, autorka wierszy o tematyce społecznej, które były tłumaczone przez Marię Konopnicką. [przypis redakcyjny]
146. Safo — wielka grecka poetka liryczna z VI w. p.n.e. [przypis redakcyjny]
147. Ibsen, Henryk (1828–1906) — wybitny norweski pisarz, sławny twórca dramatów (Nora, Upiory, Wróg ludu, Dzika kaczka i in.), w których poddaje ostrej krytyce społeczeństwo mieszczańskie; wyrazem głębokiego protestu wobec obłudy jego moralności i kultury w życiu codziennym jest m.in. postać Jadwini w Dzikiej kaczce, wrażliwej i utalentowanej dziewczynki, tragicznie osamotnionej w egoistycznej i zakłamanej atmosferze najbliższej rodziny. [przypis redakcyjny]
148. semestr — rok akademicki dzieli się na semestry, obejmujące określone wykłady i ćwiczenia, których zaliczenie jest niezbędne przy zgłoszeniu się do egzaminu. [przypis redakcyjny]
149. Schadenfreude (niem.) — złośliwa radość z cudzej szkody. [przypis redakcyjny]
150. freifach (z niem.: Freifach — wolny zawód) — tu: brak określonego zajęcia. [przypis redakcyjny]
151. ces enfants ont trouve leurs mouchoirs, mais ils ont perdu leurs bonnes montres (fr.) — dzieci znalazły swoje chustki, ale zgubiły swoje dobre zegarki. [przypis redakcyjny]
152. wolnomularski — wolnomularstwo jako tajne stowarzyszenie otaczało swe obrzędy tajemniczością. [przypis redakcyjny]
153. gustalowy (niem. Gusstahl: stal lana) — tu użyte w znaczeniu: twardy jak stal, stalowy. [przypis redakcyjny]
154. roztwór Schleicha — płyn wynaleziony przez chirurga niemieckiego Karola Schleicha (1859–1922), stosowany przy zabiegach operacyjnych do znieczulenia miejscowego. [przypis redakcyjny]
155. dusza w ciemności schodzi... — niedokładny cytat z wiersza Jana Kasprowicza, zaczynającego się od słów: „W ciemności schodzi moja dusza”. [przypis redakcyjny]
156. najzacniejsza pieśń Salomonowa — Pieśń nad pieśniami, najwybitniejszy utwór liryczny poezji hebrajskiej; autorstwo jej przypisuje się Salomonowi (X w. p.n.e.). [przypis redakcyjny]
Darmowe książki «Ludzie bezdomni - Stefan Żeromski (biblioteka polska TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)