Czarny Korsarz - Emilio Salgari (biblioteka dla dzieci i młodzieży txt) 📖

59. sterownica (żegl.) — element składowy urządzenia sterowego, mający postać dźwigni zamocowanej prostopadle do osi steru. [przypis edytorski]

60. stopa — dawna jednostka długości, równa ok. 30 cm. [przypis edytorski]

61. sztag — lina usztywniająca maszt w płaszczyźnie pionowej wzdłuż osi statku, mocowana jednym końcem do górnej części masztu, a drugim do dziobu lub rufy. [przypis edytorski]

62. Mansfield a. Mansvelt, Edward (XVII w.) — holenderski korsarz, aktywny w l. 1659–1666, uznawany za nieformalnego przywódcę Bractwa Wybrzeża; jako pierwszy zorganizował najazdy na dużą skalę przeciwko hiszpańskim osadom; po jego śmierci przywództwo przejął jego protegowany i zastępca, Henry Morgan. [przypis edytorski]

63. bukszpryt — rodzaj pochyłego masztu wystającego przed dziób statku. [przypis edytorski]

64. bombramreja — piąta, licząc od pokładu, reja masztu. [przypis edytorski]

65. fok — główny żagiel na przednim maszcie; na jednostkach jednomasztowych: trójkątny żagiel przedni. [przypis edytorski]

66. marsel — prostokątny żagiel zawieszany na drugiej (m. dolny) lub trzeciej (m. górny) rei licząc od pokładu. [przypis edytorski]

67. bom — pozioma belka zamocowana jednym końcem do masztu, służąca do przymocowywania dolnej krawędzi żagla. [przypis edytorski]

68. stewa — wygięta w górę belka stanowiąca przedłużenie stępki (kilu) statku w kierunku dziobu (s. dziobowa) albo rufy (s. rufowa), łącząca poszycie burt. [przypis edytorski]

69. saling — połączenie kolumny masztu wieloczłonowego ze stengą (przedłużeniem kolumny) lub platforma znajdująca się w miejscu tego połączenia; także: sztywna rozpórka pomiędzy olinowaniem stałym a masztem. [przypis edytorski]

70. jard — anglosaska miara długości, równa trzem stopom i wynosząca ok. 0,9 metra. [przypis edytorski]

71. delfiniak (żegl.) — rozpórka zamocowana prostopadle do bukszprytu (drzewca na dziobie statku), biegnąca w dół i służąca do mocowania lin stabilizujących bukszpryt. [przypis edytorski]

72. rufówka — nadbudowa na rufie statku, sięgająca od burty do burty. [przypis edytorski]

73. drabliny, drablinki a. wyblinki — krótkie, poziome linki łączące dwie sąsiednie wanty (liny stabilizujące maszt), tworzące w ten sposób szczeble drabiny linowej przeznaczonej do wspinania się na maszt. [przypis edytorski]

74. wanta — lina bocznie usztywniająca maszt, w płaszczyźnie pionowej prostopadłej do osi statku; wanty występują symetrycznie na obu burtach. [przypis edytorski]

75. Vera Cruz — ob. Veracruz, miasto portowe w Meksyku, nad Zat. Meksykańską; zał. w 1519 przez Corteza, było pierwszą hiszpańską osadą na terenie ob. Meksyku, w XVI–XVII w. stanowiło najważniejszy port hiszpańskiej Ameryki. [przypis edytorski]

76. Mulat — potomek białego mężczyzny i Murzynki lub białej kobiety i Murzyna. [przypis edytorski]

77. Flamandowie — ludność zamieszkująca głównie belgijską część szeroko rozumianej Flandrii, mówiąca językiem niderlandzkim oraz jego odmianą określaną jako język flamandzki. [przypis edytorski]

78. flandryjski — pochodzący z Flandrii, krainy hist. w ob. płn. Belgii. [przypis edytorski]

79. Cieśnina Wiatrów — cieśnina oddzielająca wyspy Kuba i Haiti, łącząca Morze Karaibskie z Oceanem Atlantyckim. [przypis edytorski]

80. nok (żegl.) — wolny koniec poziomego drzewca w omasztowaniu statku (bukszprytu, rei, bomu itp.). [przypis edytorski]

81. szpigat (żegl.) — odpływnik, otwór w nadburciu, umożliwiający spływanie wody z pokładu za burtę statku. [przypis edytorski]

82. ognie świętego Elma — małe, słabe wyładowania elektryczne w pobliżu narożników i krawędzi przedmiotów (np. na końcach masztów na statkach), pojawiające się w czasie pogody zapowiadającej burzę. [przypis edytorski]

83. węzeł — jednostka prędkości morskiej, wynosząca milę morską (ok. 1,8 km) na godzinę. [przypis edytorski]

84. Krezus (595–546 p.n.e) — król Lidii słynący ze swojego wielkiego bogactwa. Jego imię jest obecnie synonimem bogacza. [przypis edytorski]

85. kontrabanda — przemyt. [przypis edytorski]

86. skud — dawna złota lub srebrna moneta używana we Włoszech. [przypis edytorski]

87. Flandria — kraina historyczna rozciągająca się wzdłuż wybrzeży Morza Północnego na terenie ob. Belgii, Francji i Holandii. [przypis edytorski]

88. nipa krzewinkowa a. palma krzaczasta — gatunek palmy pochodzący z wybrzeży Oceanu Indyjskiego i Spokojnego, uprawiany w krajach o klimacie tropikalnym i subtropikalnym. [przypis edytorski]

89. kondotier — dowódca oddziałów wojsk najemnych we Włoszech w XIV–XVI w. [przypis edytorski]

90. cal — jednostka miary długości równa ok. 2,5 cm. [przypis edytorski]

91. Metys — potomek białego mężczyzny i Indianki lub białej kobiety i Indianina. [przypis edytorski]

92. spingarda — rodzaj niewielkiego, przenośnego działa. [przypis edytorski]

93. kirys — pancerz chroniący tułów. [przypis edytorski]

94. W 1686 pomiędzy Francją i Hiszpanią wybuchła wojna o Flandrię — częścią posiadłości królów Hiszpanii były wówczas Niderlandy Południowe, tereny obecnej Belgii. [przypis edytorski]

95. Sabaudia — kraina historyczna we francuskich Alpach, granicząca ze Szwajcarią i Włochami. [przypis edytorski]

96. regiment — oddział wojskowy. [przypis edytorski]

97. Piemont — region w płn.-zach. Włoszech, graniczący z Francją i ze Szwajcarią; od XV w. do zjednoczenia Włoch w XIX w. tworzył z Sabaudią samodzielne Księstwo Sabaudii-Piemontu. [przypis edytorski]

98. trebusz — dawna machina miotająca, wykorzystująca zasadę dźwigni. [przypis edytorski]

99. salwować się (daw.) — ratować się. [przypis edytorski]

100. bresza — wyłom w murze twierdzy. [przypis edytorski]

101. blanki — osłony na szczycie muru obronnego. [przypis edytorski]

102. rejterada — ucieczka. [przypis edytorski]

103. wesół — dawna, krótka forma przymiotnika w r.m.: wesoły. [przypis edytorski]

104. damaskinaż — technika zdobienia metalowych przedmiotów, zwykle zbroi i broni, przez wypełnianie naciętych rowków złotem lub srebrem. [przypis edytorski]

105. święty Bartłomiej — jeden z apostołów Jezusa; zgodnie z legendą został przed zamęczeniem żywcem obdarty ze skóry, toteż w ikonografii przedstawiany jest jako mężczyzna z widoczną tkanką mięśniową, w jednej ręce trzymający nóż, a w drugiej skórę. [przypis edytorski]

106. nomen omen (łac.: imię [jest] znakiem) — wyrażenie zwracające uwagę, że użyta nazwa lub nazwisko jednocześnie charakteryzuje daną rzecz lub osobę. [przypis edytorski]

107. Morfeusz (mit. gr.) — bóg snu. [przypis edytorski]

108. kajman — gad z rodziny aligatorów, występujący w Ameryce Środkowej i Południowej. [przypis edytorski]

109. busola — przyrząd do wyznaczania kursu; podobnie jak kompas jest pudełkiem z igłą magnetyczną i podziałką, ale dodatkowo posiada przyrząd celowniczy pomagający w wyznaczeniu azymutu, czyli kąta pomiędzy wybranym kierunkiem (np. marszu) a północą. [przypis edytorski]

110. kuguar — puma, drapieżny ssak z rodziny kotowatych zamieszkujący obie Ameryki. [przypis edytorski]

111. kamona — Iriartea deltoidea, gatunek palmy z Ameryki Środkowej i Południowej. [przypis edytorski]

112. skolopendra — drapieżny, jadowity stawonóg o długim ciele, złożonym z ok. 20 segmentów, z których każdy jest zaopatrzony w parę odnóży zakończonych pazurkami; skolopendry żyją w strefie śródziemnomorskiej oraz w tropikach. [przypis edytorski]

113. drzewo żelazne — ogólna nazwa nazwa różnych gatunków drzew wyróżniających się bardzo ciężkim i twardym drewnem, rosnących w Ameryce Południowej, Środkowej i Indiach. [przypis edytorski]

114. frenetyczny — gwałtowny, entuzjastyczny. [przypis edytorski]

115. tapir — ssak nieparzystokopytny z krótką trąbą, żyjący w lasach tropikalnych Ameryki Środkowej i Południowej oraz płd.-wsch. Azji. [przypis edytorski]

116. vomito prieto (hiszp.) — żółta febra, tropikalna choroba przenoszona przez komary, objawiająca się nawracającą gorączką i silnymi dreszczami. [przypis edytorski]

117. lazaret — szpital polowy. [przypis edytorski]

118. karawela — rodzaj jednopokładowego, szybkiego żaglowca z XV–XVII w. [przypis edytorski]

119. piroga — indiańska łódź wykonana z wydrążonego pnia. [przypis edytorski]

120. kolubryna — ogólna nazwa ładowanych od przodu dział artyleryjskich używanych w XVI–XVII w. [przypis edytorski]

121. galera — daw. okręt wojenny lub statek handlowy o niskich burtach, z dwoma lub trzema żaglami, poruszany głównie wiosłami. [przypis edytorski]

122. kuraż (z fr. courage) — odwaga, śmiałość. [przypis edytorski]

123. awangarda — straż przednia. [przypis edytorski]