Król Maciuś Pierwszy - Janusz Korczak (biblioteka publiczna online txt) 📖
Krótki opis książki:
Pięknie by było zostać królem — móc jednym rozkazem zapewnić karuzelę i czekoladę dla siebie — i dla wszystkich dzieci w kraju! Takie marzenia z własnego dzieciństwa przypomina sobie wielki pedagog, „Stary Doktór” Janusz Korczak — i zasiada do pisania książki.
Mały Maciuś prędko jednak odkrywa, jak trudno być prawdziwym reformatorem, jak łatwo dobre chęci mogą obrócić się przeciwko nam, jeśli mamy tyle władzy. Królów obowiązuje surowa etykieta, dlatego Maciuś ucieka na wojnę w przebraniu zwykłego chłopca. A potem zdobywa przyjaźń króla ludożerców i jego dzielnej córki Klu-Klu. Razem walczą pod zielonym sztandarem o prawa dzieci, to jednak nie podoba się białym królom. Zorganizowany przez Maciusia dziecięcy parlament uchwala niezwykłe prawa.
A kiedy jest się władcą, trzeba się stale mieć na baczności przed intrygami.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Janusz Korczak
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Król Maciuś Pierwszy - Janusz Korczak (biblioteka publiczna online txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Janusz Korczak
na placu przed wykopanym dołem. I tak blady i spokojny stał, gdy pluton żołnierzy nabijał karabiny i mierzył w niego.
I tak samo spokojnie w ostatniej chwili wysłuchał aktu ułaskawienia:
— Zamiast rozstrzelania, zesłanie na bezludną wyspę.
Zajechał samochód i zabrał Maciusia z powrotem do więzienia: za tydzień go wywiozą na bezludną wyspę.
Co robił Maciuś na wyspie, jakie były dalsze jego dzieje, napiszę, gdy się dowiem.
Przyjaciele Wolnych Lektur otrzymują dostęp do prapremier wcześniej niż inni. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur: wolnelektury.pl/towarzystwo/
Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/
Informacje o nowościach w naszej bibliotece w Twojej skrzynce mailowej? Nic prostszego, zapisz się do newslettera. Kliknij, by pozostawić swój adres e-mail: wolnelektury.pl/newsletter/zapisz-sie/
Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Przypisy:
1. jak na tej fotografii — autor pisze o swojej fotografii z czasów dzieciństwa. [przypis edytorski]
2. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
3. marka (tu daw.) — znaczek pocztowy. [przypis edytorski]
4. strejk (daw., z ang. strike) — strajk, protest pracujących. [przypis edytorski]
5. kinematograf (daw.) — kino. [przypis edytorski]
6. budżet — tu: plan wydatków finansowych, pieniądze przeznaczone na wydatki; pozycja w budżecie — zakup zaplanowany i wykonany w ramach budżetu; tu mowa o tym, że w budżecie Maciusiowego królestwa była zarezerwowana pewna suma pieniędzy na zakup cukierków dla sierot w każde święta. [przypis edytorski]
7. wyjednać — uzyskać (zgodę), namówić kogoś. [przypis edytorski]
8. dlatego (...) bo — dziś popr.: dlatego że. [przypis edytorski]
9. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
10. ogród — dziś w tym znaczeniu częściej: park. [przypis edytorski]
11. dojść — tu w znaczeniu: podejść. [przypis edytorski]
12. kawaler — tu: dawna forma grzecznościowa, używana wobec chłopca, zbyt młodego, by zwracać się to niego: pan. [przypis edytorski]
13. bawił się razem — zdanie urwane: bawił się razem z nią; bawił się w grupie. [przypis edytorski]
14. zaczadzić się — umrzeć od zatrucia czadem, czyli tlenkiem węgla, który wydziela się, kiedy coś się pali przy małej zawartości tlenu, np. w niewywietrzonym pomieszczeniu. W czasach, kiedy powstała książka o Maciusiu, większość domów (i pałaców) była ogrzewana piecami, w których palił się węgiel lub drewno. [przypis edytorski]
15. tłomaczyć — dziś popr.: tłumaczyć. [przypis edytorski]
16. kajet (daw., z fr. cahier) — zeszyt. [przypis edytorski]
17. cztery lat — dziś popr.: cztery lata. [przypis edytorski]
18. tatuś (...) jest wojskowy — dziś popr. forma z orzecznikiem w N.: tatuś jest wojskowym. [przypis edytorski]
19. jakeś się tu dostał — dziś raczej: jak się tu dostałeś. [przypis edytorski]
20. stropić się — zmartwić się i stracić pewność siebie. [przypis edytorski]
21. guwerner (z fr. gouverner: zarządzać, kierować) — prywatny nauczyciel, wychowawca. [przypis edytorski]
22. jestem wojskowy — dziś popr. forma z orzecznikiem w N.: jestem wojskowym. [przypis edytorski]
23. chłopcy krzyczeli na cały głos: „Dodatek nadzwyczajny” — w I połowie XX w. nie istniała jeszcze telewizja ani Internet, wiadomości przekazywane były przez gazety, które sprzedawali na ulicach chłopcy, zwani gazeciarzami. Gazeciarze zachęcali kupujących, wykrzykując głośno tytuły najciekawszych artykułów. Jeżeli po wyjściu gazety z drukarni wydarzyło się coś ważnego, redakcja gazety w pośpiechu przygotowywała dodatkowe wydanie, nazywane dodatkiem nadzwyczajnym, z opisami tych wydarzeń. [przypis edytorski]
24. parowóz — lokomotywa napędzana silnikiem parowym. W piecu wewnątrz takiej lokomotywy palił się węgiel, podgrzewał wielki kocioł wody, a woda pod postacią pary wylatywała na zewnątrz, poruszając koła lokomotywy. Takie lokomotywy woziły wagony kolejowe przez cały wiek XIX, były też wtedy uważane za symbol postępu i nowoczesności. W XX w. stopniowo zastąpiły je lokomotywy elektryczne i spalinowe. Ostatnia w Europie linia kolejowa obsługiwana przez lokomotywy parowe działała do 2014 r. w Polsce, łączyła miasta Leszno i Wolsztyn, w którym też odbywają się co roku Parady Parowozów. [przypis edytorski]
25. ciężyć — dziś: ciążyć. [przypis edytorski]
26. taką jest moja prośba — dziś popr. forma: taka jest moja prośba. [przypis edytorski]
27. pan chcesz — dziś popr. forma grzecznościowa: pan chce. [przypis edytorski]
28. Jestem prawnukiem Juliana Zwycięzcy — Maciuś był prawnukiem Pawła Zwycięzcy i wnukiem Juliusza Cnotliwego. Być może Maciusiowi pomyliły się imiona przodków w chwili napięcia. [przypis edytorski]
29. posłowie państw — dziś raczej: ambasadorowie. [przypis edytorski]
30. tytuń (daw.) — dziś popr.: tytoń. [przypis edytorski]
31. prowizja — tu: zaopatrzenie, jedzenie przydzielane żołnierzom. [przypis edytorski]
32. na sprobunek (daw.) — na spróbowanie. [przypis edytorski]
33. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
34. zostawiem (daw. gw.) — dziś popr.: zostawimy. [przypis edytorski]
35. aeroplan (daw.) — samolot. [przypis edytorski]
36. oboje — tu popr. forma M. l.mos.: obaj (jako że mowa o dwóch chłopcach). [przypis edytorski]
37. krewa (daw. pot.) — nieszczęście, klęska, niepowodzenie. [przypis edytorski]
38. karabina — dziś popr. forma D. lp: karabinu. [przypis edytorski]
39. zwrotniczowa — żona zwrotniczego, pracownika kolei obsługującego zwrotnicę, która pozwala kierować pociągi na właściwy tor w miejscu, gdzie droga się rozwidla. [przypis edytorski]
40. ubrać mundur (reg.) — założyć mundur, ubrać się w mundur. [przypis edytorski]
41. wytłomaczyć — dziś popr.: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
42. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
43. obstalunek (daw.) — zamówienie. [przypis edytorski]
44. reparacja (daw.) — reperacja, naprawa. [przypis edytorski]
45. pan obraziłeś — dziś popr. forma grzecznościowa: pan obraził. [przypis edytorski]
46. telefonistka — dawniej centrale telefoniczne obsługiwały żywe osoby: po podniesieniu słuchawki trzeba było poprosić telefonistkę w centrali o połączenie z odpowiednim numerem. [przypis edytorski]
47. błękitna krew — nawiązanie do poetyckiego przekonania, że osoby z rodzin arystokratycznych (królowie, książęta, hrabiowie itp.) mają krew błękitną, a nie czerwoną jak zwykli ludzie. [przypis edytorski]
48. corpus delicti (łac.) — dowód zbrodni. [przypis edytorski]
49. walić (daw. pot.) — jechać a. iść. [przypis edytorski]
50. aeroplan (daw.) — samolot. [przypis edytorski]
51. wiorsta — daw. jednostka odległości, ok. 1 km. [przypis edytorski]
52. starszy — tu: ważniejszy, wyżej w hierarchii; król jest starszy od pułkownika — pułkownik musi słuchać rozkazów króla; rozkaz króla jest ważniejszy niż rozkaz pułkownika. [przypis edytorski]
53. patrzał — dziś popr. forma 3 os. lp cz.przesz.: patrzył. [przypis edytorski]
54. parów — wąwóz, dolinka o stromych zboczach. [przypis edytorski]
55. patrzeli — dziś popr. forma 3 os. lm cz.przesz.: patrzyli. [przypis edytorski]
56. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
57. tłomaczyć — dziś popr.: tłumaczyć. [przypis edytorski]
58. aeroplan (daw.) — samolot. [przypis edytorski]
59. patrony (daw.) — naboje. [przypis edytorski]
60. dużo razy — poprawniej: wiele razy. [przypis edytorski]
61. śnieg upadł — dziś popr.: śnieg spadł. [przypis edytorski]
62. jenerał — dziś popr.: generał. [przypis edytorski]
63. tłomaczyć — dziś popr.: tłumaczyć. [przypis edytorski]
64. jenerał — dziś popr.: generał. [przypis edytorski]
65. zrobiłeś pan źle — dziś popr. forma grzecznościowa: zrobił pan źle. [przypis edytorski]
66. aeroplan (daw.) — samolot. [przypis edytorski]
67. pisało — popr.: było napisane. [przypis edytorski]
68. urządzić kocią muzykę — hałasować złośliwie, aby komuś sprawić przykrość. [przypis edytorski]
69. kiedyśmy (...) polecieli — dziś: kiedy polecieliśmy. [przypis edytorski]
70. kontrybucja (z łac. contributio: składka) — pieniądze, które zwyciężeni muszą zapłacić zwycięzcy; podatek wojenny. [przypis edytorski]
71. wytłomaczyć — dziś popr.: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
72. tłomaczyć — dziś popr.: tłumaczyć. [przypis edytorski]
73. tłomaczyć — dziś popr.: tłumaczyć. [przypis edytorski]
74. kartaczów — dziś popr. forma D. lm: kartaczy; kartacz — pocisk, używany od XV do XIX w., złożony z dużej liczby małych kul ołowianych. [przypis edytorski]
75. Napoleon Bonaparte (1769–1821) — cesarz Francuzów w latach 1804–1814, król Włoch 1805–1814, twórca Księstwa Warszawskiego, wybitny wódz i polityk; po wielu zwycięstwach poniósł klęskę w trakcie wyprawy na Moskwę, pod Lipskiem i pod Waterloo, zmarł samotnie, wygnany na wyspę św. Heleny. [przypis edytorski]
76. na papieros — dziś popr. forma B. lp: na papierosa. W czasach, kiedy powstawała niniejsza książka, nie było jeszcze wiadomo, jak szkodliwe jest palenie papierosów, i chłopcy uważali palenie za oznakę swojej dorosłości. [przypis edytorski]
77. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
78. proszek do zębów — dawniej do mycia zębów używano albo pasty, albo proszku, który mógł być zrobiony z kredy, soli lub sproszkowanych cegieł. [przypis edytorski]
79. wyprobować — dziś popr. forma: wypróbować. [przypis edytorski]
80. siedzieć w kozie (pot.) — być aresztowanym, przebywać w areszcie. [przypis edytorski]
81. funt — daw. jednostka masy, licząca w różnych miejscach i czasach od 0,3kg do 1 kg; tu prawdopodobnie funt warszawski, równy ok. 405 g. Dziś tabliczka czekolady waży zwykle 100 g, zatem dzieci miały dostać tyle czekolady, ile dziś mieści się w czterech tabliczkach. [przypis edytorski]
82. funda — coś zafundowanego, kupionego jako prezent lub poczęstunek. [przypis edytorski]
83. wytłomaczyć — dziś popr.: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
84. sztaba (daw. pot.) — wyraz oznaczający pozdrowienie, o znaczeniu zbliżonym do: cześć, witaj, trzymaj się. [przypis edytorski]
85. lanka — piłka odlana z kauczuku, nie nadmuchiwana; takie piłki chłopcy robili kiedyś z rozpuszczonych na wolnym ogniu starych kaloszy. [przypis edytorski]
86. marka (tu daw.) — znaczek pocztowy. [przypis edytorski]
87. palące szkło — najprawdopodobniej: soczewka, czyli krążek szkła o odpowiednim kształcie, który ogniskuje promienie słoneczne tak, że stają się bardzo gorące i mogą rozżarzyć łatwopalny materiał. [przypis edytorski]
88. zdun — rzemieślnik budujący piece. [przypis edytorski]
89. depcą — dziś częściej: depczą. [przypis edytorski]
90. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
91. posłowie zagranicznych państw — dziś częściej: ambasadorowie. [przypis edytorski]
92. w goście — dziś popr.: w gości. [przypis edytorski]
93. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
94. dolać wody do parowozu — w piecu wewnątrz lokomotywy parowej palił się węgiel, podgrzewał wielki kocioł wody, a woda pod postacią pary wylatywała na zewnątrz, poruszając koła lokomotywy. Zapasy wody uzupełniano podczas postojów, dlatego na niektórych stacjach kolejowych do dziś stoją wieże wodne, z których dzięki różnicy wysokości przelewano wodę do zbiornika lokomotywy za pomocą wielkiego kranu zwanego żurawiem wodnym. [przypis edytorski]
95. oczów — dziś popr. forma D. lm: oczu. [przypis edytorski]
96. kinematograf (daw.) — kino; tu: maszyna do wyświetlania filmów (nazywanych w tym zdaniu obrazami). [przypis edytorski]
97. jechać (...) okrętem — dziś popr.: płynąć okrętem. [przypis edytorski]
98. Australczyk (daw.) — dziś popr.: Australijczyk. [przypis edytorski]
99. ludowładztwo — demokracja; wyraz utworzony jako kalka z gr. słowa demokracja (z gr. demos: lud, naród i kratia: władza). [przypis edytorski]
100. lubiać —
Darmowe książki «Król Maciuś Pierwszy - Janusz Korczak (biblioteka publiczna online txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)