Między ustami a brzegiem pucharu - Maria Rodziewiczówna (biblioteki online .txt) 📖

nijakiego factotum (totumfacki) autorka konsekwentnie stosuje czasowniki również w formie nijakiej. [przypis edytorski]

74. opoponaks — słodka mirra; wonna żywica używana do wyrobu perfum, kadzideł itp. [przypis edytorski]

75. alle Wetter (niem.) — przekleństwo: do stu piorunów. [przypis edytorski]

76. der Schurke (niem.) — łotr, łajdak, szuja. [przypis edytorski]

77. potztausend (niem. przekręcone Gotts tausend Sakrament) — przekleństwo: do stu diabłów itp. [przypis redakcyjny]

78. schwere Not (niem.) — ciężka bieda; wielki kłopot. [przypis edytorski]

79. Halunke (niem.) — łajdak, łotr. [przypis edytorski]

80. kartuzowie — zakon kontemplacyjny o surowej regule, zał. w XI w. we Francji. [przypis edytorski]

81. trente et quarante (fr.) — dosł. trzydzieści i czterdzieści; nazwa hazardowej gry w karty (inaczej Rouge et Noir, tj. czerwone i czarne) spopularyzowanej w XVII w. we Francji. [przypis edytorski]

82. homeryczny śmiech — niepohamowany, głośny, szczery, serdeczny śmiech; Homer w Iliadzie wspomina o „nieugaszonym śmiechu” bogów. [przypis edytorski]

83. prosit (niem.) — na zdrowie (forma toastu). [przypis edytorski]

84. Mahlzeit (niem.) — pora posiłku. [przypis edytorski]

85. mein Wort (niem.) — dosł. moje słowo; słowo daję. [przypis edytorski]

86. wypadkiem — dziś: przypadkiem. [przypis edytorski]

87. mein Ehrenwort (niem.) — moje słowo honoru. [przypis edytorski]

88. potz Blitz (niem.) — przekleństwo: do pioruna, a niech to itp. [przypis edytorski]

89. fryc (daw.) — nowicjusz, początkujący, debiutant, gapa; por. frycowe (płacić). [przypis edytorski]

90. wety (daw.) — deser. [przypis edytorski]

91. gotówem — skrócone od: gotów jestem (przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

92. verflucht, verdammt (niem.) — przekleństwo: cholerny, przeklęty itp. [przypis edytorski]

93. jurysta (daw.) — prawnik. [przypis edytorski]

94. foliał (z łac.) — księga wielkich rozmiarów. [przypis edytorski]

95. kwestionowany — tu: ten, o który pytano. [przypis edytorski]

96. Donner und Blitz (niem.) — przekleństwo: do stu piorunów (dosł. grzmot i błyskawica). [przypis edytorski]

97. zum Kuckuck (niem.) — przekleństwo: do diabła (dosł. do kukułki). [przypis redakcyjny]

98. cyrkuł — okręgowy posterunek policji; komisariat (w zaborze ros.). [przypis edytorski]

99. parabola — przypowieść. [przypis edytorski]

100. marsch (niem.) — marsz (forma rozkazująca czasownika). [przypis edytorski]

101. plant — teren wydzielony pod torowisko kolei. [przypis edytorski]

102. was gibt’s (niem.) — co nowego, co słychać. [przypis edytorski]

103. Gut Mariampol (...) nach Osten (niem.) — majątek ziemski Mariampol; posiadaczka wielmożna pani Tekla Ostrowska; leży około dwóch mil na wschód. [przypis edytorski]

104. poczthalter (z niem.) — urzędnik pocztowy. [przypis edytorski]

105. ein echter Preusse (niem.) — prawdziwy Prusak. [przypis edytorski]

106. schauderhafte Geschichten (niem.) — okropne historie; opowieści takie, że ciarki przechodzą. [przypis edytorski]

107. Scewola — właśc. Gaius Mucius Cordus; legendarny bohater rzymski, który został wysłany, by zamordować króla etruskiego Porsennę oblegającego ze swą armią Rzym w 508 p.n.e.; gdy został jednak schwytany w obozie wroga, włożył rękę w ogień, by dowieść, że nie straszne mu tortury ani śmierć; takie męstwo przekonało Porsennę, by puścić wolno zamachowca; nosił on odtąd z chlubą przydomek Scaevola, tzn. Mańkut. [przypis edytorski]

108. Sie ist verlobt (...) Struka (niem.) — jest zaręczona z panem Głębockim ze Strugi. [przypis edytorski]

109. polnisches Vieh (niem.) — polskie bydlę. [przypis edytorski]

110. wchodowy — dziś: wejściowy. [przypis edytorski]

111. wraży — obcy, wrogi. [przypis edytorski]

112. Nie przyszedłem tu po krytykę i sąd mego ojca i moją narodowość — powinno być raczej: (...) sąd nad moim ojcem i moją narodowością. [przypis edytorski]

113. frant — osoba rozmiłowana w eleganckich strojach i hulaszczym życiu; birbant, hulaka; także: człowiek niepoważny, komediant. [przypis edytorski]

114. niesporo — nieszybko, niełatwo. [przypis edytorski]

115. pan wygląda zmęczony — dziś raczej: pan wygląda na zmęczonego. [przypis edytorski]

116. bonifratrzy — zakon opiekujący się umysłowo chorymi. [przypis edytorski]

117. swoboda zdań — tu: swoboda poglądów. [przypis edytorski]

118. ochronka — daw. przedszkole; zakład dobroczynny zajmujący się wychowaniem ubogich dzieci. [przypis edytorski]

119. Bezirk — powiat, okręg, rejon. [przypis edytorski]

120. ad infinitum (łac.) — w nieskończoność. [przypis edytorski]

121. gotóweś — skrócone od: gotów jesteś. [przypis edytorski]

122. świadczę się niebem — inaczej: niebo mi świadkiem, biorę niebo na świadka. [przypis edytorski]

123. bawar — tu: piwo bawarskie. [przypis edytorski]

124. credo (łac.) — dosł. wierzę; przen. wyznanie wiary, suma poglądów. [przypis edytorski]

125. admonicja (z łac., daw.) — przygana, upomnienie. [przypis edytorski]

126. iść w sukurs (daw.) — iść na odsiecz; przybyć z pomocą. [przypis edytorski]

127. arkadyjski pasterz — bohaterowie romansów sentymentalnych; platoniczni kochankowie. [przypis edytorski]

128. młodzi ludzie, młodzież — daw. te określenia odnosiły się wyłącznie do płci męskiej, młode kobiety nie były tu zaliczane. [przypis edytorski]

129. tyleczko — dopiero co; właśnie, przed chwilą. [przypis edytorski]

130. chociażem — skrócone od: chociaż jestem. [przypis edytorski]

131. groom (ang.) — stajenny. [przypis edytorski]

132. kalendarz gotajski — właśc. „Almanach Gotajski” („Almanach de Gotha”), rocznik genealogiczny wydawany w niem. mieście Gotha od 1763 r.; czasopismo publikowało genealogie rodzin panujących, arystokracji oraz szlachty (z podziałem na szlachtę z urodzenia i z nadania), a także informacje ogólne istotne w dyplomacji (zarówno o rodzinach jak o poszczególnych krajach). [przypis redakcyjny]

133. Wer da (niem.) — kto tam. [przypis edytorski]

134. ich (niem.) — ja. [przypis edytorski]

135. si correct (fr.) — taki poprawny. [przypis edytorski]

136. al fresco (wł.) — dosł. na świeżo; technika malarstwa ściennego polegająca na malowaniu farbami na świeżym tynku, przed jego zaschnięciem. [przypis edytorski]

137. Die Wohlgeborene aus Mariampol? Das ist etwas anderes (niem.) — Wielmożna pani z Mariampola. To co innego. [przypis edytorski]

138. schönen Dank (niem.) — pięknie dziękuję; dziękuję bardzo. [przypis edytorski]

139. nić Ariadny — tu: pomoc, ślad, sposób wyjścia z trudnej sytuacji; w mit. gr.: nić, dzięki której Tezeusz wydostał się z labiryntu po zabiciu Minotaura, ofiarowana bohaterowi przez kreteńską księżniczkę Ariadnę. [przypis edytorski]

140. domino — tu: przebranie karnawałowe. [przypis edytorski]

141. Adonis — tu iron.: piękny mężczyzna, wzór urody męskiej; w mit. gr. młodzieniec, który ze względu na swą urodę był ukochanym Afrodyty i Persefony, które rywalizowały o niego. [przypis edytorski]

142. tableau (fr.) — obraz; tu: oto obrazek. [przypis edytorski]

143. maneż — ujeżdżalnia koni a. ogrodzony teren do nauki jazdy konnej. [przypis edytorski]

144. rendez-vous (fr.) — spotkanie; randka. [przypis edytorski]

145. soeben angekommen (niem.) — właśnie przybył. [przypis edytorski]

146. verboten (niem.) — zakazane, zabronione. [przypis edytorski]

147. gehen Sie zum Kuckuck (niem.) — niech pan idzie do diabła. [przypis edytorski]

148. szwajcar — odźwierny; służący pilnujący drzwi. [przypis edytorski]

149. du Haderlump (niem.) — ty kłótliwy gałganie. [przypis edytorski]

150. rozpacznie — dziś: rozpaczliwie. [przypis edytorski]

151. Kreutz-Element (niem.) — przekleństwo: krzyż pański, utrapienie. [przypis edytorski]

152. dummes Tier (niem.) — głupie bydlę (dosł.: zwierzę). [przypis edytorski]

153. Unsinn (niem.) — nonsens. [przypis edytorski]

154. es geht flott (niem.) — dobrze się składa. [przypis edytorski]

155. admirować — podziwiać, zachwycać się. [przypis edytorski]

156. młodzież — daw. określenie to odnosiło się wyłącznie do płci męskiej, młode kobiety nie były tu zaliczane. [przypis edytorski]

157. salut (fr.) — witaj. [przypis edytorski]

158. so (niem.) — tak; ach tak. [przypis edytorski]

159. boginie z lasku Ida (mit. gr.) — Hera, Atena i Afrodyta, które w lasku na górze Ida kazały Parysowi rozstrzygnąć ich spór, przyznając jednej jabłko z napisem „dla najpiękniejszej”. [przypis edytorski]

160. schön bin ich (niem.) — dosł.: piękny jestem. [przypis edytorski]

161. mein Herr (niem.) — mój panie. [przypis edytorski]

162. mein Fräulein (niem.) — moja panienko. [przypis edytorski]

163. antydot — antidotum; odtrutka, środek zaradczy przeciw czemuś. [przypis edytorski]

164. Teufel (niem.) — diabeł. [przypis edytorski]

165. zatokowany — pochłonięty zalotami; od: tokować: z przejęciem zachwalać swoje zalety i sukcesy (na podobieństwo samców niektórych gatunków ptaków w okresie godowym, które wydają charakterystyczne dźwięki i wykonują odpowiednie ruchy mające wabić samicę). [przypis edytorski]

166. młodzież — daw. określenie to odnosiło się wyłącznie do płci męskiej, młode kobiety nie były tu zaliczane. [przypis edytorski]

167. feuer (niem.) — ogień; pożar. [przypis edytorski]

168. Wasser! Es brennt! (niem.) — Wody! Pali się! [przypis edytorski]

169. was gibt’s — co się dzieje. [przypis edytorski]

170. was brennt. (niem.) — co się pali. [przypis edytorski]

171. bengalisches Feuer (niem.) — ognie bengalskie; sztuczne ognie. [przypis edytorski]

172. głos Stentora — bardzo donośny głos; od imienia Stentora, jednego z bohaterów Iliady, herolda w wojsku gr., słynącego z mocnego głosu, nazwanego w eposie „miedzianym” i mającego siłę równą głosom pięćdziesięciu innych mężczyzn. [przypis edytorski]

173. wieża — tu: więzienie. [przypis edytorski]

174. der da hat’s gemacht (niem.) — ten tu to zrobił. [przypis edytorski]

175. der Schurke (niem.) — łotr, łajdak, szuja. [przypis edytorski]

176. so ein Halunke (niem.) — taki to łajdak. [przypis edytorski]

177. Ich bin’s! Es ist eben Karneval! (niem.) — To ja [zrobiłem]! To jest właśnie karnawał! [przypis edytorski]

178. fular — chusta z miękkiego, delikatnego jedwabiu, wiązana wokół szyi; element daw. stroju męskiego. [przypis edytorski]

179. riwiera diamentowa — kolia diamentowa; od nazwy formy ukształtowania terenów nadbrzeżnych charakterystycznej dla krajów śródziemnomorskich: riwiery, tj. wybrzeża osłoniętego pasmem gór. [przypis edytorski]

180. entwischt (niem.) — uciekł, czmychnął. [przypis edytorski]

181. es wird zu arg (niem.) — będzie źle. [przypis edytorski]

182. Spitzbube (niem.) — szelma, hultaj, łotr. [przypis edytorski]

183. Schurke, Lump (niem.) — łotr, szmaciarz. [przypis edytorski]

184. kompatriota — rodak. [przypis edytorski]

185. faktor (daw.) — pośrednik. [przypis edytorski]

186. à propos (fr.) — w związku z tym, nawiasem mówiąc. [przypis edytorski]

187. saturnalia — tu przen., żart.: huczne zabawy karnawałowe; w staroż. Rzymie uroczystości ku czci Saturna, obchodzone po zakończeniu prac polowych, połączone z zabawami ludowymi. [przypis edytorski]

188. coup du théâtre właśc. coup de théâtre (fr.) — dosł. cios (sztych) teatralny; przen. nagłe a. nieoczekiwane zdarzenie w sztuce, teatralny trik dający dramatyczny efekt. [przypis edytorski]

189. Męka Pańska — tu: przydrożna kapliczka a. figura Jezusa Chrystusa na krzyżu. [przypis edytorski]

190. wnijście (daw.) — wejście. [przypis edytorski]

191. miałam kogo posyłać — dziś raczej: (...) kogoś posyłać. [przypis edytorski]

192. ciekawam — skrócone od: ciekawa jestem. [przypis edytorski]

193. korzec — daw. jednostka objętości towarów sypkich; korzec dzielił się na 32 garnce i wynosił ok. 120 l. [przypis edytorski]

194. poślad — ziarno zbóż gorszego gatunku używane jako pasza. [przypis edytorski]

195. superata — nadwyżka w kasie; sytuacja, kiedy utarg jest wyższy, niż wskazuje ewidencja sprzedanych towarów; oznacza to, że ilość towarów uległa zmniejszeniu bez zarejestrowanej sprzedaży;