Rzym za Nerona - Józef Ignacy Kraszewski (jak polubić czytanie książek TXT) 📖
Jedna z dwóch powieści Kraszewskiego, której akcja toczy się w starożytnym Rzymie. Autor przeniósł nas do stolicy cesarstwa rzymskiego za panowania Nerona, kiedy to na terytorium imperium rozwijało się chrześcijaństwo.
Jest to powieść epistolarna, będąca zbiorem listów pisanych przez jej bohaterów. Znajdziemy tu listy młodego Juliusza Flawiusza do Gajusza Makra, a także Sabiny Marcji, która koresponduje ze swoim dawnym pedagogiem przebywającym w Grecji, Zenonem Ateńczykiem. Listy piszą też Lucjusz Helwidiusz, Sofoniusz Tygellin, Celsus Anarus i Chryzyp. Dzięki korespondencji bohaterów dowiadujemy się o ich życiu, a także codzienności starożytnego Rzymu.
- Autor: Józef Ignacy Kraszewski
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Rzym za Nerona - Józef Ignacy Kraszewski (jak polubić czytanie książek TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Józef Ignacy Kraszewski
Na tem tragikomedja Neronowa się skończyła — ale nie Rzymu plugawego. Zkolei, gdy Neron upadł, gdy został zabity, gdy się go już nie lękano, Senat go ogłosił ojcobójcą, wczorajsi pochlebcy plwali na jego pamięć, chlubił się każdy, że go nienawidził... Stałem i śmiałem się... O, Rzymie! Rzymie! nie zabraknie ci Neronów! słusznie mówił Kornutus: twoja podłość i nikczemność ich rodzi, twe pochlebstwo wykarmia, twoja rozpusta rozwiązłymi czyni.
Patrzę jeszcze i śmieję się, Zenonie... Bogowie wiedzieć muszą, do czego to wszystko służy; jam głupi, nie rozumiem. Widzę mimów i aktorów na scenie, ale końca sztuki się nie domyślam, a nie dożyję go pewnie...
Mówisz mi, bym porzucił nienawistną mi kloakę rzymską, a do Aten powrócił. Nie: Rzymu niecierpię alem do niego przywykł; nie rzucę go, aby nowej nienawiści szukać. Zdala ateńską czczę Minerwę, a nużbym i jej jak tu Jowiszowi Kapitolińskiemu stał się niewiernym... Niedługo też chodzić będę po splugawionej przez rzymskie żołdactwo ziemi.
Pod koniec uczty, gdyś na łożu dobrze się rozsiadł, gdyby ci konsularne miejsce ofiarowano, czybyś je przyjął? Nie warto...
Mam tu już dobry kąt pod murem, gdzie mnie stare drzewo figowe, bluszcze i winna latorośl osłania. Kamienie bokami wytarłem, że mi wezgłowie zastępują i przyszły do miary. Wiem, gdzie woda najświeższa i w której tabernie najtańsze oliwki i placek... Poco mi więcej?...
Którejś nocy stężeje ciało powoli, psyche uleci, a przechodnie zdziwią się starym kościom nad drogą, które przez litość spalić będzie potrzeba i kędyś w kącie poliandru porzucić...
1. styl — narzędzie żelazne lub miedziane, którem w starożytności pisano a właściwie ryto ostrym końcem na woskowych tabliczkach, a tępym końcem, gdy była tego potrzeba, zamazywano. [przypis redakcyjny]
2. Via sacra — Droga święta, jedna z ulic Rzymu, którą triumfator podążał na Kapitol. Stąd jej nazwa — święta, gdyż triumf był obrzędem religijnym, podziękowaniem bogom za zwycięstwo. [przypis redakcyjny]
3. volumen — zwój papieru, na którym starożytni pisali. Zapisany, zwijany był na wałek. Chcąc go odczytać, trzeba go było odwijać. [przypis redakcyjny]
4. pagina — papier zapisany. Karta papieru, zapisana. [przypis redakcyjny]
5. klient — człowiek ubogi — często wyzwoleniec, który trzymał się panów możnych, szukając w nich pomocy. [przypis redakcyjny]
6. insula — wyspa, dom odosobniony. Tu w tem ostatniem znaczeniu. [przypis redakcyjny]
7. fullonika — folusz, gdzie także przepierano togi. [przypis redakcyjny]
8. chalcedon — kamień drogocenny. [przypis redakcyjny]
9. triclinium — jadalnia. Także łóżko stołowe na trzy osoby. Rzymianie bowiem spożywali posiłki — leżąc. [przypis redakcyjny]
10. libacja — ofiara składana bogom; przez wylewanie napojów podczas religijnych obrzędów. [przypis redakcyjny]
11. plaudite cives — Oklaskujcie, obywatele — końcowy zwrot w komedji rzymskiej. [przypis redakcyjny]
12. garum — rodzaj sosu z wnętrzności marynowanych ryb. [przypis redakcyjny]
13. barwena — gatunek ryby. Przysmak rzymski. [przypis redakcyjny]
14. apotheosis — akt ubóstwienia, t. j. zaliczenia w poczet bogów. [przypis redakcyjny]
15. conditorium — grobowiec. [przypis redakcyjny]
16. Jovi liberatori — Jowiszowi — wybawcy. [przypis redakcyjny]
17. Pollinctor — ten, który ciało martwe myje i namaszcza. [przypis redakcyjny]
18. taberna — kram, sklep, garkuchnia. [przypis redakcyjny]
19. Hic est — Oto ten... Oto on... [przypis redakcyjny]
20. coa vestis — cienka, przejrzysta szata, wyrabiana na wyspie Cos. [przypis redakcyjny]
21. Suburra — osławiona dzielnica Rzymu. [przypis redakcyjny]
22. Sermo — mowa. W licz. mn. — Sermones. Tu — tytuł satyr Horacego. [przypis redakcyjny]
23. stoik — wyznawca szkoły filozoficznej, zwanej stoicką. Nauczał w niej filozof grecki Zenon (ur. 490 przed Chr. ), prowadząc swe rozmowy z uczniami w portyku (po gr. stoa), w Atenach. Stąd nazwa stoik, a niekiedy filozof z pod Portyku. [przypis redakcyjny]
24. epikurejczyk — wyznawca szkoły filozoficznej greckiej, której założycielem był filozof Epikur (341–270). [przypis redakcyjny]
25. taedium vitae — znużenie życiem, wstręt do życia. [przypis redakcyjny]
26. Juvenalia — igrzyska, ustanowione przez Nerona, gdy się po raz pierwszy ogolił, a więc odmłodniał. [przypis redakcyjny]
27. Augustanie — żołnierze w liczbie pięciu tysięcy zwani Augustales, których zorganizował Neron w drużynę, oklaskującą go, gdy występował jako aktor lub śpiewak (por. Diona Casjusza Historje rzymskie ks. LXI). [przypis redakcyjny]
28. Lunapar — dom rozpusty. [przypis redakcyjny]
29. Rostra — mównica, ozdobiona dziobami zdobytych okrętów (rostrum — dziób). [przypis redakcyjny]
30. Codicilli — dokumenty urzędowe, rozporządzenia, przywileje. Tę nazwę dał Fabrycjusz Vejento swemu paszkwilowi na stosunki panujące w Rzymie za Nerona. [przypis redakcyjny]
31. Mimy — komedjanci. [przypis redakcyjny]
32. Lary i penaty — bogi domowe. [przypis redakcyjny]
33. Univira — niewiasta, która jednego tylko miała męża. [przypis redakcyjny]
34. Exedry — wielkie sale z ławkami do rozmowy, deklamacji, odczytów i t. p. [przypis redakcyjny]
35. Hypaetry — miejsce do przechadzek, niekryte. [przypis redakcyjny]
36. Stadjum — plac do gonitw. [przypis redakcyjny]
37. Sferysterjum (spheristerium) — miejsce do grania w piłkę. [przypis redakcyjny]
38. As — najmniejsza moneta rzymska. [przypis redakcyjny]
39. viridarium — ogródek przy domu rzymskim. [przypis redakcyjny]
40. Glutinator — ten co zapisane karty (księgę) przykleja do wałka. [przypis redakcyjny]
41. amanuensis — sekretarz. [przypis redakcyjny]
42. Ambubaje — fletnistki, występujące publicznie — nie cieszyły się dobrą sławą. [przypis redakcyjny]
43. peplum — obszerna, wspaniała szata. [przypis redakcyjny]
44. Incessu patuit dea — Po chodzie znać boginię. [przypis redakcyjny]
45. Delfiny i jaja — znaki w cyrku. [przypis redakcyjny]
46. Arenarium — dół, skąd się bierze piasek. [przypis redakcyjny]
47. Kryptoportyk — sklep podziemny, galerja zamknięta, korytarz. [przypis redakcyjny]
48. Ksyst (xystum, xystus) — galerja, ganek do przechadzki. [przypis redakcyjny]
49. populus romanus — lud rzymski. [przypis redakcyjny]
50. Vomitorium — drzwi w teatrze, przez które lud wchodził z zewnętrznej galerji na stopnie i siedzenia. Tu — drzwi, któremi wypuszczano na arenę walczących w cyrku ludzi i zwierzęta. [przypis redakcyjny]
51. Bestiarius — gladiator, walczący ze zwierzętami podczas widowisk w cyrku. [przypis redakcyjny]
52. Cavea — wnętrze, widownia amfiteatru. [przypis redakcyjny]
53. podium — galerja cyrku lub amfiteatru, celniejsze miejsce, gdzie podczas przedstawień zasiadał Cezar, pretorowie, konsulowie. [przypis redakcyjny]
54. Gałka złota, bulla aurea — amulet, ozdoba, noszona przez dzieci bogatych Rzymian. [przypis redakcyjny]
55. Preteksta — toga urzędnika ze szlakiem purpurowym. W strój ten przebierano także młodzież rzymską do lat 17-tu. [przypis redakcyjny]
56. eques romanus — rycerz rzymski. [przypis redakcyjny]
57. Histrjon — komedjant. [przypis redakcyjny]
58. Plagula — zasłona. [przypis redakcyjny]
59. gineceum — część domu zamieszkana przez niewiasty. [przypis redakcyjny]
60. Ruta — imię to spotyka się w Katakumbach. [przypis redakcyjny]
61. vestiarium — komora do przechowywania szat — garderoba. [przypis redakcyjny]
62. ksenodochos — właściciel gospody. [przypis redakcyjny]
63. Agora — miejsce zebrań ludowych w Atenach. [przypis redakcyjny]
64. archontowie — najwyżsi urzędnicy w Atenach. [przypis redakcyjny]
65. Areopag — najwyższa rada w Atenach. [przypis redakcyjny]
66. Logomachja — walka na słowa. [przypis redakcyjny]
67. Bóg nieznany — takiemu bogowi (Ignoto deo), nieznanemu, lecz pomimo to czczonemu, wystawiono ołtarz w Atenach. „Co tedy, nie znając, chwalicie, to ja wam opowiadam”, rzekł Ateńczykom św. Paweł (por. Dzieje Apostolskie XVII, 23). [przypis redakcyjny]
68. Demiurgos — twórca świata. [przypis redakcyjny]
69. teogonja — nauka o bogach. [przypis redakcyjny]
70. psyche — dusza. [przypis redakcyjny]
71. Lacernula — płaszcz bez rękawów, opończa. [przypis redakcyjny]
72. Lacerna — por. lacernula. [przypis redakcyjny]
73. Automedon — woźnica Achillesa. Imię to stało się rzeczownikiem pospolitym i znaczy tyle, co woźnica [tu mowa o Neronie]. [przypis redakcyjny]
74. Cena — uczta. Tertia cena — trzecie danie. [przypis redakcyjny]
75. Damasipp — z Juvenalis. [przypis autorski]
76. ostiarius — odźwierny. [przypis redakcyjny]
77. prothyrum — miejsce zagrodzone przed bramą domu rzymskiego. [przypis redakcyjny]
78. atrium — salon, miejsce przyjęć. [przypis redakcyjny]
79. tablinum — pracownia i gabinet pana domu. [przypis redakcyjny]
80. Perystyl — poza tablinum, podwórzec, otoczony portykami (podcieniami). [przypis redakcyjny]
81. Habet! — Dostał! trafiony! Wykrzyknik ten wydawano na widok zapaśnika, gdy w cyrku otrzymał cios ostateczny. [przypis redakcyjny]
82. Myrrha albo murrha — drogi kamień. [przypis redakcyjny]
83. Sestertius (ium) — pieniądz rzymski. [przypis redakcyjny]
84. Caton Horacjusza — Horat. Serm. lib. I. Sat. II, 31. [przypis redakcyjny]
85. harpje — potwory mitologiczne, uosobienie żarłoczności. [przypis redakcyjny]
86. lamje — postaci potworne w mitologji starożytnej, pół ptaka, pół kobiety. [przypis redakcyjny]
87. lemury – strachy nocne. [przypis redakcyjny]
88. kubeł — tu wyraz kubeł oznacza okrągłą skrzynkę, szkatułkę, gdzie się księgi (zwoje) mieściły. [przypis redakcyjny]
89. Filipika — mowa Demostenesa, w której walczy z Filipem królem macedońskim. Wogóle przemówienie gwałtowne, wojownicze. [przypis redakcyjny]
90. dwunasta — godzina dwunasta według rachuby czasu u Rzymian równała się naszej 6–7-ej po południu. [przypis redakcyjny]
91. Diatryba — krytyka gorzka i gwałtowna. [przypis redakcyjny]
92. Non dolet! — Nie boli. Słowa te wyrzekła matka żony Trazeaszowej. Zachęcając do samobójstwa męża swego, Petusa, który za udział w spisku na cesarza Klaudjusza skazany był na śmierć, przebiła się sama mieczem, wołając: Paete, non dolet (Petusie, nie boli!). [przypis redakcyjny]
93. Vale — Bądź zdrów. [przypis redakcyjny]
94. politeizm — wiara w wielu bogów, w przeciwieństwie do monoteizmu, wiary w jednego Boga. [przypis redakcyjny]
95. Augur — kapłan przepowiadający przyszłość, kapłan wróżbita. [przypis redakcyjny]
96. Popina — garkuchnia. [przypis redakcyjny]
97. compluvium — otwór w dachu pochylającym się nawewnątrz, przez który woda spadała do impluvium (patrz str. 140). [przypis redakcyjny]
98. Poligamja — wielożeństwo. [przypis redakcyjny]
99. antidotum — środek przeciw truciźnie. Odtrutka. [przypis redakcyjny]
100. Aquae Albulae — kąpiele siarczane w pobliży Tivoli pod Rzymem. [przypis redakcyjny]
101. Aqua Marcia — nazwa wody i wodociągu z r. 144 przed Chrystusem. [przypis redakcyjny]
102. Akwedukt — kanał prowadzący wodę. Wodotok. [przypis redakcyjny]
103. Aenobarbus — Miedzianobrody,
Uwagi (0)