Fabryka Absolutu - Karel Čapek (biblioteki w internecie txt) 📖
Krótki opis książki:
Jeżeli Bóg jest wszędzie, to czy można go stamtąd wyekstrahować? Inżynier Marek jest wynalazcą technologii, która ze spalanej materii wzywa Absolut w stanie czystym.
W pobliżu ludzie zaczynają prorokować i uzdrawiać, a kiedy przedsiębiorczy kapitalista, pan Bondy, rozpoczyna masową produkcję Karburatorów, sprzedawcy masowo rozdają towar za darmo, pracownicy banków przekazują potrzebującym pieniądze, i tylko chłopi pozostają odporni na epidemię altruizmu. Kościół początkowo się wzbrania, ale ostatecznie kapituluje, zawiera umowę z Absolutem i uroczyście organizuje jego deifikację. Tymczasem uwolniony Absolut szuka sobie pracy. Można by pomyśleć, że powinno to rozwiązać wszystkie problemy ludzkości…
W swojej antyutopii z 1922 r. Karel Čapek ukazuje szeroką panoramę kapitalistycznego społeczeństwa: fabrykantów, dziennikarzy, duchownych, naukowców i zwykłych robotników. Historia oddziaływania przedziwnego wynalazku stanowi kanwę, na tle której wyraziście zarysowuje się krytyka stosunków społecznych, niosąca głęboko humanistyczne przesłanie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Karel Čapek
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Fabryka Absolutu - Karel Čapek (biblioteki w internecie txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Karel Čapek
się nienawidziło wzajemnie i wymordowało — odezwał się pater Joszt. — Wiecie, im większą ktoś ma wiarę, tym wścieklej gardzi tymi, co nie wierzą tak samo jak on. A przecie największą wiarą byłoby wierzenie w ludzi.
— Każdy jest jak najlepiej usposobiony do ludzkości, ale dla pojedynczego człowieka to nie. Ludzkość zbawię, ale ciebie, bracie, zabiję. A to niedobrze, wasza wielebność. Świat będzie zły, dopóki ludzie nie zaczną wierzyć w ludzi.
— Wiesz pan co, panie Binder — rzekł pater Joszt w zamyśleniu — to może by pan na jutro zrobił dla mnie taką kapustę po morawsku. Ja spróbuję.
— Trochę się ją niby zasmaża i dusi, że tak powiem. No i z kiełbasą, owszem, bardzo jest dobra. Każda wiara i każda prawda ma w sobie coś dobrego, choćby tylko to na ten przykład, że ten inny ją sobie ceni.
Otworzyły się drzwi i wszedł strażnik. Był zziębnięty i chciał szklaneczkę rumu.
— A, to pan, panie wachmistrz — rzekł Brych, poznając strażnika Gruszkę. — Więc co jest, gdzież to byliśmy?
— E, na Żyżkowie144 — odpowiedział strażnik, zdejmując ogromne rękawice. — Robiliśmy obławę.
— No i co wyłowiliście?
— Dwóch złodziejaszków i paru niezameldowanych. — A w domu Nr 1006 w piwnicy odkryliśmy taką spelunkę.
— Co za spelunkę? — pytał pan Rejzek.
— Karburatorową spelunkę, panie redaktorze. Mieli tam mały Karburatorek ze starej przedwojennej motorówki. I wszelka hołota zbierała się tam na orgie.
— Co znowu za orgie?
— No takie różne zakazane rzeczy. Modlą się, śpiewają, miewają widzenia, prorokują, robią cuda i jeszcze to i owo.
— I tego robić nie wolno?
— Jest to policyjnie zakazane. Tak samo, jak nory, w których palą opium. Była jedna taka nora na Starym Mieście. A tych karburatorowych spelunek wykryliśmy siedem. Taka hołota się tam zbierała. Ludzie bezdomni, kurwy i indywidua. Dlatego jest to zakazane. Bo to nieporządek.
— A dużo jeszcze takich spelunek?
— Już niedużo. Myślę, że to był już ostatni Karburator.
Przypisy:
1. „Gazeta Ludowa” — w oryginale i dalej w tekście: „Lidové noviny”, czeski dziennik wychodzący w latach 1893–1952, reaktywowany w 1987 i wychodzący nadal w XXI w. Na początku XX w. wśród jego redaktorów byli m.in. Karel Čapek i jego brat Josef Čapek (1887–1945). [przypis edytorski]
2. Brzewnów, czes. Břevnov — dziś dzielnica Pragi, w czasie powstawania Fabryki Absolutu miasteczko pod Pragą. [przypis edytorski]
3. psunabudesowy — przymiotnik utworzony od określenia rzeczy mało wartej, według którego nadaje się ona tylko psu na budę. W oryginale czeskim w tym miejscu: usmolený. [przypis edytorski]
4. karburator — nazwa ta, jaką inżynier Marek dał swemu atomowemu kotłowi, jest zupełnie nieprawidłowa. Jest to jeden z pożałowania godnych następstw tego, że technicy nie uczą się łaciny. Lepszą nazwą byłby komburator, atomkettle, carbowatt, disgregator, motor M. Bondymover, Hylergon, Molekularstoffzersetzungskraftrad, E. W. i inne podobne nazwy, które były później proponowane. Przyjęła się, oczywiście, nazwa najmniej właściwa. [przypis autorski]
5. patrzajmyż — dziś raczej: patrzmy (1 os. lm. tr.rozkaz.); na końcu wyrazu dodana została partykuła wzmacniająca -ż. [przypis edytorski]
6. skroś — przez, poprzez. [przypis edytorski]
7. oddziaływa — dziś częstsza forma 3 os. lp. cz. ter.: oddziałuje. [przypis edytorski]
8. fosgen — COCl2, silnie trujący gaz, powstający z reakcji tlenku węgla z chlorem, wykorzystywany w produkcji barwników i tworzyw sztucznych; w czasie I wojny najczęściej używany gaz bojowy. [przypis edytorski]
9. residuum a. rezyduum (łac. residuum: pozostałość) — tu termin używany w geologii: to, co pozostaje po wypłukaniu łatwiejszych do usunięcia frakcji osadu, gleby albo skały. [przypis edytorski]
10. prawo Mariotta, właśc. prawo Boyle’a-Mariotte’a — prawo dotyczące własności substancji w stanie gazowym (w pełni prawdziwe tylko dla gazu doskonałego): W stałej temperaturze objętość danej masy gazu jest odwrotnie proporcjonalna do jego ciśnienia. Prawo to sformułowali niezależnie od siebie dwaj uczeni, Robert Boyle (1627–1691) i Edme Mariotte (1620–1684). [przypis edytorski]
11. imunizować — uodpornić. [przypis edytorski]
12. Krejczy — nazwisko to nosiło (lub nosi) wielu wybitnych Czechów, w czasach powstawania Fabryki Absolutu mogli to być m.in.: František Krejčí (1858–1934), psycholog, filozof i polityk; František Václav Krejčí (1867–1941), pisarz, dziennikarz i polityk; Jan Krejčí (1868–1942), językoznawca, rektor uniwersytetu Masaryka. [przypis edytorski]
13. Herbert Spencer (1820–1903) — ang. filozof i socjolog. [przypis edytorski]
14. Ernst Haeckel (1834–1919) — niem. filozof i biolog, zwolennik darwinizmu. [przypis edytorski]
15. Quido Maria Vyskočil (właśc. Antonín Ludvík Vyskočil; 1881–1969) — czeski pisarz, poeta, bibliotekoznawca i scenarzysta filmowy, autor licznych dzieł literackich, z których najbardziej znane są utwory inspirowane legendami z folkloru górników z jego rodzinnego Příbramia, Stříbrné město (1910) i Šachta (1927). [przypis edytorski]
16. Wysoczany — miejscowość przyłączona do Pragi w 1922 r. [przypis edytorski]
17. Wokowice, czes. Vokovice — miejscowość przyłączona do Pragi w 1922 r., dziś dzielnica Pragi. [przypis edytorski]
18. Kosirze, czes. Košíře — miejscowość przyłączona do Pragi w 1922 r., dziś dzielnica Pragi. [przypis edytorski]
19. Dejwice — miejscowość w 1922 r. włączona w obręb Pragi. [przypis edytorski]
20. Pankrac — część Pragi, leży w dzielnicy Nusle, na południe od centrum. Nazwa pochodzi od patrona miejscowego kościoła, św. Pankracego. [przypis edytorski]
21. siła końska (daw.) — tu: koń parowy a. koń mechaniczny, jednostka mocy, powstała z potrzeby porównania mocy nowo tworzonych w XIX w. maszyn do mocy koni pociągowych: maszyna o mocy 1 konia parowego, działająca całą dobę, miała zastąpić 3 konie, pracujące po 8 godzin każdy. Dlatego 1 koń mechaniczny stanowi równowartość 75 kgfm/s (kilogramometrów na sekundę), czyli ok. 735,5 W (Wat). [przypis edytorski]
22. Sazawa — rzeka w Czechach, prawy dopływ Wełtawy. [przypis edytorski]
23. bagrownica — pogłębiarka. [przypis edytorski]
24. Hradec Kralové — miasto we wschodniej części Czech, jeden z dwóch głównych ośrodków okręgu kraj wchodnioczeski. W tym mieście autor Fabryki Absolutu uczęszczał do gimnazjum. [przypis edytorski]
25. Slaný — miasto w Czechach, położone ok. 30 km na płn.-zach. od Pragi. [przypis edytorski]
26. cetnarowy — ważący około cetnara, tj. 50–60 kg. Według dalszych informacji z powieści, Bondy był raczej otyły, więc można w tym miejscu spodziewać się raczej określenia stukilowy. W oryginale czeskim w tym miejscu: centový (povstal v celé mohutnosti centového muže). [przypis edytorski]
27. patrzyjcież — dziś raczej: patrzcie (2 os. lm. tr.rozkaz.); na końcu wyrazu dodana została partykuła wzmacniająca -ż. [przypis edytorski]
28. cetnar — daw. jednostka masy, ok. 50–60 kg. [przypis edytorski]
29. Sztwanica, czes. Ostrov Štvanice — wyspa na Wełtawie w Pradze. [przypis edytorski]
30. Hlahol, właśc. Hlahol pražský — chór mieszany założony w Pradze w 1861 r. i istniejący nadal w XXI w. [przypis edytorski]
31. Krzyżowski — w wersji czeskiej: Křížkovský; tu mowa o istniejącym w latach 20. XX w. w Pradze towarzystwie śpiewaczym, którego patronem był XIX-wieczny czeski kompozytor Pavel Křížkovský (1820–1885). [przypis edytorski]
32. Sztiechowice, czes. Štěchovice — miasteczko w Czechach nad Wełtawą, ok. 30 km na południe od centrum Pragi. [przypis edytorski]
33. paternosterowa — odnoszący się do łac. Pater noster, pierwszych słów modlitwy Ojcze nasz. [przypis edytorski]
34. draga — pogłębiarka. [przypis edytorski]
35. suchoty (daw.) — gruźlica płuc. [przypis edytorski]
36. skrofuły — gruźlica węzłów chłonnych, nazywana też dawniej chorobą królewską, ponieważ wierzono, że dotyk króla może ją wyleczyć. [przypis edytorski]
37. gędzić a. gąść (daw.) — w dawnej polszczyźnie: muzykować, grać. [przypis edytorski]
38. „Venkov” (pol. „Wieś”) — czeski dziennik, wychodzący w pierwszej połowie XX w., reprezentujący interesy rolników. [przypis edytorski]
39. rozbrzmieją — dziś popr. forma 3 os. lm. cz. przysz.: rozbrzmią. [przypis edytorski]
40. klęska białogórska, właśc. bitwa na Białej Górze — bitwa rozegrana w 1620 r. w okolicy wzgórza Biała Góra (dziś w granicach Pragi). Protestanccy Czesi zostali pokonani przez katolickich Habsburgów. Konsekwencją tej klęski było zniemczenie elit i degradacja czeskiej kultury, trwająca aż do XIX w. [przypis edytorski]
41. Wyspa Strzelecka, czes. Střelecký ostrov — wyspa na Wełtawie w Pradze, połączona z brzegami mostem Legii. [przypis edytorski]
42. Hradczany, czes. Hradčany — dzielnica Pragi, powstała w XIV w. na wysokim brzegu Wełtawy, wokół średniowiecznego zamku królewskiego, jako samodzielne miasto; do Pragi zostały Hradczany włączone w 1784 r. [przypis edytorski]
43. Petrzyn, czes. Petřín — kompleks parkowy w Pradze, na wzgórzu sąsiadującym z Hradczanami. Znajduje się tam m.in. powstała w 1891 r. wieża widokowa, w kilka lat po ukazaniu się Fabryki Absolutu wybudowano tam obserwatorium i największy na świecie stadion piłkarski. [przypis edytorski]
44. Letna — wzgórze w Pradze, położone nad Wełtawą, na północ od centrum miasta. [przypis edytorski]
45. Sztwanica, czes. Ostrov Štvanice — wyspa na Wełtawie w Pradze. [przypis edytorski]
46. biplan — dwupłat, samolot o dwóch płatach nośnych (tj. dwóch parach skrzydeł), umieszczonych jeden nad drugim. Samolot taki jest bardziej zwrotny, ale nie tak szybki, jak maszyna z jedną parą skrzydeł. [przypis edytorski]
47. Wyszehrad — tu: wzgórze w Pradze, na prawym brzegu Wełtawy (w innym znaczeniu: miasto na Węgrzech). [przypis edytorski]
48. V-16 — najprawdopodobniej mowa o sterowcu. [przypis edytorski]
49. monitor — tu: okręt artyleryjski. [przypis edytorski]
50. Karlin, czes. Karlín — dzielnica Pragi. [przypis edytorski]
51. Zlichow, Zlíchov — dzielnica Pragi. [przypis edytorski]
52. Indyj — dziś częstsza forma D.: Indii. [przypis edytorski]
53. preludiować — grać preludia. [przypis edytorski]
54. Chuchla, czes. Malá Chuchle, Velká Chuchle — dziś część Pragi, w płd. części miasta. [przypis edytorski]
55. Zbrasław, czes. Zbraslav — dziś część Pragi, do 1974 samodzielna miejscowość położona na płd. od stolicy Czech. [przypis edytorski]
56. czeski lew — herb dawnych czeskich władców i godło Czech. [przypis edytorski]
57. docent prywatny, niem. Privatdozent — w kulturze niemieckiej doktor habilitowany nie opłacany przez uczelnię. [przypis edytorski]
58. mutatis mutandis (łac.) — zmieniwszy to, co wymagało zmiany; pomijając nieścisłości. [przypis edytorski]
59. chiliazm (z gr. χίλια, chilia: tysiąc), dziś częściej millenaryzm (z łac.) — koncept religijny pochodzący z tradycji żydowskiej i pełniący istotną rolę w pojmowaniu świata przez chrześcijan w pierwszych wiekach n.e. Spodziewali się oni szybkiego powrotu Chrystusa, co miało zapoczątkować tysiącletni okres jego panowania na ziemi. [przypis edytorski]
60. malajski amok — słowo amok pochodzi z kultury malezyjskiej, używane jest także w Indonezji, na Filipinach i w Indiach, opisuje stan silnego wzburzenia i ograniczonej świadomości, w którym człowiek (lub słoń) niszczy przedmioty i zabija ludzi. [przypis edytorski]
61. okultyczny — dziś popr.: okultystyczny. [przypis edytorski]
62. Spindelmühle, czes. Špindlerův Mlýn — miasto w Karpatach, na północy Czech, kilkanaście kilometrów na płd. zachód od polskiego Karpacza, ośrodek turystyczny i narciarski. [przypis edytorski]
63. manifestacyj — dziś częstsza forma D. lm: manifestacji. [przypis edytorski]
64. otrząsł — dziś popr. forma 3 os. lp. cz. przesz.: otrząsnął. [przypis edytorski]
65. niebogi (daw.) — biedny. [przypis edytorski]
66. ćwieczkarnia — fabryka produkująca gwoździe. [przypis edytorski]
67. towar łokciowy (daw.) — tekstylia, które dawniej sprzedawano, odmierzając łokciem krawieckim. [przypis edytorski]
68. dziać — wytwarzać dzianiny. [przypis edytorski]
69. lokomobila — daw. wielofunkcyjna maszyna rolnicza: kocioł parowy na kołach, używany do napędzania innych maszyn, np. młockarni. [przypis edytorski]
70. Czasław, czes. Nové Město (Čáslav) — miasto w środkowej części Czech. [przypis edytorski]
71. Slaný — miasto w Czechach, położone ok. 30 km na płn.-zach. od Pragi. [przypis edytorski]
72. handel — tu daw.: zakład handlowy. [przypis edytorski]
73. samaż — zaimek sama uzupełniony o partykułę wzmacniającą -ż. [przypis edytorski]
74. trieder — tu: przyrząd optyczny, lornetka. [przypis edytorski]
75. metrampaż (z fr. mettre en pages: umieszczać na stronach) — łamacz, pracownik zecerni formujący kolumny druku ze szpalt złożonych przez zecera. [przypis edytorski]
76. odbitka szczotkowa — próbny wydruk, na którym można
Darmowe książki «Fabryka Absolutu - Karel Čapek (biblioteki w internecie txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)