Powrót - Jerzy Żuławski (czytaj książki za darmo .txt) 📖

Przez wpół przymknięte powieki uśmiechał się jeszcze do snu, który już odlatywał. Bladły mu w oczach subtelne barwy jedwabnych kakemonów2, rozwieszonych na trzcinowej ścianie otwartej ku morzu werandy, gubiły się w dziwnie rozkosznym szmerze słodkie, dyskretne, do rytmicznego spadku drobnych pereł na szklaną czarę podobne dźwięki harf, w srebrnej mgle roztapiały się uśmiechnięte postacie o porcelanowych twarzyczkach: niknęły już, a uśmiech ich pobladły wisiał jeszcze we mgle i w ostatnim, zapachem wiśniowego kwiatu przepojonym tchnieniu letniego wiatru... Szukał mętnym spojrzeniem wewnątrz snu liliowej twarzy słodkiej Tonami, która właśnie coś doń przez łzy mówiła, ale poprzez widzenie przebijała już słonecznie złota, nad wyraz rozkoszna świadomość, że powrócił, że jest już tutaj po długiej, długiej nieobecności, w kraju rodzinnym, w mieście swojej młodości...

Otworzył oczy cicho, z jasnym, ze snu pozostałym w źrenicach uśmiechem i zdawało mu się, że wszystko się doń śmieje, co tylko w źrenice mu wpadło. Nie ruszał się z miejsca, nie odwracał nawet głowy na poduszce, jakby się bał spłoszyć to, co snem już przecie nie było.

Spostrzegł naprzód jasny, złoty płat słońca na przeciwległej ścianie, potem błyszczącą ramę jakiegoś obrazu, brzeg kaflowego pieca z niby brązowym ujęciem i dwie małe papużki, malowane w rogu sufitu, które mu się przez jedną chwilę wydały dziwnie znanymi, jak gdyby patrzył na nie już niegdyś... Nie myślał zresztą o tym, nie był zdolny myśleć. Okno było snadź3 przez całą noc uchylone, bo rzeźwy, zapachem kwitnących kasztanów przepojony powiew miłym chłodem muskał mu skronie. Chwytał go łakomie rozdętymi nozdrzami, błądząc okiem po ścianach, perłowym pokrytych obiciem, po czerwonych, pluszowych meblach dużego pokoju, urządzonego z wyszukanym, nowoczesnym, iście hotelowym i barbarzyńskim przepychem... Były momenty, że nie zdawał sobie dokładnie sprawy z tego, gdzie się znajduje. Zamajaczyły mu w pamięci podobnie błyszczące, podobnie obojętne i sprzedajne pokoje różnych palace’ów4 w Port-Saidzie, w Kalkucie, w Tientsinie, w Yokohamie...

Spojrzenie jego padło na duży, żółtą skórą obity kufer podróżny, pokryty niemal całkowicie nalepionymi kartkami z nazwami stacji, hotelów, kompanii okrętowych... Uczuł, że sen mu znowu ciąży na powiekach. Jakiś wczesny turkot uliczny wpadł mu w ucho i gubił się wraz ze świadomością chwili obecnej; zdało mu się, że słyszy znów krzyk okrętowej służby, a potem miarowy łoskot pociągu po żelaznych szynach, który przez tyle dni go ogłuszał.

I wśród wspomnień zaczęły mu się plątać, jak zmora, widzenia dawno, dawno przebytych trudów, prac, nędzy... Jakieś brudne portowe tawerny, ohydne, od wilgoci zapleśniałe baraki poszukiwaczy złota, namioty, rozbite na bezwodnej pustyni, długie kupieckie karawany, noce bez snu, dnie bez wytchnienia, pot ściekający z brudem z uznojonego lica, chłód, głód i pragnienie...

I nagle dziwna, słodka błogość: jestem w ojczyźnie! Nieokreślone, jak cień drzewa, wiatrem poruszanego, kołyszące się w półsennej świadomości wyobrażenia tego wszystkiego, co przed dziesięciu laty rzucił, za czym tęsknił mimowolnie a ciągle, na stepach i w miastach, w trudzie i w dostatku: wieże mariackie na pokłębionym obłokami niebie, jakiś oderwany dźwięk z hejnału, zapach kwitnących kasztanów, sylweta wawelskiej katedry, ponad zielone drzewa widziana... I znowu dawniejsze, dziecinne przypomnienie: ogród, pełen jaśminu i świeżej rosy, błyszczącej na kwiatach, na puszystej trawie... Boso na nią wybiegł, rad z dni wakacyjnych, z młodości chłopięcej, ze świecącego słońca...

Coś mu w głowie zamajaczyło; przeskok wpółsennego przypomnienia przerzucił go zaś na drugą półkulę, w wiśniowy sad z widokiem na morze o srebrnej, drobnej, łyskliwej5, z cicha pluszczącej fali.

— Dlaczego płaczesz, Tonami? Nie smuć się. Wiedziałaś przecie, że ja tu zawsze nie pozostanę... Ja, widzisz, jestem z daleka, z bardzo daleka... Muszę powracać...

Nie myślał, nie przypominał, lecz raczej pozwolił obrazom przepływać przez głowę wraz z powrotnymi falami senności, której nie odpędzał, nie miał potrzeby odpędzać... Był wolny, nie miał na razie żadnego obowiązku, do niczego się już teraz spieszyć nie potrzebował. Trud życia skończony, pod poduszką leży książka czekowa banku angielskiego...

— Chcesz złota, Tonami? Mam go dużo, bardzo dużo. Przed dziesięciu laty wyjechałem w świat z gołymi rę­koma... Czemu się oburzasz? Chciałem, musiałem wiele złota zarobić... Nie chcesz go? To szkoda. Nic ci więcej nie mogę dać. Właściwie nie kocham cię wcale, śliczna, droga Tonami!

Błysnęła mu po przez sen smuga krótkiego japońskiego miecza... Jakiś krzyk...

Rozwarł powieki.

— Śmieszne. Przecież ja jestem już tutaj.

Leżąc na wznak, patrzył w górę, przed siebie. Wpadły mu znowu w oczy dwie papużki w klatce ze złotych prętów, oplecionych winogradem6, malowane w rogu sufitu...

— Gdzie ja je widziałem? — pomyślał zrazu obojętnie.

Naraz przebłysk jasności, przerzut wstecz o całe długie lata.

Oto leży tak na sofie z podwiniętymi pod głowę rękoma i patrzy już godzinę całą na śmieszne, w rogu sufitu malowane papużki, licząc minuty i nadsłuchując znanego, jedwabistego szelestu na schodach, lekkich, szybkich kroków... Za chwilę drzwi się otworzą...

Zerwał się i usiadł na łóżku. Reszta senności w jednej chwili pierzchnęła mu z powiek.

Rozejrzał się z uwagą dokoła. Pokój był mu obcy, meble nieznane, nowe, świeżo naklejone obicia na ścianach. A jednak to malowidło na suficie, pociemniałe już i starsze widocznie! Owszem, przypomina sobie dokładnie! W tym miejscu łóżko było, tam stolik, tu sofa... Nawet ta sama, co w tamtym kącie stoi obecnie, pokrycie jeno7 zmieniono...

Wyskoczył z łóżka i jednym rzutem ramion rozwarł uchylone okno na rozścież. Świeża rzeźwość letniego poranku, poczynająca się już z lekka mącić gorącym oddechem nadchodzącego upału dnia, buchnęła nań szeroką, kwietnymi woniami przepojoną falą. Wsparł się łokciami na parapecie, wychylając głowę na ulicę. Rondel Floriański i brama omszała, ciężka, zadumana, dalej ponad dachy czerwone, nad zielone, pachnące drzewa, widna w parnej śreżodze8 smukła wieża Mariacka... Patrzył na to wszystko w tylu pamiętnych dniach!

— Przecież to tutaj było — szepnął do siebie niemal głośno — właśnie tutaj.

Zadzwonił gwałtownie na służącego. Przez jeden moment miał ochotę kazać rzeczy spakować i przenieść się gdzieś na inny koniec miasta albo uciec znów, jak ongi, ale opamiętał się rychło.

— Jak się ten hotel nazywa? — spytał zjawiającego się w progu lokaja.

Lokaj wymienił znaną mu dobrze nazwę.

— A numer? Numer pokoju?

— Czterdzieści jeden.

— Ach! — odetchnął jakby z mimowolną ulgą.

Tak. Teraz jest więcej pokojów, od czasu jak hotel odnowiono, bo teraz mamy i tamto skrzydło, gdzie przedtem były prywatne mieszkania... Dawniej, na przykład, ten pokój był już ostatni z naszych w korytarzu i miał numer dwudziesty dziewiąty.

Dwudziesty dziewiąty! Ostatni w korytarzu! Pamięta, pamięta... Tuż obok były drzwi szklane, którymi można się było wślizgnąć niepostrzeżenie z prywatnych obok schodów, nie mijając w bramie hotelowego portiera, nie pokazując się służbie w korytarzach... We dnie był tam zawsze mrok, wieczorem wystarczało światło gazowe przede drzwiami nieco przykręcić lub zgasić nieznacznie...

Dał służącemu krótki znak, aby wyszedł. Lokaj jednakże wskazał ręką papier leżący na stole.

— Jaśnie pan jeszcze się nie zameldował.

— Ach tak!

Pochwycił skwapliwie to przypomnienie, aby nie myśleć teraz dalej. Sprawa zapisania swego nazwiska na przygotowanej karcie meldunkowej wydała mu się naraz bardzo ważną i pilną. Ujął pióro w rękę nawet z pewnym uczuciem rozbawienia, że będzie teraz jako obcy podawał swe nazwisko tutaj, gdzie spędził całą niemal swoją młodość i kęs wieku dojrzałego...

Roman Turski — napisał i zawahał się. Przez dziesięć lat dodawał do tego nazwiska: robotnik, kupiec, podróżnik, przemysłowiec, jak gdzie i kiedy padło i nie myślał