Prowincjałki - Blaise Pascal (książki online biblioteka .txt) 📖
Prowincjałki (fr. Lettres Provinciales) to polemika filozoficzna w formie epistolarnej: pojedynek Pascala z potężnym zakonem jezuitów i spór osobistej, głęboko przeżywanej pobożności oraz interpretacji Pisma i prawd wiary z jednej strony z religią instytucjonalną z drugiej.
Generalnie więc rzecz aktualna, choć zapewne niełatwa to dziś lektura. Dziś; ponieważ w XVII wieku dzieło to budziło wielkie emocje i zyskało sobie niemałą popularność. Forma listów paryżanina do przyjaciela z prowincji dla współczesnych była atrakcyjna, i to czytelnicy zmienili długi, iście barokowy tytuł nadany przez wydawcę (Listy napisane przez Ludwika de Montalte do przyjaciela-mieszkańca prowincji i do WW.OO. Jezuitów w sprawie nauki o moralności i polityki tych Ojców) na poręczniejszy, pod którym dziś teksty Pascala są znane. Pióro tłumacza, równie lekkie jak autora, i Wstęp Boya Żeleńskiego — to ważne ułatwienia w odbiorze Prowincjałek.
Może kwestie: na ile łaska Boga jest potrzebna człowiekowi do wydobycia się z grzechu czy też różnice interpretacji między św. Augustynem a św. Tomaszem — nie spędzają już snu z powiek zwykłym zjadaczom chleba. Ale istota sporu dotyczy wolności i władzy. Otóż czy można wprowadzić do składu orzekającego 32 pozaregulaminowych osób, żeby przeforsować swoją rację? Można, jeśli ma się władzę. Chociaż… panowie, tak nie można!
- Autor: Blaise Pascal
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Prowincjałki - Blaise Pascal (książki online biblioteka .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Blaise Pascal
92. Erazm Achokier (1569–1625) — [właśc. Erasmus a Chokier a. Erasme Surlet de Chokier, jurysta urodzony w Liege, w Walonii; przyp. red. WL]. [przypis tłumacza]
93. Franciszek Dealkoser — franciszkanin w drugiej połowie XVI w. [właśc. Francisco de Alcocer, hiszp. franciszkanin, pisał 1559–1572; przyp. WL]. [przypis tłumacza]
94. Jan Delacruz — teolog w początku XVII w. [Dellacruz, z hiszp.: „od krzyża”; być może Juan de la Cruz, tj. Jan od Krzyża (1542–1591), hiszp. mistyk, reformator zakonu karmelitów, autor m.in. Directorium conscientiae (1626), kanonizowany w 1726; przyp. WL]. [przypis tłumacza]
95. Alfons Verakruz — augustianin, profesor teologii w Salamance, umarł w 1590; [właśc. Alonso de la Vera Cruz (Alonso Gutiérrez; 1507–1584), hiszp. augustianin, teolog, filozof, misjonarz, pierwszy profesor uniwersytetu w Meksyku; przyp. WL]. [przypis tłumacza]
96. Bartłomiej Ugolin — wł. teolog i prawnik w XVI w.; [właśc. Bartolomeo Ugolini (zm. ok. 1610), wł. jurysta, autor m.in. Tractatus de simonia (1599); przyp. WL]. [przypis tłumacza]
97. Tamburin de Morradio — opat w Passignano w pocz. XVII w.; [właśc. Tamburini, tu zapewne: Tommaso Tamburini (1591–1675), wł. jezuita zajmujący się teologią moralną, autor m.in. Methodus expeditae confessionis (1656); przyp. red. WL]. [przypis tłumacza]
98. Antoni Fernandez — urodzony w Lizbonie w 1565, umarł w Indiach w 1642; [właśc. Antonio Fernández (1559–1634), hiszp. jezuita z Kordoby, autor Instructio confessariorum tribus partibus (1621); przyp. red. WL]. [przypis tłumacza]
99. Grzegorz Martinez — hiszp. kaznodzieja, umarł w Valladolid w 1637; [w tej epoce takie nazwisko nosiło kilku autorów, tu być może: Gregorio Martinez (1575–1637), hiszp. franciszkanin z Kordoby, lub też Juan Martinez de Ripalda (1586–1648), hiszp. jezuita wykładający teologię w Salamance i teologię moralną w Madrycie; przyp. WL]. [przypis tłumacza]
100. Suarez — Suarezów jest dwóch: cytowany już Franciszek Suarez i mniej znany Jan Franciszek Suarez, hiszp. teolog z XVI w. [właśc. Francisco Suárez (1548–1617), hiszp. jezuita, wybitny scholastyk, autor wielu dzieł, wykładał w min. w Salamance i Rzymie; przyp. WL]. [przypis tłumacza]
101. Henriquez (1536–1608) — portugalski jezuita; [właśc. Enrique Henríquez (1536–1608), portugalski jezuita, wykładał filozofię i teologię w Kordobie i Salamance; przyp. red. WL]. [przypis tłumacza]
102. Vásquez, Gabriel (1551–1604) — hiszp. jezuita, autor i wykładowca teologii moralnej. [przypis edytorski]
103. Ludwik Lopez — dominikanin z Madrytu, umarł pod koniec XVI w.; [Lopez to nazwisko kilku teologów XVI–XVII w., tu najpewniej: Luis López (ok. 1536–1596), hiszp. dominikanin, autor Instructorium conscientiae (1585); red. WL]. [przypis tłumacza]
104. Gomez — Diana cytuje dwóch Gomezów: Antoni, profesor w Salamance w XVI w., i Bartłomiej, teolog i prawnik w Neapolu. [przypis tłumacza]
105. Sánchez, Tomás (1551–1610) — hiszp. jezuita, znany teolog moralista. [przypis edytorski]
106. Bartłomiej de Vechis — kapucyn z końca XVI w.; [właśc. Bartolommeo (de) Vecchi (zm. 1628), włoski kapucyn, autor Praxis observanda in admittendis ad religionis (1627); red. WL]. [przypis tłumacza]
107. Karol de Graasis — adwokat w Palermo, umarł około 1628; [właśc. Carlo de Grassis, wł. jurysta z Palermo, autor Tractatus de effectibus clericatus (1617); red. WL]. [przypis tłumacza]
108. Karol de Grassalis — napisał libros II regalium Franciae; [Carolus Degrassalius, właśc. Charles de Grassaille (1495–1582), fr. prawnik z Prowansji]. [przypis tłumacza]
109. Franciszek de Pitigianis — franciszkanin w Arezzo około 1580; [właśc. Francesco de Pitigiani (1553–1616), wł. franciszkanin z Arezzo (stąd także: Arretinus); red. WL]. [przypis tłumacza]
110. Jakub de Graffeo — opat benedyktynów w Monte Cassino w początku w. XVII; [de Graphaeis, właśc. Giacomo Graffi (1548–1620), wł. benedyktyn z opactwa Monte Cassino; red. WL]. [przypis tłumacza]
111. Paweł Squillante — protonotariusz apostolski i kanonik w Neapolu, w początku w. XVII; [właśc. Paolo Squillante, wł. duchowny, kanonik w Neapolu, autor m.in. Tractatus de obligationibus clericorum (1635); red. WL]. [przypis tłumacza]
112. Jan Baptysta Bizozeri — autor Summa casuum conscientiae (1631); [właśc. Giovanni Battista Bizzozero, wł. duchowny, profesor teologii moralnej, jego Summa casuum conscientiae została wyd. w 1628 r.; red. WL]. [przypis tłumacza]
113. Ludwik Barcola — augustianin w Mediolanie, uczony w prawie; [właśc. Luigi (Aloysius) Bariola (ok. 1568–1628), wł. jurysta, augustianin z Mediolanu; red. WL]. [przypis tłumacza]
114. de Bobadilla — teolog hiszpański; [właśc. Nicolas Bobadilla (1511–1590), hiszp. ksiądz, jeden ze współzałożycieli zakonu jezuitów; red. WL]. [przypis tłumacza]
115. Simancha — uczony w prawie, konsultor Inkwizycji z końcem XVI w.; [właśc. Diego (Jacobus) Simancas (1513–1583), hiszp. jurysta, biskup Ciudad Rodrigo, Badajoz i Zamory; red. WL]. [przypis tłumacza]
116. Perez de Lara — hiszp. teolog i uczony w prawie około 1670; [właśc. Alfonso Pérez de Lara, hiszp. teolog i jurysta, autor De anniversariis et capellaniis, 1610; red. WL]. [przypis tłumacza]
117. Józef Aldretta — jezuita, rektor w Granadzie, umarł w 1616; [właśc. José Alderete (1560–1616), hiszp. jezuita, jurysta, rektor w Granadzie; red. WL]. [przypis tłumacza]
118. Piotr de Lorca — cysters, profesor teologii w Salamance, umarł w 1606; [właśc. Pedro de Lorca (1560–1612), hiszp. cysters, profesor teologii w Salamance; red. WL]. [przypis tłumacza]
119. Jan de Scarcia (1553–1627) — jezuita z Genui; [właśc. Giovanni Baptista Scortia (1553-1627), wł. jezuita, profesor Akademii w Padwie; red. WL]. [przypis tłumacza]
120. Stefan Quaranta — rajca Inkwizycji w Neapolu; [właśc. Stefano Quaranta (zm. 1678), wł. jurysta z Neapolu, biskup pomocniczy Amalfi, autor Summa Bullarii et Constitutionum Summorum Pontificum (1609); red. WL]. [przypis tłumacza]
121. Remigiusz Scophra — znany z dzieła Opusculum de invaliditate professionis; [właśc. Remigio Scrofa, wł. dominikanin z Wenecji, autor Opusculum de invaliditate professionis (1625); red. WL]. [przypis tłumacza]
122. Jan de Pedrezza — hiszp. dominikanin, umarł w 1567; [właśc. Juan de Pedraza (1506–1567); red. WL]. [przypis tłumacza]
123. Piotr de Cabrezza — teolog hiszp., umarł w pocz. XVII w.; [właśc. Pedro de Cabrera, teolog hiszp. z zakonu hieronimitów, autor de Sacramentis in genere (...) (1611); red. WL]. [przypis tłumacza]
124. Fructuosus Bisbe — napisał Tractatus de comoediis; [właśc. Fructuoso Bisbe y Vidal to pseud., pod którym hiszp. jezuita Juan Ferrer (1558–1636) napisał Tratado de las comedias (1618); red. WL]. [przypis tłumacza]
125. Bernard Dias — hiszp. teolog, biskup, um. w 1576; [właśc. Juan Bernardo Diaz de Luco (1495–1556), hiszp. kanonista, biskup Calahorry; red. WL]. [przypis tłumacza]
126. Angelus de Clava — z Genui, umarł w 1596; [Angelus de Clavasio (łac.), właśc. Angelo Carletti z Chivasso (1411–1495), włoski franciszkanin, jurysta i teolog; red. WL]. [przypis tłumacza]
127. Villagut — wł. benedyktyn z końca XVI w.; [właśc. Alfonso Villagut (1566?–1623), wł. benedyktyn z Neapolu, kanonista; red. WL]. [przypis tłumacza]
128. Adam a Manden (1575–1641) — licencjat praw w Brukseli; [David van Mauden, a. van Maulde (1575–1641), uczony duchowny z Brukseli, autor m.in. Discursus morales in praecepta Decalogi (1625); imię „Adam” jest błędem; red. WL]. [przypis tłumacza]
129. Jan Iriborne — franciszkanin z Aragonii, w pocz. XVII w.; [właśc. Juan Iribarne (Yribarne) e Uraburu, teolog z Aragonii, kwalifikator Inkwizycji, przełożony prowincjalny bernardynów; publikował w l. 1614–1643; red. WL]. [przypis tłumacza]
130. Binsfeld — uczony biskup w Luksemburgu, umarł w 1598; [właśc. Peter Binsfeld (ok. 1540–1598 lub 1603), niem. teolog, biskup pomocniczy Trewiru; red. WL]. [przypis tłumacza]
131. Volfangi z Vorbergu — w pocz. XVII w.; [właśc. Wolfgang Sigismund z Worburga (ok. 1594–1645), niemiecki jurysta; red. WL]. [przypis tłumacza]
132. Walter Stevensdorf — z końcem XVI w.; [właśc. Heinrich Wolter von Streversdorff (1588–1674), niemiecki augustianin, dziekan i profesor teologii w Kolonii, biskup pomocniczy Moguncji; red. WL]. [przypis tłumacza]
133. Alfons Vega — hiszp. minoryta z końca XVI w.; [właśc. Andreas (Andrés) de Vega (1498–1549), hiszp. franciszkanin, aktywny uczestnik soboru trydenckiego; red. WL]. [przypis tłumacza]
134. Gdyby ci wszelako chodziło o cytaty przytoczone w poprzednim liście, powiadom mnie; zadowolę cię (...) — w pierwszym wydaniu List piąty nie był opatrzony szczegółowymi wskaźnikami cytatów; następne wydanie Pascal uzupełnił w tym duchu. [przypis tłumacza]
135. jeżeli go zdejmuje dla jakiejś haniebnej przyczyny, jak aby iść kraść albo aby iść incognito do miejsca rozpusty, z zamiarem rychłego wdziania go z powrotem — dosłowny tekst Eskobara brzmi: Vel si ad turpem causam, verbi gratia, ut furetur occulte, vel fornicetur, illum dimittat mox reassumplurus. [przypis tłumacza]
136. Ut eat incognitus ad lupanar (łac.) — Aby iść niepoznany do domu rozpusty. [przypis tłumacza]
137. bulla Piusa V „Contra Clericos” — bulla Piusa V Contra clericos sodomitas okładała najcięższymi karami mnichów i księży hołdujących temu grzechowi. [przypis tłumacza]
138. Nie wiem co się takiego stało, ale od niedawna wszyscy go [dzieło Eskobara] rozchwytują — oczywiście od czasu ukazania się poprzedniego Listu, co Pascal ironicznie podkreśla. [przypis tłumacza]
139. znajdziesz tam piękną metodę dogodnego tłumaczenia buli — w ustępie tym Eskobar stara się na wszelkie sposoby stępić ostrze pomienionej bulli papieskiej przeciw sodomii. [przypis tłumacza]
140. nie śmiem ci tego przytoczyć, jest to bowiem rzecz potworna — Eskobar Tract. I, ex 8, num. 102: Num Bulla Pii V contra clericos Sodomitas obliget in foro conscientiae? Henriquez sentit usu non esse receptam probabiliter, nec in conscientiae foro obligare. Quod si usu recepta sit, clericus foeminam in indebito subigens vasi, non committit proprie sodomiam; quia licet non servet debitum vas, servat tamen sexum. Nec incurrit ex Suario poenas Bullae intra vas masculi semen non immittens; quia delictum non est consummatum, nec ex eodem qui non nisi bis aut ter in Sodomiam sunt lapsi: quia Pontifex has poenas clericis exerceatibus Sodomiam infligit. Etc. etc. [przypis tłumacza]
141. zobowiązali się do życia kwadragezimalnego — tj. do zachowania postu przez cztery dni w tygodniu. [przypis tłumacza]
142. Adam Tanner — jezuita, ur. w 1572 w Insbruku, żył w Ingolstadzie, um. w r. 1632. [przypis tłumacza]
143. Sancius — hiszp. jezuita, umarł w Meksyku w r. 1579; [właśc. Alfons Sancius (zm. 1579), hiszp. jezuita, misjonarz w Meksyku, autor Conciones per totum annum; red. WL]. [przypis tłumacza]
144. Castro Palao (1581–1633) — cenzor Inkwizycji i rektor, w Sidonii; [właśc. Fernando Castro Palao (1581–1633), hiszp. jezuita, kwalifikator Inkwizycji, wykładał teologię moralną w Composteli, autor siedmiotomowego dzieła Opus morale de Virtutibus et Vitiis contrariis (Lyon, 1631–1651); red. WL]. [przypis tłumacza]
145. Leon Lessius (1554–1623) — jezuita w Antwerpii [Lezjusz (z łac.: Leonardus Lessius), właśc. Lenaert Leys (1554–1623), jezuita, profesor uniwersytetu w Leuven, zajmujący się teologią moralną, szczególnie w odniesieniu do kwestii ekonomicznych i finansowych; red. WL]. [przypis tłumacza]
146. Hurtado de Mendoza — hiszp. jezuita, umarł jako inkwizytor w Madrycie w 1651; [Pedro Hurtado de Mendoza (1578–1641), hiszp. jezuita, teolog i filozof, wykładał m.in. na renomowanym uniwersytecie w Salamance; red. WL]. [przypis tłumacza]
147. Gaspar Hurtado (1575–1646) — hiszp. jezuita; [Gaspar Hurtado (1575–1646) — hiszp. teolog jezuicki, autor i wykładowca uniwersytecki w Alcalá de Henares i Madrycie, ceniony za zwięzłość i jasność; red. WL]. [przypis tłumacza]
148. Navarrus — uczony teolog i prawnik, spowiednik papieski, umarł w Rzymie w 1597; [Navarrus (łac.: Nawaryjczyk), właśc. Martín de Azpilicueta (1494–1586), urodzony w Królestwie Nawarry, wysoko ceniony w swoich czasach hiszp. teolog i prawnik, zajmował się teologią moralną i wykładał prawo kanoniczne m.in. w Salamance i Tuluzie; red. WL]. [przypis tłumacza]
149. Franciszek de Soto — hiszp. jezuita, umarł w Kadyksie w 1634. [przypis tłumacza]
150. Jan Azor — hiszp. jezuita, umarł w Rzymie w 1607. [przypis tłumacza]
151. Bekan (1561–1624) — jezuita rodem z Brabancji, spowiednik Ferdynanda II. [przypis tłumacza]
152. Baldell (1572–1655) — profesor teologii w Rzymie; [właśc. Nicola Baldelli (1572–1655), wł. jezuita, profesor Kolegium Rzymskiego, wykładowca m. in. filozofii, teologii scholastycznej i teologii moralnej; red. WL]. [przypis tłumacza]
153. Amicus — jezuita, urodzony w Cosenza w r. 1580, zmarł w 1651. [przypis tłumacza]
154. czy by nie było mniej dotkliwe paść z ręki człowieka miotanego gniewem, niż być sumiennie zasztyletowanym przez ludzi tak nabożnych —
Uwagi (0)