Rzecz o wolności słowa - Cyprian Kamil Norwid (biblioteka złota txt) 📖

href="part20.xhtml#anchor-77">77. blisko z Chaosem — „Ponieważ nie mamy boju etc. ... ale przeciwko etc. duchowym złościom na niebiosach” (Do Efezów VI, 12) [dzisiejszy przekład odpowiedniego fragmentu Listu do Efezjan z Biblii Tysiąclecia brzmi: „Nie toczymy bowiem walki przeciw krwi i ciału, lecz przeciw Zwierzchnościom, przeciw Władzom, przeciw rządcom świata tych ciemności, przeciw pierwiastkom duchowym zła na wyżynach niebieskich”, Ef 6:12; red. W.L.]. [przypis autorski]

78. słuszna (daw.) — tu w znaczeniu: słusznie jest. [przypis redakcyjny]

79. parochód — lokomotywa. [przypis redakcyjny]

80. umiejętny (daw.) — tu: praktyczny [przypis edytorski]

81. Minerwa (mit. gr.) — bogini mądrości, rzemiosła i sztuki; tu przenośne określenie inteligencji jako grupy społecznej, ludzi kształtujących opinię. [przypis edytorski]

82. karmny (przestarz.) — karmiony. [przypis redakcyjny]

83. pryszczą — pryskają. [przypis redakcyjny]

84. vox dei (łac.) — głos boży. [przypis redakcyjny]

85. bezprzysadnie — bez przesady, w sposób nieprzerysowany. [przypis redakcyjny]

86. lub — tu: choć; por. daw.: lubo. [przypis redakcyjny]

87. jak Minerwa zbroję (mit. gr.) — bogini mądrości, Minerwa, miała urodzić się z głowy Zeusa i od razu odziana w zbroję. [przypis redakcyjny]

88. panteon (z gr.) — świątynia przeznaczona dla kultu wszystkich bogów. [przypis redakcyjny]

89. Neptuno — dziś: Nettuno, miasteczko nadmorskie w pobliżu Rzymu. [przypis redakcyjny]

90. wiszar (daw.) — skała, urwisko. [przypis edytorski]

91. ironia zrządzenia — ironia losu; ważny termin powracający często w przemyśleniach Norwida o kondycji ludzkiej i historii. [przypis edytorski]

92. Dulcynea — wyimaginowana księżniczka Don Kichota, bohatera-wariata z powieści Miguela de Cervantesa; w rzeczywistości wiejska dziewka o imieniu Aldona Lorenzo. [przypis edytorski]

93. asocjacja (z łac.) — złączenie, zespolenie. [przypis redakcyjny]

94. brąz — stop metali, z którego odlewa się pomniki. [przypis edytorski]

95. sklep — sklepienie. [przypis edytorski]

96. pomiar — udział, część. [przypis edytorski]

97. parabola (z gr.) — przypowieść; opowieść wprowadzająca niedosłowne treści poprzez określone zabiegi stylistyczne i znaczeniowe. Często spotykana w Nowym Testamencie. [przypis edytorski]

98. stręczyć — tu: dostarczać. [przypis redakcyjny]

99. geneza (z gr.) — pochodzenie, powstanie, rozwój. [przypis redakcyjny]

100. orzeł i garść promieni — godło Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]

101. wartość korzenia — u nas tylko ciągle korzonki płukają, a do wysokości słowa zbiorowego nie dochodzą i takowa czynność jest umarłych zwłok umywaniem. [przypis autorski]

102. felieton (z fr.) — lekki, błyskotliwy tekst; gatunek charakterystyczny dla dziennikarstwa. [przypis edytorski]

103. dawidowa struna — Psalmy biblijne. [przypis edytorski]

104. bramin — tu zapewne jako kapłan hinduski; bramini to tradycyjnie uprzywilejowana kasta w hinduizmie, pełniąca ważne funkcje społeczne, w tym niekiedy religijne. [przypis edytorski]

105. kostur — długa laska wędrowna; pielgrzymi kostur jest tu metaforą emigracji [przypis edytorski]

106. Księgi Pielgrzymstwa — właśc. Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego, utwór Adama Mickiewicza; tu może też chodzić o symbol emigracji w ogóle. [przypis edytorski]

107. kmiecy — chłopski (od: kmieć, używanego w mowie potocznej). [przypis edytorski]

108. Slavus (łac.) — Słowianin; sclavus (łac.): niewolnik; podobne skojarzenia etymologiczne można znaleźć m.in. w wykładach paryskich Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]

109. vulgus (łac.) — lud, pospólstwo. [przypis edytorski]

110. konstelacja krzyża — Krzyż Południa, najmniejszy gwiazdozbiór nieba, widzialny tylko z południowych kontynentów. [przypis edytorski]

111. Pauperes spiritu; mites; qui lugent (łac.) — ubodzy duchem; cisi; ci, którzy się smucą. Cytat z kazania Chrystusa na górze, w którym wszystkie te kategorie ludzi nauczyciel nazwał błogosławionymi. [przypis redakcyjny]

112. bezganny (neol.) — nienaganny. [przypis edytorski]

113. zawdy (przestarz.) — zawsze. [przypis edytorski]

114. robron (z fr.) — starodawna, szeroka, sztywna suknia kobieca. [przypis redakcyjny]

115. Tyrteusz — liryczny poeta grecki; zasłynął pieśniami bojowymi, dzięki którym wojska lacedemońskie (Sparty) wygrały wojnę meseńską. [przypis redakcyjny]

116. kulbaka — rodzaj siodła. [przypis edytorski]

117. Tadmor — we wschodnich językach nazwa Palmyry, starożytnego miasta, zbudowanego wśród oazy na pustyni Syryjskiej, kilkakrotnie burzonego i odbudowywanego; dziś są to trudno dostępne ruiny. [przypis redakcyjny]

118. lekszy — dziś popr.: lżejszy. [przypis redakcyjny]

119. tum (starop.) — kościół kolegiacki lub katedralny. [przypis redakcyjny]

120. odpoczynać (neol.) — od nowa poczynać, rozpoczynać. [przypis redakcyjny]

121. principium (łac.) — początek. [przypis redakcyjny]

122. dystrybucja (z łac.) — rozdział dóbr, rozprowadzenie. [przypis redakcyjny]

123. przed wystąpieniem Garibaldiego na scenę polityczną — tj. przed r. 1860, w którym Garibaldi (1807–1882) wypędził Burbonów z Neapolu i Sycylii i złączył te kraje z królestwem Piemontu. [przypis redakcyjny]

124. Komuna paryska — trwała od 18 marca do 28 maja 1871 roku. [przypis redakcyjny]

125. pletnia — plecionka. [przypis redakcyjny]

126. jedno — tu: jedynie. [przypis redakcyjny]

127. aklimatacja — właśc.: aklimatyzacja; przystosowanie się do innego, nowego klimatu. [przypis redakcyjny]

128. parlament wersalski — parlament fr., który w czasie oblężenia Paryża obradował w Bordeaux, przeniósł się 20 marca 1871 do Wersalu. [przypis redakcyjny]

129. „Charivari” (fr.) — dosł.: kocia muzyka; tytuł ilustrowanego pisma satyrycznego, które wychodziło w Paryżu od 1832 r. [przypis redakcyjny]