Kuszenie świętego Antoniego - Gustaw Flaubert (nasza biblioteka TXT) 📖
„Kuszenie św. Antoniego”, określane jako dramat, poemat prozą lub powieść, wyróżnia się nie tylko syntezą form. Dla Flauberta było to „dzieło całego mojego życia”. Pracował nad nim przez ćwierć wieku, od pierwszej, naznaczonej pesymizmem wersji, ukończonej w roku 1849, po trzecią i ostateczną, opublikowaną w roku 1874. Powstały tekst równie jak obrazy fascynuje bogatą i żywą wizją pokus, z jakimi mierzy się pustelnik. Przewijający się przed Antonim oszałamiający korowód przedstawicieli rozmaitych wyznań wczesnochrześcijańskich, gnostyckich, manichejskich, herezjarchów i cudotwórców, prezentujących różnorodne poglądy na Boga i świat, wir wiar, bogów, fantastycznych istot i potworów zmusza go do zmierzenia się z brakiem pewności co do wiary i wiedzy.
- Autor: Gustaw Flaubert
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Kuszenie świętego Antoniego - Gustaw Flaubert (nasza biblioteka TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Gustaw Flaubert
Czy chcesz go widzieć?
Antoni spogląda na niego, a głos wewnętrzny szepce mu w piersi: „Dlaczego nie?”
Szymon mówi dalej:
Ten, który zna siły natury i istotę duchów, może czynić cuda. Jest to marzenie wszystkich mędrców i pragnienie, które ciebie też pożera. Wyznaj to!
Śród Rzymian latałem w cyrku tak wysoko, że już mnie nikt nie zobaczył. Neron kazał mi obciąć głowę, ale zamiast mojej — głowa owcy spadła na ziemię. Na koniec pogrzebano mnie żywcem, ale na trzeci dzień zmartwychwstałem. Dowód, że oto jestem.
Daje mu ręce do powąchania. Czuć je trupem.
Antoni się cofa.
Z mojej sprawy poruszają się węże spiżowe, śmieją się posągi z marmuru, psy mówią ludzkim głosem. Pokażę ci niezliczoną ilość złota, królów posadzę na tronach, ludy uklękną przede mną. Mogę chodzić po obłokach i po wodzie, mogę przejść przez góry, ukazać się jako młodzieniec, jako starzec, jako tygrys i jako mrówka. Mogę wziąć twoją twarz, dać ci swoją, wywoływać pioruny. Czy słyszysz?
To głos Najwyższego! Gdyż przedwieczny twój Bóg jest ogniem i wszystkie stworzenia powstają z płomieni tego ogniska. Przyjmij ten chrzest ogniowy, drugi chrzest zapowiedziany przez Jezusa, a który spadł na Apostołów pewnego dnia w czasie burzy, gdy okno było otwarte179.
Matko miłosierdzia, ty, która odkrywasz tajemnice, abyśmy uzyskali spokój w ósmym domu...
ANTONIO, gdybym miał wodę święconą!
Płomień gaśnie, wywołując wiele dymu.
Ennoia i Szymon zniknęli.
Mgła nadzwyczaj zimna, nieprzezroczysta i cuchnąca napełnia powietrze.
ANTONIGdzie jestem?... Lękam się spaść w otchłań. A krzyż zapewne daleko ode mnie. O co za noc, co za noc!
Czego chcecie? Mówcie! Idźcie precz!
DAMIS180Ho, ho, dobry pustelniku? Czego ja chcę? Ja nic nie wiem. Oto mistrz!
Wy tu przychodzicie?...
DAMISO! Z daleka, z bardzo daleka!
ANTONII udajecie się?...
DAMISDokąd on zechce.
ANTONIKtóż on jest?
DAMISSpójrz nań.
ANTONIWygląda jak święty! Gdybym śmiał...
O czym ty myślisz, że już nic nie mówisz?
ANTONIMyślę... O, nic...
DAMISMistrzu, oto pustelnik galilejski, który by pragnął poznać źródła mądrości.
APOLONIUSZNiechaj się zbliży.
Zbliż się!
APOLONIUSZZbliż się! Chciałbyś poznać, kto jestem, com uczynił, co myślę, czy nieprawda, moje dziecko?
ANTONI...O ile jednak te rzeczy mogą być pomocne do mego zbawienia.
APOLONIUSZRaduj się, ja ci opowiem.
DAMISCzyż to możliwe? Musiał on w tobie z pierwszego rzutu oka dostrzec niezwyczajne usposobienie do filozofii. Ja też z tego skorzystam.
APOLONIUSZOpowiem ci naprzód długą drogę, jaką przebiegłem, aby osiągnąć moją doktrynę. Jeżeli znajdziesz w całym mym życiu jeden czyn niedobry, zatrzymaj mnie, gdyż ten musi gorszyć słowem, kto grzeszył czynem.
DAMISCo za mąż sprawiedliwy! Hę?
ANTONIOstatecznie sądzę, że jest szczery.
APOLONIUSZW noc moich narodzin matka moja śniła, że zrywa kwiaty nad brzegiem jeziora. Zalśniła błyskawica i przyszedłem na świat przy pieśni łabędzi, które śpiewały w marzeniu mej matki. Do piętnastego roku życia trzy razy dziennie kąpano mnie w źródle Asbadei, od której wody krzywoprzysięzcy dostają puchliny wodnej. A ciało moje pocierano liśćmi konyzy182, abym był czysty.
Księżniczka Palmiry przybyła raz wieczorem po mnie, aby mi ofiarować skarby ukryte w znajomych sobie mogiłach. Kapłanka ze świątyni Diany183, z rozpaczy przecięła sobie gardło nożem ofiarnym, a gubernator Cylicji184 zapowiedział rodzinie mej, że mnie każe zamordować, ale on to w trzy dni później zginął, zabity przez Rzymian.
DAMISHę? Nie mówiłem ci, co za człowiek?
APOLONIUSZPrzez cztery lata z kolei zachowywałem milczenie absolutne, milczenie pitagorejczyków. Najbardziej nieprzewidziany ból nie budził we mnie westchnienia, a w teatrze, gdym wchodził, uciekali ode mnie ludzie, jak od widma.
DAMISCzy ty byś umiał to zrobić?
APOLONIUSZKiedy minął czas mojej próby, zamierzyłem nauczać kapłanów, którzy zatracili tradycję.
ANTONIJaką tradycję?
DAMISPozwól mu mówić, nie odzywaj się.
APOLONIUSZOdwiedziłem samanejczyków185 znad Gangesu, astrologów z Chaldei186, magów z Babilonu, druidów187 galijskich, kapłanów murzyńskich. Rozprawy z nimi toczyłem. Wdarłem się na czternaście Olimpów, zgłębiłem jeziora Scytii, wymierzyłem ogrom pustyni.
DAMISA jednak to wszystko prawda. I ja tam byłem także.
APOLONIUSZPoszedłem naprzód ku Morzu Hyrkańskiemu188, obszedłem je dokoła i przez kraj Baraomatów189, gdzie jest pogrzebiony Bucefał190, zstąpiłem ku Niniwie191. U bramy miejskiej jakiś człowiek zbliżył się do mnie.
DAMISTo ja, to ja, mój dobry mistrzu! Pokochałem cię zaraz. Ty byłeś słodszy niż dziewczyna i piękniejszy niż Bóg.
APOLONIUSZChciał mi towarzyszyć, aby mi służyć za tłumacza.
DAMISAleś ty odpowiedział, że rozumiesz wszystkie języki i że odgadujesz wszystkie myśli. Wtedy ucałowałem rąbek twego płaszcza i poszedłem za tobą.
APOLONIUSZZ Ktezyfonu192 zawróciliśmy do krainy babilońskiej.
DAMISI satrapa193 aż krzyknął na widok człowieka tak bladego.
ANTONICo znaczy?...
APOLONIUSZKról mnie przyjął, stojąc przy srebrnym tronie w sali okrągłej, przyozdobionej malowidłem gwiazd. A z kopuły zwieszały się, na niewidzialnych niciach uczepione, cztery wielkie ptaki złote o rozpostartych skrzydłach.
ANTONICzyliż są na świecie podobne rzeczy?
DAMISCóż to za miasto ten Babilon! Wszyscy tam są bogaci. Domy, malowane na niebiesko, mają wrota spiżowe i schody skierowane w stronę rzeki.
O, tak! widzisz? A potem co za świątynie, place, łaźnie, wodociągi! Pałace są pokryte miedzią czerwoną! A gdybyś widział wnętrze!
APOLONIUSZNa stronie północnej murów miasta znajduje się wieża, na której stoi druga, i trzecia, i czwarta, i piąta... jeszcze trzy inne! W ósmej wieży mieści się kaplica z łożem. Nikt tam wejść nie może, oprócz kobiety, wybranej przez kapłanów dla boga Belusa194. Król Babilonu tam mi dał siedzibę.
DAMISNa mnie zaledwie że zwracali uwagę. Toteż sam przechadzałem się po ulicach. Poznawałem obyczaje, odwiedzałem warsztaty, oglądałem wielkie maszyny, które sprowadzają wodę do ogrodów. Ale przykro mi było, żem był z mistrzem rozłączony.
APOLONIUSZNa koniec opuściliśmy Babilon i przy blasku księżyca ujrzeliśmy nagle kobyłę.
DAMISA tak! Skakała na żelaznych kopytach, rżała jak osioł, galopem pędziła po urwiskach. On ją przeklął i kobyła zniknęła.
ANTONII czegóż oni chcą?
APOLONIUSZW Taksili195, stolicy o pięciu tysiącach fortec, Fraortes, król Gangesu, pokazał nam swą straż, ludzi czarnych, wysokich na pięć łokci, a w ogrodach jego pałacu, pod pawilonem z zielonego aksamitu był słoń olbrzymi, którego królowe dla zabawy oblewały wonnościami. Był to słoń Porusa196, który uciekł po śmierci Aleksandra...
DAMISA którego znaleziono w lesie.
ANTONIMówią obficie jak ludzie pijani.
APOLONIUSZFraortes zasadził nas za swym stołem.
DAMISDziwny kraj! Panowie w czasie uczty bawią się rzucaniem strzał pod nogi tańczących dzieci. Ale ja nie chwalę...
APOLONIUSZW chwili odjazdu król mi dał parasol i rzekł: „Mam na Indusie stado białych wielbłądów. Kiedy już chcieć ich nie będziesz, gwizdnij im w uszy. Wnet powrócą do mnie”. Poszliśmy w dół wzdłuż rzeki, idąc nocą przy blasku robaczków świętojańskich, które świeciły w bambusach. Niewolnik świszczał jakąś melodię, by rozpędzać węże, a wielbłądy nasze uginały grzbietu pod drzewami, jakby pod bramą zbyt niską.
Raz dziecko czarne, mające w ręku złotą laseczkę, poprowadziło nas do kolegium mędrców. Jarchas, ich naczelnik mówił mi o moich przodkach, o wszystkich moich myślach, o wszystkich moich czynach, o wszystkich moich istnieniach. On był niegdyś rzeką Indusem i przypomniał mi, żem ja prowadził łódki na Nilu za czasów króla Sezostrisa197.
DAMISMnie nic nie powiedziano, tak, że nie wiem, czym byłem.
ANTONIWyglądają niewyraźnie, jakby cienie.
APOLONIUSZSpotkaliśmy nad brzegiem morza Cynocefalów198, przesyconych mlekiem, którzy wracali z wyprawy na wyspę Taprobanę199. Ciepłe fale wyrzucały pod nasze stopy białe perły. Bursztyn pękał pod naszymi nogami. Szkielety wielorybów bielały na urwisku. Ziemia na końcu stała się węższa od trzewika i rzuciwszy ku słońcu krople oceanu, wróciliśmy się na prawo z powrotem. Wracaliśmy przez krainę Aromatów, przez ziemię Gangarydów200, przez przylądek Komarya, przez ziemie Sachalitów, Adramitów i Homerytów; potem przez góry Kassańskie, przez Morze Czerwone i przez wyspę Topazus201 przeniknęliśmy do Etiopii202, w pobliżu królestwa Pigmejów203.
ANTONIJakże ziemia jest wielka!
DAMISA gdyśmy powrócili do domu, wszyscy ci, których znaliśmy niegdyś, już byli wymarli.
Wtedy zaczęto na świecie mówić o mnie. Zaraza pustoszyła ziemię Efezu. Kazałem ukamienować starego żebraka...
DAMISI zaraza zniknęła.
ANTONIJak to, on wypędza choroby?
APOLONIUSZW Knidos204 wyleczyłem człowieka zakochanego w Afrodycie.
DAMISTak, obłąkańca, który nawet obiecał ją zaślubić. Kochać kobietę, to jeszcze ujdzie, ale kochać posąg, co za obłęd! Mistrz położył mu rękę na sercu i natychmiast miłość zagasła.
ANTONIJak to, on wyklina demony?
APOLONIUSZW Tarencie205 niesiono na stos umarłą dziewczynę.
DAMISMistrz dotknął jej ust i powstała, wzywając matki.
ANTONIJak to, on wskrzesza umarłych?
APOLONIUSZWespazjanowi206 przepowiedziałem tron cesarski...
ANTONIJak to, on przepowiada przyszłość?
DAMISBył w Koryncie...
APOLONIUSZSiedząc z nim razem przy stole u wód w Bajach207...
ANTONIWybaczcie cudzoziemcy, już jest późno.
DAMISMłody człowiek imieniem Menippus...
ANTONINie, nie, idźcie sobie.
APOLONIUSZNaraz wszedł pies, trzymając w ręku obciętą rękę...
DAMISPewnego wieczoru na przedmieściu spotkał on kobietę...
ANTONICzy nie słyszycie mnie? Odejdźcie!
APOLONIUSZKręcił się bojaźliwie po pokoju...
ANTONIDosyć!
APOLONIUSZChciano go wypędzić...
DAMISMenippus więc udał się do niej; pokochali się...
APOLONIUSZI bijąc ogonem w mozaikę, złożył tę rękę na kolanach Flawiusza...
DAMISAle rankiem, w szkole na lekcji, Menippus był blady...
ANTONIJeszcze? A niech już mówią dalej, skoro nie ma...
DAMISMistrz mu powiedział: „Piękny młodzieńcze, ty pieścisz węża i wąż ciebie pieści! Kiedyż wesele?” I wszyscy poszliśmy na wesele...
ANTONINiewątpliwie źle robię, słuchając tego wszystkiego.
DAMISW przedsionku już służba się poruszała, drzwi się otwierały, jednak nie było słychać ani odgłosu kroków, ani zgrzytu drzwi. Mistrz zasiadł koło Menippa. Natychmiast narzeczona zawrzała gniewem przeciw filozofom. Ale złote naczynia, podczaszowie, kucharze, klucznicy, wszystko zniknęło; dach uleciał, mury się zachwiały i Apoloniusz został sam, stojąc i u nóg mając tę kobietę rozpłakaną. Był to upiór, który uwodził pięknych młodzieńców, aby pożreć ich ciało, bo dla tego rodzaju widm nie ma nic lepszego nad krew kochanków.
APOLONIUSZJeżeli chcesz znać sztukę...
ANTONINie, nie chcę znać.
APOLONIUSZWieczorem, kiedyśmy przybyli pod bramę Rzymu...
ANTONIO, tak, mów mi o mieście papieskim.
APOLONIUSZZaczepił nas człowiek pijany, który śpiewał łagodnym głosem. Była to pieśń ślubna Nerona i mógł on zgładzić każdego, kto go słuchał niedbale. Nosił na grzbiecie w skrzynce strunę z kitary208 cesarza. Potrząsnąłem ramionami. On rzucił nam w twarz błoto. Wówczas rozwiązałem swój pas i uderzyłem go.
DAMISPobłądziłeś w tym, mistrzu, pobłądziłeś.
APOLONIUSZCesarz nocą wezwał mnie do swego domu. Grał w kości ze Sporusem209, oparłszy się lewym ramieniem na stole agatowym. Obrócił się i, marszcząc rudą brew, zapytał mnie: „Czemu ty mnie się nie lękasz?” Odpowiedziałem mu: „Gdyż Bóg, który ciebie uczynił strasznym, mnie uczynił nieustraszonym”.
ANTONICoś niewytłumaczonego... przeraża mnie.
Uwagi (0)