Fragmenta albo pozostałe pisma - Jan Kochanowski (czytaj online za darmo TXT) 📖

1. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

2. przystojniejsza (starop.) — bardziej należyta. [przypis redakcyjny]

3. nieobeszły (daw.) — nie dający się obejść. [przypis redakcyjny]

4. Tobie k woli (starop.) — zgodnie z Twoją wolą. [przypis redakcyjny]

5. mdły (daw.) — zwiędły. [przypis redakcyjny]

6. zagorzały* (daw.) — spalony, wyschnięty. [przypis redakcyjny]

7. snadnie (starop.) — łatwo. [przypis redakcyjny]

8. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

9. cały — tu: ocalony. [przypis redakcyjny]

10. przypławiony — przywieziony wodą. [przypis redakcyjny]

11. nieprzespany (starop.) — taki, z którego nie można się obudzić. [przypis redakcyjny]

12. szturm — burza. [przypis redakcyjny]

13. krom (starop.) — bez. [przypis redakcyjny]

14. bobrować (daw.) — brodzić w wodzie albo grzęznąć w błocie jak bóbr. [przypis redakcyjny]

15. znakomity (starop.) — widoczny, znaczny. [przypis redakcyjny]

16. 
wyrzutny — rozrzutny. [przypis redakcyjny]

17. pogodzić — zaradzić. [przypis redakcyjny]

18. rzędzić — rządzić. [przypis redakcyjny]

19. ogień portu — światła portowe. [przypis redakcyjny]

20. wada — tu: szkoda. [przypis redakcyjny]

21. Pieśń II dodana — pieśń jest parafrazą elegii Simonidesa z Keos. [przypis redakcyjny]

22. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

23. k rzeczy (starop.) — słusznie, mądrze powiedziane. [przypis redakcyjny]

24. Jaki liścia, taki jest rodzaj i człowieczy — w Iliadzie Homera (ks. VI) Glauk porównuje ludzkie rodzenie się i umieranie do losu liści na drzewach; por. też biblijną Mądrość Syracha (14, 18). [przypis redakcyjny]

25. stoi w swojej mierze — trwa, znajduje się w swoich granicach. [przypis redakcyjny]

26. lekki — tu: lekkomyślny. [przypis redakcyjny]

27. niepodobny (daw.) — nierealny, niewykonalny. [przypis redakcyjny]

28. oni — tzn. szaleni, lekkomyślni ludzie. [przypis redakcyjny]

29. Pieśń III dodana — pieśń od w. 31 do 44 jest parafrazą fragmentów ody Horacego (Carmina III 2) noszącej tytuł Ad amicos (Do przyjaciół). [przypis redakcyjny]

30. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

31. sprawy (daw.) — dzieła, czyny. [przypis redakcyjny]

32. krom (...) zwady (starop.) — bez sprzeciwu. [przypis redakcyjny]

33. rada — tu: postanowienie. [przypis redakcyjny]

34. opatrywać (daw.) — dbać o co. [przypis redakcyjny]

35. gorszy — gorsi. [przypis redakcyjny]

36. po woli (daw.) — zgodnie ze swą wolą. [przypis redakcyjny]

37. przedsię wypada — jednak spada (z uprzywilejowanego miejsca). [przypis redakcyjny]

38. tego nie napije — tym nie przejmie. [przypis redakcyjny]

39. jakiej znakomitej szkody — w jakąś znaczną szkodę. [przypis redakcyjny]

40. Achilles — mityczny bohater grecki, waleczny i porywczy, jedna z głównych postaci w Iliadzie Homera. [przypis redakcyjny]

41. Hektor — mityczny bohater trojański, zginął w pojedynku z Achillesem. [przypis redakcyjny]

42. Alcydes — wnuk Alceusza, czyli Herakles (Herkules), mitologiczny bohater grecki, znany z nadludzkiej siły, odwagi, dobroci, ale też grubiaństwa. [przypis redakcyjny]

43. Polluks — jeden z braci bliźniaków, zwanych Dioskurami, śmiertelników obdarzonych nieśmiertelnością (por. gwiazdy konstelacji Bliźniąt, zodiakalne Bliźnięta). [przypis redakcyjny]

44. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

45. żałować sie (starop.) — żalić się na co. [przypis redakcyjny]

46. przydało — przydarzyło. [przypis redakcyjny]

47. przygody — tu: przypadki. [przypis redakcyjny]

48. nosić — tu: znosić. [przypis redakcyjny]

49. tesknić (starop.) — rozpaczać. [przypis redakcyjny]

50. przejźrzenie — postanowienie (Opatrzności). [przypis redakcyjny]

51. zdzierać — wydzierać. [przypis redakcyjny]

52. Nadzieja... itd. (w. 19-22) — motywy horacjańskie (Carmina II 10). [przypis redakcyjny]

53. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

54. miesiąc (daw.) — księżyc. [przypis redakcyjny]

55. pewnych czasów (starop.) — w określonych porach. [przypis redakcyjny]

56. pośledniejszy (starop.)— ostateczny, tu: pośmiertny. [przypis redakcyjny]

57. gdzie — tu: gdy. [przypis redakcyjny]

58. zarzezany — zabity (nożem). [przypis redakcyjny]

59. zbór (daw.) — zgromadzenie wierzących. [przypis redakcyjny]

60. zapamiętali — nie pamiętający (o dobrodziejstwach Boga). [przypis redakcyjny]

61. na oko — na własne oczy. [przypis redakcyjny]

62. zatrzymane myto — wstrzymana zapłata. [przypis redakcyjny]

63. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

64. gładkość (daw.) — piękno, uroda. [przypis redakcyjny]

65. postanowić — tu: postawić, umieścić. [przypis redakcyjny]

66. niżli — a nigdy. [przypis redakcyjny]

67. pochodzony — zniszczony. [przypis redakcyjny]

68. wiotchy (starop.) — stary. [przypis redakcyjny]

69. płeć (daw.) — skóra, cera. [przypis redakcyjny]

70. wyraz — tu: obraz. [przypis redakcyjny]

71. niesposobny na to — nie ma na to sposobu. [przypis redakcyjny]

72. szedziwe lato (starop.) — sędziwy wiek. [przypis redakcyjny]

73. Oszukały sie króla tessalskiego córy (...) ani wstał żywy (w. 23–32) — fragment stanowi nawiązanie do mit. gr.: zemsta Medei za krzywdy, które wyrządził jej król tessalski Pelias; Medea przekonała jego córki, że jest w stanie odrodzić się młody, gdy poćwiartują go i ugotują w kotle z cudownymi ziołami. Pelias się nie odrodził, przerażone córki udały się na wygnanie. [przypis redakcyjny]

74. pobożność — tu: przywiązanie. [przypis redakcyjny]

75. w nadzieję — w zaufaniu do. [przypis redakcyjny]

76. w rzeczy — rzekomo. [przypis redakcyjny]

77. czarownica — tu: Medea. [przypis redakcyjny]

78. nie rzkąc — już nie mówiąc (że nie). [przypis redakcyjny]

79. jakoby — jakżeby. [przypis redakcyjny]

80. wdzięczny* (starop.) — miły. [przypis redakcyjny]

81. Fosfor — Jutrzenka poranna. [przypis redakcyjny]

82. wynikać — wynurzać się. [przypis redakcyjny]

83. cieszecie (forma starop.) — obciosujecie. [przypis redakcyjny]

84. rzeźcie (starop. forma trybu rozkazującego) — rzezajcie, rzeźbijcie. [przypis redakcyjny]

85. Zeuksis (V w. p.n.e.) — sławny malarz gr. [przypis redakcyjny]

86. Fidyjas (V w. p.n.e.) — sławny rzeźbiarz gr. [przypis redakcyjny]

87. Także wiele (...) umiem — nie umiem (znaczenie wynika z konstrukcji zdania złoż.). [przypis redakcyjny]

88. przeciw długim latom — przeciw długoletniemu zapomnieniu. [przypis redakcyjny]

89. cne boginie — muzy. [przypis redakcyjny]

90. po naszym schodzie — po naszym końcu (tj. śmierci). [przypis redakcyjny]

91. pani ona — ta pani; chodzi o Helenę trojańską. [przypis redakcyjny]

92. w szostymdziestym lecie — w sześćdziesiątym roku (jej) życia. [przypis redakcyjny]

93. trwoga — chodzi o wojnę trojańską, której przyczyną było porwanie pięknej Heleny przez królewicza trojańskiego Parysa. [przypis redakcyjny]

94. wiek łakomy — czas, który łakomie wszystko pożera. [przypis redakcyjny]

95. poeta — chodzi o Homera, autora Iliady i Odysei, w których opisana jest wojna trojańska i losy jej bohaterów, ślepy poeta (zob. w. 57). [przypis redakcyjny]

96. nie zbawił (starop.) — nie pozbawił. [przypis redakcyjny]

97. Stezychora o wzrok był przyprawił — naraził na utratę wzroku; poeta Stezychor (VII/VI w. p.n.e.) miał oślepnąć z powodu złorzeczenia Helenie i wzroku nie odzyskał, mimo że odwołał złorzeczenia. [przypis redakcyjny]

98. tęż istą (starop.) — tę samą. [przypis redakcyjny]

99. osobliwy — tu: własny. [przypis redakcyjny]

100. tusz (...) sobie (starop.) — spodziewaj się, miej nadzieję. [przypis redakcyjny]

101. sklep* (daw.) — sklepienie. [przypis redakcyjny]

102. nocoświetny miesiąc — świecący w nocy księżyc (por. łac. noctiluca: przydomek Diany, bogini księżyca, używany przez Horacego). [przypis redakcyjny]

103. ze wszech namilszej — w domyśle: oblubienicy. [przypis redakcyjny]

104. urównany — równo rozlany. [przypis redakcyjny]

105. pole rozmierzone —