Życiorys własny przestępcy - Urke Nachalnik (biblioteka cyfrowa za darmo TXT) 📖

w kozie. Czułem, że i ja jestem tu śledzony. Co prawda, Marysia mnie o tym ostrzegła. Mieszkałem z Marysią w czteropokojowym, pięknie umeblowanym mieszkaniu. Ze spółki ona już dawno wystąpiła. Zrozumiałem też, że źle robię, że wpierw czy później, gdy tak będę hulał, to się wydam i wpadnę w ręce policji. Marysia zaś żartem mówiła do mnie: „Pamiętaj, że Rosjanie ze sobą żadnego więzienia nie zabrali i że jeszcze istnieją”. Postanowiłem więc być ostrożny.

Po upływie miesiąca od tej roboty dowiedziałem się, że rodzina znajduje się już w domu i że wszyscy Żydzi z miasta powrócili. Mając przy sobie wielką sumę pieniędzy i będąc wyposażony w ubiór, postanowiłem wrócić na jakiś czas do domu, póki tu wszystko nie ucichnie.

Pewnego dnia, nic nie mówiąc nawet kochance, bo ta nie wiedziała, skąd pochodzę, pojechałem do rodzinnego miasta.

W miasteczku panował ruch, gdyż Niemcy zaczęli tam budować szosę i most nad Narwią, który Rosjanie zniszczyli. Ojciec przyjął mnie jak zawsze chłodno.

Żal mi się go zrobiło, zestarzał się, nieznacznie przygarbił. Ojciec mój całą duszą nienawidził wojny, która go zrujnowała. A tym bardziej nie znosił Niemców, którzy go do reszty zrujnowali. Ojciec, patrząc na moje pierścienie na palcach, smutno uśmiechnął się. Ja, biorąc ten uśmiech za dobrą monetę, pomyślałem, że trzeba spróbować szczęścia i go przekupić. Oddam mu niby to na przechowanie pewną sumę pieniędzy. Na drugi dzień po moim przybyciu zaproponowałem ojcu, że o ile potrzebuje pieniędzy, mogę mu pożyczyć. Ojciec drgnął, popatrzył na mnie długą chwilę i odparł zapytaniem:

— Komu te pieniądze zginęły? Ja nie chcę ciebie znać i twych pieniędzy, wynoś mi się, złodzieju, razem z nimi.

Próbowałem mu opowiedzieć całą historię, żem wygrał to w karty, ale ojciec nie chciał słuchać, tylko machnął ręką i kazał mi się jak najprędzej wynosić z domu. Jak nie, groził, to każe mnie aresztować.

Znając charakter ojca, wiedziałem, że to może zrobić, więc dla pewności pochowałem prędko w pewnym miejscu pieniądze i postanowiłem jeszcze na razie pozostać w domu.

Żydzi w miasteczku przyjęli mnie tym razem bardziej życzliwie niż ojciec. Zwąchali, że mam pieniądze. Co dnia zgłaszali się do mnie po pożyczkę, dając mi lekko do zrozumienia, że co to człowiek nie robi podczas wojny dla pieniędzy. Nawet cnotliwa Sara, sąsiadka, uśmiechnęła się do mnie.

Tak minęły dwa tygodnie. W domu naszym kwaterował główny inżynier od budowli mostu. Kantyna oficerska też mieściła się w naszym domu. Porobiłem też znajomości, przyjmując posadę jako prowadzący transport. Do mojego obowiązku należało dawać baczenie na podwody127, którymi dwa lub trzy razy na tydzień jechało się do stacji kolejowej przy samej granicy niemieckiej. Woziłem stamtąd różne materiały do budowania mostu.

Okoliczni chłopi, gnani bez tchu do podwodów, byli ze mnie, jako tłumacza, bardzo zadowoleni. Byłem pomocnikiem kierownika transportu, którym był Niemiec. Umiałem im dużo ulżyć, trzymając stronę chłopów, a nie Niemców. Posadę tę przyjąłem, by ojciec widział, że jestem chętny do pracy. Ciężko nie pracowałem, zawsze byłem w drodze, więc spodobało mi się to bardzo. Po drugie, w moim umyśle, z powodu bywania na granicy, już kiełkowały różne nowe pomysły. Więc udawałem, że teraz chętnie pracuję. Wynagrodzenia brałem trzy marki dziennie i dwa pięćdziesiąt dodatku w drogę.

Transportowałem też raz lokomotywę do tartaku, który Niemcy wystawili. Transport odbywał się w bardzo trudnych warunkach. Od samej stacji na przestrzeni pięciu mil po śliskiej szosie, po całej drodze trzeba było sypać piasek, później cztery mile znów było błoto do kolan, transport trwał przeszło tydzień, a mróz przy końcu puścił zupełnie. Tylko dzięki mnie otrzymali dwie zmiany po dwadzieścia i kilka koni aż do samego miasteczka. Chłopi byli ze mnie tak zadowoleni, że zaczęli mi znosić masło i jaja, których ze względu na ojca, którego dobrze znali, nie mogłem przyjąć.

Nieraz zauważyłem, że furman ma chęć przywłaszczyć sobie żelazo lub stal, które przychodziło wagonami, patrzyłem zawsze na to przez palce, a nieraz nawet sam im pomogłem coś świsnąć. Chłopi strasznie bali się Niemców, a zarazem nienawidzili ich.

Byłem raz świadkiem takiego zajścia: mój zwierzchnik wyrwał bicz z ręki chłopa i bił go za to, że ten nie chciał jechać prędzej po błotnistej drodze, by nie męczyć koni, już i tak zmarnowanych. Chłop rzucił się tak gwałtownie na Niemca i tak go pobił, że ten stracił przytomność.

Nie lubiłem tego człowieka, jednak gdy widziałem, że ma już dosyć, a chłop się nie opamiętał, rozłączyłem ich. Chłop ten, gdyby Niemca zabił, na pewno stanąłby pod sąd wojenny. I tak o mało co go nie skazali na kilka lat więzienia. Tylko dzięki mnie dostał dwa miesiące więzienia, gdyż nauczyłem go, jak się ma tłumaczyć. Ja jeden, choć sąd na mnie liczył, że byłem po stronie Niemca, zeznałem prawdę i to było właśnie na niekorzyść Niemca. Dzięki też temu dzielnemu chłopu pozbyłem się na razie znienawidzonego zwierzchnika, który po tym zajściu już stale chorował. Miejsce jego zajął człowiek bardzo wyrozumiały i porządny, a nazywał się Schneider.

*

Nastał rok 1916, żegnano stary rok, który opłakiwały tysiące matek sierot. Chyba żaden rok z ubiegłego i bieżącego stulecia nie obfitował w tyle wypadków i nie przysporzył ludziom tylu łez i cierpień co ten stary piętnasty rok.

Widzę, że znów zabieram się do filozofowania... Ale tym razem stanowczo powstrzymam się i będę opowiadał tylko o dalszych wypadkach, które będą wyglądać na nieprawdopodobne, a jednak w moim życiu miejsce miały.

Nie będę się też rozpisywał o szczegółach mojej służby u Niemców i co przez ten czas uczyniłem dobrego lub też złego. Dość, że powiem sam, iż nigdy nie było mi przeznaczone długo wytrwać na jednym miejscu. Należałem do tych nieszczęśliwców, których los prowadzi za sobą, a nigdy nie mają wyraźnego celu przed sobą.

Będąc często na granicy niemieckiej, postanowiłem udać się w podróż. Zapragnąłem jechać do Niemiec tym bardziej, że nasłuchałem się dawniej dużo od „Cwajnosa”, że tam można kraść na całego. Postanowiłem więc dać gościnny występ w samym Vaterlandzie.

Tu, w domu, nienawidzili mnie jeszcze bardziej. Sam nie wiem, skąd po miasteczku roznosiła się wieść, że widziano mnie, jak zajadałem z moim poczciwym Schneiderem prawdziwą szynkę. Przyznam się teraz, że pogłoska ta była prawdziwa.

Nowinę tę, wołającą o pomstę do nieba, podawali sobie Żydzi z ust do ust. Stare Żydówki o tym głośno mówiły, wspominając moją matkę i żałując jej, iż będąc tak nabożną, wychowała takiego zwyrodniałego syna. Chasydzi, patrząc na mnie, kiwali smutnie brodami, zapewniając jeden drugiego, że się zadławię. Ja natomiast kpiłem sobie z różnych przesądów i postanowiłem raz na zawsze pożegnać rodzinne strony.

Mając pieniądze, nie martwiłem się zbytnio, a dnia siedemnastego lutego 1916 roku, z pomocą i za poradą Schneidera, wyjechałem z domu bez pożegnania i bez określonego celu do Niemiec. Nigdy nawet w myślach nie przypuszczałem tego, że sam dążę szybkim krokiem ku przepaści, z której się już nigdy nie wydobędę. Popełnione przeze mnie przestępstwa, do tego czasu bezkarnie, domagały się teraz o swoje prawo. „Grzech zawsze mści się”. Sam szedłem po tej drodze, gdzie bym mógł otrzymać zasłużoną karę...