Trzy wyprawy Herszka - Janusz Korczak (gdzie można czytać książki za darmo .TXT) 📖
Opowiadanie, które wymyka się wszelkim łatwym kategoryzacjom. Trzy wprawy Herszka (1939) powstały w przededniu drugiej wojny światowej i w jakimś sensie jej cień jest w tekście obecny. Ta historia chłopca, półsieroty, który pod wpływem opowieści brata (?) chce wyruszyć do Palestyny — kraju ponoć mlekiem i miodem płynącego — ma w sobie coś z baśni i przypowieści, ma też wyraźny rys Bildungsroman i realistyczny wtręt, który dodatkowo zaciemnia i tak niejasne zakończenie.
Herszek żyje nie wiadomo gdzie — na śmietniku — i nie wiadomo kiedy — sto lat temu. Opowieść o Ziemi Obiecanej kształtuje jego los — chłopiec trzy razy wyrusza do Palestyny, lecz nigdy do niej nie dociera. Wędrówka Herszka, wiecznego tułacza, nie ma szczęśliwego zakończenia. Do Erec dociera za to ktoś inny. Kto? Tego nie wiemy. „Historia ta, dawno opowiedziana przez człowieka, który nie żyje, o ludziach, którzy już sto lat nie żyją. I powtórzyłem ją krótko, jak umiem. — Dziadek, ojciec, wnuk, prawnuk, cztery pokolenia — to długa historia”.
- Autor: Janusz Korczak
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Trzy wyprawy Herszka - Janusz Korczak (gdzie można czytać książki za darmo .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Janusz Korczak
Potem różnie mówili; mówili, że Cyganka dała mu złotą monetę na drogę, że Węgier dał mu dukata, że cesarski pułkownik grał z nim w szachy i przegrał, i napisał list do bogatego pana.
W różnych szkołach uczył się Herszek, wiele wielkich miast widział, w różnych wysokich domach mieszkał. Ale nie dotarł do Erec27. Tak, tak, tak. Już duży, już nie mały chłopiec, rozumie, że jeszcze nie czas...
To było dawno. Nie tak dawno. Tak, tak...
*
A teraz dostałem list z Palestyny, ale nie od Herszka. Herszek dawno już nie żyje. Dostałem długi list od innego młodego chłopca. — Pisze tak:
„Pracuję w pardesie28. Długie, ciche godziny. Mało tu czytam i mało mówię. Inny teraz jestem. Zaczynam rozumieć wieś... Koledzy moi — to ptaki. Są bardzo śmiałe, wcale nie boją się. Teraz jest pora wylęgu, więc chodzę rano w odwiedziny do skrzydlatych rodziców, żeby powiedzieć im: mazal tow29... Widzę bardzo wiele rzeczy, o których dawniej czytałem tylko w książkach... Kiedy polewam wodą drzewa w pardesie, widzę, jak przerażone mrówki starają się ratować jajka, przyszłe pokolenie... Biała kotka bawi się kociętami, przewraca je, liże, wącha i odsuwa łapką garnące się do piersi... Na drodze stoi ładna jaszczurka; ja gwiżdżę, a ona podnosi głowę i słucha... W dolinie za pardesem złoci się zboże... Ciekawe i ładne jest życie na wsi. Nauczyłem się wymownie i serdecznie milczeć. Wiele się tu nauczyłem: czytam świat i życie”.
Tak, tak. List. — To trzeba widzieć. — Przypomniałem sobie jego siostrę, brata i jego, jaki był, zanim wyjechał.
Potem przypomniałem sobie historię o Herszku, o jego schodkach i mrówkach, o jego trzech wyprawach do Erec.
Historia ta, dawno opowiedziana przez człowieka, który nie żyje, o ludziach, którzy już sto lat nie żyją. I powtórzyłem ją krótko, jak umiem. — Dziadek, ojciec, wnuk, prawnuk, cztery pokolenia — to długa historia.
Tak, tak, tak.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
1. odra — choroba zakaźna atakująca przede wszystkim dzieci; do jej objawów należy wysypka. [przypis edytorski]
2. Palestyna — kraina geograficzna i historyczna nad Morzem Śródziemnym; dziś na jej terenie znajdują się dwa państwa: Izrael i Autonomia Palestyńska/Państwo Palestyńskie. W starożytności istniało tam państwo żydowskie; wg biblijnej Księgi Wyjścia do Palestyny, czyli Ziemi Obiecanej, miał doprowadzić Żydów Mojżesz po ucieczce z Egiptu. Od końca XIX w. w Palestynie zaczęli się osiedlać Żydzi, którzy uciekali z Europy (choć nie tylko) przed narastającym antysemityzmem (czyli nienawiścią do Żydów). W okresie międzywojennym, a zwłaszcza drugiej połowie lat dwudziestych i w latach trzydziestych XX wieku, wyemigrowało tam wielu Żydów polskich. [przypis edytorski]
3. prostak (pogard.) — ktoś, kto niewiele wie lub nie potrafi się zachować, bo nie zdobył wykształcenia, ogłady. [przypis edytorski]
4. chała — pieczywo jedzone tradycyjnie przez Żydów w szabas i w czasie świąt. [przypis edytorski]
5. łapaj — dziś popr.: łap, łapcie! [przypis edytorski]
6. Adam (hebr.: człowiek) — w Biblii: pierwszy człowiek stworzony przez Boga. [przypis edytorski]
7. szuka w śmietniku księżyc i słońce — dziś popr.: szuka w śmietniku księżyca i słońca. [przypis edytorski]
8. Noe — w Biblii: bohater opowieści o potopie, czyli straszliwym deszczu, który Bóg spuścił na ziemię. [przypis edytorski]
9. Pesach — najważniejsze święto żydowskie, obchodzone na pamiątkę ocalenia rodzin żydowskich przed ósmą plagą egipską (śmiercią pierworodnych). [przypis edytorski]
10. Mojżesz — w Biblii: prorok, przywódca żydowski, który wyprowadził Izraelitów z Egiptu i przewodził im w wędrówce do Ziemi Obiecanej (Izraela). [przypis edytorski]
11. faraon — władca starożytnego Egiptu. [przypis edytorski]
12. na sobotę każdy ma rybę i rosół z kluskami — w judaizmie sobota, czyli szabat (z hebr.) lub szabas, jest dniem świętym, którego uroczysty charakter podkreśla się m.in. wspólnym świątecznym posiłkiem. [przypis edytorski]
13. Lejbełe — zdrobnienie od Lejb. [przypis edytorski]
14. cheder — żydowska szkoła religijna. [przypis edytorski]
15. manna — w Biblii: jedzenie, które Bóg zesłał Żydom wędrującym przez Pustynię do Ziemi Obiecanej; tu: coś pysznego. [przypis edytorski]
16. rebe (jid.) — nauczyciel. [przypis edytorski]
17. alef, beth, gimel — pierwsze litery alfabetu hebrajskiego; z połączenia dwóch pierwszych wywodzi się słowo „alfabet”. [przypis edytorski]
18. Szma Israel (hebr.) — dosł. „Słuchaj, Izraelu”, jedna z najważniejszych modlitw w judaizmie. [przypis edytorski]
19. mojde ani (hebr.) — dosł. „Dziękuję”, pierwsze słowa modlitwy wypowiadanej zaraz po przebudzeniu. [przypis edytorski]
20. kadysz (aram.) — jedna z najważniejszych modlitw w judaizmie, wyrażająca wiarę w jednego Boga, dziś kojarzona przede wszystkim z modlitwą za zmarłych. [przypis edytorski]
21. daleth, he, waw, zajin — kolejne litery alfabetu hebrajskiego. [przypis edytorski]
22. kiedy była wojna i Tytus spalił świątynię — świątynia w Jerozolimie była uznawana za główny ośrodek religijny judaizmu; została dwukrotnie zburzona, drugi raz przez Tytusa Flawiusza, późniejszego cesarza Rzymu, w 70 r. n.e. [przypis edytorski]
23. wygładzić — tu: zgładzić, pozabijać. [przypis edytorski]
24. ojciec ciebie zabierze — dziś raczej: ojciec cię zabierze. [przypis edytorski]
25. Chanuka (hebr.: Poświęcenie) — w judaizmie Święto Poświęcenia, Ognia lub Świateł; jego obchody trwają osiem dni i wiążą się z zapalaniem oliwy lub świec umieszczonych w specjalnym chanukowym świeczniku. [przypis edytorski]
26. Purym (jid.) — w judaizmie wielce radosne Święto Losów, podczas którego je się m.in. ciasteczka z makiem. [przypis edytorski]
27. Erec (z hebr. Erec Israel) — Ziemia Izraela; biblijna nazwa Palestyny. [przypis edytorski]
28. pardes (hebr.) — sad, ogród (także rajski). [przypis edytorski]
29. mazal tow — z hebr. mazzel tow: powodzenia, szczęścia. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0 PL.
Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/korczak-trzy-wyprawy-herszka/
Tekst opracowany na podstawie: Janusz Korczak, Trzy wyprawy Herszka, nakł. "Keren Kajemet Leisrael" i wyd. "Judaica", Warszawa [1939].
Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska, Biuro Rzecznika Praw Dziecka
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl) we współpracy z Biurem Rzecznika Praw Dziecka.
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Kopeć, Wojciech Kotwica, Katarzyna Makaruk.
Okładka na podstawie: Chris Dodds@Flickr, CC BY-SA 2.0
ISBN 978-83-288-3394-4
Plik wygenerowany dnia 2021-07-08.
Uwagi (0)