Każdy śnił swój sen - Julia Fiedorczuk (czytaj TXT) 📖

prezent — tak to sobie wyobraziłam. I przyszedł ten czas, bo czas, taki czy inny, zawsze do nas przychodził. I przyszedł P. I karmiliśmy się figami, i przenikały się różne postacie słodyczy, a kiedy nieco później wyszliśmy na taras, duży wielobarwny motyl usiadł na moim policzku, być może tą słodyczą zwabiony. P. usiłował zrobić nam zdjęcie, mnie i motylowi, ale nasz chwilowy towarzysz, być może zaniepokojony nagłym poruszeniem, zerwał się do lotu. Na zdjęciu, które po tamtym wieczorze zostało, widać moją wyrażającą pomieszanie różnych emocji niezbyt atrakcyjną twarz i kolorową smugę w miejscu motylego lotu.

To miał być tylko wstęp, wprawka, pierwsze kroki na nowej drodze, szukanie siebie, początek. Sądziliśmy, że to, co najprawdziwsze i najważniejsze, było dopiero przed nami. Tymczasem to było właśnie to. Już nigdy więcej nie byliśmy sobie tak bliscy jak tamtego popołudnia, kiedy sądziliśmy, że nic się jeszcze na dobre nie zaczęło.

Wciąż pamiętałam topografię jego mieszkania — dużą, pustą pracownię z ogromnym oknem i tarasem, z fotografiami na ścianach (hodowlę grzybów prowadził w laboratorium, którego użyczał mu uniwersytet), z książkami ułożonymi w stosy na podłodze, sypialnię z dużym materacem i zaskakująco niewygodną kuchnię, gdzie w okresach emocjonalnej stabilności wykonywaliśmy fantazyjne aranżacje z warzyw, orzechów, suszonych owoców i ziaren. Pamiętałam łazienkę, którą w naszych nie najgorszych czasach wypełniały wonne mikstury a to do kąpieli, a to do masażu, bo P. lubił wszystko, co wiązało się z troską o ciało — to należało do jego sztuki. Te szczegóły nadal były w mojej pamięci bardzo wyraźne. Nadal miałam też klucz. Trzymałam go w pudełku razem z kolekcją starych legitymacji, listów i wizytówek z epoki analogowej. Raz na jakiś czas wyjmowałam, obracałam w dłoniach i myślałam, że powinnam zwrócić go P., jednak w miarę upływu czasu stawało się jasne, że nigdy tego nie zrobię, że zostanie już w tym pudle na zawsze, oddzielony od swojego zamka.

Przygotowując się do wyjścia, starałam się nie patrzeć w lustro. Założyłam luźne lniane spodnie i za duży T-shirt, zależało mi na niewidzialności. Zarzuciłam torbę na ramię, odruchowo wrzuciłam do niej mój ostatni notes i wyszłam. Był maj. Żar lał się z nieba nieprzerwanie od kilku tygodni, od dwóch miesięcy ani kropli deszczu. Kiedy znalazłam się na dworze, w pierwszej chwili zakręciło mi się w głowie. Wszyscy byliśmy na tym etapie trochę odwodnieni, czasy, kiedy woda po prostu lała się z kranu, czasy półgodzinnych pryszniców i zmysłowych kąpieli już się dla nas skończyły, chociaż mówiło się, że to tylko tymczasowy kryzys, który minie, kiedy minie susza, że to nasze „ostatnie ostrzeżenie”. Na skwerze, który mijałam po drodze do stacji metra, rośliny słaniały się z pragnienia, przekwitłe kwiaty jaśminowców przypominały skrzydełka martwych ciem, kruszyły się w palcach. Ganiłam samą siebie, że znowu patrzę i opisuję, że coś z czymś porównuję, coś do czegoś doklejam, rymuję, wyróżniam kursywą.

P. czekał na mnie w sypialni. Znalazłam go, zanim go zobaczyłam, choć po chwili mój wzrok na tyle przyzwyczaił się do ciemności, że chcąc nie chcąc, byłam w stanie wyodrębnić zarys jego sylwetki. Był to jednak tylko zarys, coś jak dowód obecności, bez żadnych zbędnych szczegółów. Bez słowa przysiadłam na krawędzi materaca. Wydawało mi się, że bicie mojego serca słychać w całym mieszkaniu. Położył mi dłoń na udzie, pamiętałam ten gest, choć wcześniej nie wiedziałam, że pamiętam. Gładziłam jego dłoń, badając po kolei wszystkie palce, krótkie okrągłe paznokcie, mocno wypukłe kostki. Powiodłam palcami wzdłuż ramienia, to nadal był on. Znowu byliśmy razem, w tej pierwszej chwili nic nas nie dzieliło, żaden żal, żadne oczekiwania. Pomyślałam, że następnym razem moglibyśmy założyć opaski na oczy: niechby mrok stał się głębszy, bardziej absolutny; zganiłam się zaraz za myślenie o następnym razie.

Rozebrałam się i położyłam obok P. Zamknęłam oczy i spróbowałam poddać się chwili. Opuszkami palców dotknął najpierw mojego czoła, potem powoli przesuwał je w dół, rozpoznając moją twarz, wszystkie wypukłości i zagłębienia, dotykając powiek, nosa, policzków i ust. Miałam, jak dawniej mawiał, „złe nawyki”, zaciskałam szczęki, marszczyłam brwi. Dotyk ludzkich dłoni sprawiał mi ulgę, stopniowo zaczynałam się rozluźniać. Szorstkie, lekko spierzchnięte wargi całowały moją szyję, linię obojczyka, zagłębienie między piersiami; ciekawskie, głodne usta. Strach schodził ze mnie warstwami jak wylinka, otwierałam się, stawałam nielita. Przyciągnęłam to drugie ciało mocno do mojego i dalej już one nas prowadziły, ścieżkami znanymi tylko tej ich bezrozumnej wyobraźni. Szliśmy za nimi niemal beztrosko.

— Zjadłabyś coś? — spytał, kiedy wynurzyliśmy się znowu na powierzchnię. Widziałam, jak w ciemności błyszczą jego oczy, czułam, że się uśmiecha. Ale nie, nie chciałam jeść. Nie chciałam zapalać światła, rozpraszać słodkiego mroku tych chwil; z tego samego powodu odmówiłam, kiedy zaproponował, że mnie odprowadzi. Weszłam tylko do łazienki. Po ciemku przejrzałam się w lustrze. Widziałam kształt swojej głowy i ciemne smugi w miejscach, gdzie znajdowały się oczy. Cokolwiek mnie potem zje, pomyślałam — na zdrowie.

Wychodząc, zamknęłam drzwi na klucz.

Wracając do domu tamtego wieczoru, patrzyłam na konstelacje świateł w oknach mijanych bloków i od razu próbowałam wyczytać z nich jakiś sens, podobnie jak przed wiekami próbowano odczytać sens z ułożenia gwiazd. Zadarłam głowę, ale niebo nad miastem było zbyt jasne, nic nie zobaczyłam. Wiał gorący wiatr, jak z piekarnika. Nie martwiłam się tym, bo akurat nie umiałam. Byłam syta, otulona zapachem ciała, szczelnie zamknięta w chwili, bezpieczna.

Przychodziłam do P. jeszcze wiele razy; umowa zawsze była taka sama: zaciągnięte zasłony, całkowita ciemność. Akceptował tę rutynę albo rozumiał, że nie podlega negocjacjom. Czasem wysyłaliśmy sobie jakieś dodatkowe instrukcje esemesami („przyjdź ubrana w zapach cynamonu”). Mało rozmawialiśmy, a jeśli już, to tylko o tym, co tu i teraz, nie o suszy, nie o polityce. Przeszłość opowiadaliśmy sobie ciałami. W naszych pieszczotach odnajdywałam skrawki dawnych przeżyć, widocznie przez cały czas nosiłam je w sobie, niewidzialne, i teraz taki czy inny gest wywoływał wspomnienie dawnej rozmowy, miejsca, zapachu rozgrzanej żywicy unoszącego się nad spokojnym morzem, kryształków soli na rzęsach. Stare historie rozpadały się na obrazy, pod wpływem bieżących doznań wykruszały się dawne znaczenia, odpadały od nas jak zrogowaciały naskórek. Im głębiej w siebie wchodziliśmy, tym więcej odkrywałam — siebie i nie-siebie. Bo w dotyku, zapachu, w ciemności odnajdywałam także ślady innych ciał: zachłannie odczytywałam wszystko, co zapisało się w jego ruchach, to, co od nich wziął, mieszałam się z nimi i zlewałam w jedno; chciałam, aby cudza rozkosz ożywała we mnie i kwitła, żeby wyciekała ze mnie jak słodycz nabrzmiałego od słońca owocu figi. Chciałam już siebie nie mieć, nie mieć swojego imienia.

— Przyjdziesz znowu jutro?

— Jutro nie. Pojutrze.

Przejrzałam się w ciemnym lustrze, chciałam wierzyć, że staję się niewidzialna. Cokolwiek mnie teraz zjada — smacznego.

Zakwitły lipy i prawie natychmiast przekwitły, nie zdążyliśmy poczuć ich miodowego zapachu. Pewnej nocy, kiedy szłam wzdłuż niegdyś ulubionej, wysadzanej lipami ulicy, silny wiatr strząsnął z nich żółte liście i zbrązowiałe, spalone słońcem kwiaty. Nastała dziwna, gorąca, oderwana od swojego czasu jesień. Suchy deszcz padał na mnie, a ja próbowałam łapać go w dłonie jak dziecko.

Coraz gorzej spałam, całe moje śnienie odbywało się teraz na jawie, więc dużo nocami chodziłam, jeszcze raz i na nowo odkrywając moje miasto, jego wyschnięte parki, anachroniczne pomniki, szemrane zaułki na tyłach głównych ulic. Ustalił się nowy rytm: wracałam do domu o świcie, przez kilka godzin przewracałam się w pościeli, zapadając w krótkie, przerywane drzemki. Późnym rankiem, nie wychodząc z łóżka, włączałam komputer, wpisywałam w wyszukiwarkę hasło dekompozycja i sprawdzałam, co nowego słychać w tym temacie. Przeczytałam: Ostatecznej dekompozycji największej części materii organicznej wyprodukowanej w biosferze dokonują destruenci, czyli organizmy odżywiające się martwą materią organiczną i dokonujące jej częściowej lub ostatecznej mineralizacji. Stać się kamieniem — to jest jakaś opcja? Pogłębiała się susza, berliński festiwal przedłużał się w nieskończoność, a moje seanse z P. stawały się coraz ciemniejsze, przynosiły głęboką, bolesną rozkosz, po której czułam się oczyszczona, niemal przezroczysta. Nosiłam już tylko stare, wypchane na kolanach spodnie od dresu i za duże podkoszulki, mój wzrok prześlizgiwał się po rzeczach i prawie już nie prowadziłam zapisków.

Którejś nocy własnoręcznie obcięłam cienkie włosy koloru mysiego futerka — obcięłam je na jeża, a końcówki zmiotłam i zapakowałam do reklamówki; pomyślałam, że sprezentuję je mięsożernym podopiecznym P. Ucieszył się, spodobała mu się również moja przemiana — badania, które prowadziliśmy w naszej ciemnej alkowie, tamtej nocy nowego wigoru. Ciało miałam potem obolałe, ale duszę lekką.

Którejś z następnych nocy wpadłam na P. przypadkiem na peronie metra. Był to prawdziwy szok zobaczyć go nagle, kilka godzin po tym, jak dotykaliśmy się w ciemności. W ledowym świetle stacji wydał mi się smuklejszy i — nie starszy, ale bardziej zmęczony niż dwa lata wcześniej. Zaczęłam panikować: co powiem? Jak się przywitamy? Jednak niepotrzebnie, bo P. wcale mnie nie zauważył. Patrzył wprost przed siebie, na ekran, na którym wyświetlała się relacja z jakiegoś happeningu, być może właśnie z Berlina. Patrzył bardzo uważnie, był tym patrzeniem całkowicie pochłonięty. Ekran wypełniała twarz kobiety w dużym zbliżeniu, jej usta poruszały się powoli, wypowiadała jakieś sylaby albo słowa. Nie było dźwięku, tylko ten wyrazisty, precyzyjny ruch warg. Trwało to dość długo, a ja miałam wrażenie, że ona i P. kontaktują się wzrokiem: mówiła do niego. Minęłam go bez słowa — znajomą, a jednak całkiem obcą sylwetkę mężczyzny — i oddaliłam się.

Tamtego ranka, kiedy udało mi się na chwilę zasnąć, śniłam o poruszających się wargach kobiety. A kiedy wieczorem poszłam do P., odnalazłam ją w nim bez trudu.

Któregoś dnia P. opowiadał mi o tworzonych przez pewną artystkę obrazach z bioluminescentnych bakterii. W miarę jak bakterie się namnażają, meandrujące linie zaczynają świecić, a kiedy umierają, obraz po prostu gaśnie: „Życie i śmierć, światło i mrok, dosłownie, żadna metafora”.

— Tylko ktoś absolutnie wolny może być absolutnie wolny — wypaliłam ni z tego, ni z owego.

— Ciekawe — odpowiedział.

I zaraz pociągnął dalej tę myśl: potrzebny jest skok, zerwanie wszystkich więzi, porzucenie wszystkich nawyków, moment absolutnego ryzyka. Pamiętasz tamten kawałek z pingwinem, który oddala się od szeregu towarzyszy, porzuca cały ten cholerny marsz i ginie w śniegu?

— Aberracja? Samobójstwo?

— ...albo cząstki elementarne zachowujące się na przekór temu, co przyjęliśmy uważać za prawa materii. Absolutne ryzyko, wyjście poza skrypt. Zerwanie. Skok w nieograniczone możliwości.

Myślałam potem o niewidzialnych: o zmarłych, którzy wracają, chociaż ich nie pamiętamy, o algorytmach regulujących treści pobierane z sieci, mikrowłóknach plastiku nadpisujących komunikaty ludzkich hormonów. Był czas, kiedy martwiliśmy się o toksyny — w powietrzu, wodzie, jedzeniu i glebie; detoksykacja była słowem-kluczem, fundamentalnym rytuałem, jak egzorcyzm; trucizny — niewidzialne — straszyły jak duchy, nie pozwalały zrelaksować się i odetchnąć; do tego jeszcze toksyczne emocje... Przyjaźniłam się wtedy z pewnym poetą. W apogeum detoksykacyjnego szału zdecydował się na przebadanie składu chemicznego swojego organizmu, testy wykazały obecność licznych substancji o złowrogich nazwach, napisał o tym piękne wiersze — o swoim chemicznym ja, o niepokoju, który towarzyszył badaniom, i rojeniach na temat czystości. Każdy moment ma swojego artystę, jestem przekonana, że tamten poeta był artystą tamtego momentu, to jeszcze zostanie odkryte.

Chciałam opowiedzieć o tym wszystkim P., ale jakoś nie zdążyłam, bo zaraz znowu polowaliśmy na siebie w ciemności i wchodziliśmy w siebie, i gubiliśmy się w sobie i odnajdowaliśmy — kogoś innego?

Nocą pojechałam do centrum. Na głównych placach miasta panował całkiem spory ruch, ludzie próbowali cieszyć się gorącymi nocami, wydawali oszczędności życia na drinki schładzane resztkami arktycznego lodu, tulili się do siebie jak niegroźne, przestraszone zwierzęta. Wypatrywałam P., mógłby tam być, w centrum jakiejś grupki, perorując o życiu i śmierci, wolności i sztuce. Nie natknęłam się jednak na niego. Nieopodal jacyś ludzie śpiewali rzewną piosenkę, przerwał ją brzęk tłuczonego szkła. Chciało mi się pić.

Rano jak zwykle przeglądałam internet w poszukiwaniu nowych przykładów dekompozycji, ale znalazłam coś innego, zadziwiająco piękną pracę przedstawiającą walkę pomiędzy zimą i wiosną, zainscenizowaną przy pomocy mikroorganizmów. Zimę przedstawiały białe jak śnieg ekspansywne stafilokoki i Bacillus Mycoides, a wiosnę — pałeczki krwawe (Serratia marcescens). W zetknięciu z „zimą” „wiosna” zaczynała produkować antybiotyk hamujący namnażanie się stafilokoków. Artystka porównała ich śmierć do topniejącego śniegu. Gdzie się rozpuszczały, tam „zakwitały” jednokomórkowe grzyby. Co za niezwykły, przejmujący sposób na ukazanie ogromnego okrucieństwa wiosny, o którym często pisali poeci: Najokrutniejszy miesiąc to kwiecień...

Podczas naszego ostatniego spotkania P. chciał zapalić świece. Był uparciuchem i kiedy coś już sobie umyślił, nie było na niego sposobu, więc zgodziłam się w końcu na jedną; obydwoje wiedzieliśmy, że to nasz ostatni raz. Świeca pachniała cynamonem. Głębia, którą penetrowaliśmy w mroku, rozproszyła się — jakby nigdy jej nie było. Każde z nas zaczynało się i kończyło na skórze. Poraził mnie wygląd mojego ciała — ten dziwny, wytrącony z pustki mięsisty przedmiot wyglądał jak wyrzucony na plażę wieloryb albo nieopierzone pisklę, które właśnie wypadło z gniazda. Kochaliśmy się łagodnie, czule, od razu, na bieżąco, się tracąc, przepuszczając przez siebie wszystkie te niemożliwe do zapamiętania, bezsłowne przygody.

Z jakiegoś powodu ciągnęło mnie potem do centrum. Pewnej nocy, bardzo zmęczona i jakby czymś struta, przysiadłam się do stolika, przy którym grupka zarośniętych ludzi grała w cadavre exquis. Grali, a potem już razem graliśmy, według najbardziej klasycznej reguły: przymiotnik, rzeczownik, przysłówek, czasownik. Pamiętam jedno ze zdań: rześki motyl ślicznie śpi. Piliśmy coś, a potem coś innego, wszystko zaczęło mi się mieszać, pojawili się jacyś nowi ludzie, ktoś odchodził. Poszliśmy do czyjegoś mieszkania, a potem znowu na dwór, jakimś sposobem dotarliśmy nad rzekę, prawie tego nie