Przygoda Stasia - Bolesław Prus (internetowa biblioteka darmowa txt) 📖
Gdzieś na polskiej wsi, w drugiej połowie XIX wieku, żyje niespełna dwuletni Staś i jego rodzice. Spokojne, proste, wiejskie życie przerywa jednak emocjonująca przygoda z chłopcem w roli głównej.
Pewnego dnia matka udaje się z synem do młyna — zmęczona przyczepia na chwilę wózek z dzieckiem do wolnego powozu. Nagle powóz przyspiesza i porywa Stasia. Zrozpaczona kobieta prosi o pomoc organistę, z którym rodzina jest w konflikcie.
Nowela Bolesława Prusa została opublikowana po raz pierwszy w czasopiśmie „Kłosy” w 1879 roku. Przedstawiona w niej historia to nie tylko obrazek z życia wiejskiej rodziny, ale doskonały pretekst do nakreślenia losów dwóch rodzin i związania ich losów na tle obyczajowości chłopskiej z drugiej połowy XIX wieku. Przygoda Stasia to jedna z wielu krótkich form literackich autorstwa Prusa, w której przedstawia on polską wieś wraz z jej codziennością i problemami.
- Autor: Bolesław Prus
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Przygoda Stasia - Bolesław Prus (internetowa biblioteka darmowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Bolesław Prus
W poniedziałek organista był już przy kościele, Szarak w kuźni, Staś bawił się z Kurtą na podwórzu pod okiem Magdy, a kowalowa pracowała w sadzie.
Około południa przed ich dom zajechała furka, z której jakiś człek, nie z tej wsi, zdjął piękne kasztanowate cielątko z białą gwiazdką na czole. Ponieważ małoletni czworonóg widocznie bał się szczekającego psa i iść nie chciał, furman więc ujął go jedną ręką za kark, drugą za ogon i w taki sposób przyprowadził do zdziwionej Szarakowej.
— Co to?... skąd to?... — pytała gospodyni.
— A to wam pani Łoska podarowała na posag dla waszego chłopaka — odpowiedział człowiek.
— Józek!... Magda!... a chodźcie ino!... Staś będzie miał krowę!... Przysłali mu ją ze dworu — wołała zachwycona kobieta, całując cielątko, któremu niemniej zachwycony Kurta po trochu oskubywał ogon.
Tym epilogiem77 zakończyła się przygoda Stasia.
Warszawa, 1878 w grudniu
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
1. łokieć — daw. jednostka miary długości, dzieląca się na 2 stopy a. 24 cale i wynosząca (przy znacznych różnicach regionalnych) ok. 60 cm. [przypis edytorski]
2. funt — daw. jednostka wagi, wynosząca 0,4–0,5 kg. [przypis edytorski]
3. profesja — zawód. [przypis edytorski]
4. starka (gw.) — stara kobieta, staruszka. [przypis edytorski]
5. jednozgodny (daw.) — dziś: jednogłośny a. zgodny. [przypis edytorski]
6. frasować się (daw.) — martwić się. [przypis edytorski]
7. instrumenta — daw. forma M.lm, dziś: instrumenty. [przypis edytorski]
8. siać się — tu: migotać. [przypis edytorski]
9. ckliwość — skłonność do płaczu. [przypis edytorski]
10. ukłaść się (daw.) — dziś: ułożyć się, położyć się. [przypis edytorski]
11. ładować — tu: ustawiać, stawiać na stole. [przypis edytorski]
12. wereszczaka — nazwa kilku daw. potraw kuchni polskiej i litewskiej; może to być: schab duszony w wywarze z czerwonych buraków okraszonym słoniną, zupa jarzynowa na kwasie chlebowym ze słoniną, zupa z kiełbaskami i in., nazwa pochodzi ponoć od nazwiska nadwornego kucharza króla Augusta III Sasa. [przypis edytorski]
13. oklep — bez siodła. [przypis edytorski]
14. negliż (z fr.) — swobodny, niekompletny ubiór, zwykle dzienna a. nocna bielizna. [przypis edytorski]
15. uragan (daw.) — dziś: huragan; tu: mnóstwo (moc, huk). [przypis edytorski]
16. instynkta (daw.) — dziś popr. forma M.lm: instynkty. [przypis edytorski]
17. ministrantura — w katolicyzmie przepisy dla ministrantów, czyli osób świeckich pomagających duchownemu przy celebracji obrzędów liturgicznych; ministrantura obejmowała dawniej m.in. pełny łaciński tekst mszy św., który ministrant był zobowiązany znać na pamięć. [przypis edytorski]
18. Misereatur (...) Deus (łac.) — niech się zmiłuje nad tobą Bóg Wszechmogący. [przypis edytorski]
19. robił się ponurym (daw.) — dziś: robił się ponury. [przypis edytorski]
20. płomieniejący — dziś: płomienny a. płonący. [przypis edytorski]
21. ujrzawszy (...) fizjonomią — dziś: ujrzawszy fizjonomię; fizjonomia daw.: twarz. [przypis edytorski]
22. besztać — robić wymówki, ganić. [przypis edytorski]
23. ligaj (gw.) — forma 2.os.lp trybu rozkazującego: leż. [przypis edytorski]
24. ożóg (daw.) — kij opalony w ogniu; drąg służący do poprawiania ognia oraz wygarniania popiołu i żużlu z pieca. [przypis edytorski]
25. iżem się wyspał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: iż się wyspałem. [przypis edytorski]
26. osypka — grubo zmielona pszenica a. inne zboża; osypka używana była jako karma dla zwierząt domowych. [przypis edytorski]
27. legart a. legawiec (daw.) — leniuch, domator. [przypis edytorski]
28. przetak — rodzaj sita. [przypis edytorski]
29. wasz — tu: wasz mąż. [przypis edytorski]
30. wasan (daw.) — pot. skrót od: waszmość pan. [przypis edytorski]
31. potyrać (gw.) — pomiatać, poniewierać, zmieszać z błotem. [przypis edytorski]
32. sczeznąć (daw.) — umrzeć, zdechnąć. [przypis edytorski]
33. nie statkować (daw.) — nie wystarczać, tu: nie nadążać. [przypis edytorski]
34. jakem (...) tom — skrócone od: jak jestem (...) to jestem. [przypis edytorski]
35. pożegnać gospodynią (daw.) — dziś: (...) gospodynię. [przypis edytorski]
36. podniesienie — najważniejszy moment mszy świętej, w którym zgodnie z doktryną katolicyzmu dokonuje się przemiana wina i chleba (pod postacią hostii) w krew i ciało Jezusa Chrystusa. [przypis edytorski]
37. ucięta od pszczoły (daw.) — dziś: ucięta (ukąszona) przez pszczołę. [przypis edytorski]
38. na gospodynią (daw.) — dziś: na gospodynię. [przypis edytorski]
39. na kowalowę (daw.) — dziś: na kowalową. [przypis edytorski]
40. w Szarakowę (daw.) — dziś: w Szarakową. [przypis edytorski]
41. nie będzie samą (daw.) — dziś: nie będzie sama. [przypis edytorski]
42. biedka — dwukołowy powóz konny bez kozła, czyli siedziska dla osoby powożącej. [przypis edytorski]
43. ekwipaż (daw.) — powóz. [przypis edytorski]
44. dryndulka (daw.) — pot. powóz. [przypis edytorski]
45. coraz bardziej cieńczała — dziś: robiła się coraz cieńsza. [przypis edytorski]
46. hołobla — jeden z dwóch dyszli, między które wprzęgano konia w zaprzęgu jednokonnym. [przypis edytorski]
47. kowalowę (daw.) — dziś popr. forma D.lp: kowalową. [przypis edytorski]
48. In nomine Patris et (łac.) — w imię Ojca i [Syna]; słowa błogosławieństwa rozpoczynające m.in. modlitwy. [przypis edytorski]
49. et cum spiritu tuo (łac.) — i z duchem twoim; zwyczajowa odpowiedź na błogosławieństwo a. powitanie: „W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”. [przypis edytorski]
50. in saecula saeculorum (łac.) — na wieki wieków. [przypis edytorski]
51. introibo ad altare Dei (łac.) — przystąpię do ołtarza Bożego. [przypis edytorski]
52. sicut erat in principio (łac.) — jak było na początku. [przypis edytorski]
53. indulgentiam (...) nostrorum (łac.) — przebaczenia, rozgrzeszenia i odpuszczenia grzechów naszych. [przypis edytorski]
54. programat (daw.) — program, plan. [przypis edytorski]
55. faworyty (daw.) — bokobrody. [przypis edytorski]
56. werenda (daw.) — dziś: weranda; dobudówka: zadaszone, często również osłonięte ażurowymi a. szklanymi ścianami pomieszczenie znajdujące się przed wejściem do domu. [przypis edytorski]
57. szafarka — przełożona wśród służby; klucznica, gospodyni. [przypis edytorski]
58. rychtyczek (gw.) — zdrobn. od. rychtyk: dokładnie, akurat. [przypis edytorski]
59. kurytarz (daw.) — dziś: korytarz. [przypis edytorski]
60. acan (daw.) — pot. skrót. od: waszmość pan. [przypis edytorski]
61. laudetur Jesus Christus (łac.) — niech będzie pochwalony Jezus Chrystus. [przypis edytorski]
62. André, soyez convenable (fr.) — Andrzeju, bądźże przyzwoity. [przypis edytorski]
63. ukończyła pensją (daw.) — dziś: ukończyła pensję. [przypis edytorski]
64. bęben (daw., pot.) — tu: dziecko. [przypis edytorski]
65. paneś (...) był — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: pan byłeś a. pan żeś był. [przypis edytorski]
66. stałaby się (...) drażliwą (daw.) — dziś: stałaby się drażliwa. [przypis edytorski]
67. interesa (daw.) — dziś M.lm: interesy. [przypis edytorski]
68. przerwał (...) kłótnią (daw.) — dziś: przerwał kłótnię. [przypis edytorski]
69. jedźta (gw.) — forma 2.os. lm trybu rozkazującego: jedźcie. [przypis edytorski]
70. acani (daw.) — skrót od: waszmość pani. [przypis edytorski]
71. ordynaryjność (daw.) — ordynarność, prostactwo. [przypis edytorski]
72. tarka — tu: owoc tarniny, charakteryzujący się cierpkim smakiem. [przypis edytorski]
73. Lis i winogrona — staroż. bajka Ezopa, opracowana również przez La Fontaine’a i in. bajkopisarzy, opowiadająca o lisie, który będąc głodny, spostrzegł winogrona; wydały mu się apetyczne i próbował je dosięgnąć; kiedy mu się to jednak nie udało, pocieszał się twierdząc, że na pewno winogrona są kwaśne i niesmaczne. [przypis edytorski]
74. jegomość (daw.) — zwyczajowe określenie księdza, proboszcza parafii. [przypis edytorski]
75. oracja (z łac.) — uroczysta mowa; wypalił (...) oracją dziś popr. forma: orację. [przypis edytorski]
76. sentencja — złota myśl, aforyzm; zdanie streszczające jakąś ogólną prawdę, myśl filozoficzną a. wskazówkę etyczną; powtarzał (...) sentencją dziś: (...) sentencję. [przypis edytorski]
77. epilog — zakończenie. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie
Uwagi (0)