Orso - Henryk Sienkiewicz (gdzie mozna czytac ksiazki online TXT) 📖
Tytułowy Orso to pół-Indianin o wyjątkowej sile fizycznej. On i Jenny, prześliczna dziewczynka, maja być główną atrakcją na najbliższym pokazie cyrkowym, na który szykuje się całe miasteczko.
Orso i Jenny kochają się, jeszcze w dziecinny sposób, ale troszczą się o siebie i spędzają razem każdą chwilę. Pan Hirsch, sadystyczny dyrektor, jest zazdrosny o Jenny i dotkliwie bije chłopca. Zamierza także skrzywdzić dziewczynkę, ale w jej obronie staje wierny przyjaciel. Czy dzieci zdołają uwolnić się spod władzy okrutnego cyrkowca?
Nowela Orso została opublikowana po raz pierwszy w 1880 roku na łamach „Gazety Lwowskiej”. Porusza ona problem traktowania rdzennych mieszkańców Ameryki przez kolonistów, którzy nie widzą w nich ludzi, tylko narzędzia do zarabiania pieniędzy. Nowela powstała pod wpływem licznych podróży Sienkiewicza, w tym właśnie do Ameryki.
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Orso - Henryk Sienkiewicz (gdzie mozna czytac ksiazki online TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
— Co to? — pytała dziewczynka. — Gdzie my jesteśmy?
— W pustyni65.
Rozbudziła się zupełnie.
— A tam co za światło?
— Tam mieszka jakiś człowiek. Będziemy jedli.
Biedny Orso był bardzo głodny.
Tymczasem byli już blisko ogniska. Pies szczekał coraz gwałtowniej, a stary człowiek siedzący przy ogniu przysłonił oczy i patrzył w ciemność. Po chwili spytał:
— Kto tam?
— To my... — odpowiedziała cienkim głosikiem Jenny — i bardzo nam się jeść chce.
— Zbliżcie się! — rzekł stary człowiek.
Wyszedłszy zza wielkiego głazu, za którym byli ukryci, stanęli oboje przed ogniem, trzymając się za ręce. Starzec spojrzał na nich zdumionymi oczyma; z ust jego wyrwał się mimo woli okrzyk:
— What is that66?
Ujrzał bowiem zjawisko, które w bezludnych górach Santa Ana mogło każdego zdziwić. Oto i Orso, i Jenny mieli na sobie cyrkowe kostiumy. Śliczna dzieweczka ubrana w różowe trykoty i krótką spódniczkę, pojawiwszy się nagle, wyglądała w blasku ognia jak jaki sylf67 fantastyczny. Za nią stał chłopak o niezwykłych kwadratowych kształtach, ubrany także w cielisty trykot, spod którego przebijały jego muskuły na kształt sęków na dębie.
Stary skwater patrzył na nich szeroko otwartymi oczyma.
— Co wyście za jedni? — spytał.
Mała kobietka, licząc widocznie więcej na swoją niż na towarzysza wymowę, poczęła szczebiotać:
— My z cyrku, kochany panie! Pan Hirsch wybił bardzo Orsa, a potem chciał bić mnie, więc Orso mnie nie dał i wybił pana Hirscha i czterech Murzynów, i potem uciekliśmy na pustynię, i szliśmy długo przez kaktusy, i Orso mnie niósł, potem przyszliśmy tu, i bardzo się nam jeść chce.
Twarz starego samotnika rozjaśniała się powoli, a oczy jego spoczęły z dobrotliwym ojcowskim wyrazem na uroczym dziecku, które śpieszyło się, jakby pragnąc wypowiedzieć wszystko jednym tchem.
— Jak ci na imię, mała? — spytał.
— Jenny.
— Więc welcome68, Jenny! i ty, Orso! Ja rzadko widuję ludzi... Pójdź do mnie, Jenny.
Mała kobietka bez namysłu zarzuciła swoje nagie rączki na szyję starca i ucałowała go serdecznie. Wydawał jej się z „dobrej książki”.
— A czy nas pan Hirsch tu nie znajdzie? — pytała oderwawszy swą różaną buzię od zwiędłej twarzy osadnika.
— Kulę znajdzie! — odparł starzec, a po chwili dodał. — Mówicie, że wam się jeść chce?
— O, bardzo!
Skwater pogrzebał chwilę w popiele i wydobył z niego wspaniały udziec jeleni, którego zapach rozszedł się naokoło. Po czym siedli do jedzenia.
Noc była pyszna; na niebo wysoko nad wąwóz wytoczył się księżyc, w gęstwinie poczęły śpiewać słodkim głosem maukawisy, ogień huczał wesoło, a Orso począł mruczeć z radości. Oboje z dziewczynką jedli jak najęci; stary tylko samotnik jeść nie mógł — i nie wiadomo dlaczego, spoglądając na małą Jenny, miał łzy w oczach.
Może dawniej był ojcem, a może w pustych górach ludzi rzadko widywał...
I odtąd troje tych ludzi pędziło życie razem.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
1. eukalipt — dziś: eukaliptus. [przypis edytorski]
2. winograd — tu: winna latorośl, krzewy winne. [przypis edytorski]
3. minstrel — średniowieczny śpiewak; tu: użycie żartobliwe. [przypis edytorski]
4. kastaniety (hiszp. castañuelas) — instrument muzyczny perkusyjny, składający się z połączonych ze sobą, ruchomych płytek drewnianych a. kościanych w kształcie muszli, które uderzane o siebie (lub uderzając o znajdującą się między nimi deszczułkę, jeśli są umocowane na rękojeści) wydają charakterystyczny, „klaszczący” dźwięk; kastaniety używane były tradycyjnie przez hiszp. tancerki flamenco. [przypis edytorski]
5. bandżo a. banjo — instrument strunowy szarpany, podobny do gitary, lecz o okrągłym pudle rezonansowym, mający zwykle 4–6 strun; w niektórych regionach Stanów Zjednoczonych traktowany jak instrument narodowy. [przypis edytorski]
6. ponszo a. ponczo — rodzaj okrycia wierzchniego, opończy z otworem na głowę, bez rękawów. [przypis edytorski]
7. bolero — hiszp. taniec ludowy, pochodzący z Kastylii i Andaluzji, spopularyzowany w XVIII i XIX w., wykonywany z towarzyszeniem gitary i instrumentów perkusyjnych (kastaniety, tamburyn). [przypis edytorski]
8. eviva! (hiszp.) — niech żyje. [przypis edytorski]
9. indyjski (daw.) — dziś: indiański. [przypis edytorski]
10. kuguar a. puma — drapieżny ssak z rodziny kotowatych zamieszkujący obie Ameryki; lew górski. [przypis edytorski]
11. the greatest attraction of the world (ang.) — największa atrakcja świata. [przypis edytorski]
12. pezo właśc. peso — grosz, drobna moneta; lm pesos. [przypis edytorski]
13. setlerski (z ang. settle: osiedlać, zasiedlać, osiąść) — osadniczy. [przypis edytorski]
14. miss (ang.) — panna. [przypis edytorski]
15. seniorita (hiszp.) — panna. [przypis edytorski]
16. pantalony (z fr., daw.) — dziś: spodnie. [przypis edytorski]
17. zaścięgnięty — obwiązany, ściągnięty. [przypis edytorski]
18. very fashionable (ang.) — bardzo modny. [przypis edytorski]
19. kulbaka — rodzaj siodła z wysokimi łękami (czyli przednią i tylną częścią stelażu siodła). [przypis edytorski]
20. wnicznik — myśliwy; por. wnyki: pułapka w formie pętli, zastawiana na duże zwierzęta w lasach. [przypis edytorski]
21. dziewica — dziewczyna, panna. [przypis edytorski]
22. lady like (ang.) — odpowiednie dla damy. [przypis edytorski]
23. buggy (ang.) — mały powóz. [przypis edytorski]
24. kanion — głęboki wąwóz o stromych zboczach. [przypis edytorski]
25. młodzież — tu daw.: młodzi mężczyźni. [przypis edytorski]
26. donna — panna. [przypis edytorski]
27. kielichowiec (Calycanthus) — krzew o silnie pachnących kwiatach, zaliczany do kladu magnoliowych. [przypis edytorski]
28. płeć (daw.) — cera; skóra twarzy. [przypis edytorski]
29. rebozo (z hiszp.) — obszerny szal noszony na ramionach, a niekiedy również na głowie; używany przez kobiety gł. w Meksyku. [przypis edytorski]
30. Saturday Weekly Review (ang.) — „Sobotni Przegląd Tygodniowy”. [przypis edytorski]
31. humbug (daw.) — szeroko rozreklamowane oszustwo. [przypis edytorski]
32. przedrzeźniają się publiczności (daw.) — dziś z czasownikiem niezwrotnym i D. (zam. C.): przedrzeźniać kogo. [przypis edytorski]
33. gomon (daw.) — wrzawa, hałas, zamieszanie, awantura; bajeczny, malowniczy pochód. [przypis edytorski]
34. hoch a. lebe hoch (niem.) — niech żyje. [przypis edytorski]
35. quand même (fr.) — jak zawsze. [przypis edytorski]
36. wedle (daw.) — obok, przy. [przypis edytorski]
37. Rembrandt van Rijn (1606–1669) — malarz holenderski okresu baroku, mistrz światłocienia. [przypis edytorski]
38. Gretchen — niem. zdrobn. Małgorzata; bohaterka dramatu J.W. Goethego Faust; synonim pełnej oddania kochanki. [przypis edytorski]
39. Greuze, Jean Baptiste (1725–1805) — rokokowy malarz fr.; autor licznych, ocierających się o kicz obrazów dzieci ze zwierzętami (kotami, pieskami gołębiami itp.) oraz portretów młodych dziewcząt, których przedstawienia podszyte są niezdrowym erotyzmem (np. stałym motywem u Greuze’a jest naga, odsłonięta mimowolnie, nie w pełni jeszcze ukształtowana pierś dziewczęca). [przypis edytorski]
40. skwaw, właśc. squaw — określenie przyjęte przez kolonizatorów z języka Indian bez zrozumienia kontekstu społecznego na kobietę indiańską; ściślej oznacza żonę kontraktową, a także partnerkę seksualną i nie ma oryginalnie znaczenia tak ogólnego. [przypis edytorski]
41. How do you do, darling (ang.) — jak się masz, kochanie. [przypis edytorski]
42. masztalerz — dozorca stajni i koni. [przypis edytorski]
43. indyjski (daw.) — dziś popr.: indiański. [przypis edytorski]
44. maukawis — gatunek ptaka. [przypis edytorski]
45. instynkta — dziś: instynkty. [przypis edytorski]
46. well (ang.) — dobrze; cóż. [przypis edytorski]
47. poczynać (daw.) — zaczynać. [przypis edytorski]
48. prawić (daw.) — mówić. [przypis edytorski]
49. paradyz (daw.; z fr. paradis: raj) — najwyżej usytuowane i najtańsze miejsca w teatrze a. cyrku; również: galeria, jaskółka. [przypis edytorski]
50. US — skrót od United States: Stany Zjednoczone; sprzęt znaczony w ten sposób stanowi mienie państwowe, np. własność armii itp. [przypis edytorski]
51. crowded house (ang.) — dosł. zatłoczony dom; przen. tłumy na widowni. [przypis edytorski]
52. hoodlum (slang. amer.) — łazik, włóczęga, osoba żyjąca na cudzy koszt, awanturnik; dziś: bandzior, gangster. [przypis edytorski]
53. come (ang.) — tu: chodź [przypis edytorski]
54. help (ang.) — tu: ratunku [przypis edytorski]
55. Negr — Murzyn. [przypis edytorski]
56. bydłobójnia — rzeźnia. [przypis edytorski]
57. rów irygacyjny — rów nawadniający. [przypis edytorski]
58. indyjski (daw.) — tu: indiański. [przypis edytorski]
59. lianosy — dziś: liany. [przypis edytorski]
60. wcale (daw.) — dość, zupełnie. [przypis edytorski]
61. dorozumiewać się (daw.) — domyślać się. [przypis edytorski]
62. kujot — dziś: kojot; wilk preriowy. [przypis edytorski]
63. skwater (z ang.) — nielegalny osadnik. [przypis edytorski]
64. ciężyć — dziś: ciążyć. [przypis edytorski]
65. pustynia (daw.) — każde pustkowie niezamieszkałe przez ludzi, a więc również niedostępne obszary leśne i górskie, niekoniecznie pozbawione roślinności. [przypis edytorski]
66. what is that (ang.) — co to jest; tu: co to znaczy [przypis edytorski]
67. sylf — duch powietrzny. [przypis edytorski]
68. welcome (ang.) — witaj. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Uwagi (0)