Księga ognia - Stefan Grabiński (książki czytaj online za darmo txt) 📖
Od iskier żarliwej wiary, poprzez ognie inkwizycyjne i piekielne, płomienny erotyzm, spalające szaleństwo, aż po tradycje pożarnictwa i mistyczno-astralne fajerwerki — zebrane w tomie Księga ognia nowele Stefana Grabińskiego, jednego z rodziców polskiej fantastyki, eksplorują chyba wszystkie obecne w kulturze tematy, motywy, przesądy, mrzonki i skojarzenia związane z ogniem.
Zbiór obejmuje dziewięć utworów spojonych jedną obsesją: Zielone Świątki, Muzeum dusz czyśćcowych, Gebrowie, Płomienne gody, Zemsta żywiołaków, Biały wyrak, Czerwona Magda, Pożarowisko, Pirotechnik.
- Autor: Stefan Grabiński
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Księga ognia - Stefan Grabiński (książki czytaj online za darmo txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stefan Grabiński
I szły po niebie te jasne postacie w utęsknieniu bez miary, pełgotały czas pewien w świętym wysiłku, aż wyczerpane drogą przydługą konały i gasły...
Patrzył na tę mękę serdeczną ich twórca i tym żarliwiej pracował nad dziełem swego życia jedynym. I stało się, że wykończył je w czasie, gdy już włos mu na skroniach posiwiał, gdy pochylony już laty151 zapragnął spocząć snem wiecznym.
Więc sprosił na igrzysko ludu wiele z miast i wsi i wyznaczył im siedliszcza kamienne półkręgiem nad brzegiem morza. A sam stanąwszy na rusztowaniu w środku koliska nad pluskotem wzwodliwych fal, wśród ciszy śmiertelnej rozpoczął widowisko.
I opowiedział im ognistą baśń o duszy ludzkiej i jej wędrówkach po szlakach życia. Mówił o wzlotach podniebnych i hańbie upadków, o rajskim śpiewał uśmiechu i piekielnej udręce, o wierze promiennej i kaźni zwątpienia. I dzierżgał na niebo swoją opowieść błyskami rakiet, gzygzakiem szmermeli, cudną poświatą Bengalu. Siał hojną dłonią całe przygarście złotego pyłu, miotał w noc cichą roje tęcz bez liku i świateł dżdżące wytryski. Rozpinał niebotyczne łuki, smukłe tumy i wież iglice, rzucał w ogniowym odmęcie gmachów podniebne arkady...
Nagle ustała orgia świateł, pogasły meteory i zapadły zwycięskie mroki nocy.
Lud zaszemrał niechętnie:
— Czyżby już koniec igrzysku?
I z rozczarowaniem spoglądali w dół na rusztowanie. Tam w blasku kaganka stał mistrz Jan z dłońmi przed się wyciągniętymi jak do modlitwy muezin, z twarzą wzniesioną ku niebu. Zda się skamieniał, zdrętwiał na miejscu...
Wtem wzleciała pod niebo cudna, ciemno-błękitna gwiazda, przeszybowała lotem błyskawicy ponad teatrem widowni i wzbiła się śmiało na firmament. Sześć ramion strzelało z błękitnej jej piersi, sześć świetlnych promieni z szafiru. Dziwna zaprawdę gwiazda.
Bo chociaż wspięła się tak wysoko jak żadna dotąd z rac mistrza, nie zmalała przecież dla oczu, lecz wciąż świeciła nad ziemią w pierwotnym swym blasku. A wtem zawisła w przestworzach na wschód od mlecznej drogi i zatrzymała się wśród siostrzyc...
Na próżno czekali widzowie, kiedy zgaśnie i stoczy się w morze, na próżno...
Bo gwiazda mistrza Jana nie miała już wrócić na ziemię, lecz przyjęta do grona rówieśnic odtąd miała świecić tam w górze.
A tu na rusztowaniu z desek wśród dogorywających lontów i stupin leżały sztywno rozpostarte zwłoki pirotechnika: blady był, bez kropli w twarzy, z zastygłym na wargach uśmiechem.
I zrozumieli ludzie, że duszę swą zaklął w szafirową gwiazdę, by mogła wzlecieć na niebo...
*
Astronomowie świata zauważyli tej nocy nowe ciało niebieskie: jakąś gwiazdę piękną i dużą, co rozbłysła nagle barwami szafiru we wschodniej połaci nieba.
A gdy w noc drugą i następne nie znikała z horyzontu, lecz zdawała się rozpalać coraz świetniejszym błękitem — włączyli ją w poczet gwiazd pierwszej wielkości i nazwali „Stella Pacis” czyli „Gwiazdą Pokoju”.
1. Et ego rogabo Patrem et alium Paraclitum dabit vobis, ut maneat vobiscum in aeternum spiritum veritatis (łac.) — fragment Ewangelii wg św. Jana: „Ja zaś będę prosił Ojca, a innego Pocieszyciela da wam, aby z wami był na zawsze, Ducha Prawdy (...)” J 14, 16-17. [przypis edytorski]
2. Non relinquam vos orpharos, veniam ad vos (łac.) — fragment Ewangelii wg św. Jana: „nie zostawiam was sierotami, przyjdę do was” J 14, 18. [przypis edytorski]
3. chram (daw.) — świątynia. [przypis edytorski]
4. świątalnych — dziś: świątecznych a. świątynnych. [przypis edytorski]
5. czaty — tu: straż, strażnicy. [przypis edytorski]
6. nie stało (daw.) — zabrakło. [przypis edytorski]
7. tessera (z łac.) — kostka, płytka; pojedynczy element mozaiki. [przypis edytorski]
8. siedliszcze — siedzisko, miejsce do siedzenia. [przypis edytorski]
9. samoczwart z Szymonem — we czworo; Szymon z trzema towarzyszami (towarzyszkami). [przypis edytorski]
10. żali a. zali (daw.) — czyż, czyżby. [przypis edytorski]
11. acz (daw.) — choć. [przypis edytorski]
12. ile że (daw.) — jako że, ponieważ. [przypis edytorski]
13. trzecia godzina dnia — daw. trzecia godzina od wschodu słońca. [przypis edytorski]
14. iścić się — realizować się, urzeczywistniać się. [przypis edytorski]
15. ukrzyżowaliście i zgładzili (daw.) — konstrukcja, w której końcówka fleksyjna pierwszego czasownika ma zastosowanie również dla kolejnego (kolejnych); dziś: ukrzyżowaliście i zgładziliście. [przypis edytorski]
16. Idźcie przeklęci (...) i aniołom jego — fragment Ewangelii Mateusza, w tłum. z Biblii Tysiąclecia: „Idźcie precz ode Mnie, przeklęci, w ogień wieczny, przygotowany diabłu i jego aniołom!” (Mt 25:41). [przypis edytorski]
17. E vidi spiriti (...) andando — I ujrzałem duchy idące poprzez płomień [Przypis autora]. [przypis autorski]
18. do oglądnięcia — dziś raczej: do obejrzenia. [przypis edytorski]
19. curiosum (łac.) — rzecz dziwna; ciekawostka. [przypis edytorski]
20. stygmatoplastia (z gr.) — odciski w glinie lub w wosku pozostawione przez widma pojawiające się na seansach spirytystycznych. [przypis redakcyjny]
21. czworogranny — czworoboczny; o czterech graniach. [przypis edytorski]
22. marka (daw.) — znaczek pocztowy. [przypis edytorski]
23. lubo (daw.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]
24. hora canonica (łac.) — godzina kanoniczna, tu: pora obiadu. [przypis redakcyjny]
25. Quivi la ripa (...) cadere in giuso (wł.) — cytat z pieśni 25. Czyśćca Boskiej Komedii Dantego Alighieri, ww. 112–117 (tłum. E. Porębowicza): [przypis redakcyjny]
26. stanca (z wł.) — tu: strofa; typ strofy zastosowanej (po raz pierwszy w historii literatury) przez Dantego to tercyna, czyli strofa trójwersowa, przy czym układ rymów kolejnych strof (mianowicie: aba, bcb, cdc, ded itd.) tworzy rodzaj konstrukcji łańcuchowej. [przypis edytorski]
27. kauteryzacja (łac.) — przyżeganie środkami lekarskimi lub rozpalonym żelazem w celu zniszczenia tkanek patologicznych. [przypis redakcyjny]
28. ideoplastia (z łac.) — ucieleśnienie idei dokonujące się poprzez osobę medium, rodzaj „wylewania się” energii (pobudzenie siły nerwowo-mięśniowej) poza organizm medium następujące pod wpływem wyobrażeń czy bodźców z zaświatów i objawiające się czynnościami mimowolnymi (i. pozytywna) lub zablokowaniem możności wykonania określonych czynności (i. negatywna); termin XIX-wiecznego mediumisty, Juliana Ochorowicza, związany z jego teorią zjawisk mediumicznych, Ochorowicz wyróżnił trzy rodzaje ideoplastii: bierną (wrażeń), czynną (ruchów) i materialną (troficzną). [przypis edytorski]
29. Apage satanas! (łac.) — Precz, szatanie! [przypis redakcyjny]
30. nieszpór — nabożeństwo wieczorne w kościele katolickim. [przypis edytorski]
31. plein pouvoir (fr.) — pełnomocnictwo. [przypis redakcyjny]
32. znać — widocznie. [przypis edytorski]
33. mięsopost — ostatki; w kościele katolickim: ostatnie dni karnawału przed czterdziestodniowym postem poprzedzającym wiosenne święto Wielkanocy. [przypis edytorski]
34. Aleksander VI — Rodrigo Borgia, papież w l. 1492–1503. [przypis redakcyjny]
35. grandseigneur (fr.) — wielki pan. [przypis redakcyjny]
36. poświetl (neol.) — poświata. [przypis edytorski]
37. passes (fr.) — ruchy rąk magnetyzera mające na celu wprowadzenie medium w stan hipnozy. [przypis redakcyjny]
38. fluidyczne woale — pasma zagadkowej materii, wydzielające się z organizmu osobników medialnych w czasie transu. [przypis redakcyjny]
39. Nebukadnezar, właśc. Nabuchodonozor (z hebr.) — władca Babilonu, zm. w 136 r. p.n.e. [faktycznie Nabuchodonozor zm. w 562 p.n.e.; red. WL], lecz jego potomek (syn, jak podaje Biblia), Baltazar, ujrzał na ścianie komnaty, podczas uczty, na której sprofanowano żydowskie naczynia sakralne, napis mane, thekel, fares (chald.): policzone, zważone, rozproszone, jako zapowiedź zemsty bożej. [przypis redakcyjny]
40. Vexilla regis prodeunt inferni (łac.) — Oto postępują naprzód proporce króla piekieł. (Przypis autora). [przypis autorski]
41. Cremaberis igne aeterno (łac.) — Ogniem wieczystym trawiony będziesz. (Przypis autora). [przypis autorski]
42. Noli me tangere (łac.) — Nie dotykaj mnie. [przypis redakcyjny]
43. pęcze a. pęcza — dziś: pąki. [przypis edytorski]
44. melancholia progressiva (łac.) — termin psychiatryczny na oznaczenie pogłębiającego się stanu chorobliwego przygnębienia. [przypis redakcyjny]
45. idées fixes (fr.) — urojenia. [przypis redakcyjny]
46. panta rhei (gr.) — wszystko płynie, wszystko się zmienia. [przypis redakcyjny]
47. prozelityzm (gr.) — skłanianie do przyjęcia innej wiary. [przypis redakcyjny]
48. dementia praecox (łac.) — otępienie wczesne, towarzyszące pogłębiającej się schizofrenii. [przypis redakcyjny]
49. dementia paralitica progressiva (łac.) — otępienie towarzyszące postępowemu porażeniu. [przypis redakcyjny]
50. paranoia senilis (łac.) — obłęd starczy, choroba psychiczna objawiająca się rozwojem przesadnych urojeń. [przypis redakcyjny]
51. Zaratustra — prorok i reformator religii staroirańskiej, mazdaizmu, żyjący prawdopodobnie na przełomie VII i VI w. p.n.e. [przypis redakcyjny]
52. mobed — stan kapłański w starożytnej Persji. [przypis redakcyjny]
53. Atar — w religii staroirańskiej nazwa ognia jako elementu oczyszczającego i zabezpieczającego przed złem. [przypis redakcyjny]
54. Atrarwan — stan kapłański w staroirańskim mazdaizmie. [przypis redakcyjny]
55. obiata (daw.) — ofiara składana bóstwom. [przypis edytorski]
56. Awesta — święta księga mająca według podania zawierać objawienie Zaratustry; pochodzi prawdopodobnie z VI w p.n.e. [przypis redakcyjny]
57. Mitra — bóstwo Persów, źródło światła, opiekun istot żyjących, pan życia i śmierci, wróg demonów. [przypis redakcyjny]
58. znachodził (daw.) — forma 3.os.lp r.m.: znajdował. [przypis edytorski]
59. pirolatria (gr.) — czczenie ognia. [przypis redakcyjny]
60. Aryman (mit. st. irań.) — bóstwo staroirańskie, będące uosobieniem zła. [przypis redakcyjny]
61. zakonodawca — tu: dawca zakonu, tj. zasad religii. [przypis edytorski]
62. pęcze — dziś: pąki, pączki. [przypis edytorski]
63. chylat (z arab.) — suknia honorowa. [przypis redakcyjny]
64. awatar (z sanskr.) — ponowne wcielenie boga albo przodka. [przypis redakcyjny]
65. Agni (z sanskr.) — bóg ognia w mitologii staroindyjskiej. [przypis redakcyjny]
66. liklinos (z gr.) — świecznik. [przypis redakcyjny]
67. kornalina (z łac.) — krwawnik, roślina o właściwościach leczniczych. [przypis redakcyjny]
68. roztruchan (z tur.) — ozdobny puchar biesiadny. [przypis redakcyjny]
69. turmalin (z syngal.) — minerał barwy ciemnej, przechodzącej w czerń, zieleń lub granat. [przypis redakcyjny]
70. burnus (z arab.) — opończa z kapturem z białej wełny. [przypis redakcyjny]
71. chlamida (z gr.) — wierzchnie okrycie starożytnych Greków. [przypis redakcyjny]
72. Izyda (z gr.) — egipska bogini zmarłych, patronka czarów. [przypis redakcyjny]
73. Ammon-Ra-Jowisz — egipski król bogów, [synkretyczny bóg] światła i płodności. [przypis redakcyjny]
74. peplos (z gr.) — wierzchnie okrycie kobiece w starożytnej Grecji. [przypis redakcyjny]
75. chlajna (z gr.) — ciepłe wełniane okrycie u starożytnych Greków. [przypis redakcyjny]
76. dalmatyka (z łac.) — długi, biały strój wierzchni z rękawami u starożytnych Rzymian. [przypis redakcyjny]
77. Brahma (z sanskr.) — najwyższe bóstwo w religii hinduskiej. [przypis redakcyjny]
78. narteks (z łac.) — puszka do przechowywania leków. [przypis redakcyjny]
79. zawiędły — dziś: zwiędły. [przypis edytorski]
80. antymon — metal srebrzystobiały, kruchy. [przypis redakcyjny]
81. Dahaka (mit. st. irań.) — demon na usługach Arymana. [przypis redakcyjny]
82. Ahura-Mazda a. Ormuzd (mit. st. irań.) — bóg światła i dobra. [przypis redakcyjny]
83. hektyczny (z gr.) — trawiący, wyniszczający, gorączkowy; podniecony, zaniepokojony. [przypis edytorski]
84. diw (mit. st. irań.) — zły duch, demon. [przypis redakcyjny]
85. eheu (gr.) — wykrzyknik: hej! [przypis edytorski]
86. Macte virtute estote, carissimi! Diabolus claudicans sum, vulgo (łac.) — Dzielnie spisaliście się, najdrożsi. Jestem diabeł kulawy, pospolicie [w domyśle: pospolicie mówiąc; red. WL]. [przypis redakcyjny]
87. afekty carnis (z łac.) — namiętności ciała. [przypis redakcyjny]
88. lewantyński (z wł.) — wschodni, pochodzący z krajów wschodu śródziemnomorskiego. [przypis redakcyjny]
89. acetylina (z łac.) — gaz świetlny, wytwarzany działaniem wody na karbid. [przypis redakcyjny]
90. tyjada (z gr.) — bachantka, kobieta biorąca udział w starogreckich obrzędach religijnych ku czci Dionizosa-Bachusa. [przypis redakcyjny]
Uwagi (0)