Sprawiedliwie - Władysław Stanisław Reymont (biblioteka polska txt) 📖
Janek Winciorek, główny bohater opowiadania, ucieka z więzienia do rodzinnej wsi. Został skazany na trzyletni areszt za to, że pobił rządcę — a uczynił to w obronie honoru swojej ukochanej Nastki.
Podczas powrotu na wieś zostaje postrzelony przez strażników i ostatkiem sił dociera w rodzinne strony. Jego przybycie przysporzy jednak wielu kłopotów mieszkańcom wsi…
Władysław Stanisław Reymont to jeden z najważniejszych pisarzy młodopolskich, przedstawiciel realizmu i naturalizmu, prozaik, nowelista. W 1924 roku został nagrodzony literacką Nagrodą Nobla za powieść Chłopi. Utwór Sprawiedliwie został wydany w 1899 roku, a niektórzy historycy literatury uważają, że opowiadanie miało być wstępem do nagrodzonego dzieła autora.
- Autor: Władysław Stanisław Reymont
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Sprawiedliwie - Władysław Stanisław Reymont (biblioteka polska txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Władysław Stanisław Reymont
166. karwas (gw.) — kawał. [przypis edytorski]
167. osnowa — równoległy układ nitek, przez który później przewleka się nitki wątku, tworząc tkaninę. Wykonanie osnowy polegało na równym rozmieszczeniu i naprężeniu pasm nitek zawieszonych na poziomo umocowanej belce i obciążonych na dole; ułożony zestaw nawijano na wał, zakładany następnie do krosien. [przypis edytorski]
168. żarty (gw.) — obżerający się, żarłoczny. [przypis edytorski]
169. półszosta — półszósta, sześć i pół. [przypis edytorski]
170. kurasek do gwizdania — gliniany gwizdek w kształcie kogucika. [przypis edytorski]
171. felczer — osoba wykonująca proste zabiegi medyczne. [przypis edytorski]
172. siła (starop., gw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
173. geld (niem.) — pieniądze. [przypis edytorski]
174. szwarcować (pot. z niem. schwärzen) — przewozić a. przenosić nielegalnie przez granicę, przemycać. [przypis edytorski]
175. adybym zamarła (gw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: a dyć zamarłabym, tj.: to przecież umarłabym. [przypis edytorski]
176. łoni (daw., gw.) — w zeszłym roku. [przypis edytorski]
177. latoś (daw., gw.)— w tym roku. [przypis edytorski]
178. przyjdzieć — przyjdzie ci. [przypis edytorski]
179. parobek (daw., gw.) — tu: młodzieniec. [przypis edytorski]
180. zmówiny (daw.) — rozmowa swata z panną i jej rodzicami o zawarciu małżeństwa; oświadczyny; zaręczyny. [przypis edytorski]
181. w dyrdy (gw.) — galopem, pędem. [przypis edytorski]
182. ślaz — malwa; gatunek rośliny o kielichowatych kwiatach, posiadającej wiele odmian. [przypis edytorski]
183. sygnaturka — najmniejszy dzwon kościelny. [przypis edytorski]
184. wełniak — spódnica z tkaniny wełniano-lnianej, zwykle wykonanej w domowym warsztacie. [przypis edytorski]
185. spencerek (daw.) — krótka, dwurzędowa kurtka. [przypis edytorski]
186. modry — intensywnie niebieski. [przypis edytorski]
187. bogać (gw.) — gdzieżby. [przypis edytorski]
188. radzenia — rady. [przypis edytorski]
189. przetak — sito z dużymi otworami. [przypis edytorski]
190. sygnować (z łac.) — dawać znać; tu: dzwonić. [przypis edytorski]
191. ckno (daw.) — smutno. [przypis edytorski]
192. poradzać (gw.) — tu: rozmawiać, gwarzyć. [przypis edytorski]
193. lewentarz (gw.) — inwentarz; zwierzęta w gospodarstwie, szczególnie bydło. [przypis edytorski]
194. nazad (gw.) — z powrotem. [przypis edytorski]
195. dycht (gw., z niem.) — akurat, właśnie, w sam raz. [przypis edytorski]
196. sifkarta (daw. pot., z niem.: Schiffskarte: karta okrętowa; Schiff: statek, okręt; Karte: karta, bilet) — bilet na podróż statkiem. [przypis edytorski]
197. cesarz brazylijski — od ogłoszenia niepodległości w 1822 do przewrotu wojskowego w 1889 Brazylia była cesarstwem. [przypis edytorski]
198. przezpiecznie (gw.) — bezpiecznie. [przypis edytorski]
199. domiarkować się (gw.) — zmiarkować, domyślić się. [przypis edytorski]
200. jako (daw., gw.) — tu: że. [przypis edytorski]
201. statki (daw.) — sprzęty, narzędzia potrzebne do wykonywania pewnej czynności, dziś zwł. naczynia kuchenne. [przypis edytorski]
202. grunt w tabeli nie stoi? — w tabeli likwidacyjnej sporządzonej w związku z przeprowadzeniem uwłaszczenia w Królestwie Polskim (1864). Tabele zawierały wyszczególnienie gruntów przechodzących na własność chłopów. Otrzymywany przez gospodarza wypis z tabeli był dowodem praw własności do ziemi. [przypis edytorski]
203. krup — błonica krtani, ostra choroba zakaźna występująca w pierwszych latach życia, objawiająca się utrudniającą oddychanie opuchlizną gardła. Przy braku odpowiedniej pomocy prowadzi do uduszenia się. [przypis edytorski]
204. nieszpory (z łac. vespera: wieczór) — wieczorne nabożeństwo w kościołach chrześcijańskich, tradycyjnie odprawiane o zachodzie słońca. [przypis edytorski]
205. przewiedzieć się (gw.) — dowiedzieć się. [przypis edytorski]
206. łozina — gałązki wierzbowe. [przypis edytorski]
207. węgieł — zewnętrzny róg budynku, narożnik. [przypis edytorski]
208. nieszpory — tu: wieczorne modlitwy z brewiarza. [przypis edytorski]
209. czochać się (przestarz.) — trzeć się, ocierać się o coś. [przypis edytorski]
210. śpiżowy — dziś popr.: spiżowy, wykonany ze spiżu, stopu miedzi, cyny i cynku. [przypis edytorski]
211. huf (daw.) — hufiec, oddział wojska. [przypis edytorski]
212. niwy — pole, ziemia uprawna. [przypis edytorski]
213. kole (daw., gw.) — koło, wokół, przy. [przypis edytorski]
214. obleczenie (gw.) — ubranie. [przypis edytorski]
215. pacierz — tu: miara czasu (tyle, ile potrzeba na odmówienie pacierza). [przypis edytorski]
216. ścierń — krótkie źdźbła pozostałe na polu po ścięciu zboża; por. ściernisko. [przypis edytorski]
217. parobek (daw., gw.) — tu: młodzieniec. [przypis edytorski]
218. bieżyć (gw.) — biec, śpieszyć, iść. [przypis edytorski]
219. terasa (daw.) — taras. [przypis edytorski]
220. ordynarny (daw.) — pospolity, zwykły. [przypis edytorski]
221. geometra (daw.) — geodeta, człowiek zajmujący się pomiarami gruntów. [przypis edytorski]
222. Niobe (mit. gr.) — żona króla Teb Amfiona, matka licznego potomstwa, szczyciła się, że ma więcej dzieci niż bogini Latona, która miała tylko Apollina i Artemidę. Apollo i Artemida z zemsty zabili z łuków dzieci Niobe na jej oczach. Rozpaczającą Niobe na koniec Zeus zamienił w skałę, co czasem interpretuje się jako skamienienie z bólu i rozpaczy. [przypis edytorski]
223. ekspozycja (z łac.) — tu: sposób przedstawienia, ukazania rzeczy. [przypis edytorski]
224. ukaz (ros.) — w daw. Rosji: dekret, akt prawny wydany przez najwyższą władzę; chodzi o ukaz uwłaszczeniowy cara Aleksandra II z 1864 r. [przypis edytorski]
225. wotywa — w kościele katolickim msza odprawiana w specjalnej intencji a. msza poranna, śpiewana. [przypis edytorski]
226. Kto się w opiekę — polska pieśń religijna, z tekstem psalmu 91 wg Jana Kochanowskiego. [przypis edytorski]
227. rozchodnik — pospolita roślina o mięsistych liściach, płożąca się lub wznosząca, rosnąca zwykle na suchych, piaszczystych lub skalistych, miejscach. [przypis edytorski]
228. baczyć (daw., gw.) — pamiętać, uważać. [przypis edytorski]
229. jarzyna — tu: jare zboże, siane na wiosnę. [przypis edytorski]
230. przegon (daw.) — rów melioracyjny, przekopany przez pole w celu odprowadzenia nadmiaru wody. [przypis edytorski]
231. partia — tu: zorganizowana grupa. [przypis edytorski]
232. koza (daw., pot.) — areszt. [przypis edytorski]
233. junactwo — cechy właściwe junakom: dzielność, śmiałość, zuchwałość, hardość; por. junak: śmiałek, odważny, młody mężczyzna. [przypis edytorski]
234. sielny (gw.) — silny, mocny. [przypis edytorski]
235. parobek (daw., gw.) — tu: młodzieniec. [przypis edytorski]
236. włóka — 30 morg, tj. ok. 18 ha. [przypis edytorski]
237. do dnia (daw., gw.) — o świcie, przed wschodem słońca. [przypis edytorski]
238. o drugich kurach — kiedy po raz drugi zapieją koguty. [przypis edytorski]
239. przełaz — trudne, zwł. wąskie przejście. [przypis edytorski]
240. przyzba — wał usypany z ziemi dokoła podmurówki dawnej chaty wiejskiej, często obłożony kamieniami a. deskami; daw. ludzie na wsi zwykli odpoczywać siedząc na przyzbie i mając za oparcie ścianę chałupy. [przypis edytorski]
241. falanga — w staroż. Grecji zwarty szyk ciężkozbrojnej piechoty; dziś przen.: zbity, zwarty szereg ludzi. [przypis edytorski]
242. grobla — wał ziemny utrzymujący wodę w sztucznych zbiornikach wodnych, takich jak stawy i kanały; grzbietem grobli często wiodły drogi. [przypis edytorski]
243. monstrancja (z łac. monstrare: pokazywać) — ozdobne naczynie, w którym podczas uroczystości w kościele katolickim umieszcza się i pokazuje publicznie (stąd nazwa) hostię. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0 PL.
Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/sprawiedliwie
Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Fundację Nowoczesna Polska z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów Doroty Kowalskiej. Utwór powstał w ramach "Planu współpracy z Polonią i Polakami za granicą w 2014 roku" realizowanego za pośrednictwem MSZ w roku 2014. Zezwala się na dowolne wykorzystanie utworu, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, o posiadaczach praw oraz o "Planie współpracy z Polonią i Polakami za granicą w 2014 r.".
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Wojciech Kotwica, Anna Wołk.
Okładka na podstawie: cwwycoff1@Flickr, CC BY 2.0
ISBN 978-83-288-3797-3
Uwagi (0)