Śmierć fauna - Tytus Czyżewski (bibliotek cyfrowa .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Tytus Czyżewski, znany przede wszystkim jako malarz awangardowy i teoretyk sztuki okresu międzywojnia, stworzył też kilka obrazków literackich. Nalezy do nich miniatura dramatyczna Śmierć Fauna (z podtytułem „Obrazek”). Tematem utworu jest konfrontacja tradycyjnej idylli — o antycznym rodowodzie — z rzeczywistością wsi polskiej pierwszej ćwierci XX wieku.
Zgodnie z estetyką sztuki nowoczesnej Śmierć Fauna Tytusa Czyżewskiego opiera się na paradoksach. Obrazek to humorystyczny, choć niewesoły: ostatecznie przecież gość przybyły z mitologicznych krain ponosi zapowiedzianą w tytule śmierć na polskiej niwie. Sztuka jest fantastyczna (w związku z obecnością fauna oczywiście), a jednak wiele w niej realizmu. Na przykład w stosunkach między klasami w społeczeństwie polskim: wyższa, inteligencka oskarża niższą, chłopską o ciemnotę i skłonność do ślepej przemocy, poza tym zależy jej, żeby się sprawa przykrego końca fauna nie wydała, wieść się nie rozniosła. Realizm cechuje też język i postawę ludu.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Tytus Czyżewski
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Śmierć fauna - Tytus Czyżewski (bibliotek cyfrowa .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Tytus Czyżewski
gdy pasie.
Dziewczęta w lesie — słońcu wiosennemu
Śpiewają...
Drzewa szumią,
Potoki szepcą
Waszą mową...
Wy Barbari —
I ziemia, gdy ją burza smaga,
Ona się skarży waszą mową.
Czy od ziemi, waszej uczyliście się mowy,
Wy Barbari?!...
Cóż to za kraj?
do proboszcza
Któż ty jesteś?!
PROBOSZCZ
Jestem proboszcz tutejszej parafii,
Lud nauczam i wszelkie wykorzeniam wady,
Nieczystość, pijaństwo, złodziejstwo
I inne łajdactwo.
Uspokajam butę ludu, godzę zwady
Między chłopy a pany.
Ten las zwykłych jodeł,
To własność pana naszego dziedzica;
Owóż ten pan kochany,
Wielki miłośnik sztuk i twojej ojczyzny,
Włoch — kocha sztukę, często tam jeździ,
A potem o tym pisze pamiętniki,
Aby coś kraj skorzystał.
O, bo jeszcze daleko z kulturą nam do zagranicy...
A co do tego kraju, ma on blizny
Po awanturach i to wcale niepotrzebnych,
Co nawet o tym niektórzy mówią historycy —
Zresztą całkiem zwyczajny kraj,
Gdzie się gnieżdzi:
Wrona, sroka, bocian i ptak tym podobny,
A nazywa się ten kraj Polonia.
FAUN
A — Polonia, Poloni, coś o was słyszałem,
Pono czuli jesteście na cudze pochwały
I zresztą bardzo weseli ludzie.
Pono tańczyć i pić lubicie dużo...
Zresztą wiem o was mało...
Zajęty byłem sobą, mym życiem,
Kiedy grono winne dojrzewa
I gdzie najpiękniejsza Dryjada zabawia,
I na jaką nutę szpak gwiżdże albo drozd zaśpiewa,
O tym myślałem
I tym tylko żyłem.
Człowieku, możesz wyobrazić
Mnie — któremu las huczał życiem,
Mnie — któremu każdy zakąt lasu
Dyszał rozkoszą —
Ja wesoły, zwinny Faun...
po chwili
Teraz patrz....
Starość zła jako Gorgona,
Patrz — włosy z brody,
A rogi od głowy odłażą;
Patrz: na to mi przyszło —
Ja, który żyłem miłością i pięknem,
Patrzaj — na to mi przyszło —
zasłania twarz rękami
Tymczasem schodzi się coraz więcej ludzi — bab, parobków, dziewcząt — cisną się koło Fauna, gapią.
Nadchodzi wójt.
WÓJT
Niech bedzie pochwalony!
Dobry dzień Jegomości.
całuje proboszcza w rękę
PROBOSZCZ
Na wieki wieków —
Jak się macie, wójcie?
WÓJT
wielce zdziwiony
Ady19 lece pendem — prosę Jegomości —
Ady niedaleko stąd orzę,
A przylatuje do mnie dziewucha
I godo że się cosi w lesie objawiło —
Lece w dyrdy...
... ... ... ... ... ... ... ... ...
A cóz to takiego — niecysto siła cy co,
Cy przebroł się kto — cy co?!!
PROBOSZCZ
Widzisz, to jest zbiedzony
Stary Faun z kraju włoskiego.
WÓJT
E cóz to takie —?!
E i racice mo...
przypatruje się bliżej — dziwi się bardzo — kiwa głową
A może to jaki obieżyświat,
Może dać znać do urzędu,
Bo to teroz...
PROBOSZCZ
E nie, nie,
E widzisz, to jest,
Jakże to wytłumaczyć...
To taki staroświecki bóg w dziwnej postaci;
Ja wam to zresztą powiem
W innej porze.
Bo to i człowiek — widzisz, może się przeinaczyć.
WÓJT
E może to jancykryst20,
Bo pisali w gazetach,
Ze koniec świata bedzie.
PAROBEK KUBA
macha lekceważąco ręką
To jakisiś palamanter21,
Przebrany ciarach22,
Co się mu kumedyi zachciewa;
Gdzie to dyjabeł —
Jakem ci był na Saksach,
To w jednym mieście
Taki som był wyrobiony
Cy ta z żelaza, cy z miedzi.
Siedział, a wodę gębą puscoł —
ORGANISTA
Co też to Kuba bredzi,
To jest... ale ty zresztą nie zrozumiesz tego.
ogląda się
Patrzcie, co się tu narodu
Zeszło z wsi całej!
PROBOSZCZ
No cóż tak wystawiacie gały,
A do roboty — za darmo płacę!?
Wypędza ich — gdy raptem na polanę wbiega dziewczyna, woła zdyszana.
DZIEWCZYNA
Ej jegomość, jegomość, prosę jegomości,
Bo się Krasula cieli,
Nijak nie mogą dać rady;
Gospodyni przysyłają, żeby jegomość śli
— — — — — — — — —
Nijak nie mogą dać rady,
Jeszcze się stéro23.
PROBOSZCZ
Idę zaraz — cicho, głupia —
do Fauna:
A ty tu, Faunie, zostań,
Zaraz wrócę.
FAUN
Nie odchodź — z kimże mówił będę,
Z tymi ludźmi?
Chciałbym mówić tobie
O moim smutku,
Chciałbym mówić o mojej żałobie,
Wygadać się, wynurzyć,
Nie odchodź!
Zostawiasz mnie chłopstwu,
Tej hołocie!
PAROBEK KUBA
rozgniewany
No no, widzis go!
Ty ciarachu rogaty,
Tylko z hołotą nie wyjezdzoj,
Bo my są też naród ślachetny!
Wynoś się, skądeś przysed — nic nom tu nie przegaduj,
Bo my ta obstoimy sami za siebie...
zamierza się ręką — zirytowany
Bo jak cię lunę — psio krew —
To ci zaroz te rogi odlecą!
PROBOSZCZ
No cicho, cóż znowu,
Patrzcie go...!
Cóż ty myślisz, że to w karczmie —!
PAROBEK KUBA
A to niech nie poniewiera naszego stonu!!
PROBOSZCZ
do Fauna
Ja się tu jeszcze nawrócę,
To wezmę cię do siebie:
Przenocujesz u mnie.
BABA STARA
E, to ta jegość robią nierozumnie
Takiego stracha.
Dyć to nie przymierzając takie,
Jak ten dyjobuł,
Co to w kościele na obrazie,
Co to smaży dusze w piekle,
A drugi pod kotłem podpolo;
Ale jak już jegomości tako wolo,
No to...
PROBOSZCZ
Nic wam do tego — cicho.
do organisty
Pilnować, żeby co złego
Nie zrobiły mu te chamy;
Ja wnet wrócę!
Druga DZIEWCZYNA wbiega, woła
Jegomość, jegomość,
Bo gospodyni przysyłają,
Co jakieś państwo przyjechało...
PROBOSZCZ
Jakie państwo?!
DZIEWCZYNA