Śmierć fauna - Tytus Czyżewski (bibliotek cyfrowa .TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Tytus Czyżewski, znany przede wszystkim jako malarz awangardowy i teoretyk sztuki okresu międzywojnia, stworzył też kilka obrazków literackich. Nalezy do nich miniatura dramatyczna Śmierć Fauna (z podtytułem „Obrazek”). Tematem utworu jest konfrontacja tradycyjnej idylli — o antycznym rodowodzie — z rzeczywistością wsi polskiej pierwszej ćwierci XX wieku.

Zgodnie z estetyką sztuki nowoczesnej Śmierć Fauna Tytusa Czyżewskiego opiera się na paradoksach. Obrazek to humorystyczny, choć niewesoły: ostatecznie przecież gość przybyły z mitologicznych krain ponosi zapowiedzianą w tytule śmierć na polskiej niwie. Sztuka jest fantastyczna (w związku z obecnością fauna oczywiście), a jednak wiele w niej realizmu. Na przykład w stosunkach między klasami w społeczeństwie polskim: wyższa, inteligencka oskarża niższą, chłopską o ciemnotę i skłonność do ślepej przemocy, poza tym zależy jej, żeby się sprawa przykrego końca fauna nie wydała, wieść się nie rozniosła. Realizm cechuje też język i postawę ludu.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Tytus Czyżewski
Epoka: Modernizm
Rodzaj: Dramat

Czytasz książkę online - «Śmierć fauna - Tytus Czyżewski (bibliotek cyfrowa .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Tytus Czyżewski

Idź do strony:

dziewuchy broł!

PROBOSZCZ

A chamy, bydło!

I żyj tu z takimi ludźmi —

Doprawdy strach bierze —

Pokazuje się25, że ich nie można

Ani na chwilę samych puścić.

Żem tylko odszedł,

Już sprawili szelmowską sprawkę!

Pan dziedzic i pani oglądają Fauna. DZIEDZIC

A to ciekawe,

Skąd on się tutaj wziął.

I że właśnie nasz go zabił chłop,

To wstyd...

Zawsze to osobistość sławna i nietutejsza.

Trzeba do dzienników podać,

Jak i co było,

Żeśmy temu niewinni, jeno chłop.

A przecież się ich oświeca, naucza —

Ale wójt, wójt, od czegóżeś tam był!!

WÓJT

Prosę wielemoznego pana,

Myśmy temu niewinni, jeno Kuba,

Ten parobek...

Ze taki zdroźliwy na honorze i nogły26,

Jak zacon bić — — —!!

ORGANISTA

E — że to, proszę jaśnie pana,

Podobno był cudzy bóg... jakiś?!

DZIEDZIC

Ale właśnie, że był kulturny,

Nie powinni byli zabijać.

Ale chłop to się tylko bić a bić!

PANI

patrzy na leżącego Fauna

E, on już taki stary,

I tak niewiele się mu należało.

E, chodźmy stąd, zawsze to nieprzyjemnie przy trupie;

Gorąco, wnet pocznie cuchnąć, chodźmy.

DZIEDZIC

Trzeba przysłać po niego ludzi,

Wziąć go stąd — — —

— — — No i tak zginął ostatni,

Na ziemi polskiej Faun!

Odchodzą.

Na polanę wychodzi dziewczyna — staje nad trupem Fauna — patrzy. DZIEWCZYNA

E, nie zyje — zabili....

A tu taka wiosna piękna,

Słoneczko tak grzeje — ej wiosenka!!

Z lasu słychać śpiew — daleko.

Rekrucie, rekrucie,

Nie chodź mi po rucie,

Ostre podkówki mas,

Rutkę mi sprzecinas, hu ha-a!

DZIEWCZYNA

śpiewa ile siły w głosie

Wiosenka, wiosenka,

Słonecko na niebie,

Przeczekałam zimę, Jasieńku, na ciebie, hu ha-a!

Śpiewka milknie stopniowo w lesie — potem cisza. Słońce wyszło w górę. We wsi w kościele dzwonią na południe. — Gorąco i parno — w lesie słychać łomot i tętent goniącego bydła. DZIEWCZYNA

woła

Antoska, bo już na południe dzwonią,

Zganiaj bydło, bo się gzije!...

KONIEC

Przyjaciele Wolnych Lektur otrzymują dostęp do prapremier wcześniej niż inni. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur: wolnelektury.pl/towarzystwo/

Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/

Informacje o nowościach w naszej bibliotece w Twojej skrzynce mailowej? Nic prostszego, zapisz się do newslettera. Kliknij, by pozostawić swój adres e-mail: wolnelektury.pl/newsletter/zapisz-sie/

Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.

Przypisy:

1. krotofilny, właśc. krotochwilny (daw.) — żartobliwy. [przypis edytorski]

2. sioło — wieś. [przypis edytorski]

3. driady (mit. gr.) — boginki leśne, duchy drzew; tu zachowano dla rytmu wiersza daw. formę dryjad. [przypis edytorski]

4. nie płaczze (gw.) — daw. konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, wymawianą w gwarze „ze” (tzw. mazurzenie). [przypis edytorski]

5. w kumorze (gw.) — w komorze. [przypis edytorski]

6. Horacy, właśc. Quintus Horatius Flaccus (65–8 p.n.e.) — wybitny rzymski poeta liryczny, autor liryk, satyr i listów. [przypis edytorski]

7. skanda — zapewne od „skandować” (z łac. scandere: wstępować, wchodzić na coś), tj. dobitnie jak podczas występu na scenie wypowiadać słowa z podkreśleniem rytmiki wypowiedzi. [przypis edytorski]

8. Diana (mit. rzym.) — bogini łowów i księżyca, odpowiednik gr. Artemidy. [przypis edytorski]

9. Feb a. Febus (mit. gr.) — przydomek Apollina (znaczący z gr. tyle co: „Jaśniejący”), przewodnika dziewięciu muz, boga sztuki, wróżbiarstwa i gwałtownej śmierci. [przypis edytorski]

10. Bakchus a. Bachus (mit. rzym., gr. Dionizos) — syn Zeusa i Semele, wynalazł wino; czczony jako bóg wina i płodności; był patronem odbywających się co roku ku jego czci bachanaliów: obchodów połączonych z szalonymi, niekiedy rozwiązłymi ucztami, tańcami, pokazami teatralnymi itp. [przypis edytorski]

11. Muzy (mit. gr.) — patronki (i uosobienia) poszczególnych sztuk. [przypis edytorski]

12. Sylen (mit. gr.) — mądry wychowawca i towarzysz Dionizosa, boga wegetacji i wina; przedstawiany jako tłustawy mężczyzna z końskimi uszami, nogami i ogonem, często nadużywający wina. [przypis edytorski]

13. faunalie — analogicznie do bachanaliów: uroczystości ku czci faunów. [przypis edytorski]

14. dyć tam się cosik rusa (gw.) — przecież coś tam się rusza. [przypis edytorski]

15. exorciso te in (łac.) — zaklinam cię w... [imię Ojca i Syna i Ducha]; urywek formuły egzorcyzmu. tj. obrzędu wyganiania diabła w kościele rzymskokatolickim. [przypis edytorski]

16. Faun (mit. rzym.) — bóg płodności, pól i lasów, opiekun pasterzy, przedstawiany jako brodaty mężczyzna z koźlimi kopytami i rogami; utożsamiany z greckim Panem, któremu przypisywano dużą aktywność seksualną. [przypis edytorski]

17. Faune, Nympharum fugientum amator (...) multo fumat odore (łac.) — początkowy fragment Horacego Pieśni III, 18 (Do Fauna); w tłumaczeniu Lucjana Siemieńskiego:

Faunie, lubiący ścigać Nimfy płoche

Błogosławieństwem obleć moje kopce,

Drobnym przychowkiem opiekuj się trochę —

A potem leć w strony obce.

Przecież rok rocznie masz z kozła ofiary;

Druhowi Cyprii stawiam z winem kruże,

Sypię kadzidła — i ołtarzyk stary

Wonnymi dymy okurzę.

[przypis edytorski]

18. Inter audaces lupus errat agnos (łac.) — początkowy fragment Horacego Pieśni III, 18 (Do Fauna); w tłumaczeniu Lucjana Siemieńskiego: „Jagnięta mężnie wilkom patrzą w oczy”. [przypis edytorski]

19. ady (gw.) — a to; przecież. [przypis edytorski]

20. jancykryst (gw.) — antychryst. [przypis edytorski]

21. palamanter, właśc. palamentra a. palamętra (gw.) — człowiek przemyślny i przebiegły, zdolny, ale próżniak; włóczęga, rozpustnik, urwis; od: parlamentarz, tj. parlamentariusz (osoba pełniąca poselstwo, w czasie wojny wysyłana do obozu wroga). [przypis edytorski]

22. ciarach (gw.) — mieszczuch. [przypis edytorski]

23. sterać się — zmarnować, zniszczyć, nadwerężyć coś głównie przez ciężką pracę, trudy, zmartwienia itp.; tu: forma gwarowa 3.os.lp z końcówką -o (tj. stera). [przypis edytorski]

24. wolze — walże. [przypis edytorski]

25. pokazuje się — okazuje się. [przypis edytorski]

26. nogły (gw.) — nagły; gwałtowny, porywczy. [przypis edytorski]

Wesprzyj Wolne Lektury!

Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.

Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.

Jak możesz pomóc?

Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056

Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.

Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Nowoczesna Polska zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

E-book można pobrać ze strony: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/czyzewski-smierc-fauna/

Tekst opracowany na podstawie: Tytus Czyżewski, Śmierć fauna. Obrazek, G. Gebethner i spółka, Kraków 1907.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl).

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Aleksandra Kopeć-Gryz, Angelika Kuch, Aleksandra Sekuła, Maria Świetlik.

Okładka na podstawie: Głowa fauna, Johannes Josephus Aarts (1881-1934), domena publiczna

ISBN 978-83-288-6498-6

Plik wygenerowany dnia 2022-01-10.

Idź do strony:

Darmowe książki «Śmierć fauna - Tytus Czyżewski (bibliotek cyfrowa .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz