Lekarz mimo woli - Molière (Molier) (jak czytać książki na komputerze txt) 📖
Satyra na lekarzy, a zarazem na ich klientów. Gdyby iść za przesłaniem sztuki (nie podanym przecież jednak serio), wypadło by dojść do wniosku, że każdy, choćby drwal, może zostać lekarzem.
Wystarczy, żeby bredził wystarczająco niezrozumiale — a przy tym profesja to nieporównanie bardziej popłatna! Natomiast sposób na wyleczenie znaleźć może łatwo sam pacjent.
Intryga „lekarska” pozostaje zamknięta w klamrze scenek z życia kłótliwego małżeństwa, które sprawy między sobą układa za pomocą kija. Można powiedzieć (oczywiście z przymróżeniem oka), że Molièrowska farsa propaguje wartości tradycyjne.
- Autor: Molière (Molier)
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Lekarz mimo woli - Molière (Molier) (jak czytać książki na komputerze txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Molière (Molier)
Ej, do licha, bez tych serdeczności, bardzo proszę.
SGANARELNie pozwalasz pan, bym się radował z wami z tak pięknego związku?
ŁUKASZZe mną, ile pan chce, ale z żoną dość tych ceremoniów.
SGANARELBiorę jednaki udział w szczęściu obojga: jeżeli pana ściskam, aby mu wyrazić swą radość, ściskam również i panią, aby i jej okazać toż samo.
Ej, do kata, panie dochtór, cóż za uprzykrzenie!
SCENA PIĄTAPanie, za chwilę przyprowadzę panu córkę.
SGANARELPanie, oczekuję jej z całym mym laboratorium.
GERONTGdzież ono?
SGANARELTu.
GERONTWybornie.
SGANARELAle, ponieważ obchodzi mnie cała pańska rodzina, muszę wprzód spróbować mleka pańskiej mamki i zbadać jej piersi.
Nie, nie, obeńdzie się.
SGANARELObejrzeć piersi mamki jest obowiązkiem lekarza.
ŁUKASZNijakich tu obowiązków nie trza.
SGANARELCo! ty się ośmielasz sprzeciwiać lekarzowi? Precz mi zaraz!
ŁUKASZKpię sobie z tego.
SGANARELSpuszczę na ciebie febrę.
JAGUSIAWynoś się stąd; czy ja nie mam lat po temu, aby się sama obronić, gdyby chciał zrobić coś, co się nie godzi?
ŁUKASZOn tu nie ma nic do macania.
SGANARELPfe, paskudnik, zazdrosny o swoją żonę!
GERONTOto córka.
SCENA SZÓSTACzy to jest chora?
GERONTTak. To moja jedyna córka, byłbym w rozpaczy, gdyby umarła.
SGANARELNiechże ją Bóg broni! Nie wolno jej umrzeć bez przepisu lekarza.
GERONTDajcież krzesło.
SGANARELWcale sobie niczego ta chora; myślę, że nawet zdrowy zadowoliłby się nią zupełnie.
GERONTRozśmieszyłeś ją pan, panie doktorze.
SGANARELTym lepiej, to najlepszy znak, gdy lekarz rozśmiesza chorego.
No i cóż? O co chodzi? Co pannie jest? Gdzie co dolega?
LUCYNDAHą, hi, hę, hą.
SGANARELHę? Co ona powiada?
LUCYNDAHą, hi, hą, hi, hą.
SGANARELCo?
LUCYNDAHą, hi, hą.
SGANARELHą, hi, hą. Nic nie rozumiem. Cóż to za diabelski język?
GERONTTo właśnie jej choroba. Oniemiała nagle, i to bez przyczyny; ten właśnie wypadek stał się powodem odwłoki małżeństwa.
SGANARELA to czemu?
GERONTTen, którego ma zaślubić, chce czekać wyleczenia, nim dobije umowy.
SGANARELI cóż to za głupiec, który nie chce, aby żona jego była niema? Dałby Bóg, aby moja cierpiała tę chorobę! pewnie bym się nie silił jej uleczyć!
GERONTSłowem, prosimy, chciej pan użyć całej sztuki, aby ulżyć jej cierpieniu.
SGANARELBa, ba, niech się pan nie kłopocze. Powiedz mi tylko wprzódy: czy to bardzo jej dolega?
GERONTTak, panie doktorze.
SGANARELTym lepiej. Doznaje wielkich boleści?
GERONTBardzo wielkich.
SGANARELDoskonale. Czy chodzi tam, gdzie pan wiesz?
GERONTOwszem.
SGANARELObficie?
GERONTNa tym się nie rozumiem.
SGANARELWydzieliny czy posiadają miłą powierzchowność?
GERONTNie znam się na tym.
SGANARELDaj mi panna rękę.
Wyraźnie widać z pulsu, że jest niema.
GERONTTak, panie, tak; to właśnie: odgadł pan od pierwszego dotknięcia.
SGANARELHo, ho!
JAGUSIAPatrzcie, jak on przejrzał tę chorość!
SGANARELMy, wielcy lekarze, umiemy poznać się na rzeczy od pierwszego rzutu oka. Nieuk znalazłby się może w kłopocie, mówiłby panu: „to, owo”; ale ja, ja idę do celu prosto, od razu, i powiadam bez ogródek, że pańska córka jest niema.
GERONTTak, ale chciałbym, abyś mi pan mógł powiedzieć, skąd to pochodzi.
SGANARELNic łatwiejszego; stąd, że postradała mowę.
GERONTWybornie. Ale jaka może być przyczyna, jeśli łaska, że postradała mowę?
SGANARELNajdzielniejsze powagi twierdzą, że to wskutek zastanowienia czynności języka.
GERONTDobrze, ale jakże się pan zapatruje na takie zastanowienie czynności języka?
SGANARELArystoteles powiada o tym... śliczne rzeczy.
GERONTBardzo wierzę.
SGANARELAch! to był wielki człowiek!
GERONTBez wątpienia.
SGANARELCałą gębą wielki człowiek...
Człowiek o tyle większy ode mnie samego. Aby więc wrócić do naszego wywodu, sądzę, że to zatamowanie czynności języka zależne jest od pewnych humorów, które my uczeni nazywamy humorami złośliwymi; tym bardziej, że wapory uformowane przez wyziewy soków tworzących się w ogniskach choroby i dążące do... że się tak wyrażę... do... Rozumiesz pan po łacinie?
GERONTAni słówka.
SGANARELNie rozumiesz po łacinie?
GERONTNie.
SGANARELCabricias, arci thuram, catalamus, singulariter, nominativo, haec musa, niby muza, bonus, bona, bonum. Deus sanctus, est ne oratio latinas? Etiam, tak, i owszem. Quare? Dlaczego? Quia substantivo et adjectivum, concordat in generi, numerum, et casus.
GERONTAch, czemuż się nie uczyłem!
JAGUSIAA to ci prześcipny człowiek!
ŁUKASZNie ma co, piekne bo piekne, człek nie kapuje ani słowa.
SGANARELOtóż, gdy te wapory, o których mówię, przechodzą od lewej strony, po której leży wątroba, ku prawej stronie, w której znajduje się serce, może się zdarzyć, że płuco, które nazywamy po łacinie armyan, mając komunikację z mózgiem, który nazywamy po grecku nasmus, za pośrednictwem żyły wrotnej, którą nazywamy po hebrajsku kubil, spotyka na swej drodze pomienione wapory, wypełniające komory łopatki; że zaś właśnie te wapory... staraj się pan dobrze schwycić to rozumowanie, proszę o to; że zaś te wapory mieszczą w sobie pewną złośliwość... słuchaj pan tylko dobrze, zaklinam.
GERONTSłucham.
SGANAREL...mieszczą w sobie pewną złośliwość, która jest spowodowana... wytęż pan całą uwagę, z łaski swojej.
GERONTWytężam.
SGANAREL...która jest spowodowana przez ostrość humorów wylęgłych we wklęsłości diafragmy, zdarza się, iż te wapory... Ossabandus, nequeis, nequer, potarinum, quipsa millus. I oto właśnie przyczyna, że pańska córka jest niema.
JAGUSIAO, jak on uczenie gada!
ŁUKASZCzemu to u mnie ozór tak nie chodzi!
GERONTW istocie, nie można lepiej tego wywieść. Jedna tylko rzecz mnie uderzyła: to ustęp o sercu i wątrobie. Zdaje mi się, że pan je mieścisz inaczej, niż są; że serce jest po lewej stronie, a wątroba po prawej.
SGANARELW istocie; tak było dawniej: ale myśmy to zmienili, i teraz uprawiamy medycynę zupełnie nowym systemem.
GERONTNie wiedziałem, i przepraszam za swoje nieuctwo.
SGANARELNic nie szkodzi; nie ma pan wszak obowiązku dotrzymywać nam kroku co do wykształcenia.
GERONTOczywiście. Ale, panie doktorze, co pan sądzi, iż trzeba czynić w tej chorobie?
SGANARELCo ja sądzę...
GERONTTak.
SGANARELMoje zdanie jest, aby ją położyć z powrotem do łóżka i dać jej jako lekarstwo dużo chleba maczanego w winie.
GERONTA to czemu?
SGANARELPonieważ w chlebie i winie, zmieszanych razem, mieszczą się własności sympatyczne, pobudzające do mówienia. Nie widzisz pan, że ten właśnie pokarm daje się papugom i że w ten sposób nabierają zdatności mowy?
GERONTPrawda! Oczywiście! Ach, cóż za wielki człowiek! Prędko, dużo chleba i wina.
SGANARELWrócę nad wieczorem, aby zbadać jej stan.
SCENA SIÓDMAPomału, nie spiesz no się.
Panie, tej oto mamce muszę zaaplikować parę środeczków.
JAGUSIACo? Mnie? Jestem najzdrowsza w świecie.
SGANARELTym gorzej, mameczko, tym gorzej. Ten zbytek zdrowia jest wielce zastraszający i nie byłoby źle zaaplikować ci delikatne puszczeńko krwi albo wsunąć łagodną lewatywkę.
GERONTAleż, panie, tego systemu to już nie rozumiem. Po cóż krew puszczać tam, gdzie nie ma choroby?
SGANARELDobry system; najlepszy system; tak jak się pije, aby zapobiec pragnieniu, tak samo trzeba krew puszczać, aby zapobiec chorobie.
JAGUSIAO, co to, to nici z tego. Nie będzie pan robił apteki z mego cielska.
SGANARELOporna jesteś na leczenie, ale już my cię potrafimy przyprowadzić do rozsądku.
SCENA ÓSMAZatem żegnam.
GERONTZaczekaj pan chwilę, jeśli łaska.
SGANARELCzego pan sobie życzy?
GERONTWręczyć panu zapłatę.
SGANARELNie przyjmę ani szeląga.
GERONTAleż panie...
SGANARELAni trochę.
GERONTChwileczkę.
SGANARELNie ma mowy.
GERONTPozwól pan.
SGANARELPan chyba żartuje.
GERONTRzecz załatwiona.
SGANARELNic z tego.
GERONTEch!
SGANARELNie robię tego dla pieniędzy.
GERONTAleż wierzę.
SGANARELWażne?
GERONTOczywiście.
SGANARELNie jestem z tych lekarzy, co to patrzą na zapłatę.
GERONTWiem o tym.
SGANARELNie kieruje mną chęć zysku.
GERONTAni mi to w myśli nie postało.
SGANARELDaję słowo, wcale nieźle, i byle...
SCENA DZIEWIĄTAOd dawna czekam na pana, panie doktorze, chcę pana błagać o pomoc.
SGANARELTen puls mi się nie podoba.
LEANDERNie jestem wcale chory i nie po to przychodzę.
SGANARELJeżeli nie jesteś chory, czegóż, u licha, zaraz nie mówisz?
LEANDERNie. Przedstawię rzecz w dwóch słowach. Nazywam się Leander i kocham się w Lucyndzie, którą pan odwiedził przed chwilą. Ponieważ zaś, wskutek niełaski ojca, wzbroniono mi do niej wszelkiego przystępu, ośmielam się prosić pana, byś zechciał przyjść z pomocą mej miłości i ułatwił mi przeprowadzenie planu, którym obmyślił, aby jej móc powiedzieć dwa słowa mające stanowić o szczęściu mego życia.
SGANARELZa kogo mnie pan bierze? Jak to! ważysz się zwracać do mnie, aby uzyskać pomoc w swych miłostkach? Ośmielasz się poniżać godność lekarza do tego rodzaju posług!
LEANDERNiech pan nie robi hałasu.
SGANARELWłaśnie, że będę robił. Jesteś zuchwalec!
LEANDERNo, no, spokojnie tylko.
SGANARELGbur!
LEANDERZa pozwoleniem!
SGANARELJa panu pokażę, że źle się pan wybrałeś i że to jest bezczelna śmiałość...
LEANDERPanie doktorze...
SGANARELChcieć mnie używać...
Nie mówię tutaj o panu, gdyż pan jesteś porządny człowiek i byłbym szczęśliwy, gdybym mógł panu w czym pomóc: ale zdarzają się na świecie takie bałwany, które biorą człowieka za co innego, niż jest, i wyznaję, że mnie to wścieka.
LEANDERPrzepraszam bardzo za śmiałość, z jaką...
SGANARELŻartuje pan. O cóż chodzi?
LEANDERTrzeba więc panu wiedzieć, że ta choroba, którą chcesz uleczyć, jest udana. Lekarze namędrkowali się już nad nią co wlezie i nie szczędzili dowodów, aby wykazać, że pochodzi to z mózgu, to z wnętrzności, to ze śledziony, to z wątroby; ale faktem jest, iż prawdziwą przyczyną tego cierpienia jest miłość i że Lucynda wymyśliła je jedynie po to, aby się uwolnić od małżeństwa, do którego ją chciano zmusić. Ale usuńmy się stąd, aby nas nie widziano razem, a w drodze panu powiem, o co chcę prosić.
SGANARELChodźmy zatem: wzbudziłeś pan we mnie niepojętą czułość dla swej miłości; choćbym miał z siebie wyprzeć całą mą medycynę, albo chorą diabli wezmą, albo też będzie twoją.
Zdaje mi się, że nieźle wyglądam jako aptekarz; że zaś ojciec nigdy mnie nie widział, sądzę, że to przebranie i peruka wystarczą, aby go oszukać.
SGANARELZ pewnością.
LEANDERChciałbym tylko jeszcze umieć parę szumnych terminów medycznych, aby ozdobić swoje dyskursy i nadać sobie pozór uczonego.
SGANARELDaj pan pokój, to niepotrzebne; wystarczy ubranie; ja sam nie więcej wiem od pana.
LEANDERJak to?
SGANARELNiech mnie diabli porwą, jeżeli cokolwiek rozumiem
Uwagi (0)