Próby - Michel de Montaigne (warto czytać .txt) 📖
Krótki opis książki:
Próby to trzytomowy zbiór esejów autora Michaela de Montaigne'a, francuskiego pisarza i filozofa epoki renesansu.
To rozważania o charakterze filozoficznym, moralnym i społecznym, podszyte ideałem harmonii i wynikającej z niej mądrości. W pismach zawarta jest bogata refleksja filozoficzna nad możliwościami poznawczymi umysłu ludzkiego, a także próba pogodzenia wielu sprzeczności.
Montaigne uważany był za mistrza filozofii stoickiej, przez jednych również jako autorytet chrześcijańskiej moralności — przez innych właście na tej płaszczyźnie mocno krytykowany. Jego dzieło, wydane w 1580 roku, w 1646 trafiło do indeksu ksiąg zakazanych. Montaigne'a uważa się za twórcę nowego gatunku literackiego — eseju.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Michel de Montaigne
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Próby - Michel de Montaigne (warto czytać .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Michel de Montaigne
Której by u każdego z nas podziw nie zmalał/ Za czasem” (Lucretius, De rerum natura, II, 1027; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
201. Wyrodne (...) przypowieściach — Platon, Prawa, VIII. [przypis tłumacza]
202. Chryzyp (...) rodzaju — Sekstus Empiryk, Zarysy pirrońskie, I, 14. [przypis tłumacza]
203. wedle (...) Izokrata (...) podatkiem — Izokrates, Mowa do Nikoklesa. [przypis tłumacza]
204. naród — Montaigne ma na myśli Francję. [przypis tłumacza]
205. cale (daw.) — całkiem, całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]
206. zarozumienie — dziś: zarozumiałość. [przypis edytorski]
207. νόμοις ἒπεσθαί τοίσιν εγχώροις κάλον (gr.) — „Słuchać praw kraju przystoi krajowcom” (Hugo Grotius, Excerpta ex tragoediis et comoediis graecis; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
208. Eforus (...) obyczaju — Valerius Maximus, Factorum et dictorum memorabilium, II, 6, 7. [przypis tłumacza]
209. nowość (...) która gnębi nas od tylu lat — reformacja. [przypis tłumacza]
210. Heu (...) meis (łac.) — Ach jakże bolą rany, com sobie sam zadał! (Ovidius, Philis Demophonti, [w:] Epistulae [Heroides] ,48; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
211. honesta oratio est (łac.) — pięknie brzmią te słowa (Terentius, Andria, I, 114; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
212. adeo (...) probabile est (łac.) — „Bo żadna gwałtowna zmiana tego, co prastare, nie jest pochwały godna” (Livius Titus, Ab Urbe condita, XXIV, 54; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
213. zarozumienie — dziś: zarozumiałość. [przypis edytorski]
214. ad deos (...) polluantur (łac.) — „do bogów to raczej, nie do ludzi należy: oni sami niech baczą, by ich święta i uroczystości nie zlekceważono” (Livius Titus, Ab Urbe condita, X, 6; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
215. Delfijczykom, gdy podczas wojny medyjskiej (...) odparła wyrocznia (...) — Herodot, Dzieje, VIII, 36. [przypis tłumacza]
216. quis (...) antiquitas? (łac.) — „I któż się znajdzie, kogo by nie przekonała tradycja starożytna, poparta i poświadczona godnymi pomnikami i świadectwy?” (Cicero, De divinatione, 1, 40; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
217. Quum (...) sequor (łac.) — „W sprawach religii idę za Korunkaniusem, Scypionem, Scaevolą, najwyższymi kapłanami, a nie za Zenonem, Kleantesem lub Chryzypem” (Cicero, De natura deorum, III, 2; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
218. Aditum nocendi perfido praestat (łac.) — „Wiarołomnemu daje człek wierzący okazję szkody” (Seneca [Minor], Oedipus, III, 686; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
219. ten, który nakazał, by [prawa] spały przez dwadzieścia i cztery godzin — Agesilaos II (444–360 p.n.e.), król Sparty, dla zapobieżenia społecznej katastrofie, uchronienia bardzo licznych i możnych uciekinierów z pola bitwy przed skutkami piętnującego i wykluczającego społecznie prawa (Plutarch, Agesilaos, 30 [w:] Żywoty sławnych mężów). [przypis edytorski]
220. ten, który z czerwca uczynił powtórny maj — Aleksander Wielki przed bitwą nad Granikiem, aby nie złamać tradycji macedońskiej zabraniającej władcy działań wojennych w miesiącu daisios, nakazał uznać go za „drugi artemisios” (Plutarch, Aleksander Wielki, 16, 2 [w:] Żywoty sławnych mężów). [przypis edytorski]
221. jednego z naszych książąt — Książę de Guize, z domu Lotaryńskiego. [przypis tłumacza]
222. Owóż w czasie pierwszych zamieszek (...) za doradców — cała ta opowieść wyjęta jest z książki pt. La Fortune de la Cour ułożonej przez pana Dampmartin, dawnego dworzanina Henryka III. [przypis tłumacza]
223. Cesarz August (...) nagrodę swej łaskawości — ustęp ten dosłownie jest zaczerpnięty z traktatu Seneki O łagodności, I, 9. Opowiadanie to dostarczyło materiału Corneille’owi do słynnej sceny w tragedii Cynna. [przypis tłumacza]
224. cale (daw.) — całkiem, całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]
225. Ale nie na to samo (...) zdrady — Książę de Guize padł z ręki fanatyka Poltrot, podczas oblężenia Orleans. [przypis tłumacza]
226. nie po mału (daw.) — niemało; znacznie. [przypis edytorski]
227. Ktoś (...) otaczają — Ludwik XI (Commines, Pamiętniki, II, 7 i 9). [przypis tłumacza]
228. ktokolwiek (...) drugiego — Seneka (Młodszy), Listy moralne do Lucyliusza, List IV, 8. [przypis tłumacza]
229. Dion z Syrakuz (405–354 p.n.e.) — polityk, zięć Dionizjusza Starszego; wygnany z Syrakuz przez Dionizjusza Młodszego udał się do Aten, studiował u Platona. Pozyskując jego uczniów przygotował wyprawę, w wyniku której obalił Dionizjusza, zostając tyranem Syrakuz (357–354 p.n.e.). Zamordowany w wyniku spisku Kallipposa. [przypis edytorski]
230. Kalippus — Kallippos, Ateńczyk, uczeń Platona, towarzyszył Dionowi w wyprawie przeciw Dionizjuszowi Młodszemu. Po objęciu władzy przez Diona zamordował go i sam został tyranem Syrakuz (354–352 p.n.e.). [przypis edytorski]
231. Dion (...) przyjaciół — Plutarch, Dion [w:] Powiedzenia królów i wodzów. [przypis tłumacza]
232. Aleksander (...) właśnie — Quintus Curtius, Historiae Alexandri Magni, III, 6. [przypis tłumacza]
233. cale (daw.) — całkiem, całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]
234. Habita fides plerumque fidem obligat — „Okazane zaufanie zobowiązuje po największej części do wzajemnej ufności” (Livius Titus, Ab Urbe condita, XXII, 22; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
235. Stetit (...) metuens (łac.) — „Z twarzą nieustraszoną stał wsparty na wale/ Zasługując, by raczej jego się lękano,/ On, nie znający lęku!” (Lucanus, Pharsalia, V, 316; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
236. cale (daw.) — całkiem, całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]
237. snadniej (daw.) — łatwiej. [przypis edytorski]
238. Dionizjusz I (Starszy) (ok. 430 p.n.e.–367 p.n.e.) — tyran Syrakuz od ok. 405 pn.e.; Syrakuzy pod jego panowaniem stały się najpotężniejszą kolonią grecką na zachodzie. Powstrzymał ekspansję Kartaginy na Sycylii, stworzył rozległe państwo, obejmujące połowę Sycylii i płd. Italię, kontrolujące M. Tyrreńskie, Jońskie i Adriatyckie. Mecenas artystów i uczonych. [przypis edytorski]
239. Pewien cudzoziemiec (...) nieprzyjaciół — Plutarch, Dionizjusz Starszy, 7 [w:] Powiedzenia królów i wodzów. [przypis tłumacza]
240. Rozdział XXIV. O bakalarstwie — w oryg. Du pedantisme. Pedant, znaczyło w języku XVI w. bakałarz, nauczyciel. [przypis tłumacza]
241. cale (daw.) — całkiem, całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]
242. magis magnos clericos non sunt magis magnos sapientes! — ten cytat w barbarzyńskiej łacinie mieści się u Rabelais’go, Gargantua 19, 39 i znaczy w przybliżeniu: „największe uczeńce nie zawsze mają najwięcej rozumu”. [przypis tłumacza]
243. Co się tyczy filozofów (...) także byli (...) przedmiotem urągowiska w (...) komediach — Komedie Arystofanesa, w których Sokrates był okrutnie wyszydzony. [przypis tłumacza]
244. Co się tyczy filozofów (...) pyszałków — cały poprzedzający ustęp tyczący filozofów zaczerpnięty jest z dialogu Platona Teajtet. [przypis tłumacza]
245. Odi (...) sententia (łac.) — „Tych nienawidzę, co działają głupio, a prawią uczenie” (Pacuvius u Gelliusa [w: Gellius Aulus, Noctes Atticae], XIII, 8; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
246. geometra z Syrakuz (...) ku obronie swego kraju (...) stworzył machiny przeraźliwe — Archimedes w obronie Syrakuz podczas dwuletniego oblężenia miasta przez wojska rzymskie (por. Plutarch, Marcellus, 14–17 [w:] Żywoty sławnych mężów). [przypis tłumacza]
247. ktoś spytał Kratesa (...) „Póty, póki pastuchy będą dowodzić naszą armią” — przytoczenie swobodne, por. Diogenes Laertios, Krates z Teb [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VI, 92. [przypis tłumacza]
248. Heraklit (...) odparł — Diogenes Laertios, Heraklit z Efezu [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, IX, 3. [przypis edytorski]
249. Empedokles odrzucił królowanie, które mu ofiarowali — Diogenes Laertios, Empedokles z Agrygentu [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VIII, 63. [przypis edytorski]
250. Tales (...) handel, który w jednym roku przyniósł mu (...) bogactwa — Tales dorobił się dużego majątku przewidując urodzaj oliwek i wcześniej wydzierżawiając prasy do tłoczenia (Diogenes Laertios, Tales [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, I, 26). [przypis edytorski]
251. Apud (...) secum (łac.) — „Umieją rozprawiać wobec innych, ale nie wobec siebie i ze sobą” (Cicero, Tusculanae disputationes, V, 36; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
252. Non est (...) gubernandum (łac.) — „Nie czas na słowa, gdzie czynów potrzeba” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 108; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
253. Ex quo (...) quiret (łac.) — „Na darmo popisuje się filozof mądrością, jeśli sam sobie poradzić nie umie” (Ennius u Cycerona, w: Cicero, De officiis, III, 15; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
254. Si cupides (...) agna (łac.) — „Jeśli chciwy, nadęty i jak jagnię słaby” (Iuvenalis, Satirae, VIII, 14; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
255. Non enim (...) sapientia est (łac.) — „Bo nie wystarcza zdobyć wiedzę, należy umieć ją wyzyskać” (Cicero, De finibus bonorum et malorum, I, 1; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
256. Dionizjusz dworował sobie z gramatyków (...) — pomyłka autora, nie Dionizjusz, ale Diogenes, znany filozof (Diogenes Laertios, Diogenes z Synopy, [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VI, 27–28). [przypis edytorski]
257. miasto (daw.) — zamiast. [przypis edytorski]
258. reguły, którą Protagoras podał swoim uczniom (...) wynagrodzili jego trudy — Platon, Protagoras, 328b–c. [przypis edytorski]
259. Vos (...) sannae (łac.) — „O ty, starodawnej krwi Rzymianinie, ty, co nie dbasz o to, co się za tobą dzieje, bacz pilno, aby cię za plecami twymi nie przedrzeźniał jaki błazen!” (Aulus Persius Flaccus, Satirae, V, 61; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
260. Queis (...) Titan (łac.) — „Którym Tytan w swej łasce dał serce i głowę/ Z lepszej gliny...” (Iuvenalis, Satirae, XIV, 34; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
261. Non (...) discimus (łac.) — „Nie uczymy się dla życia, lecz dla szkoły” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 106; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
262. ut fuerit (...) didicisse (łac.) — „Byłoby w takim razie lepiej, żebyśmy się niczego nie uczyli” (Cicero, Tusculanae disputationes, II, 4; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
263. Postquam (...) desunt (łac.) — „Odkąd się ukazali uczeni, poczciwi zaczęli zanikać” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 95; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
264. asotos (...) exire (łac.) — „Ze szkoły Arystyppa wychodzą niewieściuchy, ze szkoły Zenona zgryźliwcy” (Cicero, De natura deorum, III, 31; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
265. spytano Agesilausa (...) mężami (łac.) — Plutarch, Powiedzenia spartańskie. [przypis tłumacza]
266. cale (daw.) — całkiem, całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]
267. jak Sokrates (...) Hippiaszowej sztuki — Platon, Hippiasz Większy. [przypis tłumacza]
268. imainacja (daw.) — dziś: imaginacja; wyobraźnia. [przypis edytorski]
269. cale (daw.) — całkiem, całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]
270. najkrzepciejszy (daw.) — najsilniejszy; por. krzepki. [przypis edytorski]
271. centony — modne naówczas utwory, składane z wierszy wyjętych z jednego lub wielu klasycznych autorów. [przypis tłumacza]
272. Jak bądź się rzeczy mają (...) moją własną — Molier przypomniał sobie ten rys w Uczonych białogłowach i włożył go w usta Chryzala. [przypis tłumacza]
273. przepomnieć (daw.) — zapomnieć. [przypis edytorski]
274. Obest (...) docent (łac.) — „Częstokroć powaga nauczycieli powstrzymuje i onieśmiela rozwój uczniów” (Cicero, De natura deorum, I, 5; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
275. numquam tutelae suae fiunt (łac.) — „Nigdy się nie wyzbędą opieki” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 33; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
276. Che (...) m’aggrata (wł.) — „Wątpienie, niemniej niż wiedza, przypada mi do smaku” (Dante, Piekło II, 93). [przypis tłumacza]
277. Non sumus (...) vindicet (łac.) — „Nie uznajemy królów; każdy niech się sam rozsądza swobodno” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 33; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
278. cale (daw.) — całkiem, całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]
279. powiada Epicharmus (...) [rozum] widzi i słyszy (...); inne rzeczy są ślepe, głuche — Klemens Aleksandryjski, Kobierce zapisków filozoficznych... (gr. Stromata), II, 5.
Darmowe książki «Próby - Michel de Montaigne (warto czytać .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)