Nasi okupanci - Tadeusz Boy-Żeleński (jak czytac ksiazki za darmo w internecie txt) 📖
Nasi okupanci to zbiór felietonów Tadeusza Boya-Żeleńskiego wydany w 1932 roku. Autor porusza w nich problematykę związaną z różnymi aspektami seksualności, małżeństwa i macierzyństwa, konfrontując realia społeczne z nakazami nauki Kościoła katolickiego.
Publikacje tego rodzaju narażały Boya na konflikty z duchownymi oraz przedstawicielami konserwatywnych kręgów społeczeństwa, zyskał jednak rozgłos i uznanie za swą odwagę cywilną wśród środowisk świeckich, zajmujących się propagowaniem świadomego macierzyństwa i ułatwianiem rozwodów. W artykułach zebranych w tomie Nasi okupanci autor atakuje hipokryzję dogmatycznego kleru oraz dewocyjnego otoczenia. Wskazuje przy tym jednakże, że istnieje duże zapotrzebowanie na rozsądnych i zważających na ludzkie potrzeby księży.
Tadeusz Boy-Żeleński to jeden z najsłynniejszych polskich krytyków literackich, eseistów i tłumaczy, którego twórczość przypada głównie na pierwszą połowę XX wieku. W swoich esejach zarówno komentował życie literackie, jak i angażował się społecznie — propagował edukację seksualną i świadome macierzyństwo, występował jako obrońca praw kobiet.
- Autor: Tadeusz Boy-Żeleński
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Nasi okupanci - Tadeusz Boy-Żeleński (jak czytac ksiazki za darmo w internecie txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Tadeusz Boy-Żeleński
To jedno. A drugie to, że wedle dzisiejszych pojęć karanie zbrodni jest tylko jedną i to najmniej chlubną funkcją porządku społecznego. Zapobieganie występkom, to piękniejsze i — w gruncie — praktyczniejsze działanie. Kiedy społeczeństwo znajdzie się wobec przestępcy, jakże często musi w duchu uznać, że nie spełniło wobec tego człowieka swoich obowiązków, nie troszczyło się o niego od dziecka, nie dało mu oświaty, nie dało mu pracy, nie umiało go wychować. A kiedy przestępca dostanie się do więzienia, cóż się czyni, aby opuściwszy je, nie musiał do niego wracać? Miałem niedawno sposobność czytać w rękopisie pamiętnik więźnia, który rozpoczął swoje życie więzienne młodym chłopcem i przez kilkanaście lat z małymi przerwami wciąż w więzieniu przebywał, mimo że za każdym razem miał szczere postanowienie odmiany. Ale co taki ma począć? Wychodzi zza kraty bez środków do życia; pracy i pomocy na poczekaniu nie znajdzie; jedyni ludzie, których zna i od których może spodziewać się czegoś, to jego kompani-złodzieje; wraca więc do ich towarzystwa i po krótkim czasie dostaje się z powrotem do więzienia. Jest dla społeczeństwa rzeczą jeżeli już nie ludzkości, to prostego wyrachowania, aby każdy, kto tego pragnie, miał możność powrotu na uczciwą drogę. Praca wychowawcza nad nieletnimi przestępcami, opieka nad zwolnionymi więźniami po odsiedzeniu kary, powinny być „rozbudowane” jak najszerzej.
Na razie zapewne to są marzenia. Ale do takich marzeń dziwnie nastraja monotonna melodia kodeksu karnego z jego powtarzającym się refrenem: 3 lata więzienia, 5 lat więzienia, 10 lat więzienia...
Obraz, na który składają się rozdziały tej książki, nie byłby wierny, gdyby go nie dopełnić ostatnimi biuletynami. Zatem trzeba stwierdzić, że od czasu, jak kreśliłem moje rozważania, okupacja posunęła się na całej linii. Projekt ustawy małżeńskiej — to zdaje się już faktem — pogrzebany jest na czas nieograniczony. Równocześnie odbywa się cicha, ale skuteczna praca nad przerobieniem — w sensie na wskroś reakcyjnym — wszystkich niemiłych klerowi artykułów nowego kodeksu karnego. Słowem, wystarczyło jednego gestu naszych czarnych władców, aby przekreślić dziesięcioletnią pracę komisji kodyfikacyjnej.
Przechodzę myślą, co jeszcze zaszło? Ot, incydent drobny, ale znamienny. Jednemu z głównych katolickich poznańskich działaczy, którego nazwisko widniało pod każdym manifestem „obrażonej moralności”, prokurator zmuszony był wytoczyć sprawę karną o czyny nierządne z nieletnimi, tym razem bardzo autentyczne. Paradoks dość normalny, tak samo jak to, że klerykalna „Gazeta Warszawska” w suto płatnych anonsach zachwala środki na spędzenie płodu (patrz Dokumenty).
Co jeszcze? Ano, socjalistyczny „Naprzód” ustami red. Haeckera, odżegnał się od nietaktownego Boya i wyraził czołobitność wielkodusznym biskupom („Słówka do Boya”).
Co jeszcze? Historia dziewczyny z „bieli”, przytoczona swego czasu przeze mnie w Rozmyślaniach wielkopostnych, znalazła tymczasem swój epilog przed sądem. Przywiedziona do ostateczności, dziewczyna oblała księdza kwasem siarczanym i poszła do kryminału...
Co jeszcze? W Warszawie odbył się Zjazd pisarzy katolickich... Mimo wszystkich zabiegów sfer duchownych, które zjazd ten aranżowały i starały się mu nadać charakter arcybractwa literackiego, skończył się on humorystycznym fiaskiem. Oprócz paru eunuchów literackich, nie wzięto na ten lep nikogo.
Bo godne uwagi jest, że właśnie w ostatnim czasie nastąpiło dość wyraźne przegrupowanie naszych pisarzy. I pisarzy, i pism. Świeżo powstałe w Warszawie pod redakcją świetnego poety Wierzyńskiego czasopismo „Kultura” znakomicie przedłużyło front antyokupacyjny. Ale najosobliwsze rzeczy obserwujemy na terenie Poznania. Organ świętoszków, „Tęcza”, uległ jako tygodnik likwidacji; obmierzł i swoim dostawcom, i swoim odbiorcom. Powstał natomiast w jego miejsce „Dwutygodnik literacki”, który od początku rozpoczął wojnę z władcami — jak to nazywa — „Klechistanu”. Pierwszy numer wywołał istną burzę w czarnym światku, zwłaszcza że znaleźli się w „Dwutygodniku” wszyscy niemal... dawni współpracownicy „Tęczy”, z Zegadłowiczem na czele. Ale już trzeci numer pisma wychodzącego w Poznaniu trzeba było drukować — w Krakowie; tajna ręka zorganizowała bojkot pisma w drukarniach poznańskich...
Bądź co bądź, ta mobilizacja piór przeciw czarnej okupacji, to jest rzecz pocieszająca. Dać pierwszy odpór tej nawale, dopomóc do zorganizowania jakiejś samoobrony, to jest rola pisarzy; przede wszystkim ich. Bo powiedzmy sobie: każdy rząd w Polsce, chce czy nie chce, będzie się uginał pod naciskiem kleru, dopóki ciemnota lub bierność ogółu będzie czyniła ten kler realną czy fikcyjną potęgą. Dopóki w Polsce będzie można wykrzykiwać wzniośle „Bóg i religia”, tam gdzie w gruncie chodzi o władzę i o pieniądze — dopóty kasta wyodrębnionych z życia dzikusów będzie regulatorem najdonioślejszych spraw społeczeństwa, z jego największą szkodą.
Są bakterie, które zabija się światłem.
Kiedy w Warszawie powstała poradnia Świadomego macierzyństwa, zaczęto ją łączyć z moim nazwiskiem, nazywając ją w poufałym skróceniu Poradnią Boya. Dowcipy pisemek humorystycznych i kabaretów spopularyzowały tę nazwę. Mogę być tylko dumny z tego, tak jak szczęśliwy jestem, że mi się udało przyczynić w pewnej mierze do powstania tej pierwszej w Polsce poradni zapobiegania ciąży. W istocie jednak jest to instytucja społeczna, której statut pozwalam sobie tutaj przytoczyć, zarówno dla rozproszenia nieporozumień, jak dla ułatwienia orientacji innym miastom i ośrodkom, które chciałyby się starać o założenie takich poradni.
§ 1. Przychodnia nosi nazwę Poradni świadomego macierzyństwa i mieści się w domu przy ul. Leszno Nr 53, w lokalu szczegółowo oznaczonym na planie, mieszczącym się w aktach Komisariatu Rządu.
§ 2. Właścicielem przychodni jest Sekcja Regulacji Urodzeń Robotniczego Towarzystwa Służby Społecznej.
§ 3. Celem Poradni jest udzielanie porad i wskazówek kobietom w sprawach zapobiegania ciąży. Pomoc udzielana w przychodni polega na badaniu lekarskim i ordynacji lekarskiej. Nadto wykonywane są w przychodni zabiegi13 uznane za potrzebne przez lekarza ordynującego, o ile te zabiegi mogą być wykonane środkami, którymi rozporządza przychodnia.
§ 4. Opłaty pobierane w przychodni wynosić będą po zł. 3; bezrobotne lub kobiety polecone przez instytucje społeczne jak np. przychodnie przeciwgruźlicze itp. będą z opłat zwolnione. Warunki przyjmowania chorych będą podane do publicznej wiadomości w poczekalni przychodni.
§ 5. Poradnia utrzymywana jest na zasadzie samowystarczalności, to znaczy z wpływów od chorych, przy poparciu Sekcji Regulacji Urodzeń przy Robotniczym Towarzystwie Służby Społecznej.
§ 6. Przychodnia posiadać będzie odpowiedzialnego kierownika. Kierownikiem tym będzie lekarz posiadający prawo wykonywania praktyki lekarskiej w Państwie Polskim i specjalne przygotowanie ginekologiczne oraz co najmniej 5-letnią praktykę lekarską.
§ 7. Kierownika przychodni powołuje Zarząd Sekcji Regulacji Urodzeń Robotniczego Towarzystwa Służby Społecznej. O ustanowieniu kierownika i każdej jego zmianie zawiadamia właściciel przychodni bezzwłocznie, a w każdym razie nie później niż w ciągu 8 dni, Komisariat Rządu m. st. Warszawy. Kierownik przychodni jest odpowiedzialny przed władzami nadzorczymi pod każdym względem za działalność przychodni i jest w zakresie lecznictwa i higieny przełożonym sił lekarskich i innych zatrudnionych w przychodni. Kierownik przychodni uczestniczy w inspekcjach dokonywanych przez delegatów władz nadzorczych, przedstawia władzom nadzorczym sprawozdanie roczne z działalności przychodni, według wzoru i w terminie ustalonym przez Ministra Spraw Wewnętrznych, przestrzegając obowiązującego mianownictwa chorób.
§ 8. Kierownictwo Przychodni obowiązane jest stosować się do dążeń władz nadzorczych w sprawie usuwania wykazanych przez te władze usterek i zmiany personelu nieodpowiadającego zadaniu.
§ 9. Tak kierownik Przychodni (§ 6), jak i inni lekarze przyjmujący w Przychodni (§ 7) będą mieli oznaczone stałe godziny przyjęć w Przychodni, a nazwiska tych lekarzy i godziny ich przyjęć będą podane do publicznej wiadomości w poczekalni Przychodni.
§ 10. Prócz kierownika Przychodni, udzielają pomocy lekarskiej w przychodni i inni lekarze, posiadający prawo praktyki w Państwie Polskim, zaangażowani w tym kierunku przez właściciela przychodni w porozumieniu z kierownikiem.
§ 11. Lokal przychodni winien być tak urządzony i utrzymywany, by przyjmowanie chorych, udzielanie porad i wykonywanie zabiegów mogło odbywać się zgodnie z zasadami higieny oraz współczesnymi wymaganiami.
Zmiany w przeznaczeniu poszczególnych ubikacji w przychodni, określone w planie, wymagają zezwolenia władzy nadzorczej.
Przychodnia winna być zaopatrzona w niezbędne przyrządy do badania i leczenia chorych, opatrunki, środki do odkurzania oraz przybory do utrzymania czystości.
§ 12. Kierownik przychodni i lekarze ordynujący w przychodni są obowiązani do donoszenia o wypadkach chorób zakaźnych i innych chorób występujących nagminnie, oraz o wypadkach chorób zawodowych, stosownie do obowiązujących przepisów prawnych.
§ 13. W przychodni winien być prowadzony skorowidz przyjmowanych chorych z wyszczególnieniem imienia, nazwiska, wieku, zatrudnienia, adresu i daty zgłoszenia do przychodni.
Nadto winny być prowadzone także inne książki i zapiski, jakie okażą się niezbędne dla sporządzenia sprawozdań rocznych z działalności przychodni.
§ 14. Właściciel może zamknąć przychodnię, jednak winien o tym zawiadomić pisemnie władze nadzorcze co najmniej na miesiąc przed zamknięciem przychodni.
§ 15. Bezpośrednią władzą nadzorczą nad przychodnią jest Komisariat Rządu m. st. Warszawy, który będzie z reguły wykonywać nadzór za pośrednictwem swoich funkcjonariuszów fachowych lekarzy.
§ 16. Zmiana statutu lub jego poszczególnych paragrafów wymaga zatwierdzenia władzy nadzorczej.
Zatwierdzony przez Komisariat Rządu m. st. Warszawy dnia 16/IX 1931 r. za Nr. L. Z. J. II. I c/6.
Na czwartkowym posiedzeniu senatu wniesiono następującą interpelację:
Interpelacja sen. Thulliego i kol. do p. ministra spraw wewnętrznych w sprawie koncesji na poradnię zapobiegania ciąży w Warszawie.
Dowiadujemy się, że komisarz rządu m. st. Warszawy udzielił rzekomo wskutek starań p. Boya-Żeleńskiego i p. Budzińskiej-Tylickiej zezwolenia na otwarcie w Warszawie przy ul. Leszno poradni zapobiegania ciąży.
Jasną jest rzeczą, że zapobieganie ciąży jest tylko eufemizmem dla przerywania ciąży, które jest wedle obowiązujących ustaw karalne. Nie potrzeba udowadniać, jak otwarcie tego rodzaju poradni szkodliwie wpłynie na moralność publiczną. Zresztą zabiegi, zapobiegające ciąży, odbijają się szkodliwie na organizmie kobiecym tak wedle zdania najpoważniejszych lekarzy jak i wedle statystyki sowieckiej, która wykazuje, że skutkiem takich zabiegów 37% kobiet w Rosji jest bezpłodnych.
Wobec tego zapytujemy p. ministra:
1) czy jest skłonny cofnąć udzielone przez komisarza rządu m. Warszawy zezwolenie na otwarcie poradni zapobiegania ciąży?
2) czy zechce pouczyć podwładne władze polityczne o niedopuszczalności wydawania takich koncesji?
Zanim p. minister udzieli odpowiedzi p. senatorowi, pozwolę sobie, jako wciągnięty w dyskusję, odpowiedzieć również kilka słów.
Kwestia regulacji urodzeń (birth-control) i poradni dla zapobiegania ciąży istnieje od lat w wielu krajach Europy; nie bardzo więc uchodzi, aby w poważnym senacie mówiono o niej jak o żelaznym wilku i aby rzucano lekkomyślne insynuacje, mocno trącące oszczerstwem. Tak więc: na jakiej zasadzie p. senator Thullie twierdzi, że „jasną jest rzeczą, że zapobieganie ciąży jest tylko eufemizmem dla przerywania ciąży”, gdy notorycznie wiadomą rzeczą jest, że poradnie dla zapobiegania ciąży nic wspólnego z jej przerywaniem nie mają i wręcz przeciwnie, są najdzielniejszym środkiem w zwalczaniu plagi poronień? A skoro te dwie rzeczy nic z sobą wspólnego nie mają, co ma tu do roboty jakaś mętna i fantazyjna statystyka jakoby sowiecka, wedle której 37% (!) kobiet w Rosji jest bezpłodnych wskutek „takich zabiegów”?!
Poradnie dla zapobiegania ciąży pod kierunkiem fachowych lekarzy istnieją od dawna w wielu krajach i działają z niezmiernym pożytkiem. Ograniczają liczbę urodzeń, ale w tej samej proporcji zmniejszają śmiertelność dzieci; stosunki zdrowotne, ekonomiczne i moralne poprawiają się znakomicie. Dlatego w Holandii od paru dziesiątków lat uznano tego rodzaju poradnie oficjalnie jako instytucję użyteczności publicznej. Wydatnie działają poradnie w Skandynawii, mnożą się z każdym dniem w Niemczech itd. Bałamutnym słowom p. senatora o „zdaniu najpoważniejszych lekarzy” przeciwstawić można fakt, że w r. 1922 kongres w Londynie przyjął uchwałę lekarzy, z których 161 — na 164 zebranych — uznało regulację urodzeń za najpilniejsze zadanie społeczne. Dn. 28 kwietnia r. 1928 angielska izba lordów wezwała rząd do usunięcia zakazu, który wprzód zabraniał instytucjom społecznym uświadamiania kobiet o metodach chronienia się od ciąży. Odtąd poradnie cieszą się tam poparciem rządu. W r. 1929 wreszcie powszechny zjazd biskupów anglikańskich w Londynie uznał godziwość zapobiegania ciąży, w razie gdy zajście w ciążę będzie „z jakichkolwiek powodów szkodliwe”.
Oto platforma, na której można by dyskutować o tej pierwszej w Polsce poradni zapobiegania ciąży; ale w żadnym razie nie może ona być pozorem dla demagogicznych interpelacji.
Wreszcie jeszcze jedna uwaga. Wiadomą jest rzeczą, że ile jest krajów w Europie, czy regulacja urodzeń jest w nich oficjalnie popierana czy zwalczana, wszędzie jest ona powszechną praktyką tzw. klas wyższych, bez względu na barwę polityczną. Nigdy nie słyszy się jakoś, aby dyrektor fabryki, a nawet profesor politechniki miał ośmioro albo dwanaścioro dzieci, jak to jest aż nazbyt częste u robotnika lub chłopa. Czyżby fizjologia tych klas była inna? Chyba nie: po prostu stosują one z dawien dawna środki zapobiegawcze, których p. Thullie — dziś, w dobie bezrobocia! — chciałby wzbronić najbiedniejszym i najbardziej potrzebującym. Żałuję, że nie jestem senatorem: zaraz postawiłbym wniosek nagły, aby ustalić liczbę potomstwa każdego z pp. interpelantów oraz zażądać od nich wylegitymowania się z przyczyn, w razie gdyby ta liczba okazała się rażąco szczupła w stosunku do nieograniczonych dążeń rozrodczych matki-natury.
*
Na moją odpowiedź zamieszczoną w „Wiadomościach Literackich” oraz w nr „I. K. C.14” z dnia
Uwagi (0)