Córa Piastów - Władysław Syrokomla (darmowa biblioteka internetowa txt) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Ballada sięgająca czasów XIII wieku. Władysław Syrokomla opisuje walki Litwinów i Lachów — wojska księcia Trojdena nacierają na Polskę.

To starcie nie tylko dwóch narodów, lecz także różnych kultur — pogańskiej i chrześcijańskiej. Wojska obydwu państw walczą dzielnie, jednak to litewskie wydają się wygrywać. Jaką rolę odegra w tym piękna Hanna?

Władysław Syrokomla to pisarz i tłumacz żyjący i tworzący w XIX wieku, związany z ówczesną Litwą. Znany przede wszystkim jako autor gawęd chłopskich, szlacheckich, historycznych. Syrokomla pochodził z ubogiej rodziny szlacheckiej i często w swoich utworach ukazywał ten stan, nie szczędząc irocznicznych komentarzy na temat bliskiej mu rzeczywistości.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Władysław Syrokomla
Epoka: Romantyzm
Rodzaj: Liryka

Czytasz książkę online - «Córa Piastów - Władysław Syrokomla (darmowa biblioteka internetowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Władysław Syrokomla

Idź do strony:

zamordowan zdradnie?»

Tak mówi Hanna — a jasne jej oko

Zagrało blaskiem i łzami zachodzi.

Bystrem spojrzeniem zmierzyli się młodzi,

W głąb’110 swego serca zajrzeli głęboko,

I w bratni uścisk serdecznie się wiąże

Z książęciem Litwy mazowieckie książę.

Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.

XXIV.

W dziedzińcach zamku, u jednego stołu,

Litwa i Lachy ucztują pospołu.

Synowie Piastów gościnni, bogaci,

Hojnie rycerstwu rozdają miód stary;

A Litwa spełnia najpierwsze puchary,

Jako spominek po umarłej braci,

Drugie w cześć bogów i ojczystej ziemi,

Trzecie na zgodę z dziećmi Lachowemi.

Ucztują wespół zgodni i weseli,

Jak gdyby nigdy wzajem krwi nie leli.

XXV.

A druga uczta na zamku Konrada.

Jeszcze weselej i jeszcze tam słodziej:

Wróg przeciw wroga do stołu zasiada,

Obadwaj111 chrobrzy i obadwaj młodzi;

Toczą rozhowor112 o łowach i psiarnie113,

O bystrych koniach i rodzajach broni.

A Hanna włosy znad czoła odgarnie,

Patrzy w Trojdena, słów jego nie roni;

Tak zasłuchana i zaciekawiona,

Sama nie zgadnie, co się w głowie marzy;

Jeno skraśnieje jak wiśnia czerwona,

Gdy wzrok Litwina spocznie na jej twarzy;

A sama nie wie, że swemi oczyma

Lwa straszliwego na uwięzi trzyma.

Ale król puszczy nie zwykł do łańcucha,

Nie zdoła w ciszy zachować się dłużej;

Nie zwykła taić, gdy się serce burzy,

Mężna pierś jego westchnieniem wybucha;

Nalał swój puchar, wypił go w połowie:

«Kniahini Lachów! to za wasze zdrowie,

W cześć waszej córy! ja k’niej114 sercem płonę.

Dajcie mi Hannę, dajcie mi za żonę!

My stara Litwa, żołnierscy a prości,

U nas długiemi słowy się nie mami.

Szerokie moje ziemice i włości;

Wiecznem przymierzem opiszę się z wami;

Książęce skarby złożę pod jej nogi;

Zrównam jej głowę z wielkimi mocarze115;

Będzie czcić swoje, a ja swoje bogi,

Będzie się modlić, jak jej wiara każe;

Zostanie bóstwem na litewskiej ziemi;

Będzie królować nad ludźmi dobremi!»

«Mocarzu Litwy! jam tylko niewiasta;

(Odpowie matka) — jam przyzwolić rada.

Konrad jest głową u rodziny Piasta:

Mocarzu Litwy! zapytaj Konrada».

«Hanno! — brat spyta — wola, czy nie wola?»

Hanna oblicze w drobnych rączkach chowa:

«Trojden zwycięzca — jam branka bojowa,

Niechaj od niego zależy ma dola;

Niech waszym chęciom uczyni się zadość;

Będę nagrodą szlachetnego dzieła!»

Klękła przed matką i płakać poczęła,

A przez jej oczki prześwieca się radość.

Epilog

Lecz może mi powiecie, żem skończył zbyt skoro116,

U nas się kochankowie tak prędko nie biorą,

Darujcie, jam podania nie wysnuł z mej głowy,

Wziąłem je całkowicie z kroniki dziejowej;

Jeden wiek pisze swoje, drugi swoje prawa,

Każdemu cudzy zwyczaj dziwnym się wydawa117.

Historyja podania nie kłamie, jak tuszę118:

Ej dziwne Laszek oczy, a Litwinów dusze!

Litwa do pięknych czynów zapala się snadno119,

Ej to cud pięknych oczu, co sercem zawładną!

Nie wstyd być dla mężnego pod urokiem wdzięku,

I złożyć krwawy brzeszczot, co już dzierżył w ręku,

Ej nie wstyd bajarzowi, nie wstyd dla pieśniarza,

Sławę takiego czynu gdy ludziom powtarza!

Każda cnota natchniona świętym Duchem Bożym,

Łacniej120 się upamiętni, gdy ją w pieśń ułożym.

A gdy lubim powieści z upłynionej121 chwili,

Dajcie ucho mej pieśni, czytelnicy mili,

A obrokiem duchownym niech was Bóg posili! —

Borejkowszczyzna.

D. 22. maja 1855.

Przypisy:

1. Córa Piastów — powieść obecną osnuliśmy na podaniu zapisanem u p. Narbutta (Historia narodu litewskiego, t. IV, s. 288). Wypadek ten jakkolwiek nie podany z całą pewnością, lecz jeno zapisany w jakiejś notatce i na jej wiarę powtórzony, znaleźliśmy pełnym poezyi i dobrze charakteryzującym starą Litwę. Autor. [przypis autorski]

2. niedźwiednia — ubranie (futro) z niedźwiedziej skóry. [przypis edytorski]

3. pożoga — wielki ogień, pożar. [przypis edytorski]

4. bojak — wojak; żołnierz. [przypis edytorski]

5. z sąsiady — dziś popr. forma N.lm: z sąsiadami. [przypis edytorski]

6. czterma — dziś: czterema; tu forma skrócona zapewne dla zachowania rytmu wiersza. [przypis edytorski]

7. bieżyć (daw.) — iść. [przypis edytorski]

8. krew’ — ten zapis ujawnia jeszcze daw. obecność na końcu wyrazu jeru miękkiego, półsamogłoski występującej w języku prasłowiańskim do XI w. [przypis edytorski]

9. Kawas — bóg wojny. [przypis autorski]

10. Perkun (lit. Perkūnas) — w mitologii bałtyjskiej gromowładny bóg niebios, ognia, burzy i wojny, a także płodności; poświęconym mu drzewem był dąb (stąd może pochodzi nazwa bóstwa; indoeur. perk-: dąb); odpowiednik słowiańskiego Peruna. [przypis edytorski]

11. marsowy — surowy, srogi. [przypis edytorski]

12. jagoda (daw.) — tu: policzek. [przypis edytorski]

13. cześci — dziś popr. D.lp: czci. [przypis edytorski]

14. dumka — ludowa ballada. [przypis edytorski]

15. stareć — forma z partykułą -ci; skróconą do -ć; streć to czasy: stare ci to [są] czasy. [przypis edytorski]

16. wygwarzyć — tu: opowiedzieć. [przypis edytorski]

17. Trojden a. Litawor Trojden, a. Traidenis (zm. 1282) — wielki książę litewski w latach 1269–1282, wybitny dowódca; prowadził wyprawy łupieżcze na ziemiach krajów ościennych; dwukrotnie pokonał zakon kawalerów mieczowych (pod Karusami i pod Kiernowem), powstrzymał najazd Tatarów; dążył do zjednoczenia Bałtów przeciwko niemieckim kolonizatorom chrześcijańskim, do czego udało się mu przekonać zmagających się w tym czasie z zakonem krzyżackim Jaćwingów, Żmudzinów i Prusów; działał na rzecz powrotu Litwy do pierwotnej wiary pogańskiej; zapoczątkował zbliżenie polityczne Litwy z ziemiami polskimi, mianowicie z Mazowszem (przypieczętowane ślubem córki z księciem mazowieckim Bolesławem II). W roku 1282, kiedy toczy się akcja utworu, nie mógł być „młodzieńcem”, jak jest tu opisywany, ponieważ walkę o władzę rozpoczął niemal 20 lat wcześniej, a więc liczył sobie co ok. 40 lat lub nawet więcej. [przypis edytorski]

18. szuba — obszerny płaszcz a. futro. [przypis edytorski]

19. kołpak — futrzana, wysoka czapka. [przypis edytorski]

20. soboli — sobolowy; z futra sobola. [przypis edytorski]

21. hatłas — atłas. [przypis edytorski]

22. miedza — podłużny skrawek ziemi oddzielający pola uprawne. [przypis edytorski]

23. nie wiedzieć (daw.) — nie znać. [przypis edytorski]

24. szczepić — tu: rozszczepiać, dzielić na niewielkie kawałki. [przypis edytorski]

25. cóś — dziś: coś. [przypis edytorski]

26. Narymunt (1300–1348) — postać znacznie późniejsza, pierworodny syn wielkiego księcia litewskiego Giedymina, nie przejął władzy po ojcu; Trojden przejął władzę po Szwarnie (lit. Švarnas, 1230–1269). [przypis edytorski]

27. Lachy — Polacy. [przypis edytorski]

28. Konrad II czerski (1250–1294) — książę mazowiecki 1264–1294; w 1262 r. w wyniku najazdu na Mazowsze wojsk litewskich pod dowództwem Trojnata zginął jego ojciec, a on sam popadł w dwuletnią niewolę. [przypis edytorski]

29. bardysz a. berdysz — topór bojowy osadzony na długim drzewcu. [przypis edytorski]

30. gdyby — tu: jakby, niby. [przypis edytorski]

31. chrobry (daw.) — dzielny, mężny, śmiały, silny. [przypis edytorski]

32. korbacze — bat o krótkim trzonku i do którego przytwierdzano pęk rzemieni, służył to wymierzania kary chłosty, także: kańczug, harap; tu prawdopodobnie chodzi o kiścień (a. masłak): broń obuchową, zbudowaną z krótkiego trzonka, do którego łańcuchem a. rzemieniem przymocowany był bijak w postaci kolczastej kuli, bywa on niekiedy mylnie zwany korbaczem. [przypis edytorski]

33. rogoża — mata z sitowia. [przypis edytorski]

34. tręzla (daw.) — uzda; uprząż jeździecka. [przypis edytorski]

35. niesnadnie (daw.) — niełatwo. [przypis edytorski]

36. kibić (daw.) — talia, stan; tu: górna część tułowia do pasa. [przypis edytorski]

37. kraśny (daw.) — piękny a. czerwony, rumiany. [przypis edytorski]

38. brew’ — ten zapis ujawnia jeszcze daw. obecność na końcu wyrazu jeru miękkiego, półsamogłoski występującej w języku prasłowiańskim do XI w. [przypis edytorski]

39. dziewoja — dziewczyna. [przypis edytorski]

40. krom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]

41. dawa — daw. forma 3.os.lp; dziś: daje. [przypis edytorski]

42. snadź (daw.) — widocznie, prawdopodobnie. [przypis edytorski]

43. Pieśń pochodu Litwinów — wariant z oryginalnej pieśni litewskiej. [przypis autorski]

44. Lach — Polak. [przypis edytorski]

45. kraśny (daw.) — tu: piękny. [przypis edytorski]

46. krasawica — piękna kobieta. [przypis edytorski]

47. pobledniał — dziś: pobladł. [przypis edytorski]

48. ze zwierzęty — daw. forma N.lm; dziś popr.: ze zwierzętami. [przypis edytorski]

49. spodzian — spodziewany. [przypis edytorski]

50. pannoński — pochodzący z Pannoni; Pannonia a. Panonia: w staroż. nazwa prowincji Imperium Rzymskiego, położonej na południe od Dalmacji, obejmująca ziemie dzisiejszych krajów: wsch. Węgier, wsch. Austrii, płn. Chorwacji, płn.-wsch Serbii, Słowenii, zach. Słowacji oraz płn. Bośni i Hercegowiny. [przypis edytorski]

51. stłumion — stłumiony. [przypis edytorski]

52. przez połowę — w połowie; połowicznie. [przypis edytorski]

53. kmiećmi — dziś popr. forma N.lm: kmieciami; kmieć: chłop, członek ludności wiejskiej. [przypis edytorski]

54. zwoływa — dziś popr.: zwołuje. [przypis edytorski]

55. naniecili chrustu — rozpalili ognisko z chrustu. [przypis edytorski]

56. układł się — dziś: ułożył się. [przypis edytorski]

57. łyczany — zrobiony z łyka. [przypis edytorski]

58. łyczanemi sznury — dziś popr. forma N.lm: łyczanymi (łykowymi) sznurami. [przypis edytorski]

59. pargaminowe — pergaminowy. [przypis edytorski]

60. obite cedrowemi deski — dziś: obite cedrowymi deskami. [przypis edytorski]

61. skryptura — sztuka pisania, kaligrafia. [przypis edytorski]

62. Ewangielija — dziś: Ewangelia. [przypis edytorski]

63. k’sobie (daw.) — do siebie. [przypis edytorski]

64. niedawnemi laty — dziś: niedawnymi latami; w niedawnym czasie. [przypis edytorski]

65. krzyżmo — tu: uroczyste namaszczenie; krzyżmo to mieszanka oliwy i wonnego balsamu, którą używa się w chrześcijaństwie przy udzielaniu różnych sakramentów (chrztu, bierzmowania, święceń kapłańskich). [przypis edytorski]

66. kraśny — tu: czerwony. [przypis edytorski]

67. suty — obfity, wielki. [przypis edytorski]

68. kładnie — dziś: kładzie, podkłada. [przypis edytorski]

69. związana warty — dziś: związana wartami. [przypis edytorski]

70. zwyciężca — dziś: zwycięzca. [przypis edytorski]

71. kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]

72. strzelcowie — dziś forma M.lm: strzelcy. [przypis edytorski]

73. na Litwiny — dziś: na Litwinów. [przypis edytorski]

74. dzieły — dziś forma N.lm: dziełami. [przypis edytorski]

75. ciały — dziś forma N.lm: ciałami. [przypis edytorski]

76. cieńki — dziś: cienki. [przypis edytorski]

77. kraśny — tu: czerwony. [przypis edytorski]

78. żądła pszczole — dziś: żądła pszczele. [przypis edytorski]

79. z szyje — dziś popr. forma D.lp: z szyi. [przypis edytorski]

80. lacki — polski; pochodzący z Lachów. [przypis edytorski]

81. zbroica — zbroja. [przypis edytorski]

82. boleśny — dziś: bolesny. [przypis edytorski]

83. zupełną wygranę — dziś B.lp: (...) wygraną. [przypis edytorski]

84. Wiedzie (...) swoje chrobre wodze — dziś: (...) swoich chrobrych wodzów. [przypis edytorski]

85. krew’ — ten zapis ujawnia jeszcze daw. obecność na końcu wyrazu jeru miękkiego, półsamogłoski występującej w języku prasłowiańskim do XI w. [przypis edytorski]

86. laty — dziś popr. forma N.lm: latami. [przypis edytorski]

87. zmordowany łowy — dziś popr. forma N.lm: (...) łowami. [przypis edytorski]

88. ławica — tu: ława. [przypis edytorski]

89. starcy siwobrode — dziś: starcy siwobrodzi. [przypis

Idź do strony:

Darmowe książki «Córa Piastów - Władysław Syrokomla (darmowa biblioteka internetowa txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz