Przygody Sindbada żeglarza - Bolesław Leśmian (czytamy książki online TXT) 📖

Wonny, słoneczny poranek jaśniał w czystych niebiosach, gdy konno mknąłem po ulicach Bagdadu, zdążając pośpiesznie do mego pałacu. Zastanowił mnie niezwykły ruch i zgiełk, który wzmagał się i wzrastał w miarę, jak się zbliżałem do placu, który się znajdował w pobliżu mego gniazda rodzinnego. Wjechawszy na plac, doznałem zdumienia bez granic. Niezliczone tłumy rojnie66 i zgiełkliwie67 tłoczyły się wokół jakiegoś przedmiotu, którego dojrzeć nie mogłem. Słyszałem dziwne okrzyki i wywrzaski, które napełniały powietrze dzikim zamętem.

— Wariat, wariat! — krzyczeli jedni.

— Szaleniec, szaleniec! — wołali drudzy.

— Obłąkaniec, obłąkaniec! — wrzeszczeli inni.

— Niespełna rozumu, niespełna rozumu! — mruczeli dość głośno ci, którzy stali w moim pobliżu.

Zestawiając te okrzyki i wywrzaski, bez zbytniego trudu doszedłem do wniosku, że mimo pewnych różnic w poglądzie na stopień szaleństwa, wszystkie zgodnie i jednomyślnie przyznają komuś jakieś braki, niedobory i zwichnięcia na umyśle.

Wstrzymałem konia i zwracając się do pierwszego z brzegu widza nieznanej mi katastrofy, spytałem, co się stało?

— Stało się coś, czego nikt nie rozumie! — odpowiedział spytany. — Jestem zbyt daleko od miejsca wypadku, abym ci mógł opowiedzieć, co się tam dzieje w tej chwili.

— A gdzież jest miejsce wypadku?

— Tam — na środku placu, gdzie ścisk i tłok największy. Tam właśnie tkwi ów dziwny jegomość, którego nikt nie może zrozumieć. Bądź jednak cierpliwy, a dowiesz się ciekawszych szczegółów, niż te, którymi cię na razie uraczyć mogłem. Ci, którzy stoją w bezpośrednim niemal zetknięciu z owym jegomościem, podają wieści sąsiadom, sąsiedzi — dalszym szeregom, aż wreszcie wieść, przechodząc z ust do ust, przedostaje się i do nas, co na szarym stoimy końcu.

W tej chwili właśnie ujrzałem, jak wiadomość z miejsca wypadku, idąc z ust do ust, zbliżała się szybko do mojego sąsiada, który po chwili zwrócił się do mnie, aby mi jej z kolei udzielić.

— Uciekają, wciąż uciekają! — wrzasnął mi wreszcie do ucha.

— Kto ucieka i przed kim? — spytałem.

— Nie wiemy jeszcze — kto, ani też nie wiemy — przed kim. Wiemy tylko, że uciekają. To wszystko, co z owej wieści przedostało się do nas, stojących na szarym końcu. Uciekają! Rozumiesz? Uciekają! Bądź zresztą cierpliwy, a dowiesz się wkrótce innych, ciekawszych szczegółów.

Jakaś nowa, a widocznie niecierpiąca zwłoki wiadomość szła właśnie z ust do ust.

— Cóż tam słychać nowego? — spytałem sąsiada, który już stał się posiadaczem nowej wiadomości.

— Wciąż jeszcze uciekają! — odwrzasnął sąsiad. — Już mnie przestała dziwić ta okoliczność, że uciekają, dziwię się tylko, że wciąż jeszcze! Rozumiesz? Wciąż jeszcze!

— Czy dotychczas nie wiadomo, kto i przed kim?

— Mniejsza o to, kto i przed kim! — zawołał sąsiad. — Dość, że wciąż jeszcze!

W tej chwili do uszu mego sąsiada doszła wiadomość następna.

— Jest ich tysiąc! — wrzasnął gwałtownie, udzielając mi nowej wiadomości. — Ni mniej, ni więcej jeno — tysiąc!

— Co oznacza ta liczba? — spytałem.

— Dziękuj Bogu, że wiesz liczbę, i nie dopytuj się o przedmioty, które oznacza — odrzekł sąsiad. — Poprzestań na tej wiadomości, iż przedmiotów tą liczbą oznaczonych jest aż tysiąc! Rozumiesz? — Po prostu uszom własnym nie chcę wierzyć, że tego czy też owego jest aż tysiąc!

Po chwili sąsiad mój otrzymał nową wiadomość, którą niezwłocznie podzielił się ze mną.

— Dziewcząt! — wrzasnął. — Tysiąc dziewcząt! Rozumiesz?

Słowa te zbudziły we mnie pewne uzasadnione obawy. Zadrżałem na myśl, że bohaterem nieznanego mi dokładnie wypadku jest wuj Tarabuk wraz z tysiącem swoich dziewcząt.

Ponieważ niecierpliwiły mnie dorywcze i zbyt luźne wieści, które dochodziły do przedstawicieli szarego końca i ponieważ wzmożony krzyk i zgiełk tłumu świadczył o jakimś opłakanym stanie wspomnianego bohatera, postanowiłem przeto przedrzeć się przemocą przez tłumy aż do samego miejsca wypadku, aby w danym razie przyjść z pomocą memu wujowi.

Spiąłem konia ostrogami i, piersią końską torując sobie drogę, dotarłem do środka placu. Nie omyliły mnie moje przeczucia! Na samym środku placu z czupryną rozwianą w cztery strony świata, z twarzą boleściwie pokurczoną i miejscami pobladłą, z dłońmi na kształt dwojga rozszalałych pomioteł wzniesionymi ku najdalszym przestworom niebieskim — stał, a raczej tkwił, a raczej sterczał męczeńsko wuj Tarabuk jak posąg boleści, a raczej — jako przesadnie wyolbrzymiały w swej męczarni postrach na wróble! Oczy utkwił przed siebie — w dal, w nieskończoność — w bezbrzeż! Usta rozwarł tak szeroko, że chwilami robiły wrażenie bramy zajezdnej, a czasem — przeciwnie — wrażenie jakiejś zgoła samotnej, zbytecznej i niewiarogodnych rozmiarów litery O, jak gdyby ta litera była główną, a nawet jedyną literą alfabetu! Z wnętrza owej litery, a raczej z rozwartych ust wuja Tarabuka, wyłaniały się dźwięki podobne do tych, które wydają głuchoniemi w chwili, gdy chcą podzielić się z kimkolwiek jakąś straszliwą, a wymagającą niezwykłego pośpiechu wiadomością. Zauważyłem na domiar, iż czerwonoskóry nos wuja Tarabuka podrygiwał konwulsyjnie, jakby przerażony wyrazem reszty oblicza, z którym go tak ścisłe łączyły węzły pokrewieństwa!

Zeskoczyłem z konia i chwyciłem nieszczęsnego wuja za jedną z wyciągniętych ku niebiosom dłoni.

— Co się stało? — krzyknąłem z mocą. — Mów prędzej, co się stało?

Te same co uprzednio dźwięki bezładnie i gromadnie wyrwały się z gardła nieszczęsnego wuja. Nabiegłe krwią gały jego oczu zwróciły się ku mnie, lecz nie poznały mojej osoby.

Rozejrzałem się dokoła, aby stwierdzić naocznie, jaki rodzaj klęski przytrafił się memu wujowi.

Na placu, który był miejscem tajemniczego wypadku, krzyżowały się cztery ulice, zdążające w cztery strony świata. W progu tych ulic ujrzałem kilka dziewcząt i poznałem w nich natychmiast — powiernice natchnień mego wuja. Obok każdej dziewczyny stał młodzieniec i rumak. W chwili, gdy to zobaczyłem, młodzieńcy dosiedli właśnie rumaków i, porwawszy w pół każdy swoją dziewczynę, zmykali co tchu w cztery strony świata: jedni — na północ, drudzy — na południe, inni — na wschód, a inni wreszcie — na zachód.

Obłąkane oczy wuja Tarabuka wytężały się w ślad za zbiegami. Dłonie jego wyciągnęły się teraz kolejno w kierunku wszystkich czterech ulic.

— Chwytajcie je! Chwytajcie! — zawołał z rozpaczą nieludzką. — To utwory moje! Moje utwory!

— Wariat! Wariat! — zawołano znowu w tłumie — Szaleniec! Obłąkaniec! O jakich on utworach gada?

— Utwory moje, utwory! — wrzeszczał wuj Tarabuk. — Było ich tysiąc i wszystkie uciekły! Uciekły i uniosły ze sobą wszystek skarb mego ducha! Znalazły sobie jakichś młokosów, urwipołciów, wisusów68 spod ciemnej gwiazdy i uciekły z nimi na wschód i zachód, północ i południe!

Rzuciłem znowu okiem na cztery z placu wychodzące ulice i ze smutkiem stwierdziłem, że resztki wiadomego „tysiąca” zmykały co tchu po wspomnianych ulicach, ginąc mi z oczu na zakrętach.

Wuj Tarabuk znieruchomiał, zesztywniał, stracił chwilowo czucie, rozum i wolę. Ująłem go pod ramię i skierowałem jego kroki ku pałacowi. Szedł posłusznie i bezwiednie, chociaż z widocznym trudem. Tłum gapiów towarzyszył nam aż do samego domu.

Gdym wszedł z wujem do pokoju, szepnął głosem doszczętnie złamanym:

— Ktokolwiek jesteś — zły duch czy przyjaciel — posadź mnie w fotelu, gdyż jestem bezwzględnie zmęczony, a nie mam siły woli, której nakaz potrafiłby doprowadzić mnie do postawy siedzącej.

Usadowiłem wuja w fotelu i stanąłem tuż obok.

— Wuju — rzekłem — opamiętaj się i uspokój. Czy nie poznajesz mnie? To ja, twój siostrzeniec, Sindbad!

— Wierzę ci na słowo — odparł wuj — aczkolwiek stokroć wolę własnymi oczyma sprawdzić tożsamość twej osoby.

I wuj podniósł na mnie swe oczy, dotąd nieruchome i nic nie widzące.

— Poznaję cię — szepnął głosem słabym i wątłym — poznaję cię, mój drogi Sindbadzie. Przybywasz właśnie w chwili, gdy, nauczony gorzkim doświadczeniem, mogę ci dać dobre i cenne na przyszłość rady. Trwalszy jest pergamin, trwalszy jest papier, niźli pamięć płochej dziewczyny. Jeśli kiedykolwiek będziesz wiersze pisywał, notuj je na pergaminie lub na papierze, kreśl je kciukiem lub małym palcem na piasku, lecz nie karbuj ich nigdy w pamięci dziewczęcej! Tysiącu dziewcząt powierzyłem swe utwory i ani jedna z tego tysiąca nie dotrzymała mi co dzień ponownie składanej przysięgi! W ostatnich czasach spłodziłem tyle wierszy, że na każdą dziewczynę przypadło dziewięćset dziewięćdziesiąt dziewięć cudownie rymowanych utworów. Czyliż mogłem świeżej i młodej pamięci dziewczęcej udzielić wspanialszego i wdzięczniejszego brzemienia? A jednak spotkała mnie niewdzięczność, wołająca o pomstę do nieba! Wprawdzie zauważyłem, iż od pewnego czasu wszystkich tysiąc przybladło nieco i zmizerniało. Nie zauważyłem wszakże, iż wszystkich tysiąc knuło przeciwko mnie spisek potworny i zbrodniczy! Nie wiem doprawdy, jak i gdzie, i kiedy wszystkich tysiąc zaręczyło się z jakimiś urwisami, pędziwiatrami, oczajduszami i wspólnie ze zgrają swych narzeczonych umyśliły gromadną ucieczkę. Dzień dzisiejszy był właśnie umówionym dniem owej ucieczki. Skoro świt — posłyszałem w pałacu jakiś szmer i szelest, i pełną śmieszków krzątaninę. Byłem jednak tak znużony nocą bezsenną, że mi się nie chciało wstać z łóżka i zbadać przyczyny owych szmerów i szelestów. Przymknąłem oczy i zdrzemnąłem się najsmakowitszą drzemką poranną, która, nie wchodząc w zakres obowiązkowego snu, stanowi tym milszą, że niespodzianą gratkę. Nigdy jeszcze tak smacznie, tak głęboko i tak zapamiętale nie drzemałem. Drzemka, aczkolwiek wyjątkowo pokrzepiająca, trwała krótko, jak każde w ogóle szczęście. Ocknąłem się dość rześko i, przypomniawszy sobie owe szmery i szelesty, jąłem bacznie nasłuchiwać. W pałacu jednak tym razem trwała cisza tak doskonała i tak nieskalana, jakby go ktoś wyludnił. Pośpiesznie tedy wdziałem na się ubranie i przebiegłem cały pałac, aby wykryć przyczynę wspomnianych szmerów i szelestów. Zajrzałem też i do komnat, w których mieszkały dziewczęta. Komnaty były puste. Złe przeczucie ścisnęło mi serce, a w gardle doznałem czegoś w rodzaju wielce nieznośnej dławicy. Tknięty złym w sercu przeczuciem i udręczony nieznośną w gardle dławicą, wybiegłem z pałacu. Widok tłumu, zgromadzonego na ulicach, potwierdził moje obawy. Biegłem dalej i, o ile pamiętam, przytomność umysłu malała we mnie z każdym krokiem. Trudno mi obecnie powiedzieć, z jak wielkim zasobem pilnie malejącej przytomności dotarłem wreszcie do placu. Tam zdybałem moje dziewczęta. Brak mi słów, drogi Sindbadzie, aby ci opisać rozpacz, która mnie ogarnęła na widok tego, jak niewierne dziewczęta wraz ze swymi narzeczonymi zmykały konno sprzed moich przerażonych oczu! Nadaremniem wołał, nadaremniem groził, nadaremniem wstydził je69, przypominając dane mi wczoraj jeszcze przysięgi! Nic nie pomogło! Nic ich nie odwróciło, nie powściągnęło od zamierzonej ucieczki! Własnymi oczyma musiałem patrzeć na to, jak znikały kolejno na zakrętach ulic, raz na zawsze pozbawiając mnie moich