Ze skarbnicy midraszy - Autor nieznany (czytanie ksiazek online txt) 📖
Midrasze to przypowieści i anegdoty, które dzięki swojej łatwej w opowiadaniu formie, były przekazywane z pokolenia na pokolenie nauczając prawd judaizmu.
Według tradycji żydowskiej są one częścią Tory, którą Mojżesz otrzymał od Boga, a którą zaczęto spisywać dopiero w pierwszych wiekach naszej ery. Niniejszy wybór 270 midraszy, dokonany przez Michała Friedmana, przybliża kulturę żydowską, jej zwyczaje i prawa przy pomocy niejednokrotnie zabawnych, a często przerażających, opowieści rabinicznych. Znajdziemy tu historie komplementarne do tych z chrześcijańskiego Starego Testamentu, jak również opowieści z życia żydowskich mędrców.
- Autor: Autor nieznany
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Ze skarbnicy midraszy - Autor nieznany (czytanie ksiazek online txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Autor nieznany
Rabbi Nachman ber Icchak1005 usypał kiedyś w swoim ogrodzie górkę z piasku. Po pewnym czasie wynajął robotników, żeby górkę rozsypać. Pracowali cały dzień. Kiedy po nocnym odpoczynku przystąpili do dalszej pracy, nagle z pagórka wyskoczył trup. Znalazłszy się w powietrzu, nieboszczyk zaczął kiwać i coś niewyraźnego szeptać. Na pytanie, co chce powiedzieć, oświadczył:
— Zobaczyłem, że ziemia podnosi się nade mną, więc pomyślałem, że nastał czas zmartwychwstania, a wtedy, jak wiadomo, zmarli wstają z grobów.
Robotnicy szybko pobiegli do rabbiego Nachmana i opowiedzieli mu o tym, co się zdarzyło. Ten natychmiast przybył do nieboszczyka.
— Kim jesteś?
— Nieboszczykiem. Zdawało mi się, że już nastał czas zmartwychwstania.
— Co więc porabiasz pod tą górką?
— Już ci przecież powiedziałem, żem nieboszczyk, któremu się zdawało, że czas zmartwychwstania nadszedł.
— Jeśli z ciebie nieboszczyk, to skąd się wzięły na tobie całe kości i ciało?
— Czyżbyś nie chodził do chederu1006 i nie uczył się Przypowieści Salomona1007? W niej jest przecież napisane, że kości człowieka „gniją tylko wskutek zazdrości”. Ja zaś nigdy nikomu niczego nie zazdrościłem. Dlatego kości zachowały mi się w nietkniętym stanie.
Opowiada rabbi Josi1008:
Pewnego razu przechadzałem się po ulicy wielkiego miasta w naszym państwie. Zobaczyłem przejeżdżającego na wspaniałym rumaku władcę miasta i okolicy. Towarzyszyli mu na koniach najznakomitsi obywatele. W pewnej chwili władca miasta zatrzymał się przed usypiskiem śmieci, obok którego siedziała chora, obsypana wrzodami Żydówka. Zszedł z konia, stanął przed nią, po czym zgiął się nisko w pokłonie. Towarzyszące mu znakomite osobistości na widok kłaniającego się władcy wpadły w gniew:
— Komu się kłaniasz? — spytali z oburzeniem.
— Nie dziwcie się, moi panowie — odpowiedział władca. Przyjdzie kiedyś czas, a wszyscy książęta i władcy tego świata będą się kłaniać tym, którzy posiedli Torę1009 i kierują się jej wskazaniami.
Cesarz Antoniusz1010 zapytał kiedyś świątobliwego rabbiego, czy należy się modlić co godzinę.
— Nie — odpowiedział rabbi. — Tego nie wolno.
— Dlaczego?
— Bo nie przynosi to Bogu zaszczytu.
Antoniuszowi odpowiedź rabbiego nie spodobała się. Świątobliwy rabbi zaczął się zastanawiać, jak przekonać cesarza. Myślał i postanowił. Raniutko, skoro świt, wpadł do sypialni cesarza i powitał go tymi słowy:
— Bądź pozdrowiony, szanowny cesarzu.
Po godzinie znów przyszedł do cesarza i zawołał:
— Bądź pozdrowiony, imperatorze.
Odczekał jeszcze jedną godzinę, po czym znowu zawitał w progi pałacu.
— Pokój tobie, królu — powiedział wchodząc do sali tronowej.
Antoniusz stracił cierpliwość. Z oburzeniem w głosie zawołał:
— Dlaczego kpisz sobie z króla?
— Niech twoje uszy słyszą to, co twoje usta mówią — odpowiedział rabbi. — Jeśli ty, człowiek śmiertelny, nie możesz ścierpieć tego, że co godzinę przychodzi człowiek i składa ci hołd, to tym bardziej Bóg, który jest królem królów, nie może znieść tego, żeby co godzinę obciążano go modlitwą.
Pewnego razu przyjechał do Cezarei cesarz Antoniusz1011. Po przybyciu do miasta posłał po rabbiego Hakadosz1012, z którym się przyjaźnił. Ten zabrał z sobą syna rabiego Szymona i rabbiego Chaninę Wielkiego1013.
Rabbi Szymon zobaczył na placu koszarowym pułk składający się z rosłych, silnych i pięknych żołnierzy. Na widok tylu wspaniałych chłopców nachylił się do ucha rabbiego Chaniny i szepnął:
— Popatrz, jak grubym tłuszczem nadziane są cielaki Ezawa.
Wziął go potem za rękę rabbi Chanina, zaprowadził na miejskie targowisko i pokazał mu kosze pełne winogron i fig, na których harcowały niezliczone roje much. Zatrzymawszy się przy koszach, rabbi Chanina oświadczył:
— Te oto muchy porównać można do owych żołnierzy.
Kiedy rabbi Szymon opowiedział o tym ojcu, ten tak to skomentował:
— Porównanie żołnierzy do much nie jest chyba najlepsze. Żołnierze bowiem nie przynoszą światu żadnych korzyści, natomiast za pośrednictwem much Pan Bóg często dokonuje cudownych rzeczy.
W mieście Becara żył pewien poganin, który przyjął wiarę żydowską.
— Dawniej — oświadczył — byłem poganinem i służyłem bożkom z drewna i kamienia, ale teraz jestem Żydem i nie wolno mi już kłaniać się tworom ludzkich rąk.
To rzekłszy, osiodłał osła i opuścił miasto, żeby nie pozostać wśród swoich, którzy hołdowali wielobóstwu. Po dotarciu do odległego miasta natknął się przed murami na kapłana, który w towarzystwie licznych pogan stał przy bramie prowadzącej do środka. Prozelita1015 pomyślał, że pogański kapłan wyszedł mu naprzeciw, żeby go ukarać za zmianę wiary. Ze strachu zeskoczył z osła. Ten, pozbywszy się ciężaru, szybko pomknął w dal. Ludzie towarzyszący kapłanowi pomyśleli, że nasz prozelita spadł z osła i zaraz pośpieszyli mu z pomocą. Wzięli go za ręce i powiedli do kapłana. Teraz dopiero ogarnęło go prawdziwe przerażenie. Usłyszawszy jednak słowa, którymi zwrócili się do kapłana: „biedny starzec spadł z osła” — uspokoił się. Tymczasem ktoś pobiegł za osłem i przyprowadził go. I tak szczęśliwie zakończyła się przygoda naszego prozelity. Należy przypuszczać, że obroniła go Tora, której był wierny.
Tak się złożyło, że pewien stary podróżny zatrzymał się w domu pobożnego męża. Gospodarz przyjął gościa z wielkimi honorami. Kiedy zbliżyła się godzina obiadu, żona gospodarza zapytała:
— Co mam ugotować na cześć gościa?
— Naszego człowieka — uzupełnił gospodarz.
Kiedy starzec usłyszał to, pomyślał, że wpadł w ręce ludożerców. Dzisiaj, powiedział sobie w duchu, zje się z mego powodu człowieka, a potem, kiedy zjawi się inny gość, zjedzą mnie na jego cześć. Długo się nie zastanawiał i po cichu, kiedy nikt tego nie zauważył, wykradł się i udał się do innego domu.
Nadszedł wieczór, a z nim czas na kolację. Pierwszy gospodarz zaniepokojony nieobecnością gościa, wyszedł z domu, żeby wywiedzieć się u sąsiadów, czy czasem go nie widzieli.
— Widziałem — oświadczył mu jeden z sąsiadów — jak wchodził do tego i tego domu.
Gospodarz natychmiast wstąpił tam. Zastał swego gościa przy jadalnym stole. Zapytał go:
— Dlaczego, panie, opuściłeś mój dom i przeniosłeś się tutaj? Proszę, żebyś natychmiast wrócił do mnie.
— Nie pójdę! — oświadczył starzec.
Gospodarz ponowił prośbę, a starzec bez przerwy powtarzał swoje: „Nie i nie”. Widząc, że nie przekona starca, pierwszy gospodarz opuścił dom. Nowy gospodarz zapytał gościa, dlaczego obraził tego znanego z pobożności człowieka. Starzec opowiedział mu wtedy o tym, że usłyszał, iż gospodyni chciała ugotować dla niego jakiegoś człowieka. Nowy gospodarz wybuchnął śmiechem.
— Czyżbyś nie wiedział, że to, co chcieli ugotować na kolację, nie jest człowiekiem, ale taką jarzyną, która ma kształt człowieka i nazywa się też „człowieczek”?
Teraz dopiero starzec przekonał się, że jego podejrzenie było niesłuszne i nieuzasadnione.
Był kiedyś poganin, który hojną ręką rozdzielał jałmużnę. Pewnego dnia przyszedł do rabbiego Akiby1016 i oświadczył ni mniej, ni więcej:
— Jestem większy od ciebie, albowiem lubię rozdawać ubogim jałmużnę. Bóg mnie za to kocha i wywyższa.
Rabbi Akiba na to odparł:
— Pan Bóg nikogo tak jak Żydów nie kocha. Jest bowiem napisane: „A kto jest równy Twemu narodowi?”. To, co czynią poganie, jest nieszczęściem dla świata. Jest bowiem napisane: „Dobro, które pogańskie narody czynią, jest dla nich grzechem”.
Usłyszawszy słowa rabbiego Akiby, poganin szybko odszedł.
Po jakimś czasie żołnierze zebrali się na polu, żeby odbyć ćwiczenia gimnastyczne. Rabbi Akiba siedział właśnie w rogu tego pola i korzystając z dobrej pogody studiował na świeżym powietrzu. Od czasu do czasu przerywał czytanie księgi i przyglądał się ćwiczeniom żołnierzy. Ci ćwiczyli skoki: żołnierz, który najlepiej skakał, otrzymał od dowódcy nagrodę. W pewnej chwili rabbi Akiba zerwał się z miejsca, podszedł do dowódcy i oświadczył:
— Ja potrafię lepiej od nich skakać. Daj mi pan nagrodę.
Stał przy tym ów poganin-dobroczyńca, który był u niego niedawno w domu. Zdziwiony śmiałością rabbiego, zawołał do niego:
— Jesteś wielkim człowiekiem i nie wiesz, że kto nie nosi munduru cesarza, ten nie może dostać nagrody?
— Niech twoje uszy usłyszą to, co twoje usta mówią — odparł rabbi Akiba. — My nosimy mundur większego króla. My nosimy mundur Wiekuistego, a mianowicie talit katan1017, mały tałesik z frędzlami cicit1018.
Pewien biedny chłopiec wychowywał się u zamożnego dobrego człowieka, który go utrzymywał, uczył i wykształcił na fachowego i solidnego rzemieślnika. Wyprawił mu też wesele i przy tej okazji obdarzył sporą częścią swego majątku. W jakiś czas potem nasz dobry człowiek stracił majątek. Udał się wtedy do swego wychowanka po pomoc. Ten chłodno przyjął swego dawnego dobroczyńcę i odprawił go z niczym.
Po jego odejściu wychowanek wysłał do niego przebranego w łachmany chłopca, któremu dał drogocenny brylant. Polecił mu sprzedać go swemu dawnemu dobroczyńcy za małe pieniądze. W kilka dni potem posłał do niego starszego człowieka ubranego w bogate szaty, żeby wykupił brylant tym razem za duże pieniądze.
Dlaczego tak postąpił? Dlatego że chciał, aby jego dobroczyńca miał świadomość, iż dzięki handlowi polepszył swój byt, a nie dzięki jałmużnie, którą mógł się poczuć dotknięty.
Rabbi Hakadosz1019 w czas straszliwej posuchy zarządził odbycie postu. Żydzi pościli i tłumnie nawiedzali bóżnicę1020, błagając Boga o deszcz. W dzień błagalnych modłów pewna kobieta zbudowała z mokrej gliny piecyk i wystawiła go na tarasie do wysuszenia. Wszyscy Żydzi byli wtedy w bóżnicach. Dęto w szofar1021 i modlono się o deszcz. Natomiast właścicielka piecyka modliła się o to, żeby słońce jak najdłużej grzało. Posunęła się w swojej modlitwie tak dalece, że prosiła Boga tymi słowy:
— Stwórco Świata! Nie słuchaj ich modłów. Nie ześlij deszczu, zanim mój piecyk nie będzie suchy.
I Bóg wysłuchał modlitwy biednej kobiety.
Dwaj adwokaci prowadzili kiedyś przed obliczem cesarza Hadriana1022 dyskusję na temat: „co jest ważniejsze, mówienie czy milczenie?”.
— Jak wyglądałby świat bez mówienia? — zapytał pierwszy adwokat. — Jak opiewano by na przykład narzeczoną? Jak dowodziłby okrętem kapitan, który by nie wydawał rozkazów marynarzom? Czy okręt mógłby wtedy celowo płynąć po morzu? Jak więc w świetle tego wszystkiego można twierdzić, że milczenie jest lepsze od mówienia?
Drugi adwokat zabrał po nim głos i tak oświadczył:
— Ja zaś teraz udowodnię wam wszystkim, że milczenie jest ważniejsze i lepsze od mówienia.
Pierwszy adwokat nie czekał, aż skończy, i ręką zamknął mu usta.
— Słuchaj uważnie — powiedział do niego — udowodniłem wam za pomocą przekonywających słów, że mówienie jest lepsze i skuteczniejsze od milczenia. Ty zaś chcesz za pomocą słów udowodnić nam, że milczenie jest lepsze i skuteczniejsze od mówienia. Powinieneś nam to przekazać nie używając słów, że milczenie jest lepsze.
Pewien książę przyszedł do rabbiego Abbahu1023 i powiedział:
— Sprawiedliwości stałoby się zadość, gdyby wszystkie narody tego świata się zebrały i w ciągu jednej godziny zmiotły was z powierzchni ziemi. Z wami należy tak postępować, jak z szarańczą. Wasz naród bowiem ma w swojej Torze zapis, że jeśli przestanie służyć Bogu, niebiosa zastygną i deszczów nie będzie. Jeden naród zgrzeszy i cały świat ma z jego powodu cierpieć.
— A kto namawia Żydów do grzechu, jeśli nie wy i wasze zarządzenia i dekrety? — odpowiedział rabbi Abbahu. — Z waszego powodu Żydzi nie mogą kroczyć słuszną drogą.
— Ależ nie! Wręcz odwrotnie! To wasze grzechy powodują wydanie przez nas surowych praw. Gdybyście byli pobożni i dobrzy, to by nam nie wpadło do głowy prześladować was.
— Książę mnie przekonał. Ma rację — oświadczył rabbi Abbahu.
Kiedy rabbi Abba przybył z Babilonii1024 do Erec Israela1025, oświadczył:
— Kto chce posiąść bogactwo albo pragnie mieć wieczne życie na tamtym świecie, niech przyjdzie do mnie uczyć się Tory1026.
Na apel rabbiego Abby zaczęli do niego przybywać uczniowie ze wszystkich krajów świata. W sąsiedztwie rabbiego mieszkał pewien młodzieniec. Któregoś dnia przyszedł doń i oświadczył:
— Chcę studiować Torę, gdyż moim zamiarem jest uzyskanie bogactwa.
— To z pewnością uzyskasz. Wystarczy, że wykażesz w nauce pilność i zamiłowanie. A jak się nazywasz?
— Nazywam się Josi.
Rabbi Abba powiedział wtedy do swoich uczniów, żeby nowego ucznia nazywali „reb1027 Josi, pan od bogactwa i wielkości”.
Josi zasiadł do nauki. Po jakimś czasie przystąpił do rabbiego Abby i zapytał:
— Gdzie jest moje bogactwo?
— Z tego, co mówisz — oświadczył oburzony rabbi Abba — wnioskuję, że przez cały czas nie myślałeś o nauce, tylko o tym, jak
Uwagi (0)