Widma - Tadeusz Gajcy (biblioteka polska txt) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Tadeusz Gajcy
Epoka: Współczesność
Rodzaj: Liryka

Czytasz książkę online - «Widma - Tadeusz Gajcy (biblioteka polska txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Tadeusz Gajcy

Idź do strony:

class="stanza-spacer">

I został. Panny w tiulach nad nim

niosły baldakim jak pierzyna pyszny,

aż z zazdrością patrzała nieładną

młoda żona z ulicy najbliższej.

Wiele prawdy znał fryzjer i rzeźnik.

Do studenta alchemii, gdzie dzwonek

był nad drzwiami rzeźbiony jak szyszka,

przychodziły Erynie4 tlenione,

by na czole mu gorzko napisać:

Masz pamiętać, bo taki jest rozkaz

— w snach go czytał i fryzjer, i rzeźnik —

ten przeżyje na ziemi — kto wierzy,

kto nie wierzy — nie wypije i nie zje.

Pluskały karuzele, łodzie na długich linach,

mąciły śmiech — lecz w tym śmiechu

szatan umywał ręce, jeszcze wodę po nich przeklinał

i żałośnie płakał jak dziecko.

Poznał go biskup srogi i powieką obwisłą skinął,

pełen chrzęstu srebra i haftu przystanął przed nim jak wizją,

wzrok do nieba podniósł: Ukrzyżuj!

Wielkim głosem potrząsał jak grzywą.

Wypędzony więc z miasta jak z raju

wziął mnie mocno za przegub dłoni

i na górę wysoką zaniósł.

Kiedy mi z gliny lepił chleb

i daremnie skręcał bicze z piasku,

jak najsmutniej mi w oczy popatrzył

i palcami jak dzwonki u sań

wskazał nisko, i spytał: chłopaczku,

czy znasz ten kraj?

Ten kraj?

— Tam stodoły chude, nocą wozu skrzyp

i Chrystusik kulawy przy szybie,

a za szybą już gromnice trzy

i milczenie żyzne.

Tam wilgotny i płytki na dłoń

dół dla ciała rozgrzanego południem,

słońce nawet wątłe jak kłos

i chleb trudny.

Jeszcze gorzej będzie, gdy żebra

stodół wyschną, wyparują studnie,

przyjdzie mór — przyjdą ludzie w złych hełmach...

A tu spójrz: chociaż góra bezludna,

są fontanny i zamki na lodzie,

kwiatów zagon, owoce kuliste

i jak tam — karuzele i łodzie,

i jak tam — szał, zabawa i gwizdy.

Że nie ludzkie, to nic — tamci kiedyś przestaną

i niejeden się skusi... będzie raźniej ci wówczas,

patrz — Erynia, ma córka, jak muzyka co rano

zbudzi lokiem grającym, ucałuje cię w usta.

Będziesz synem mym. Starość

ciężka dla mnie. Zły biskup,

który żółwie i hieny jak psy wodzi z orszakiem,

kazał odejść mi z miasta, gdzie ukryty się błyska

grom i wkrótce przeleci po żyjących i martwych.

Jakże rozeznasz wtedy mgły między nocą a dniem?

Tu tylko będzie wiadome — komu pozostać dane;

niemowlęta zrodzone potłucze popiół z marmuru i kamień,

ciebie? — Ciebie pożegna, rozniesie jak pianę

przelot ptaków niebieskich przemienionych w złe.

5. Hymn do światła

Gotowe są mury miasta. Czekają ciemne katedry,

domy rozpusty i place, na których błędni prorocy

ścieżki prostują twoje.

Tramwaj już węszy w ulicy, kina szaleją prędzej

i rzemyk rozplata wodzowi bohater wśród krzyków miłosnych.

Z trąb zachłannie szerokich wydmuchują orkiestry

noc głęboką i lamp spokojnych tło.

Gotowe są mury Jerycha. Na miasto ubogie w przestrzeń,

nim się powietrze rozszerzy w wieczność nadmierną — zstąp.

Zstąp na miasto ubogie w ogrody,

nim padnie wapno z kwiatów i nieświadomych budynków,

nim szelest snu nie zasypie wołania człowieka

o dni

powietrza, ognia i głodu.

Oto już słyszę niepokój pomników:

Kopernik wpatrzony w gwiazdę twarz zakrył cieniem kościoła,

z nocy wychodzą kolumny zbrojne. Ich marsz

chwieje drzewami ślepymi

i śpiew długi idzie za nimi:

Hej, dziewczyno ma, czy znasz ten kraj?

Gotowe są mury miasta. Ulepiłem już trudny mój sen

w pustej nocy czekający na szmer

promienia od gwiazdy słonecznej.

I zanurzony po usta w niej

słyszę w krwi mej szyderczą wieczność.

Zstąp na głowy bluźniące, zanim

grom po trumnach nie przeleci jak wóz,

i niezdarnemu na zimnym posłaniu

wołać daj:

— Oto biskup monstrancją świeci,

szatan z miasta ucieka, a za nim

idzie łuna nad ciemny kraj.

Więc jesteś!

6. Tren na śmierć siostry

Jest nade mną migotanie witraży.

Dymią książki dłoniom leniwym,

kolorowe, soczyste pejzaże

wyciekają jak senna oliwa.

Wyżej cień mój godzinę wydzwania.

Ściana płynie prosta jak struna —

będzie pieśń może gorzka i trudna,

ale pełna smutnego kochania:

Gdzieś, woskowa panienko,

gdzieś mi się podziała?

Ach, niedobre, niedobre żelazo

odebrało ruchliwość twym rękom

i języczek jak listek porwało.

I kosteczki o szpiku miękkim

wyłamało bez trudu jak słomkę;

a nie pójdzie z powagą i wdziękiem

konik z tobą ubrany w żałobę.

Nie opadną na deski z hukiem

krople święte, wonne i lekkie

i nie przyjmie posłanie smutne

w ciepłą trawę — nieśmiałej trumienki.

Cacy, cacy, siostrzyczko snów —

w środku miasta na skwerze pustym

zimny, płytki na dłoń ci dół

dadzą — oczom otwartym i ustom.

Ileż słońc się przetoczy nad tobą,

ileż rzek się wyleje naraz,

zanim cisza przystanie jak obłok

nad ulicą świętego Łazarza.

A mówili: przeżyje, kto wierzy,

kto nie wierzy, nie wypije i nie zje.

Śpią zuchwali na szczątkach oręża,

między nimi i fryzjer, i rzeźnik.

Niechaj martwi ufają żywym:

kto nie wierzy — wszak także utonie,

[ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ]

Nie pocieszyć twych rzęs, pod którymi

teraz piasku dusznego nadmiar,

a śpiewałaś: wielbłądy w pustyni

po dwa serca noszą w swych garbach.

Jak powiedzieć ci pełniej i smutniej

o nizinie, gdzie płomień stał —

Po twych deskach uderza jak w lutnię

ziemia nocą ogromna i pyta:

czy znasz ten kraj?

Zna go szatan i szeptał z tajemnic...

głos mu drżał delikatny jak pióro.

O, siostrzyczko mych snów,

po co więcej ci wiedzieć —

Ty wybrałaś dolinę, a mnie każą górą

znów.

7. Zwiastowanie, czyli sen proroczy

Kogut grzebieniem z korali

nad mą twarzą długą chwilę potrząsał,

potem rzekł: jestem tutaj przysłany,

by cię zbudzić i zabrać w niebiosa.

Potem dziobem gałąź przełamał,

boskość moją skrzydłem rozwiał rozległym

i napełnił kosmiczne bramy

pianiem wielkim i pięknym.

Obok nas,

tam gdzie płaski wypasał krajobraz

stulone uśmiechy wiosek —

schodziły ku drogom modre

krowy, cielęta i owce.

Śliwy, jabłonie i grusze

biły w sadach o ziemię mocno

i melodie przystawały pastusze

między zmierzchem razowym a nocą.

Po krawędzi wysokiej szedł

ceglasty pociąg o kołach wysokich,

ślizgał się most, toczył się szept

i jak łokcie latały tłoki.

Wtedy szeptem prosiłem: zostaw

na to granie, na tę spokojność...

Zstąpił szatan niedosłyszalnie, bo boso,

i do lęku mojego podszedł,

dotknął skroni i wyrzekł: chłopcze,

jeszcze będzie dana ci wolność.

Właśnie mnie ciemność wydała nogom, u których po pięć

palców węszących boleśnie. Zacząłem skarżyć się jękiem,

gdy mózg mój napełnił jak miedź

szelest nagły: to matka — w sukni huczącej na klęcznik

spadła jak ćma.

Dłonie rozwiała jak szarfy, a uśmiech blady był,

gdy dźwiękiem trącała powietrze rozkołysane jej zejściem:

Synu mój — uwierz w sny —

wielką prawdę znał fryzjer i rzeźnik:

Ten przeżyje na ziemi, kto wierzy,

i kto dłoniom własnym zaufa,

kto nie wierzy, nie wypije i nie zje,

a zapłaci mu pustka i cisza.

Kochaj płomień, który niweczy

i twą ziemię przepala jak kładkę,

tak się zrodził pochmurny i męski

bohater.

Kochaj pocisk z niedobrego kruszcu,

gdy nad włosem ci leci prosty;

niejednego on przecież nauczył

miłości.

I człowieka, w którego godzisz

mrużąc oko pod blask broni siny,

on nauczył boleśnie twą młodość

ojczyzny.

Synu mój, uwierz w sny: po raz wtóry zapieje kogut,

a nad miastem proszącym o światło koral łuny ześle wam

Ten,

Który w dłoniach i wodę, i ogień

sprawiedliwie waży na dzień...

ale więcej mówić nie mogę.

8. Pieśń wiosenna

Kora obrasta pnie. Dźwiga się kłos i powój,

ptaki prowadzą swe małe, kret wychodzi na światło,

muzyka chmur nad domem

wisi w gronach soczyście i łatwo.

Już ogrodnik zgiął się jak most,

koń paruje liczący skiby,

pęka gałąź i leje się sok

nad żywym i nieżywym.

Deszcz wywodzi roślinne kształty

z szeptu ziaren i owadów chrzęstu

i na wietrze faluje las.

Z wody ścieka znużony statek,

jest jak ręka pełna szelestu

położona ślepo na czas.

Idą dymy z kominów. W nich

drży nieśmiałe powietrze niebieskie:

grom zaszczekał wysoko nad rzeką,

błyskawice obnażyły kły

nad pobitym i nad zwycięskim.

Trawa przewierca kamień, asfalt się marszczy na placach,

korzeń roślinny unosi płytę uliczną i deskę,

krzak kartofla zakwita na ulicy świętego Łazarza —

śpij, wątła, śpij, męski.

Zwalone są mury Jerycha. Pogięta broń

jak szkło przebłyska w ruinach. Złomek księżyca w oknie,

po twarzy cień nietoperzy.

Gdzie pójdziesz — ciemność cię dotknie,

daremnie wołasz znów: zstąp!

Lepiej mężnemu: śpij, mężny.

Podziemna fala też pluszcze.

Krzyż się bezradnie poruszył

i ręka wynurza się biała, palce wskazują na sąd,

a pod nocą zwierzęcą i ludzką

świecą czaszki toczone jak lustra —

kość człowiecza opada na dno.

9. Nawrót wątku

Szatan muzyczny piszczel

palcami przy ustach rozdzwonił,

kołysały się żebra jak liście,

chwiał się ząb wyłamany i goleń.

Robak drobny wąsami poruszał

i po czaszce wędrował jak globie,

uśmiechały się oczy i usta

mej siostrzyczki w trumience obłej.

Jeszcze raz, tylko raz

hejnał bajkę zanuci —

każda kość będzie grać, każda trawa i korzeń:

...jechał piękny przez sosnowe morze

w nikłej łódce

pod blask.

Więc i inne okręty — wszystkie z listków i jagód.

Cicho ptaki ze smutku płakały,

bo na zawsze, bo nie wrócą, gdy odjadą

pod żaglami z koniczyny i malin.

Nucił piękny, a usta miał modre:

kajet5 rzuć, ze mną chodź,

to karocę ci zbuduję i otulę w chorągiew,

i dam welon czarny jak noc...

Dudnił flet i organy w kaplicy

wyciągały ramiona jak anioł;

jeszcze raz zagra kość — szatan w miasto powróci —

szepnął zwiastun i we śnie przystanął.

Z dymu będzie dom twój i sen,

a z płomienia wieczność zupełna

i opowieść inna — lecz wiedz,

że muzyka w niej nagła gra...

Nie anielskie to pienia.

Tak opowieść ta się zaczyna:

Czy znasz ten kraj...

Ryby na rzekach z fioletu wypływają brzuchami do góry,

ostatni kanarek staruszki wydał śmiertelne westchnienie,

żółto było od śpiewu jego,

teraz leży — sztywne ma pióra —

więc się módlmy: wybaw od złego.

Marszczy się skóra globu, lasami zapada i pęka,

płacze serdecznie kamień,

gwiazda się traci na wietrze:

czarne słońce zmalało do kształtu serca człowieka,

więc się módlmy: daj zmiłowanie,

oddal zapowiedź złowieszczą.

Idź do strony:

Darmowe książki «Widma - Tadeusz Gajcy (biblioteka polska txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz