Płeć i charakter - Otto Weininger (biblioteczny txt) 📖
Krótki opis książki:
Główne dzieło młodego wiedeńskiego filozofa, które zyskało dużą popularność, kiedy jego autor kilka miesięcy po publikacji popełnił samobójstwo. Jako jedna z klasycznych pozycji wiedeńskiego modernizmu miało wielki wpływ na niemieckojęzyczne życie kulturalne w pierwszej połowie XX wieku, między innymi na poglądy Wittgensteina, Strindberga i Spenglera. Autor skupia się na kwestii płci, w której kobiety i mężczyźni są postrzegani jako dwa przeciwne bieguny, stwierdzając przy tym, że faktycznie w każdym człowieku tkwi zarówno pierwiastek męski, jak i żeński, choć w różnych proporcjach. To nowatorskie podejście staje się jednak dla niego punktem wyjścia do rozważań głęboko antykobiecych: pierwiastek męski ma cechować świadomy siebie indywidualizm, logika, moralność i dążenie do wyższych celów, podczas gdy kobiecy charakteryzuje brak indywidualizmu (duszy), alogiczność, amoralność, bierność, skoncentrowanie na seksualności i rozrodczości. Osobny rozdział Weininger, choć sam był Żydem, który rok wcześniej przeszedł na chrześcijaństwo, poświęca archetypowym Żydom, przypisując im kobiecość, brak wiary i poczucia dobra i zła.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Otto Weininger
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Płeć i charakter - Otto Weininger (biblioteczny txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Otto Weininger
ale nigdy zelotyzm. Nietolerancja jest raczej identyczna z niedowiarstwem; jak potęga jest najzłudniejszym surogatem wolności, tak nietolerancja powstaje tylko z braku indywidualnej pewności wiary. [przypis autorski]
720. Kartezjusz, właśc. René Descartes (1596–1650) — francuski filozof, fizyk i matematyk; prekursor geometrii analitycznej; zwolennik racjonalizmu w filozofii, zwany ojcem europejskiej filozofii nowożytnej. [przypis edytorski]
721. Tę wieloznaczność wewnętrzną (...) należy uważać (...) za definicję tego, co nazwałem pierwiastkiem żydowskim jako ideą — Tym dopiero da się w rzeczywistości wyjaśnić brak genialności u Żyda: tylko wiara jest twórcza. I może mniejsza sprawność płciowa Żyda i większa wątłość jego mięśni, jego ciała, odzwierciedla tylko ten sam fakt w sferze niższej. [przypis autorski]
722. Z niczym Żyd nie może się naprawdę utożsamić... — Mężczyzna dopiero stwarza kobietę. Stąd, jak wiadomo, Żydówki nie posiadają owej prostoty chrześcijanek, która się bez przeszkody oddaje cała swemu płciowemu dopełnicielowi. [przypis autorski]
723. Brakuje mu prostoty wiary (...) dlatego wydaje się roztropniejszy od Aryjczyka i wykręca się elastycznie spod każdego ucisku — Nie należy tego jednak tłumaczyć przewagą woli i anormalnym zastojem intelektu, jak to uczynił Schopenhauer, a za nim H. S. Chamberlain, korzystając z jego niedostatecznych rozróżnień psychologicznych. W rzeczywistości Żyd nie ma wcale silnej woli, a jego wewnętrzna niepewność mogłaby nawet z łatwością pochopnie skłonić do błędnego mieszania jej z „masochizmem” duchowym, to jest z ociężałością i bezradnością w chwili postanawiania. [przypis autorski]
724. Lohengrin — Rycerz Łabędzia, postać z legend arturiańskich, syn Parsifala, wysłany w łodzi ciągniętej przez łabędzia, by ocalić pannę, która nie może zapytać Lohengrina o jego tożsamość; szerzej znany jako tytułowy bohater romantycznej opery Wagnera z 1850, w której Graal napełnia Rycerza Łabędzia mistycznymi mocami, które działają tak długo, jak długo udaje się zachować ich sekret. [przypis edytorski]
725. Telramund — postać z opery Wagnera Lohengrin: hrabia, który oskarża księżniczkę Elzę o zamordowanie jej własnego brata, przegrywa pojedynek z broniącym jej niewinności tajemniczym rycerzem Lohengrinem, po czym zostaje wygnany z kraju, a kiedy powraca po ślubie Elzy i Lohengrina, by zabić przeciwnika, zostaje przez niego pokonany i ginie w walce. [przypis edytorski]
726. filister (pogardl.) — mieszczuch, człowiek ograniczony i pozbawiony wyższych aspiracji. [przypis edytorski]
727. verecundia (łac.) — tu: uszanowanie, poważanie, szacunek. [przypis edytorski]
728. Czym różni się genialny twórca religii od każdego innego geniusza?... — Tutaj omówiona ma być kwestia, którą rozmyślnie uważaliśmy za stosowne usunąć z roztrząsań rozdziałów od czwartego do ósmego. [przypis autorski]
729. Budda (sanskr.: oświecony), właśc. Siddhattha Gotama (ok. 563–483 p.n.e.) — książę z rodu Śakjów, mędrzec, założyciel buddyzmu; kiedy przez wiele dni medytował pod drzewem Bodhi, usiłował go kusić demon Mara, uosobienie pragnień i pożądań stanowiących przeszkody na drodze do oświecenia. [przypis edytorski]
730. Narses (ok. 478–ok. 573) — pierwotnie eunuch cesarski, następnie wysoki urzędnik i sławny wódz bizantyński Justyniana I, pogromca Ostrogotów, prefekt Italii. [przypis edytorski]
731. Flaubert, Gustave (1821–1880) — francuski pisarz, wybitny realista, uważany też za jednego z pierwszych przedstawicieli naturalizmu. [przypis edytorski]
732. jakże bowiem złe drzewo może wydawać dobre owoce? — por. Mt 7, 17–18. [przypis edytorski]
733. Sokrates zbliża się tu do twórców religii (jako jedyny wśród wszystkich Greków) — Nietzsche miał też bezsprzecznie słuszność, widząc w nim nieprawdziwego Helleńczyka, natomiast Platon jest znów na wskroś Grekiem. [przypis autorski]
734. Stoczył on może rozstrzygającą walkę ze złem w owym dniu, w którym pod Potidają... — pewnego razu podczas oblężenia miasta Potidaja (432–430/429) przez wojska ateńskie Sokrates przez całą dobę oddawał się rozmyślaniom, stojąc nieruchomo; por. Platon, Uczta. [przypis edytorski]
735. Od mocy, co wszystko zakuwa w obroże... — Goethe, Die Geheimnisse. [przypis edytorski]
736. Galilejczyk — jedno z określeń Jezusa, jako pochodzącego z Galilei, krainy w północnym Izraelu. [przypis edytorski]
737. Samson — postać biblijna, legendarny bohater wojen Izraelitów z Filistynami; obdarzony nadludzką siłą, którą stracił po ścięciu mu włosów przez kochankę, Dalilę. [przypis edytorski]
738. Jozue — postać biblijna, bohater Księgi Jozuego, następca Mojżesza, po jego śmierci dowodził najazdem Izraelitów na Kanaan, z powodzeniem oblegając miasta i wygrywając liczne bitwy. [przypis edytorski]
739. w stosunku, jaki łączy każdą rzecz z jej przeciwieństwem, każde twierdzenie z negacją przez nie przezwyciężoną — Czytelnik przypomina tu sobie może uwagi nasze o psychologicznym znaczeniu par zawierających przeciwieństwa i o biegunowości w charakterologii. [przypis autorski]
740. Żydostwo jest przepaścią, nad którą chrześcijaństwo jest wzniesione, i dlatego Żyd jest największą obawą i najgłębszą odrazą Aryjczyka — Na tym polega też różnica i granica między antysemityzmem Żyda i antysemityzmem Indogermanina. Antysemicie żydowskiemu Żyd jest tylko antypatyczny (jakkolwiek mimo to szuka on wciąż towarzystwa żydowskiego, nie czując się całkowicie swobodnym w innym środowisku), podczas gdy antysemita Aryjczyk, choćby nawet najodważniej toczył walkę z żydostwem, w gruncie swego serca jest przecież zawsze tym, czym Żyd nigdy nie jest: żydofobem. [przypis autorski]
741. Konfucjusz (551–479 p.n.e.) — chiński filozof, nauczyciel i reformator, twórca konfucjanizmu, doktryny filozoficzno-religijnej polegającej na założeniu, że przestrzeganie obowiązków i zachowywanie tradycji prowadzi do zbudowania idealnego społeczeństwa funkcjonującego w pokoju. [przypis edytorski]
742. Herod I Wielki (ok. 73–4 p.n.e.) — król Judei od 33 p.n.e.; rządził despotycznie jako sprawny zarządca i budowniczy, zasłynął z kolosalnych projektów budowlanych, jak przebudowa Świątyni Jerozolimskiej, zakładał nowe miasta i wnosił twierdze. [przypis edytorski]
743. Bölsche, Wilhelm (1861–1939) — niemiecki autor, wydawca i publicysta; popularyzator nauk przyrodniczych, zwolennik Lebensreform, ruchu społecznego propagującego powrót do „naturalnego sposobu życia”, zdrową żywność, naturalne medykamenty, nudyzm i wyzwolenie seksualne. [przypis edytorski]
744. półdziewica — kobieta mająca kontakty seksualne z mężczyznami, ale zachowująca dziewictwo; określenie zaczerpnięte z powieści fr. pisarza Marcela Prévosta pt. Les Demi-vierges (Półdziewice, 1894). [przypis edytorski]
745. Owidiusz, właśc. Publius Ovidius Naso (43 p.n.e.–17 lub 18 n.e.) — jeden z największych poetów rzymskich, znany głownie z utworów o tematyce miłosnej, np. Ars amatoria (Sztuka kochania) i poematu epickiego Metamorfozy (Przemiany). [przypis edytorski]
746. Messalina, Valeria (ok. 17–40) — żona rzymskiego cesarza Klaudiusza, znana z urody i licznych kochanków. [przypis edytorski]
747. w wojnie stanów północnych przeciwko stanom skonfederowanym — wojna secesyjna (1861–1865), wojna domowa w USA pomiędzy stanami południowymi (tzw. Konfederacja) a stanami północnymi (tzw. Unia), spowodowana sporem o niewolnictwo. [przypis edytorski]
748. W Nowej Zelandii, gdzie (...) dano kobietom prawo głosowania — Nowa Zelandia, wówczas samorządna kolonia Wielkiej Brytanii, była pierwszym krajem, w którym przyznano kobietom powszechne czynne prawo wyborcze (1893), czyli prawo do głosowania w wyborach. [przypis edytorski]
749. Demostenes (384–322 p.n.e.) — słynny mówca grecki, głośny zwłaszcza dzięki swym mowom przeciw królowi macedońskiemu Filipowi (tzw. filipiki). [przypis edytorski]
750. Wciąż tak dziewczyna zajęta, w cichej dojrzewa ustroni... — Goethe, Zweiten Epistel. [przypis edytorski]
751. Une femme en sait toujours assez... (fr.) — kobieta doszła swych rozumów miary, gdy pozna, co opończa, a co szarawary (Molier, Uczone białogłowy, akt II, scena 7, przemowa Chryzala, tłum. T. Boy-Żeleński). [przypis edytorski]
752. pewien zarodek dobra (...) owa resztka wolnej istoty, która umożliwia kobiecie głuche poczucie swego przeznaczenia — Por. rozdz. XII. [przypis autorski]
753. albo też wyznać jawnie — Jak np. Laura Marholm [niemieckojęzyczna pisarka z Łotwy, żona Oli Hanssona, szwedzkiego pisarza, tworzącego również w języku niemieckim i norweskim; red. WL]. [przypis autorski]
754. Perykles (ok. 495–429 p.n.e.) — polityk i mówca ateński w okresie politycznej hegemonii Aten, ich rozkwitu gospodarczego i kulturalnego. [przypis edytorski]
755. Potknąć się w zasadniczym zagadnieniu mężczyzny i kobiety... — Nietzsche, Poza dobrem i złem 237. [przypis edytorski]
756. Pitagoras (ok. 570–495 p.n.e.) — grecki matematyk, filozof i domniemany założyciel ruchu filozoficzno-religijnego i naukowego zwanego pitagoreizmem, powstałego pod znacznym wpływem matematyki i mistycyzmu; pitagoreizm wniósł wielki wkład do nauki staroż., zwłaszcza w zakresie matematyki, astronomii oraz teorii muzyki, wywarł również wpływ na filozofię Platona. [przypis edytorski]
757. anatema — potępienie czegoś lub kogoś, klątwa. [przypis edytorski]
758. Klingsor — postać ze średniowiecznego poematu Wolframa von Eschenbacha Parsifal oraz dramatu muzycznego Wagnera o tym samym tytule: upadły rycerz, który zgłębił czarną magię i posługując się zaczarowanymi pięknymi kobietami kusił zbłąkanych mężczyzn, którzy grzesząc, stawali się jego niewolnikami. Czarami zmusza Kundry, by kusiła zmysłowością nieskalanego rycerza Parsifala, przybywającego do zamku Klingsora, by wszystkich wybawić. Parsifal jednak nie ulega, po czym zabija czarnoksiężnika, wyzwalając Kundry spod czaru. [przypis edytorski]
759. Salome — postać biblijna wzmiankowana w ewangeliach Nowego Testamentu oraz pozakanonicznych tekstach chrześcijańskich, gdzie występuje jako jedna z głównych uczennic Jezusa. [przypis edytorski]
760. Klemens Aleksandryjski, właśc. Titus Flavius Clemens (ok. 150–ok. 215) — grecki filozof i teolog wczesnochrześcijański, nauczyciel Orygenesa, jeden z tzw. ojców Kościoła; jego teologia wykazywała bardzo silne wpływy filozofii hellenistycznej, gł. platońskiej i stoickiej; za właściwe odczytywanie Biblii uważał interpretację symboliczną i mistyczną, z zastosowaniem koncepcji platońskich. W tym duchu Chrystus przemawiał do Salome, wedle świadectwa Klemensa: w swoim dziele Stromata Klemens Aleksandryjski przytacza za pozakanoniczną Ewangelią Egipcjan (II w.) słowa Jezusa w odpowiedzi na pytania Salome o to, jak długo będzie trwać panowanie śmierci, m.in.: „Tak długo, póki wy, kobiety, rodzić będziecie”, „przychodzę, by zakończyć dzieła kobiety” oraz „Kiedy odrzucicie szatę wstydu, kiedy dwoje stanie się jednym, mężczyzna z kobietą, kiedy nie będzie już ani mężczyzny, ani kobiety, wtedy skończy się panowanie śmierci”. [przypis edytorski]
761. fécondité (fr.) — rozrodczość; płodność. [przypis edytorski]
Wesprzyj Wolne Lektury!
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Nowoczesna Polska zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.
E-book można pobrać ze strony: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/o-weininger-plec-i-charakter
Tekst opracowany na podstawie: Otto Weininger, Płeć i charakter. Rozbiór zasadniczy, Nakładem Ludwika Fiszera, Łódź-Warszawa-Lwów, 1911.
Darmowe książki «Płeć i charakter - Otto Weininger (biblioteczny txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)