Sztuka prowadzenia sporów - Artur Schopenhauer (czytaj .txt) 📖
Krótki opis książki:
Krótka rozprawa niemieckiego filozofa, która dzięki swojemu tematowi zdobyła sobie popularność również wśród czytelników nieinteresujących się filozofią. Autor zwraca uwagę na różnice pomiędzy logiką, sztuką poprawnego wnioskowania, a dialektyką erystyczną, czy też krótko: erystyką, sztuką dyskutowania, dziedziną praktyczną, w której nierzadko rzeczywistym celem rozmawiających nie jest dotarcie do prawdy, lecz uzyskanie zwycięstwa w sporze. Ta krótka książeczka zawiera uporządkowany zbiór wybiegów, sposobów stosowanych podczas dyskusji w celu wykazania, że ma się rację, choć obiektywnie słuszność jest po stronie przeciwnika. Autor, używając przewrotnego stylu, pisząc, iż „należy” uciec się do określonego postępowania, w istocie demaskuje niepoprawność lub nieuczciwość poszczególnych rodzajów chwytów dyskusyjnych, a także wskazuje przyczyny, dla których są one stosowane i bywają skuteczne.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Artur Schopenhauer
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Sztuka prowadzenia sporów - Artur Schopenhauer (czytaj .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Artur Schopenhauer
Wilhelm Friedrich (1770–1831) — niemiecki filozof, przedstawiciel klasycznego idealizmu; twórca całościowego systemu filozoficznego, składającego się z logiki, filozofii przyrody i filozofii ducha, odległy inspirator marksizmu. [przypis edytorski]
42. ignoratio elenchi (łac.) — zgubienie wątku rozumowania, rozmijanie się z meritum sprawy. [przypis edytorski]
43. per negationem consequentiae (łac.) — przez negowanie tego, co wynika. [przypis edytorski]
44. prosylogizm — sylogizm będący częścią łańcucha sylogizmów budującego całość wnioskowania, ale nie kończący go. [przypis edytorski]
45. ex concessis (łac.) — z przyzwolenia, ze zgody; argument ex concessis: argument oparty na mocy tego, na co zgadza się oponent, choćby było obiektywnie fałszywe. [przypis edytorski]
46. principia (łac.) — podstawy; tu: twierdzenia podstawowe. [przypis edytorski]
47. petitio principii (łac.) — błąd logiczny uzasadnienia, polegający na użyciu tezy, której należy dowieść, jako przesłanki dowodu. [przypis edytorski]
48. erotematyczna metoda (z gr. erotema: pytanie) — metoda dyskusji i nauczania polegająca na zadawaniu szeregu pytań, zwana też sokratyczną. [przypis edytorski]
49. indukcja — w logice: metoda wyprowadzania uogólnień na podstawie skończonej liczby konkretnych przypadków, tj. wnioskowanie „od szczegółu do ogółu”; stanowi rozumowanie zawodne, gdyż prawdziwość użytych przesłanek w sytuacji, gdy nie wyczerpuje się wszystkich możliwych przypadków, nie gwarantuje prawdziwości wniosku. [przypis edytorski]
50. serviles i liberales — nazwy XIX-wiecznych stronnictw parlamentarnych w Hiszpanii, określające ich stosunek do ówczesnego absolutyzmu królewskiego: „służalcy” i „wolnościowcy”. [przypis edytorski]
51. fallacia non causae ut causae (łac.) — potraktowanie czegoś, co nie jest przyczyną, jako przyczyny. [przypis edytorski]
52. argumenta ad hominem (łac.) — argumenty do człowieka (odwołujące się). [przypis edytorski]
53. ex concessis (łac.) — z przyzwolenia, ze zgody. [przypis edytorski]
54. mutatio controversiae (łac.) — zmiana przedmiotu sporu. [przypis edytorski]
55. thema quaestionis (łac.) — temat sporu. [przypis edytorski]
56. Scipio, Publius Cornelius Africanus Maior, Scypion Afrykański Starszy (235–183 p.n.e.) — rzymski wódz z okresu II wojny punickiej; kiedy Rzymianie nie mogli pokonać kartagińskiego wodza Hannibala, który wtargnął do Italii, Scypion wylądował z armią w Afryce Płn. i zaatakował ziemie Kartaginy; Hannibal został wezwany do kraju, by go powstrzymać, i w 202 p.n.e. w bitwie pod Zamą poniósł klęskę, co zadecydowało o wyniku wojny. [przypis edytorski]
57. faute de mieux (fr.) — w braku czegoś lepszego. [przypis edytorski]
58. exemplum in contrarium (łac.) — przykład przeciwieństwa. [przypis edytorski]
59. retorsio argumenti (łac.) — odwrócenie kierunku argumentu. [przypis edytorski]
60. argumentum ad auditores (łac.) — argument odwołujący się do słuchaczy. [przypis edytorski]
61. 200 °Ré — 200 °Ré odpowiada 250 °C, a 80 °Ré odpowiada 100 °C. Skala termometryczna Réaumura została opisana w 1731 roku przez francuskiego fizyka R. A. F. de Réaumura (1683–1757) i była używana w Europie Środkowej jeszcze na początku XX w. [przypis edytorski]
62. argumentum ad verecundiam (łac.) — argument odwołujący się do poważania. [przypis edytorski]
63. Unusquique mavult credere, quam judicare (łac.) — każdy woli wierzyć, niż wydawać własny sąd (Seneka, O życiu szczęśliwym I 4). [przypis edytorski]
64. paveant illi, ego non pavebo (łac.) — niech się trwożą się inni, ja się nie zatrwożę (nieco niedokładny cytat z Wulgaty, łacińskiego tłumaczenia Biblii, Jer 17, 18). [przypis edytorski]
65. aby nie brukować ulicy (...) zacytował (...): „paveant illi, ego non pavebo”, czym zupełnie przekonał przedstawicieli gminy — wykorzystanie gry słów: francuskiego czasownika paver (brukować) oraz łacińskiego pavere (trwożyć się). [przypis edytorski]
66. ὰ μεν πολλοις δοκει ταυτά γε ειναι φαμέν (gr.) — to, co się powszechnie wydaje, takie jest (por. Arystoteles, Etyka nikomachejska X 2). [przypis edytorski]
67. Platon (427–347 p.n.e.) — grecki filozof, kluczowa postać w rozwoju filozofii; uczeń Sokratesa, nauczyciel Arystotelesa; twórca idealizmu filozoficznego, założyciel szkoły zwanej Akademią Platońską; swoje poglądy wyrażał w formie dialogów. [przypis edytorski]
68. τοις πολλοις πολλά δοκεί (gr.) — tłum ma wiele mniemań (Platon, Państwo, IX, IV) [przypis edytorski]
69. Ptolemeusz Klaudiusz (ok. 100–ok. 168) — grecki astronom i geograf pracujący w Aleksandrii; rozwinął geocentryczny model świata, spisał kompendium wiedzy astronomicznej (Almagest). [przypis edytorski]
70. Dico ego, tu dicis... (łac.) — mówię ja, ty mówisz, wreszcie mówi i tamten; po tych wypowiedziach widać już tylko same wypowiedzi. [przypis edytorski]
71. ex hypothesi (łac.) — dosł.: z hipotezy; zgodnie z założeniem, przypuszczeniem. [przypis edytorski]
72. Krytyka czystego rozumu (niem. Kritik der reinen Vernunft) — I wyd. 1781, II wyd. zmienione 1787; najważniejsze i najpowszechniej znane dzieło Immanuela Kanta, w którym analizuje on w sposób krytyczny pojęcia i zasady, dzięki którym rozum pracuje, nie posługując się doświadczeniem zmysłowym (empirią). [przypis edytorski]
73. eklektyczny — łączący w całość elementy zaczerpnięte z różnych stylów lub doktryn. [przypis edytorski]
74. skoro (daw.) — gdy tylko, kiedy. [przypis edytorski]
75. Ech, to jest manicheizm!, to arianizm!... — manicheizm: powstała w III w. w Persji uniwersalistyczna religia dualistyczna, silnie zwalczana przez chrześcijan i kapłanów zoroastryjskich; później epitetu „manicheizm” używano w chrześcijaństwie pod adresem różnych poglądów dualistycznych; arianizm: odłam wczesnego chrześcijaństwa uznający, że Chrystus nie jest równy Bogu Ojcu, potępiony w 325 na soborze nicejskim; pelagianizm: nurt wczesnego chrześcijaństwa uznający, że skutki grzechu pierwszej pary ludzkiej nie rozciągają się na resztę ludzkości, a łaska Boga nie jest konieczna dla zbawienia, potępiony w 431 na soborze efeskim; idealizm: pogląd uznający istnienie realnego świata niematerialnych idei, bytów duchowych oraz nierealność bądź wtórność świata materialnego wobec nich; spinozyzm: racjonalistyczna filozofia Spinozy, wg której istnieje jedna, wieczna i wszechogarniająca substancja, nazywana naturą lub Bogiem, zaś wolna wola jest złudzeniem; naturalizm: pogląd tłumaczący całość zjawisk rzeczywistości przyczynami naturalnymi; panteizm: pogląd utożsamiający Boga ze światem, z przyrodą; racjonalizm: pogląd uznający rozum za jedyne źródło poznania, odrzucający intuicję, objawienie itp.; spirytualizm: pogląd przyjmujący, że realnie istnieją wyłącznie byty duchowe (dusze); mistycyzm: występujący w różnych religiach nurt uznający możliwość bezpośredniego łączenia się duszy człowieka z Bogiem, Absolutem lub transcendentną rzeczywistością. [przypis edytorski]
76. a ratione ad rationatum valet consequentia (łac.) — (wywód) od przesłanki do wniosku jest wywodem poprawnym. [przypis edytorski]
77. łut — daw. jednostka masy, licząca 1/32 funta, tj. w różnych miejscach i czasach od 10 g do 50 g; przen.: nieco, odrobina. [przypis edytorski]
78. centnar — daw. jednostka masy, równa ok. 50 kg. [przypis edytorski]
79. wykonywa — dziś częstsza forma 3 os. lp. cz.ter.: wykonuje. [przypis edytorski]
80. Quam temere in nosmet legem sancimus iniquam (łac.) — Jakże pochopnie zgadzamy się z niesprawiedliwym prawem godzącym w nas samych (Horacy, Satyry I, 3, 67). [przypis edytorski]
81. Zazwyczaj wierzy człowiek, gdy usłyszy słowa... — słowa Mefistofelesa z dramatu Goethego Faust, część pierwsza, w. 2565–2566 (scena u czarownicy), tłum. E. Zegadłowicz. [przypis edytorski]
82. exempla byłyby odiosa — parafraza łac. sentencji: exempla sunt odiosa, przykłady są znienawidzone. [przypis edytorski]
83. in colloquio privato s. familiarii (łac.) — w rozmowie prywatnej albo poufnej. [przypis edytorski]
84. disputatio solemnis publica (łac.) — uroczysta dyskusja publiczna. [przypis edytorski]
85. argumentum ad personam (łac.) — argument odwołujący się do osoby, argument natury osobistej. [przypis edytorski]
86. Hobbes, Thomas (1588–1679) — angielski filozof, myśliciel polityczny; znany gł. z traktatu z zakresu filozofii społecznej i politycznej pt. Lewiatan. [przypis edytorski]
87. Omnis animi voluptas omnisque alacritas in eo sita est, quodquis habeat, quibuscumque conferens se, possit magnifice sentire de se ipso (łac.) — cała przyjemność ducha i wszelkie zadowolenie polegają na tym, że jest ktoś, z kim można się porównać i mieć wysokie mniemanie o sobie. [przypis edytorski]
88. Temistokles (ok. 524–459 p.n.e.) — polityk i wódz ateński, twórca potęgi morskiej Aten, główny autor zwycięstwa Greków nad Persami pod Salaminą; tu mowa o reakcji Temistoklesa na zachowanie spartańskiego wodza Eurybiadesa, który zirytowany jego kontrargumentem podniósł laskę i chciał go uderzyć (Plutarch, Żywot Temistoklesa 11, 20). [przypis edytorski]
89. desipere est juris gentium (łac.) — ludzie mają prawo być głupi. [przypis edytorski]
90. Voltaire, pol. Wolter, właśc. François-Marie Arouet (1694–1778) — filozof, publicysta i wolnomyśliciel francuski epoki oświecenia. [przypis edytorski]
91. La paix vaut encore mieux que la verité (fr.) — pokój jest więcej wart niż prawda (Wolter, List do p. Mairan z 5 maja 1741). [przypis edytorski]
92. dowcip (daw.) — rozum, spryt, inteligencja. [przypis edytorski]
93. in rerum natura (łac.) — w naturze rzeczy; w naturze. [przypis edytorski]
94. scholastyka — w średniowieczu rodzaj filozofii, która starała się wywieść prawdy dotyczące świata z dogmatów religijnych. Później synonim skomplikowanego, sformalizowanego sposobu myślenia, które jest bezwartościowe naukowo, ponieważ wszelkie wnioski wyprowadza z nieweryfikowanych autorytetów i twierdzeń. [przypis edytorski]
95. propositio major (łac.) — przesłanka większa. [przypis edytorski]
96. terminus medius (łac.) — termin środkowy; w logice: termin wspólny dla obu przesłanek sylogizmu, dzięki któremu możliwe jest utworzenie wniosku; termin środkowy we wniosku nie występuje. [przypis edytorski]
97. Gorgona (mit. gr.) — potwór, którego spojrzenie zmieniało przeciwników w kamień. [przypis edytorski]
98. Harvey, William (1578–1657) — angielski anatom i chirurg, jako pierwszy w pełni i szczegółowo opisał budowę i działanie układu krwionośnego, w dziele Exercitatio anatomica de motu cordis et sanguinis in animalibus (1628) stwierdzając, że serce działa jak pompa i wymusza nieustające krążenie krwi w naczyniach, z którymi tworzy układ zamknięty. [przypis edytorski]
99. Goethe, Johann Wolfgang von (1749–1832) — jeden z najwybitniejszych autorów niemieckich, poeta, dramaturg, prozaik, uczony i polityk, gł. reprezentant nurtu „burzy i naporu”, przedstawiciel klasycyzmu weimarskiego; teoria Goethego: zainspirowana jego zainteresowaniem malarstwem i opublikowana w obszernej książce Zur Farbenlehre (Nauka o barwach, 1810) teoria powstawania barw, a przede wszystkim ich postrzegania i odczuwania przez ludzi, odrzucona przez ogół fizyków, zainteresowała jednak niektórych filozofów i fizyków. [przypis edytorski]
100. Newtonowska teoria barw — teoria angielskiego fizyka i matematyka Isaaca Newtona, odkrywcy prawa powszechnego ciążenia, twórcy mechaniki klasycznej, który w swoim dziele Optiks (Optyka, 1704) wykazywał m.in., że światło białe jest mieszaniną różnych barw, a barwa czarna to nieobecność światła, czemu sprzeciwia się późniejsza teoria Goethego. [przypis edytorski]
101. credo (łac.) — dosł.: wierzę; przen. wyznanie wiary, suma poglądów. [przypis edytorski]
102. należy postawić naprzód przesłanki, a wniosek winien sam nastąpić — patrz wybieg 10. [przypis tłumacza]
103. in petto (wł.) — dosł.: w piersi; w sekrecie. [przypis edytorski]
104. Yet Brutus says he was ambitious... (ang.) — Lecz Brutus mówi, że on był ambitny,/ A wiem, że Brutus zacnym jest człowiekiem (Szekspir, Juliusz Cezar, akt III, scena 2, tł. L. Ulrich); powtarzające się, akcentowane zdanie z mowy pogrzebowej wygłoszonej przez Marka Antoniusza, który przemawia wobec początkowo wrogiego sobie tłumu, stojącego po stronie Brutusa, zabójcy Cezara; Antoniusz zaczyna od pozornego potwierdzenia tej opinii, stopniowo przekonując słuchaczy, że zarzut Brutusa jest fałszywy, i ponawia to samo zdanie, które nabiera zupełnie innego, ironicznego znaczenia. [przypis edytorski]
Wesprzyj Wolne Lektury!
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1%
Darmowe książki «Sztuka prowadzenia sporów - Artur Schopenhauer (czytaj .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)